Genel Sağlık Sigortası Prim Borcu Çıkarılanlar Ne Yapmalı – GSS Borcu Nasıl Sildirilir ?

Genel Sağlık Sigortası Prim Borcu Çıkarılanlar Ne Yapmalı – GSS Borcu Nasıl Sildirilir ?
6 Ekim 2019 15:25

Son günlerde birçok kişiye SGK’dan GSS prim borcu olduğuna ve ödemesi gerektiğine dair SMS veya tebligat gelmeye başladı. Kendisine bu konuda herhangi bir SMS veya tebligat gelmediği halde merak edik e-Devlet üzerinden sorgulama yapan birçok kişi de aynı şekilde GSS prim borcu ile karşılaşıyor.

GSS prim borcu olduğunu öğrenen birçok kişiden de bu borçtan nasıl kurtulacakları, borcu nasıl sildirecekleri yönünde web sitemize sorular gelmeye başladı. Aslında bu konuda web sitemizde daha önce yazılmış yazılar mevcut ancak, gelen sorular üzerine konu bir kez daha ele alma gereği duyduk.

Çıkan Bu GSS Borcunun Sebebi Nedir ?

Kendisine GSS borcu çıkarılan kişilerin hangi yolu izleyeceklerini, neler yapabileceklerini açıklamadan önce ortaya çıkan bu GSS borcunun dayanağını ve sebebini açıklamak gerekiyor. Çünkü borcun sebebini bilmeyen kişi şimdiye kadar çıkan borcu ödese dahi yine borç çıkabilir.

1 Ocak 2012 tarihinden itibaren çok az istisna hariç GSS herkes için zorunlu olup, Türkiye’de ikamet edip de hiçbir sosyal güvencesi olmayan, yani hiçbir sigortalılığı veya emekliliği olmayan, dul – yetim maaşı almayan, bakmakla yükümlü olunan kişi kapsamında eş – çocuk – anne – baba üzerinden sağlık yadımı alma hakkı bulunmayan 18 yaşından büyük kişiler SGK sistemi tarafından re’sen (otomatik olarak) 60/g kapsamında GSS sigortalısı olarak tescil ediliyor, tescil edildiği tarihten itibaren o kişi adına her ay otomatik olarak GSS primi tahakkuk ediyor, her aya ait tahakkuk eden GSS primi takip eden ayın sonuna kadar ödenmezse ayrıca bu borçlara gecikme faizi (gecikme zammı ve cezası) ekleniyor, kişi herhangi bir şekilde sosyal güvenceye kavuşana kadar bu böyle devam ediyor. Bu şekilde GSS kapsamına alınan kişinin hiçbir sağlık hizmeti almamış olması da durumu değiştirmiyor. Zaten 60 günden (iki aylıktan) fazla GSS prim borcu olan sağlık yardımı alamıyor. (Getirilen istisna uyarınca 2019 yılı sonuna kadar borcu olsa da bunlar sağlık yardımı alabilecek)

GSS Borcu Çıkarılanlar Ne Yapabilir ?

Yukarıda çıkan borcun sebebini kısaca açıkladıktan sonra gelelim GSS borcu çıkanların neler yapabileceği sorusunun cevabına. Bu konuda birden fazla yol ve seçenek mevcuttur;

1- Borcun tebliğ edildiği SGK Müdürlüğüne, o müdürlük uzak veya başka ilde ise bulunduğu yerdeki SGK Müdürlüğüne itirazda bulunmak.

2- Gelir testine başvurmak.

3- Çıkan borcu peşin veya taksitle ödemek

Belirttiğimiz bu yol ve yöntemler aşağıda ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

1- SGK Müdürlüğüne İtirazda Bulunmak

Çıkan GSS borcuna karşı SGK Müdürlüğüne itirazda bulunmak başvurulacak ilk yollardan biri olmakla birlikte, haklı bir gerekçe yoksa itirazda bulunmanın bir anlamı olmaz. Ben GSS istemiyorum, GSS tescilim iptal edilsin, şimdiye kadar hiçbir sağlık hizmeti almadım, GSS kapsamında tescil edildiğimden haberim yoktu gibi itirazların hiçbir anlamı olmaz, SGK bu tür itirazları dikkate almaz, alamaz. Çünkü şu an yürürlükte olan başta 5510 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesi hükümleri olmak üzere mevcut kanuni düzenlemeler değişmedikçe, yukarıda açıklandığı gibi hiçbir sosyal güvencesi olmayan kişiler kendileri istese de istemese de 60/g kapsamında genele sağlık sigortalısı sayılmakta ve hiçbir sağlık hizmeti almamış olsalar dahi adlarına her ay borç tahakkuk etmektedir. (Bkz. GSS İptal Ettirilebilir mi ?) Bu borç da ödenmedikçe silinmez. Ayrıca kişinin sonradan sigortalı işe girmiş olması, emekli olmuş olması gibi durumlar da önceki döneme ait borcun silinmesini gerektirmez.

Peki bu durumda SGK’ya ne için, hangi gerekçeyle itiraz edilecek ?

Çıkan GSS prim borcuyla ilgili olarak SGK’ya sadece 60/g kapsamında GSS sigortalısı sayılmaması gerektiği halde re’sen GSS sigortalı tescili yapılmış olanlar itiraz edilebilir. Bu sebepler örnek olarak aşağıda açıklanmıştır.

– Kişinin borç çıkarılan dönemde bakmakla yükümlü olunan kişi kapsamında anne – babası, eşi, çocuğu üzerinden sağlık yardımı alma hakkı bulunması. Örneğin, kişi öğrenci olduğu ve anne – babası üzerinden sağlık yardımı alma hakkı bulunduğu halde SGK sistemi bunu görmemiş ve kişiyi sosyal güvencesiz sayarak 60/g kapsamına almış, ondan sonra da adına borç işlemiş.

– Kişinin borç çıkarılan dönemde askerde olması. (Asker olan kişilerin askerlik süresince GSS primleri Devlet tarafından ödenir)

– Kişinin borç çıkarılan dönemde yurtdışında bulunması, yurtdışında ikamet ediyor olması ancak Nüfus Kayıt Sisteminde Türkiye’de ikamet ediyor görünmesi.

– Kişinin borç çıkarılan dönemde işsizlik maaşı alıyor olması. (İşsizlik maaşı alan kişinin GSS primi maaş aldığı süre boyunca İş-Kur tarafından ödenir.)

– Kişi ayda 30 günden az sigortalı bildirilmekle beraber, kendisinin GSS prim borcunu 30 güne tamamlaması gereken kişiler kapsamında olmaması. (Bkz. Ayda 30 Günden Az Çalışanlardan GSS Primlerini 30’a Tamamlaması Gereken ve Gerekmeyenler)

– Kişinin borç çıkarılan dönemde Devletten herhangi bir şekilde aylık alıyor olması. (2022 sayılı Kanun 65 yaş veya engelli aylığı, şeref aylığı, nakdi tazminat gibi.)

– Kişinin borç çıkarılan dönemde kendi sosyal güvenlik sandığı olan kurum veya kuruluşta çalışıyor olması. (Geçici 20 nci madde kapsamında bankalarda, sigorta ve reasürans şirketlerinde, ticaret ve sanayi odalarında, borsalarda çalışanlar)

– Nadir rastlanacak bir durum da olsa kişinin borç çıkarılan dönemde sigortalılığının veya emekliliğinin bulunması. (Sistem hatasından kaynaklanmış olabilir.)

2- Gelir Testi Yaptırarak Borcu Sildirmek

Çıkan GSS prim borcunu sildirme yollarından biri de gelir testi yaptırmaktır. Ancak bu imkan sadece daha önce hiç gelir testi yaptırmamış olanlar için geçerlidir. Genel uygulamaya göre yapılan gelir testi sonucunda kişinin aile içerisinde kişi başına düşen aylık gelir tutarı brüt asgari ücretin üçte birinden az çıkarsa bu kişi 60/c-1 (yeşil kart) kapsamına alınır ve gelir testine başvurduğu tarihten sonraki prim borçları silinir, gelir testine başvuru tarihinden önceki borçlar silinmez. Ancak kişiye SGK tarafından gelir testi yaptırması gerektiğine dair yazı gönderilmiş ve kişi bu yazının tebliğ tarihinden itibaren bir ay içerisinde gelir testine başvurmuşsa bu durumda yazının tebliğ tarihinden sonraki GSS prim borçları silinir.

Öte yandan mevzuat gereği hiçbir sosyal güvencesi olmadığı için SGK tarafından re’sen 60/g kapsamına alınan kişiye GSS kapsamına alındığına ve prim ödeme imkanı yoksa gelir testine başvurması gerektiğine dair bir tebligat gönderilmesi gerekmekte olup, kendisine bu şekilde bir tebligat gönderilmediği tespit edilen kişinin borcu ise gelir testi sonucuna göre başından itibaren silinir. Ancak SGK tebligat göndermiş, kişinin haberi olmamışsa, örneğin tebligat bir yakınına tebliğ edilmiş veya adreste o an kimse bulunmadığı için posta dağıtıcısı kapıya haber verme kağıdı yapıştırıp tebligatı muhtara bırakmışsa bu durumda kişiye tebligat yapılmış / gönderilmiş sayılır. Bu durumdaki kişinin borcu başından itibaren değil, gelir testine başvurduğu tarihten sonraki borcu silinir.

Gelir testi sonucunda aile içerisinde kişi başına düşen aylık gelir tutarı brüt asgari ücretin üçte biri veya daha fazla çıkan kişinin borcu ise aynen kalır, herhangi bir borcu silinmez.

Daha önce gelir testi yaptırmış kişilerden ise maddi durumu bozulmuş olanlar tekrar gelir testine başvurabilir, bu şekilde gelir testine başvuran kişinin test sonucunda aile içerisinde kişi başına düşen aylık gelir tutarı brüt asgari ücretin üçte birinden az çıkarsa, bu kişinin geriye dönük borçları silinmez, ancak 60/c-1 (yeşil kart) kapsamında prim ödemeden sağlık yardımlarından yararlanma hakkı elde eder, adına yeni bor çıkmaz.

3- Prim Borcunu Peşin veya Taksitle Ödemek

Yukarıda belirtilen iki yoldan hiçbiri işine yaramayan, borcunu sildirme imkanı olmayan kişilerin ise doğal olarak tek seçeneği borcu ödemektir. Borcunu bir defada ödeme imkanı olmayanlar içinse zaman zaman çıkan kanunlar gibi şu an taksitle ödeme veya yapılandırma imkanı tanıyan bir kanun olmamakla birlikte (daha önceki kanunlarla tanınan başvuru süreleri bitmiştir), şartları tutan kişi 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 48 inci maddesine istinaden borcunu tecil ve taksitlendirebilir. Ancak bu şekilde taksitlendirme yaptırılması halinde yıllık yüzde 22 faiz uygulanır. Bu konudaki başvuru ve görüşmenin SGK Müdürlüğü ile yapılması gerekir.

Tekrar Borç Çıkabilir

Eğer borç çıkan kişinin hiçbir sosyal güvencesi yoksa, GSS kapsamındaki sigortalılığı devam edeceğinden, çıkan tüm borcu ödese bile her ay adına brüt aylık asgari ücretin yüzde 3’ü tutarında (Bkz. Genel Sağlık Sigortası (GSS) Prim Tutarları) prim borcu tahakkuk etmeye devam eder, dolayısıyla bu durumda olanların sadece şimdiye kadar çıkmış borcu ödemesi yetmez, har aya ait tahakkuk eden prim borcunu da takip eden ayın sonuna kadar ödemesi gerekir.

Hiçbir Sağlık Yardımı Almamış Olmak Mazeret Değil

Yukarıda da belirtildiği üzere şu an yürürlükte olan mevzuata göre, geriye dönük GSS prim borcu tahakkuk etmiş dönemde kişinin SGK’nın hiçbir sağlık yardımından yararlanmamış olması mazeret olarak kabul edilmemekte, bu durum GSS borcunun silinmesini gerektirmemektedir. Dolayısıyla kişi hiçbir sağlık hizmeti almasa da borç işlemektedir. Yıl sonuna kadar da aylık ödenmesi gereken GSS prim tutarı 76 TL olup, imkanı olanların bu primi düzenli ödeyerek hiç değilse SGK’nın sağlık hizmetlerinden de yararlanması en mantıklı yoldur.

Açıklamalar Şimdiki Mevzuata Göre

Yukarıda yer alan açıklamalar şu an yürürlükte olan mevzuat doğrultusunda yapılmış olup, yapılacak kanuni düzenlemelerle şartlarda değişiklik yapılması, GSS borçlarına yapılandırma veya af imkanı getirilmesi halinde web sitemizde gerekli bilgi ve haberlere yer verilecektir.

GSS Hakkında Ayrıntılı Bilgi

GSS (genel sağlık sigortası) uygulaması hakkında ayrıntılı bilgi ve açıklamalar yer alan tüm yazılara GSS Rehberi sayfasından ulaşılabilir. (isvesosyalguvenlik.com)

Not: GSS prim borcu çıkarılanların yapması gerekenler yukarıda ayrıntılı açıklanmış olduğundan, bu konudaki sorular cevaplandırılmayacaktır.