Bilindiği üzere ihale konulu işler ve özel bina inşaatı işyerleriyle ilgili olarak, asgari işçilik uygulaması kapsamında eksik (fark) işçilik çıkması halinde çıkan fark işçiliğe ait sigorta priminin Sosyal Güvenlik Kurumu’na ödenmesi gerekmektedir. İşverenler eğer bu prim borcunu müfettiş incelemesine gerek kalmaksızın Kuruma öderse veya müfettiş incelemesi başlamış olmakla birlikte,

Sarfınazar uygulaması çerçevesinde inceleme sonuçlanmadan ilgili Kurum ünitesine başvurup prim borcunu öderse, işverene sadece prim borcuna ilişkin gecikme zammı ve cezası uygulanmakta, herhangi bir idari para cezası ise uygulanmamaktadır.

Ancak söz konusu işle ilgili Kurum müfettişleri tarafından inceleme yapılmaktaysa, inceleme sonucunda eksik işçilik çıkması halinde, düzenlenen rapora istinaden ilgili ünite tarafında işveren hakkında eksik işçiliğe ait prim borcunun gecikme zammı ve cezasıyla tahsili yanında ayrıca idari para cezası uygulanmaktadır.

Çünkü, 5510 sayılı Kanunun “Asgari işçilik uygulaması ve uzlaşma başlıklı” 85 inci maddesinin dördüncü fıkrası, “Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarınca, Kuruma asgarî işçilik tutarının bildirilmediği tespit edilen işyerleri hakkında ayrıca 102 nci maddenin birinci fıkrasının (d) bendi ile (e) bendinin (4) numaralı alt bendi uyarınca idarî para cezası uygulanır.” şeklindedir.

Asgari işçilik incelemesi sonucunda çıkan fark işçiliğe ait prim esas kazanç herhangi bir sigortalıya maledilmiyorsa, yani herhangi bir kişiye hizmet kazandırılmayacaksa, yukarıdaki hükme istinaden eksik işçiliğin mal edildiği her ay için Kanunun 102 nci maddenin birinci fıkrasının (d) bendi kapsamında aylık asgari ücretin iki katı tutarında, yasal defter geçersizliği nedeniyle de aynı maddenin (e) bendinin (4) numaralı alt bendi uyarınca her bir geçersizlik için aylık asgari ücretin yarısı tutarında idari para cezası uygulanmaktadır. Ayrıca bazı durumlarda, (örneğin inceleme konusu işle ilgili olarak Kurumda işyeri dosyası açtırılmamış, işçilik bildirilmemiş olması gibi) işyeri bildirgesi vermeme (102/1-b), işe giriş bildirgesi vermeme (102/1-a), işten ayrılış bildirgesi vermeme (102/1-j), ücret ödeme bordrolarının geçersizliği (102/1-e-5), kayıt ibraz etmeme (102/1-e) fiillerinden de idari para cezası uygulanmaktadır.

Ancak, Kurum bu konuda uygulama değişikliğine gitti. Buna göre artık, ihale konulu işler ve özel bina inşaatı işyerleriyle ilgili olarak yapılan inceleme kapsamında eksik işçilik çıkması halinde işverene sadece; fark işçiliğin mal edildiği her ay için Kanunun 102 nci maddenin birinci fıkrasının (d) bendi kapsamında aylık asgari ücretin iki katı tutarında, yasal defter geçersizliği nedeniyle de aynı maddenin (e) bendinin (4) numaralı alt bendi uyarınca her bir geçersizlik için aylık asgari ücretin yarısı tutarında idari para cezası uygulanacak. Yani sadece 85 inci maddenin dördüncü fıkrasında öngörülen idari para cezası uygulanacak. Eğer işveren deftere tabi değilse bu durumda defter geçersizliğinden de söz edilemeyeceğinden, sadece fark işçiliğin mal edildiği her ay için Kanunun 102 nci maddenin birinci fıkrasının (d) bendi kapsamında aylık asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanacak.

Öte yandan, asgari işçilik incelemesi sırasında tespit edilen eksik işçilik yani sigorta primine esas kazanç tutarı farkı sigortalılara maledilmişse, daha açık bir anlatımla yapılan inceleme sonucunda ismen sigortasız çalıştırılmış kişiler tespit edilmiş ve bunlara hizmet kazandırılacaksa, bu durumda yukarıda belirtilen hususlar geçerli olmayacak, Kanunun 102 nci maddesi doğrultusunda (102/1/a-b-c-e-j) gerekli tüm idari para cezası uygulanacaktır. Ayrıca, müfettiş tarafından işyeri yasal kayıt ve belgelerinin ibrazı istendiği halde hiçbir kayıt – belge ibraz edilmemesi halinde de 102 nci birinci fıkrasının (e) bendi gereği idari para cezası uygulanacaktır.

Asgari işçilik uygulamasıyla ilgili ayrıntılı bilgi ve açıklama, Asgari İşçilik Uygulaması – Örnek Hesaplamalar – Uzlaşma başlıklı bölümde yer almaktadır.

Önemli Not: Yukarıdaki konuyla ilgili olarak eski uygulamaya dönülmüş olup, artık müfettiş incelemesi sonucu eksik işçilik çıkması halinde eskiden olduğu gibi tüm idari para cezaları uygulanmaktadır. (Bkz. Asgari İşçilik İdari Para Cezaları Artık Daha Yüksek Olacak başlıklı yazı.)