Fazla çalışma yani fazla mesai ile ilgili düzenlemeler, 4857 sayılı İş Kanununun 41, 42 ve 43 üncü maddeleri ile İş Kanununa İlişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliğinde yer almaktadır.

Not: Bu konuda değişiklik yapılmış olup, yapılan değişiklik Fazla Mesai İçin İşçi Onayında Ne Değişti ? başlıklı yazıda açıklanmıştır.

Kanunun söz konusu maddelerinde; haftalık 45 saati aşan çalışmaların fazla çalışma sayılacağı, her bir saat fazla çalışma için verilecek ücretin normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle yani bir buçuk katı olarak ödeneceği, fazla çalışma süresinin toplamının bir yılda 270 saatten fazla olamayacağı, Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işyerlerinde çalışılıp çalışılmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılmamış ise söz konusu günlerde çalışılması için işçinin onayının gerekli olduğu, ayrıca hangi işlerde ve hangi işçilere fazla çalışma yaptırılamayacağı belirtilmiştir. Yönetmeliğin “Fazla Çalışma Yaptırılacak İşçinin Onayı” başlıklı 9 uncu maddesinde ise; “Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma yaptırmak için işçinin yazılı onayının alınması gerekir. Zorunlu nedenlerle veya olağanüstü durumlarda yapılan fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma için bu onay aranmaz. Fazla çalışma ihtiyacı olan işverence bu onay her yılbaşında işçilerden yazılı olarak alınır ve işçi özlük dosyasında saklanır.” hükümlerine yer verilmiştir.

Zorunlu nedenlerle fazla mesai ise Kanunun 42 nci maddesinde; “Gerek bir arıza sırasında, gerek bir arızanın mümkün görülmesi halinde yahut makineler veya araç ve gereç için hemen yapılması gerekli acele işlerde, yahut zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkmasında, işyerinin normal çalışmasını sağlayacak dereceyi aşmamak koşulu ile işçilerin hepsi veya bir kısmına fazla çalışma yaptırılabilir. Bu durumda fazla çalışma yapan işçilere uygun bir dinlenme süresi verilmesi zorunludur.” şeklinde düzenlenmiştir.

Dolayısıyla;

1- Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işyerlerinde çalışılıp çalışılmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılmamış ise söz konusu günlerde çalışılması için işçinin onayının alınması gereklidir.

2- Zorunlu nedenlerle veya olağanüstü durumlarda yapılan fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma hariç, fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma yaptırmak için işçinin yazılı onayının alınması gerekir. Fazla çalışma ihtiyacı olan işverence bu onay her yılbaşında işçilerden yazılı olarak alınır ve işçi özlük dosyasında saklanır.