Bilindiği üzere, ihale konusu işler ve özel bina inşaatı işyerleriyle ilgili olarak, Sosyal Güvenlik Kurumu il müdürlükleri veya merkez müdürlükleri tarafından işin bitiminden sonra, söz konusu işle ilgili olarak Kuruma işin yürütümü için yeterli işçilik bildirilip bildirilmediği yönünde değerlendirme ve hesaplama yapılır.

Bu uygulama asgari işçilik olarak nitelendirilir.

İşin bitiminden sonra, söz konusu işle ilgili olarak Kurumda işyeri dosyası açılmış ve işçilik bildirilmişse, ilgili müdürlükçe yapılan hesaplama sonucunda yeterli işçilik bildirildiği anlaşılan işlerle ilgili olarak işverene borcu yoktur yazısı veya ilişiksizlik belgesi verilir, yeterli işçilik bildirmediği anlaşılan işverene ise ödemesi gereken fark işçilik bildirilir, işverenin bunu ödemesi halinde borcu yoktur yazısı veya ilişiksizlik belgesi verilir.

Ancak;

– Söz konusu işle ilgili olarak Kurumda işyeri dosyası açtırılmamışsa,

– İşyeri dosyası açtırılmış olmakla birlikte hiç işçilik bildirilmemişse,

– İşyeri dosyası açtırılmış ve işçilik bildirilmiş olmakla beraber, çıkan fark işçilik kendisine tebliğ edildikten sonra işveren bir ay içerisinde Kuruma ödemek için başvurmamış veya başvurup ödemeyeceğini belirtmişse,

bu durumda söz konusu işle ilgili olarak Kurum müfettişleri tarafından inceleme yapılmaktadır.

Öte yandan, ilgili müdürlükte yapılan asgari işçilik hesaplamasında o işe ait asgari işçilik oranının % 25 eksiği alınırken, müfettiş incelemesi sırasında o işe ait asgari işçilik oranının tamamı esas alındığı gibi, ayrıca eksik işçilik çıkması durumunda 5510 sayılı Kanunun 102 nci maddesi gereğince idari para cezası uygulanır.

Dolayısıyla işverenin söz konusu işe ait malzemeli işçilik veya salt işçilik gider faturaları yoksa, bu durumda müfettiş incelemesine gitmeden işi müdürlükte sonuçlandırması menfaatine olmaktadır.

İşte bu konuda işverenlere bir kolaylık tanınmıştır. Buna göre; söz konusu işle ilgili olarak işveren işyeri dosyası açtırdığı ve işçilik bildirdiği halde, müdürlüğün kendisine tebliğ ettiği fark işçiliği ödememesi nedeniyle konu müfettiş incelemesine havale edilmiş ve müfettiş tarafından inceleme başlatılmışsa, müfettiş tarafından inceleme sonuçlandırılmadan, işveren ilgili müdürlüğe başvurarak ilk başta çıkan fark işçiliği ödeyeceğini bildirirse, durumun ilgili müdürlükçe incelemeyi yapan müfettişe bildirilmesi üzerine müfettişte bu talebi kabul ederse, incelemeden vazgeçilir. Bu uygulamaya teftişten sarfınazar denir. Kurumda işyeri dosyası açtırılmamış veya işyeri dosyası açtırılmış olmakla beraber işçilik bildirilmemiş işler için safınazar uygulanmaz.

Bu şekilde sarfınazar edilen işle ilgili olarak, işveren müdürlüğe % 25 eksiğiyle fark prim borcunu ödeyerek, borcu yoktur yazısı veya ilişiksizlik belgesini alır. İşverenin müfettişe ibraz ettiği kayıt – belgeler varsa bunlar da işverene iade edilir.

Asgari işçilik incelemesi ve uygulaması hakkında detaylı bilgi ve açıklama, Asgari İşçilik Uygulaması – Örnek Hesaplamalar – Uzlaşma başlıklı yazıda yer almaktadır.