Hizmet alım ihaleleri kapsamında kamu kurum ve kuruluşlarında çalıştırılan ve kamuoyunda taşeron işçileri olarak nitelendirilen işçilerin sorunları sık sık gündeme gelmektedir (17/4/2012, 1/11/2012, 23/12/2012 tarihli haberler). Sorunların gittikçe artması üzerine, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bu konuda yasal düzenlemeler yapmak üzere başlattığı çalışmaları tamamlamış olup,

Hazırlanan taslağın yakın zamanda Bakanlar Kurulunun onayına sunulacak ve ardından da Türkiye Büyük Millet Meclisi gündemine gelecek.

Kamuda en çok taşeron işçisi çalıştıran bakanlıklardan biri de Sağlık Bakanlığı olup, özellikle temizlik ve güvenlik hizmetleri başta olmak üzere, Bakanlığa bağlı hastanelerde çok sayıda taşeron işçisi çalıştırılmakta, buna bağlı olarak da bu işçilerin sorunları sık sık gündeme gelmektedir. Bilhassa yeni yılla birlikte ihale sözleşmelerinin yenilenmesi, bazı ihalelerde yüklenicilerin/işverenlerin değişmesi nedeniyle, yeni işverenler önceki işverenlerin sorumluluklarından kurtulmak için, iş sözleşmelerine yeni şartlar koymuşlar, bazı işverenler kıdem tazminatı ve ücret alacakları da dahil eski işverenden tüm alacaklarını aldıklarına dair işçilere ibraname imzalatmak istemişler, bu durum da işçilerin endişelenmelerine ve bazı problemlere yol açmıştı.

Sağlık Bakanlığı Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu; başta hastaneler olmak üzere Bakanlığa bağlı Kuruluşların, 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu hükümleri çerçevesinde yapmış oldukları hizmet alımları kapsamında çalışan işçilerin ilgili mevzuattan doğan haklarının korunması, mağduriyetlerinin önlenmesi ve ileride doğabilecek bazı hukuki yaptırımlarla karşılaşmamaları için daha önce çıkarılan genelge ve genel yazılara rağmen, bu konuda halen sorunlar yaşanması, özellikle işçi ücretlerinin yükleniciler yani taşeronlar tarafından düzenli olarak ödenmemesi, dolayısıyla işçilerin mağdur olması üzerine, hizmet alımları kapsamında çalıştırılan işçilerin (taşeron işçilerinin) haklarıyla ilgili yeni bir genel yazı yazarak, tüm birimleri uyardı.

Söz konusu yazı çerçevesinde özetle;

1- İşçi ücretlerinin işçiler adına açılmış olan banka hesaplarına, yükleniciye (taşerona) hakediş ödemesinin yapıldığı gün veya takip eden gün içinde aktarılması sağlanacak.

2- İşçi ücretlerinin, Ücret, Prim, İkramiye ve Bu Nitelikteki Her Türlü İstihkakın Bankalar Aracılığıyla Ödenmesine Dair Yönetmelik’in 10 ve 11 inci maddeleri gereğince bankalar aracılığıyla, buna imkan bulunmaması halinde PTT şubeleri aracılığıyla ödenmesi sağlanacak.

3- İlgili aya ait hakediş ödemesi yapılmadan, önceki aya ait işçi ücretlerinin, işçiler adına açılmış banka hesaplarına yatırıldığına dair her işçinin adının görüldüğü banka dekontu gibi belgeler ile bu ücretlere ilişkin vergi ve primlerin ilgili yerlere ödendiğine dair belgeler istenecek, ayrıca bu belgelerin doğruluğu kontrol edilecek.

4- İhale dokümanlarında işçilere ödenmesi öngörülen ücretlerle yüklenici (taşeron) tarafından hesaplanan ve işçilere ödenen ücretler karşılaştırılacak. İhale sözleşmesinde vasıflı eleman çalıştırılması gerektiği belirtilen işlerde, bu personele asgari ücretin üstünde ödeme yapılması istenmişse, belirlenen tutar üzerinden ödeme yapılıp yapılmadığı kontrol edilecek.

5- 4857 sayılı İş Kanununun, “Kamu makamlarının ve asıl işverenlerin hakedişlerinden ücreti kesme yükümlülüğü” başlıklı 36 ncı maddesinde yer alan “Anılan müteahhitlerin bu işverenlerdeki her çeşit teminat ve hakedişleri üzerinde yapılacak her türlü devir ve el değiştirme işlemleri veya haciz ve icra takibi bu işte çalışan işçilerin ücret alacaklarını karşılayacak kısım ayrıldıktan sonra, kalan kısım üzerinde hüküm ifade eder.” Hükmü uyarınca, hizmet alımları kapsamında yüklenici alacaklarına karşı başlatılan haciz ve icra takibinde, işçi alacaklarına öncelik tanınacak.

6- İhale sözleşmelerinde, işçilerin yemek, yol ve giyecek ihtiyaçlarının, ayni veya nakdi olarak yükleniciler (taşeronlar) tarafından karşılanması yönünde hükümler yer alması halinde, bu hükümlere uyulup uyulmadığı takip edilecek; yüklenicilerin işçilerden giyim ve teçhizat parası adı altında ücret alması, giyim ve teçhizatları işçilerin bizzat kendisine aldırması, işçilerden çeşitli adlarla para tahsil edilmesi, ayni olarak verilen yol bedellerinin (bilet – akbil gibi) eksik verilmesi önlenecek. Hak kaybına uğradığı yönünde işçilerden gelen talepler titizlikle incelenerek, uğradıkları hak kayıplarının giderilmesi sağlanacak.

7- Sözleşme süresinin bitmiş ve işçi ücretlerinin ödenmemiş olduğunun kesin olarak tespit edilmesi halinde ödenmeyen miktar belirlenerek, öncelikle yüklenicinin hakedişinden, daha sonra da teminatından kesinti yapılarak bu ücretler ödenecek.

8- Yüklenicinin (taşeronun) işçilerine karşı sorumluluklarını yerine getirmemesine bağlı olarak asıl taahhüdün/hizmetin yerine getirilmesinde aksaklıklar meydana gelmesi durumunda, ihale sözleşmesi çerçevesinde gerekli ihtarlar da yapılarak, yüklenici ile yapılmış olan ihale sözleşmesi feshedilebilecek.

Öte yandan, söz konusu yazıda genel olarak işçilerin ücret alacaklarına yer verilmiş olup, işçilerin çalışma koşulları, yıllık izin ve kıdem tazminatı hakları, çalışma ve mesai saatlerinden hiç bahsedilmemiştir. (isvesosyalguvenlik.com)