510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun “Ölüm aylığının hak sahiplerine paylaştırılması” başlığını taşıyan 34 üncü maddesi uyarınca, yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya dul kalan kız çocukları, prim ödeme gün sayısı ve diğer şartlar da tutuyorsa ölen anne veya babası üzerinden ölüm yani yetim aylığı alabiliyorlar.

Aslında kız çocukları için yaş şartı aranmaması, bekar kız çocuklarının zor durumda kalmaması için pozitif ayrımcılık yapılarak getirilmiş bir düzenleme. Çünkü erkek çocukları, 18 yaşını doldurduğunda almakta oldukları ölüm aylığı kesiliyor, bunlar öğrenimleri devam ettiği sürece en fazla 25 yaşını doldurana kadar ölüm aylığı alabiliyorlar. Sadece çalışma gücünün % 60 veya daha fazlasını kaybetmiş olan malul erkek çocukları için yaş şartı aranmıyor.

Ancak pozitif ayrımcılıkla kız çocukları lehine getirilmiş bu iyi niyetli düzenleme bazen kötüye kullanılabiliyor. Kız çocuğu eğer evli ise diğer şartlar tutsa bile yetim aylığı alamıyor, aylık almakta iken evlenirse de almakta olduğu aylığı kesiliyor. Bu nedenle diğer şartlar tuttuğu için anne veya babasından ölüm aylığı alabilecekken, sırf evli olması nedeniyle ölüm aylığı alamayan bazı kız çocukları (kadınlar) mahkemeye başvurarak muvazaalı yani hileli olarak kocalarından boşanıp, bu şekilde ölüm aylığı almaya devam ediyorlar. Aslında bu boşanma gerçek bir boşanma olmayıp, kağıt üzerinde yapılan bir boşanma olduğundan, boşanan kadın kocasıyla birlikte yaşamaya devam ediyor.
Bu tür kötü niyetli ve Devleti/Kurumu zarara uğratıcı uygulamaları engellemek için, 5510 sayılı Kanunun 56 ncı maddesinin son fıkrası “Eşinden boşandığı halde, boşandığı eşiyle fiilen birlikte yaşadığı belirlenen eş ve çocukların, bağlanmış olan gelir ve aylıkları kesilir. Bu kişilere ödenmiş olan tutarlar, 96 ncı madde hükümlerine göre geri alınır.” şeklinde düzenlenmiştir.

Hatta söz konusu hükmün Anayasaya aykırı olduğu ve iptali gerektiği yönünde yapılan başvuruyu Anayasa mahkemesi reddederek, düzenlemenin Anayasaya aykırı olmadığına karar vermiştir (15/12/2011 tarihli haber).
Hileli boşanma yapıp ölüm aylığı alanlarla ilgili ihbar veya şikayetler Sosyal Güvenlik Kurumu’na ulaştığında Kurum söz konusu mevzuat hükümlerine dayanarak ilgili kişilerin almakta oldukları ölüm aylığını kesiyor, haksız olarak aldıkları aylığı geriye dönük faiziyle birlikte geri istiyor, ayrıca Türk Ceza Kanunu hükümlerine göre işlem yapılmak üzere, Cumhuriyet Savcılığı’na ilgili kişiler hakkında nitelikli dolandırıcılıktan suç duyurusunda bulunuyor. Bu şekilde mahkemelere intikal eden davalarda, bazen mahkemelerin nitelikli dolandırıcılık suçundan ilgili kişilere yani hileli olarak boşanıp ölüm aylığı alan kadına ve onunla birlikte yaşayan kocasına hapis cezası verdiğine dahi rastlanıyor (27/4/2010 tarihli haber).

Ancak Kurum artık son zamanlarda bu konuda gelen ihbar ve şikayetlerle yetinmeyip, Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri ölen anne veya babası üzerinden ölüm aylığı alan kız çocuklarını, sosyal güvenlik denetmenleri vasıtasıyla incelemeye almaya ve yapılan incelemeler sonunda muvazaalı yani hileli boşanma yapıp ölüm aylığı aldığı tespit edilenlerin aylıklarını kesmeye başlamıştır. Bu konuda son zamanlarda yazılı ve görsel basında sık sık haberler de çıkmaktadır. En son Zonguldak Sosyal Güvenlik İl Müdürü; son 4 aylık sürede, ölüm aylığı alan 3 bin 584 kişiyi denetlediklerini, bunlardan 3 bin 373’ünün maşını kestiklerini, sadece 211 kişinin aylığını alması gerektiğine hükmettiklerini, şu anda da 2 bin 480 tane daha denetim yapılacak kişi olduğunu açıklamıştır. (isvesosyalguvenlik.com)