2 Ağustos 2013 tarihli ve 28726 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 6495 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda bazı değişikler yapıldığını daha önce belirtmiştik (Beklenen Torba Yasa Resmi Gazete’de Yayımlandı, Torba Kanunla Hangi Konularda Düzenlemeler Yapıldı? başlıklı haberler).

Bu değişikliklerden biri de iş güvenliği uzmanlığı ile ilgiliydi.

Yapılan bu değişiklikler doğrultusunda, 11 Ekim 2013 tarihli ve 28792 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yönetmelik ile İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelikte bazı önemli değişiklikler yapıldı. Yapılan bu değişiklikler sadece 6495 sayılı Torba Kanunla yapılan değişikliklerle ilgili değil, Kanunda yer almayan bazı konularda da önemli değişiklikler yapıldı.

Yapılan değişiklikler ayrıntılarıyla aşağıda yer almaktadır;

1- 6495 sayılı Kanunla yapılan değişiklik doğrultusunda, Yönetmeliğin 4 üncü maddesi (f) bendinde yer alan “iş güvenliği uzmanı” ve (ğ) bendinden yer alan “teknik eleman” tanımları değiştirildi. Buna göre;

– İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip, Bakanlık ve ilgili kuruluşlarında çalışma hayatını denetleyen müfettişler ile mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları,

– Teknik öğretmen, fizikçi, kimyager ve biyolog unvanına sahip olanlar ile üniversitelerin iş sağlığı ve güvenliği programı mezunları,

iş güvenliği uzmanı olabilecek. Yapılan bu değişiklik uyarınca Bakanlık Teknik İş Müfettişleri dışındaki Sosyal İş Müfettişleri ile SGK Müfettişleri ve biyologlar da artık iş güvenliği uzmanı olabilecek.

2- Çalışanları arasında iş güvenliği uzmanlığı için belirlenen niteliklere sahip personel bulunmayan işveren, bu yükümlülüğü ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak yerine getirebilme imkanı vardı. Ortak sağlık ve güvenlik birimlerine yetkilendirilmiş toplum sağlığı merkezlerin de eklendi. Artık işveren, çalışanları arasında iş güvenliği uzmanlığı için gerekli nitelikleri taşıyan personeli yoksa bu yükümlülüğünü ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden veya yetkilendirilmiş toplum sağlığı merkezlerinden hizmet alarak yerine getirebilecek.

3- (A), (B) ve (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgelerinin kimler tarafından ve hangi şartlarla alınabileceğini belirten “İş güvenliği uzmanlığı belgesi” 8 inci maddesinde değişiklikler yapıldı. Bu değişikliklerle, iş güvenliği uzmanlığı ve teknik eleman tanımlarındaki değişikliklere paralel olarak maddede gerekli düzenlemeler yapıldı. Bu konu, “Kimler İş Güvenliği Uzmanı Olabilir – Nasıl Belge Alınır?” başlıklı yazımız kısa süre içinde güncellenerek, ayrıntılı şekilde açıklanacaktır.

4- İş güvenliği uzmanlarının 9 uncu maddede belirtilen görevlerinden, “eğitim, bilgilendirme ve kayıt” konusundaki görevlerine;  “Bakanlıkça belirlenecek iş sağlığı ve güvenliğini ilgilendiren konularla ilgili bilgileri, İSG KATİP’e bildirmek.” görevi eklendi.

5- İş güvenliği uzmanlarının 12 nci maddede belirtilen çalışma sürelerinde bazı değişiklikler yapıldı.

• Maddenin birinci fıkrasının (b) bendi gereği iş güvenliği uzmanının;

– Az tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 10 dakika,

– Tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 15 dakika,

– Çok tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 20 dakika,

süreyle görev yapmaları gerekiyordu. Bu süreler neredeyse yarıya yakın kısaltıldı.

Yeni düzenlemeye öre iş güvenliği uzmanının;

– Az tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 6 dakika,

– Tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 8 dakika,

– Çok tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 12 dakika,

süreyle görev yapmaları gerekecek.

Ayrıca, iş güvenliği uzmanının birden fazla işyeri ile kısmi süreli iş sözleşmesi yaptığı takdirde bu işyerleri arasında yolda geçen süreler haftalık kanuni çalışma süresinden sayılmayacak.

• Tam gün iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi gereken çalışan sayısındaki sınırlar iki katına çıkarıldı.

– Maddenin ikinci fıkrası uyarınca; az tehlikeli sınıfta yer alan 1000 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 1000 çalışan için tam gün çalışacak en az bir iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi gerekiyordu. Buradaki 1000 ibareleri 2000 olarak değiştirildi. Yeni düzenlemeye göre; az tehlikeli sınıfta yer alan 2000 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 2000 çalışan için tam gün çalışacak en az bir iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi gerekecek.

– Maddenin üçüncü fıkrası uyarınca; tehlikeli sınıfta yer alan 750 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 750 çalışan için tam gün çalışacak en az bir iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi gerekiyordu. Buradaki 750 ibareleri 1500 olarak değiştirildi. Yeni düzenlemeye göre; tehlikeli sınıfta yer alan 1500 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 1500 çalışan için tam gün çalışacak en az bir iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi gerekecek.

– Maddenin dördüncü fıkrası uyarınca; çok tehlikeli sınıfta yer alan 500 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 500 çalışan için tam gün çalışacak en az bir iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi gerekiyordu. Buradaki 500 ibareleri 1000 olarak değiştirildi. Yeni düzenlemeye göre; çok tehlikeli sınıfta yer alan 1000 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 1000 çalışan için tam gün çalışacak en az bir iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi gerekecek.

– 10’dan az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise eskiden olduğu gibi iş güvenliği uzmanının çalışan başına yılda en az 60 dakika görev yapması gerekecek. Dolayısıyla bu konuda herhangi bir değişiklik yapılmadı.

6- İş güvenliği sınavına girme ve sınav haklarıyla ilgili bazı değişiklikler yapıldı.

– 28 inci maddesinin birinci fıkrası “Eğitim programlarını tamamlayan adayların sınavları Genel Müdürlükçe yapılır veya yaptırılır.” şeklindeydi. Bu görev ve yetki İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünden alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına verildi.

– Maddenin ikinci fıkrasının ilk cümlesi; “Adaylar, en son katıldıkları eğitimin tarihinden itibaren üç yıl içinde en fazla iki defa ilgili sınavlara katılabilir.” şeklindeydi. Dolayısıyla eğitim aldıktan sonra üç yıl içinde iki defa sınava girdiği halde sınavı kazanamayanların, tekrar sınava girebilmeleri için yeniden eğitim programına katılmaları gerekiyordu. Buradaki “en fazla iki defa” ibaresi madde metninden çıkarıldı. Yeni düzenlemeye göre, eğitimi tamamladıktan sonra adaylar üç yıl içerisinde istediği kadar sınava girebilecek. Eğitim aldıktan sonra üç yıl içinde girdiği sınavlarda başarılı olamayan veya eğitimin tarihinden itibaren üç yıl içinde sınava katılmayan adayların, sınava girebilmeleri için yeniden eğitim programına katılmaları gerekecek.

– 15/8/2009 tarihinden sonra Bakanlıkça yetkilendirilmiş eğitim kurumlarından eğitim alıp sınav hakkını kaybedenler, 11 Ekim 2013 tarihinden itibaren 1 yıl içinde ilgili sınavlara katılabilecekler.

7- Belge yükseltme şartları aşağıdaki gibi yeniden düzenlendi. Buna göre;

• (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip olanlardan;

a) Başvurdukları tarihte adlarına 1500 gün prim ödenenler, (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belge sınavına,

b) Başvurdukları tarihte adlarına 3000 gün prim ödenenler, (A) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belge sınavına,

girmeye hak kazanacaklar

• (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip olanlardan;

a) Başvurdukları tarihte adlarına 1800 gün prim ödenenler, (A) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belge sınavına,

girmeye hak kazanacaklar.

Yukarıda sayılanlar, yapılacak sınavda başarılı olamadıkları takdirde sahip oldukları belge ile çalışmaya devam edecekler.

8- Yönetmelikle yapılan diğer değişiklikler ise uzmanlık eğitimi veren Eğitim Kurumlarını kapsıyor. Buna göre;

• Bakan veya Bakanlık Müsteşarı tarafından belirlenecek bir yetkilinin başkanlığında İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ve İş Teftiş Kurulu Başkanlığından seçilecek üyeler ile gerek görüldüğünde üniversitelerin tıp, hukuk, eğitim, mühendislik ve iletişim fakültelerinden seçilecek öğretim üyelerinden oluşan bir Komisyon kurulacak. İş güvenliği uzmanlığı sertifikası veren eğitim kurumlarıyla ilgili olarak İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen aşağıdaki iş ve işlemler artık bu komisyon tarafından yürütülecek.

– Eğitim kurumları, eğitime başlayabilmek gerekli olan teorik eğitim programlarını Komisyonca belirlenen müfredatı esas alarak hazırlayacaklar. İş güvenliği uzmanlarının teorik ve uygulamalı olmak üzere iki bölümden oluşan eğitim programları ve programın içeriği ile programda görevli eğiticilerin nitelikleri Komisyonca belirlenecek.

– Diğer sağlık personeli için uzaktan ve yüz yüze eğitim şeklinde uygulanacak eğitim programlarının içeriği ile programda görevli eğiticilerin nitelikleri Komisyonca belirlenecek.

– İş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personeli belgesi sahibi olan kişilerin, belgelerini aldıkları tarihten itibaren beş yıllık aralıklarla katılmaları zorunlu olan, eğitim kurumları tarafından düzenlenecek yüz yüze eğitim şeklinde uygulanacak yenileme eğitim programlarının içeriği ile programda görevli eğiticilerin nitelikleri Komisyonca belirlenecek.

– İşyeri hekimliği ve iş güvenliği uzmanlığı eğitici belgesi alacakların hangi eğitim müfredatında eğitim almış olmaları gerektiği Komisyonca belirlenecek.

• Eğitim kurumlarının eğitici kadrosu başlıklı 18 inci madde değiştirilmiş olup, 11 Ekim 2013 tarihinden önce kurulan eğitim kurumlarının üç ay içinde 18 inci maddede belirtilen eksikliklerini tamamlamaları gerekecek. (isvesosyalguvenlik.com)