4857 sayılı İş Kanunun “Çalıştırma yaşı ve çocukları çalıştırma yasağı” başlıklı 71 inci maddesinde; 15 yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılmasının yasak olduğu, ancak 14 yaşını doldurmuş ve ilköğretimi tamamlamış olan çocukların bedensel, zihinsel ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin de okullarına devamı etmelerine engel olmayacak hafif işlerde çalıştırılabileceği belirtilmiştir.

Kanunun 104 üncü maddesinde de bu madde hükümlerine aykırı hareket eden işverene idari para cezası uygulanacağı belirtilmiştir (2014 yılı için bin 343 lira). Söz konusu 71 inci maddede ayrıca bu konuyla ilgili ayrıntılı düzenlemenin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle belirleneceği hükme bağlanmıştır. Dolayısıyla Kanun 14 yaşını doldurmamış kişinin hiçbir surette çalıştırılmasına izin vermemiştir.

Bu Yönetmelik de söz konusu 71 inci maddeye istinaden çıkarılmış, 6 Nisan 2004 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Yönetmeliğin güncel metnine buradan ulaşabilirsiniz.

Yönetmelikte; 18 yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçiler bakımından yasak olan işler ile 15 yaşını tamamlamış, ancak 18 yaşını tamamlamamış genç işçilerin çalışmasına izin verilecek işler, 14 yaşını bitirmiş ve ilköğretimini tamamlamış çocukların çalıştırılabilecekleri hafif işler ve çalışma koşullarına ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiştir.

Yönetmeliğe göre; 15 yaşını tamamlamış, 18 yaşını ise henüz tamamlamamış kişiye genç işçi, 14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış ve ilköğretimini tamamlamış kişi ise çocuk işçi sayılmaktadır.

Çocuk işçilerin çalışmasına izin verilen hafif işler Yönetmelik Ek-1’de, genç işçilerin çalışmasına izin verilen işler Yönetmelik Ek-2’de, 16 yaşını doldurmuş fakat 18 yaşını bitirmemiş genç işçilerin çalıştırılabileceği işler ise Yönetmelik Ek-3’te belirtilmiştir. Dolayısıyla 18 yaşını bitirmemiş genç işçiler Ek 1, Ek 2 ve Ek 3’te belirtilen işlerde, genç işçiler Ek 1 ve Ek 2’de belirtilen işlerde, çocuk işçiler ise sadece Ek 1’de belirtilen işlerde çalıştırılabilecektir

Öt yandan Yönetmeliğin, 5 inci maddesinin beşinci fıkrasına 25 Ekim 2013 tarihinde eklenen bir cümle 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu kapsamında mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarından mezun olan meslek sahibi 16 yaşını doldurmuş genç işçilerin; sağlığı, güvenliği ve ahlakının tam olarak güvenceye alınması şartıyla bu Yönetmeliğin eklerinde belirtilen sınırlamalara bağlı kalmaksızın ihtisas ve mesleklerine uygun işlerde çalıştırılabileceği belirtilmiş, dolayısıyla bunlara istisna tanınmıştır.

Yönetmelikte;

– Çocuk ve genç işçilerin çalıştırılabilecekleri ve çalıştırılamayacakları işler,

– Çalışma süreleri ve ara dinlenme süreleri ve günlük çalışma süresinden sayılan haller,

– Hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil, yıllık ücretli iznin kullandırılması,

– İşverenlerin yükümlülükleriyle ilgili bölümde; çocuk ve genç işçileri çalıştıramayacak işverenler, iş sözleşmesi ve belge yükümlülüğü, işverenin eğitim ve diğer yükümlülükleri,

– Devletin yükümlülükleri bölümünde eğitim, inceleme-araştırma, koordinasyon ve işbirliği,

konularına yer verilmiştir.