Sosyal Güvenlik Kurumuna olan prim, idari para cezası, damga vergisi, özel işlem vergisi ve eğitime katkı payı gibi borçların yapılandırması ile ilgili düzenleme 6552 sayılı Torba Kanunun 81 inci maddesiyle 5510 sayılı Kanuna eklenen geçici 60 ıncı maddede yer almaktadır.

Genel sağlık sigortası prim borçlarının silinmesi / taksitlendirilmesiyle ilgili konuya Torba Yasaya Göre GSS Borçları Nasıl Silinecek veya Taksitlendirilecek ? başlıklı yazıda ayrıca yer verilmiştir.

Yapılandırma Kapsamına Giren Borçlar:

2014 yılı Nisan ve önceki aylara ilişkin olup 11 Eylül 2014 tarihinden önce tahakkuk ettiği hâlde ödenmemiş olan;

– 4/1-a (SSK), 4/1-b (Bağ-Kur), 4/1-c (Emekli Sandığı) kapsamındaki sigortalılık statülerinden kaynaklanan, sigorta primi, emeklilik keseneği ve kurum karşılığı, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi, yani kamu ve özel sektöre ait prim borçları, Bağ-Kur sigortalılarına ait prim borçları,

– Yapılandırma başvuru tarihi itibarıyla ilgili mevzuatına göre ödenmesi imkânı ortadan kalkmamış olan isteğe bağlı sigorta primi ve topluluk sigortası primi borçları,

– Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından ilgili kanunları gereğince takip edilen damga vergisi, özel işlem vergisi ve eğitime katkı payı borçları,

– Asgari işçilik uygulaması kapsamında 30 Nisan 2014 tarihine kadar (bu tarih dâhil) bitirilmiş özel nitelikteki inşaatlar ile ihale konusu işlere ilişkin ön değerlendirme, araştırma veya tespitler sonucunda bulunan eksik işçilik tutarı üzerinden hesaplanarak 11 Eylül 2014 tarihinden önce Kurumca resen tahakkuk ettirilip işverene tebliğ edildiği hâlde 11 Eylül 2014 tarihi itibarıyla ödenmemiş olan sigorta prim borçları,

– 60/g kapsamında genel sağlık sigortalısı olanların, yani hiçbir sosyal güvencesi olmadığı, bakmakla yükümlü olunan kişi kapsamında başka biri üzerinden sağlık yardımı alma imkanı da bulunmadığı için genel sağlık sigortası (GSS) kapsamına alınmış olan kişi adına tahakkuk etmiş ve ödenmemiş olan GSS prim borçları,

– Sosyal güvenlik kanunlarına göre emeklilik veya yaşlılık aylığı almakta iken 5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin ikinci fıkrası kapsamına giren kurum ve kuruluşlara ait işyerlerinde çalışmaları nedeniyle aylıkları kesilmesi gerekenlere, 11 Eylül 2014 tarihini takip eden ödeme dönemine kadar yersiz olarak ödendiği tespit edilen aylıklara ilişkin borçlar,

– 30 Nisan 2014 tarihine kadar (bu tarih dâhil) işlenen fiillere ilişkin olup 11 Eylül 2014 tarihi itibarıyla ödenmemiş olan idari para cezası borçları,

yapılandırma kapsamına girmektedir.

Yapılandırmanın Şekli ve Silinecek Borçlar:

Yukarıda belirtilen borç asılları ile bu borçlara ödeme sürelerinin bittiği tarihlerden 11 Eylül 2014 tarihine kadar geçen süre için Yİ-ÜFE (Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi) aylık değişim oranları, yani üretici enflasyon oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın, aşağıda belirtilen süre ve şekilde ödenmesi hâlinde, bu alacaklara uygulanan gecikme cezası ve gecikme zammı gibi ferî alacakların tamamının tahsilinden vazgeçilecek.

Dolayısıyla idari para cezaları hariç, borç anaparaları (borç aslı) aynen tahsil edilecek, sadece gecikme cezası ve gecikme zammı silinerek bunun yerine üretici enflasyon oranı esas alınarak hesaplama yapılacak, dolaysıyla borçların gecikme faizleri yerine daha düşük bir tutar ödenmiş olacak.

İdari para cezalarında ise borç aslının yüzde %50’si ile ödeme sürelerinin bittiği tarihlerden 11 Eylül 2014 tarihine kadar geçen süre için Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın aşağıda belirtilen süre ve şekilde ödenmesi hâlinde, borç aslının (anaparanın) %50’si ile gecikme cezası ve gecikme zammı gibi ferî alacaklarının tamamı silinecek. Yani idari para cezalarında borç aslının yarısı ile gecikme faizlerinin tamamı silinecek.

Genel sağlık sigortası prim borcu olanlar, prim borcu aslının tamamını 1 Ekim 2014 tarihinden itibaren 8 ay (sekiz ay) içinde ödemeleri halinde, gecikme cezası ve gecikme zammı tahsil edilmeyecek, yani sadece borcun anaparası alınacak.

Yapılandırma kapsamına giren borçların (yukarıda belirtilen) asıllarının 11 Eylül 2014 tarihinden önce ödenmiş olması şartıyla, 11 Eylül 2014 tarihi itibarıyla aslı ödenmiş ferî alacağın %40’ının ilk taksit ödeme süresi içinde ödenmesi hâlinde kalan %60’ının tahsilinden vazgeçilecek. Aslı ödenmiş ferî alacağın %40’ının taksitle ödenmek istenmesi hâlinde aşağıda belirtilen şartlarla taksitlendirilecek.

Öte yandan, yukarıda yer alan açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, 4/1-b (Bağ-Kur) sigortalıları için prim borçlarının silinmesi gibi bir durum söz konusu değil. Bu konuya daha önce Bağ-Kur Borçları Silinmeyecek – Sadece Taksitlendirilecek başlıklı yazımızda değinmiştik.

Taksitlendirme Şartları ve Taksit Sayısı:

Yukarıda belirtildiği şekilde hesaplanacak borçların taksitle ödenmek istenmesi hâlinde, borçlular başvuru sırasında 6, 9, 12 veya 18 eşit taksitte ödeme seçeneklerinden birini tercih etmeleri gerekecek. Taksitler her ay değil, iki ayda bir ödenecek. Dolayısıyla 18 taksitli ödemelerde taksit süresi 36 ay olacak. Tercih edilen taksit süresinden daha uzun bir sürede ödeme yapılamayacak.

Taksitle ödemenin tercih edilmesi halinde taksit sayısına göre aşağıda belirtilen oranlarda vade farkı uygulanacak;

– 6 eşit taksit için (1,05).

– 9 eşit taksit için (1,07).

– 12 eşit taksit için (1,10).

– 18 eşit taksit için (1,15).

Yukarıda belirtilen katsayılar, ödenecek borç tutarı ile çarpılacak, bulunan tutar taksit sayısına bölünmek suretiyle ikişer aylık dönemler hâlinde ödenecek taksit tutarı hesaplanacak. Borçluya taksit süresine uygun ödeme planı verilecek.

Tercih edilen taksit süresinden daha kısa sürede ödeme yapılması hâlinde ödenecek tutar ilgili katsayıya göre düzeltilecek.

Başvuru ve Taksit Ödeme Süreleri:

Yapılandırmadan yararlanmak isteyenlerden;

– Genel sağlık sigortası prim borcu olanların 1 Ekim 2014 tarihinden itibaren 7 ay içerisinde yani en geç 30 Nisan 2015 tarihi mesai bitimine kadar,

– İşverenler ve Bağ-Kur sigortalıları da dahil olmak üzere diğer borçluların ise 1 Ekim 2014 tarihinden itibaren 3 ay içerisinde yani en geç 31 Aralık 2014 tarihi mesai bitimine kadar,

Sosyal Güvenlik Kurumu müdürlüklerine başvurmaları gerekecek.

Öte yandan yapılandırmadan yararlanmak isteyen borçluların, diğer şartların yanı sıra dava açmamaları, açılmış davalardan vazgeçmeleri ve kanun yollarına başvurmamaları şartı aranacak.

Taksitlerin ödenme süresine gelince; yukarıda belirtildiği şekilde taksitler iki ayda bir ödenecek.

– Genel sağlık sigortası prim borcu olanların ilk taksiti 1 Ekim 2014 tarihinden itibaren 8 ay içinde,

– İşverenler ve Bağ-Kur sigortalıları da dahil olmak üzere diğer borçluların ise ilk taksiti 1 Ekim 2014 tarihinden itibaren 4 ay içinde,

sonraki taksitleri ise ikişer aylık dönemler hâlinde ödemeleri gerekecek.

Bakanlar Kurulu yukarıda belirtilen başvuru ve ilk taksit ödeme sürelerini, genel sağlık sigortası prim borcu olanlar yönünden 6 aya kadar, diğer borçlular yönünden ise bir aya kadar uzatabilecek.

Genel sağlık sigortası prim borcu hariç, diğer borçların yapılandırma hükümlerine göre hesaplanan tutarının ilk taksit ödeme süresi içinde tamamen ödenmesi hâlinde, bu tutara 11 Eylül 2014 tarihinden ödeme tarihine kadar geçen süre için herhangi bir faiz uygulanmayacak.

Bağ-Kur Sigortalılarıyla İlgili Özellikli Durum:

4/1-b (Bağ-Kur) sigortalıların mevcut prim borçlarının yapılandırılması ve taksitlendirilmesi, işveren prim borçlarıyla aynı şartlara tabi olup, farklı bir statüye tabi tutulmadığından, bunların da tabi olduğu genel yapılandırma şartlarını yukarıda belirttik. Ancak Torba Yasayla Bağ-Kur sigortalılarının mevcut prim borçları dışında, geriye dönük silinmiş hizmetlerinin ihyasıyla ilgili de düzenleme yapılmış olup, düzenlemenin içeriği aşağıda belirtilmiştir.

Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar ile tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan 1479 sayılı Kanunun yürürlükten kaldırılan hükümlerine ve yürürlükten kaldırılan 2926 sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanununa göre tescilleri yapıldığı yani Bağ-Kur kaydı yapıldı hâlde prim borçları nedeniyle daha önceki ilgili kanunları uyarınca sigortalılık süreleri durdurulmuş olanlardan, 11 Eylül 2014 tarihi itibarıyla ihya edilmemiş olanların kendileri veya hak sahipleri, 1 Ekim 2014 tarihinden itibaren üç ay içinde Kuruma müracaat ederek, durdurulan sigortalılık süreleri için ödeyecekleri prim tutarının, sigortalılık süreleri durdurulmamış gibi değerlendirilerek, yukarıda belirtilen yapılandırma şartlarına göre hesaplanmasını talep edebilecekler. Bu şekilde hesaplanan borcun tamamının ilk taksit ödeme süresi içinde ödenmesi hâlinde durdurulan süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilecek. Hesaplanan borcun tamamının ilk taksit ödeme süresi içinde ödenmemesi hâlinde ihya işlemi geçerli sayılmayacak ve bu madde kapsamında ödenmiş olan tutarlar ilgilinin bu madde kapsamı haricinde başkaca prim borcunun bulunmaması kaydıyla faizsiz olarak iade edilecek.

Hacizlerin Kaldırılması:

Borcu nedeniyle hakkında icra takibi başlatılmış olup menkul veya gayrimenkul mallarına haciz konulmuş olanların, yapılandırmaya başvurarak borçlarını taksitlendirmeleri halinde konulmuş olan hacizler hemen kaldırılmayacak. Hacizler yapılan ödemeler nispetinde kaldırılacak ve buna isabet eden teminatlar iade edilecek. Haczin tamamen kaldırılması ise borç tamamen ödendiğinde mümkün olacak.

Borcunu Daha Önce Yapılandırmış – Taksitlendirmiş Olanlar:

2011 yılında çıkan 6111 sayılı Kanun hükümlerine göre borcunu yapılandırmış – taksitlendirmiş olup, 11 Eylül 2014 tarihi itibarıyla taksit ödemeleri devam eden borçlar hariç olmak üzere, yapılandırma kapsamına giren borçlardan 11 Eylül 2014 tarihinden önce 6183 sayılı Kanunun 48 inci maddesi gereğince tecil ve taksitlendirilmiş olup, tecil ve taksitlendirme işlemi 11 Eylül 2014 tarihi itibarıyla devam eden borçlular, Sosyal Güvenlik Kurumu müdürlüklerine başvurarak, kalan borçlarını yukarıda belirtilen şartlarla yapılandırabilecekler. Yani kalan borcu Yİ-ÜFE (Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi) aylık değişim oranları doğrultusunda yeniden hesaplatıp bir defada veya taksitle ödeyebilecekler.

6385 sayılı Kanuna göre sosyal güvenlik destek primi borçlarını yapılandıran ve yapılandırma işlemi 11 Eylül 2014 tarihi itibarıyla devam eden borçlular da aynı şekilde Sosyal Güvenlik Kurumu müdürlüklerine başvurarak kalan borçlarını yukarıda belirtilen şartlarla yapılandırabilecek, bu şekilde yeniden hesaplanacak borcu peşin veya taksitle ödeyebilecekler.

Bazı Kurum ve Kuruluşlara Özel Taksitlendirme İmkanı:

Yapılandırma kapsamında ödenmesi gereken tutarlar, il özel idareleri, belediyeler ve bunlara bağlı müstakil bütçeli ve kamu tüzel kişiliğini haiz kuruluşlarca ikişer aylık dönemler hâlinde azami 36 eşit taksitte, Sosyal Güvenlik Kurumu ve Maliye Bakanlığına ödenmesi gereken tutarlar, Gençlik ve Spor Bakanlığı, Türkiye Futbol Federasyonu ve özerk spor federasyonlarına tescil edilmiş olan ve Türkiye’de sportif alanda faaliyette bulunan spor kulüplerince ikişer aylık dönemler hâlinde azami 42 eşit taksitte ödenebilecek. Bu takdirde vade farkı için kullanılacak katsayı 24 eşit taksit için (1,20), 30 taksit için (1,25), 36 eşit taksit için (1,30) ve 42 eşit taksit için (1,35) olarak uygulanacak.

Yapılandırma ve Taksitlendirmenin Bozulması:

Yukarıda belirtildiği şekilde borçlarını yapılandırıp – taksitlendiren borçluların, maddede belirtilen ödeme şartlarına uymamaları halinde yapılandırma ve taksitlendirme bozulacak, bu şekilde kalan taksitlere ait borçlar eski haline dönecek, yani üretici enflasyon oranları esas alınarak hesaplanmış olan gecikme faizleri geçersiz hale gelecek, borç asıllarına ödeme süresinin dolduğu tarihten itibaren gecikme zammı ve faizi uygulanacak, bu şekildeki borç tutarının tamamı ödenmesi gerekir hale gelecek. Kurum isterse icra ve haciz yoluna başvuracak.

Yapılandırmanın bozulmasına sebep olacak hal ve durumlar aşağıda belirtilmiştir:

– Bu yapılandırma kapsamında ödenmesi gereken taksitlerden; bir takvim yılında bir veya en fazla iki taksitin, süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi hâlinde, ödenmeyen veya eksik ödenen taksit tutarlarının son taksiti izleyen ayın sonuna kadar, gecikilen her ay ve kesri için 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesine göre belirlenen gecikme zammı oranında hesaplanacak geç ödeme zammı ile birlikte ödenmesi şartıyla yapılandırma bozulmayacak. Süresinde ödenmeyen veya eksik ödenen taksitlerin belirtilen şekilde de ödenmemesi veya bir takvim yılında ikiden fazla taksitin süresinde ödenmemesi ya da eksik ödenmesi hâlinde yapılandırma bozulacak, taksitle ödeme hakkı kaybedilecek.

– Taksit tutarının %10’unu aşmamak şartıyla 5 Türk lirasına (bu tutar dâhil) kadar yapılmış eksik ödemeler, yapılandırma şartlarını ihlal sayılmayacak, dolayısıyla yapılandırmayı bozmayacak.

– Yapılandırma için başvuruda bulunan borçlular, taksit ödeme süresince tahakkuk eden sigorta primlerini çok zor durum olmaksızın bir takvim yılında ikiden fazla vadesinde ödememeleri ya da eksik ödemeleri hâlinde yapılandırma bozulacak, dolayısıyla yapılandırılan borçlarına ilişkin kalan taksitlerini ödeme haklarını kaybedecekler. Örneğin borcunu yapılandıran işverenler, borç taksitleri yanında çalıştırdıkları sigortalılara ait sigorta primlerini de düzenli olarak ödeyecekler. Aynı şekilde 4/1-b (Bağ-Kur) sigortalıları, borç taksitleri yanında her aya ait sigorta primlerini de düzenli olarak ödeyecekler.

Yİ-ÜFE (Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi) Nedir ?

Yukarıda geçen Yİ-ÜFE aylık değişim oranları tabiri, Türkiye İstatistik Kurumunun her ay belirlediği 31 Aralık 2004 tarihine kadar toptan eşya fiyatları endeksi (TEFE) aylık değişim oranlarını, 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren üretici fiyatları endeksi (ÜFE) aylık değişim oranlarını, 1 Ocak 2014 tarihinden itibaren yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) aylık değişim oranlarını ifade etmektedir. Bu madde hükümlerine göre ödenecek alacaklara 2014 Eylül ayı için uygulanması gereken Yİ-ÜFE aylık değişim oranı olarak, 2014 Ağustos ayı için belirlenen Yİ-ÜFE aylık değişim oranı esas alınacak.

Borcu Yapılandıranların Genel Sağlık Sigortasından Yararlanmaları:

Sağlık Yardımlarından Yararlanabilmesi İçin Borcu Olmaması Gerekenler Kimlerdir ? başlıklı yazımızda da belirttiğimiz üzere, bazı sigortalıların genel sağlık sigortasından yararlanabilmeleri için, (6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 48 inci maddesine göre tecil ve taksitlendirilmiş olup, tecil ve taksitlendirmeleri devam edenler hariç) Sosyal Güvenlik Kurumu’na hiç borçlarının olmaması veya belirtilen miktardan fazla borçlarının olmaması gerekmektedir.

Bu çerçevede, 4/1-b (Bağ-Kur) kapsamındaki sigortalılar, 60/g kapsamında genel sağlık sigortalısı olanlar, ek 5 inci ve ek 6 ncı maddeler, borçlarını yapılandırmaları hâlinde, yapılandırılan borç haricinde altmış günden fazla prim ve prime ilişkin borçlarının bulunmaması veya altmış günden fazla prim ve prime ilişkin borçları bulunmakla birlikte bu borçlarını ilgili kanunlara göre taksitlendirmiş veya yapılandırmış olup ödeme yükümlülüklerini de yerine getiriyor olmaları ve yukarıda belirtildiği şekilde yapılandırılan borçlarının ilk taksitini ödemeleri kaydıyla genel sağlık sigortasından yararlanmaya başlatılacaklar.

Kanun Kapsamından Çıkarılan İşyerlerine Ait Olup Silinecek Borçlar:

6552 sayılı Torba Kanunun 59 uncu maddesiyle 5510 sayılı Kanuna eklenen geçici 59 unu madde uyarınca;

506 sayılı Kanun veya 5510 Kanun kapsamından çıkarılan işyerlerine ilişkin olup, son ödeme tarihi 31 Aralık 2013 veya önceki bir tarihe ilişkin olduğu hâlde ödenmemiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi ve idari para cezası ile özel kanunlardaki hükme istinaden Kurumca 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre takip edilen eğitime katkı payı, özel işlem vergisi ve damga vergisi borçlarından borç türü bazında borç asılları toplamı 100 Türk lirasını aşmayan asli alacakların ve tutarına bakılmaksızın bu asıllara bağlı gecikme cezası, gecikme zammı gibi ferî alacakların tahsilinden vazgeçilecek, yani bu borçlar silinecek. Bu madde, 13 Mayıs 2014 tarihinden geçerli olmak üzere 11 Eylül 2014 tarihinde yürürlüğe girdi. (isvesosyalguvenlik.com)