Her İki Çalışandan Biri Fazla Mesai Yapıyor

Her İki Çalışandan Biri Fazla Mesai Yapıyor
27 Kasım 2016 19:57

Uzun çalışma süreleri, çalışanların en başta gelen sorunlarından biridir. Aslında İş Kanunu 63 üncü maddede haftalık normal çalışma süresi en fazla 45 saat olarak belirlenmiş.

Bu maddeye göre çalışanların günde 7,5 (yedibuçuk) saat ve haftada altı gün veya hafta için beş gün günde 8 saat, Cumartesi günü ise 5 saat şeklinde çalıştırılmaları ve kalan süreyi hafta tatili olarak kullanıp haftanın yedi gününü bu şekilde tamamlamaları gerekiyor. Bunun tek istisnası ise denkleştirme esası uygulanan işyerleri (Bkz.  Haftalık Çalışma Süresinde Denkleştirme Esası Nedir ?). Ancak işyerlerinde bu çalışma sürelerine genel olarak pek uyulduğu söylenemez. Nitekim uzun çalışma sürelerinin çalışma hayatının en önemli sorunlarından olduğunu daha önce Özel Sektör Çalışanları Uzun Çalışma Saatlerinden Şikayetçi başlıklı yazımızda belirtmiştik.

İşyerlerinde çalışma saatlerine uyulmamasının en önemli sebebi ise daha az eleman çalıştırarak işleri yürütmek. Çünkü yukarıda belirtilen çalışma saatlerine uyulması halinde birçok işyerinde vardiyalı çalışma yapılması veya çalışanlar arasında değişik çalışma saatleri belirleyerek erken gelen çalışanın erken işten çıkması, geç gelen çalışanın geç işten çıkması zorunluluğu doğuyor.  Bu şekilde bir çalışma yapılabilmesi için de fazladan eleman çalıştırılması gerekiyor. Bunun getireceği maliyetten kurtulmak içinse birçok işyerinde sabah işe başlayan işçi işyeri kapanana kadar çalışmak zorunda kalıyor.

Aslında İş Kanunu haftalık çalışma süresini sadece 45 saatle sınırlandırmış değil. Bunun diğer yolu, yılda 270 saati geçmemek üzere ve işçinin onayı alınmak şartıyla fazla çalışma (fazla mesai) yaptırmak. (Bkz. Fazla Mesai İçin İşçinin Onayı Gerekir mi ?, Onayı Olmadan Fazla Mesaiye Zorlanan İşçi İşten Ayrılıp Tazminat İsteyebilir.) Gerçi zaten yukarıda belirttiğimiz gibi haftalık normal çalışma süresine uyulmayarak birçok çalışana zaten fazla mesai yaptırılmış oluyor. Ancak her bir saatlik fazla çalışma için normal ücretin yüzde 50 fazlası yani bir buçuk katı ücret ödenmesi gerekiyor (Bkz. Fazla Mesai Ücreti Nasıl Hesaplanır ?). Bunun diğer alternatifi ise yapılan fazla mesai karşılığı süreyi çalışana serbest zaman olarak kullandırmak (Fazla Çalışmada Ücret Yerine İzin Kullanılabilir mi ?). Ancak buna uyulması da buna uyulması da maliyeti artıracağından, fazla mesai yaptırıldığı halde birçok yerinde maalesef bu şartlara uyulmuyor. Ayrıca fazla mesai yaptırılamayacak işler veya işçiler olduğu gibi (Bkz. Fazla Mesai Yaptırılamayacak İşçiler), fazla mesai yaptırılması halinde de günlük çalışma süresinin 11 saati kesinlikle geçmemesi gerektiği halde birçok işyerinde buna da uyulmuyor.

Bu nedenledir ki çalışanlar tarafından İş Mahkemelerinde işçi alacaklarıyla ilgili olarak açılan davalarda en başta kıdem tazminatı ve fazla mesai alacakları geliyor.

Öte yandan, Habertürk Gazetesi’nde geçtiğimiz günlerde yayımlanan ve İş Müfettişleri tarafından yapılan denetimler sonucu yapılan tespitlere dayandığı belirtilen bir yazıda bu konuya yer verildi. Yazıda yer alan istatistikler göre, Ülkemizde ortalama olarak çalışanların yüzde 19’u haftada 55 saat, 21.4’ü haftada 65 saat, yüzde 8.8’i haftada 75 saat çalışıyor. Buna göre çalışanların yüzde 49.2’si hafta 55 saat ve daha fazla çalışıyor. Yazıda kalan yüzde 50,8 oranındaki çalışanın haftalık çalışma süresi belirtilmemiş olmakla birlikte, kalanların hepsi haftada 45 saate kadar çalışıyor olsa bile bu durumda her iki çalışandan birinin fazla mesai yaptığı sonucu ortaya çıkıyor. Hatta kalan yüzde 50 içerisinde haftada 45 saat ile 55 saat arasında çalışan dolayısıyla fazla mesai yapan bir kesim de daha olduğu düşünülürse fazla mesai yapan çalışan oranı daha da artacaktır. Buna karşılık fazla mesai yapan çalışanların yüzde kaçının fazla mesai ücreti aldığı tartışılır.

Yine aynı yazıda yer alan istatistiki bilgilere göre, Ülkemiz çalışanlara fazla mesai yaptırılan ülkeler arasında en çok fazla mesai yaptıran Ülke olarak birinci sırada geliyor. Buna karşılık birçok Dünya ülkesi ile karşılaştırıldığında Ülkemiz sanayi ve teknolojide maalesef aynı oranda önde değil. (isvesosyalguvenlik.com)

YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.