Gerek 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, gerekse 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu hükümleri uyarınca işçisi iş kazası geçiren veya meslek hastalığına yakalanan işverenin söz konusu iş kazası veya meslek hastalığını Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirmesi zorunlu olup, bu bildirim yapılmaması halinde uygulanacak yaptırım ve cezalar aşağıda açıklanmıştır.

A-İşverenlere Uygulanan Yaptırım ve Cezalar:

1- SGK Mevzuatı Açısından:

5510 sayılı Kanun 13 ve 14 üncü maddeleri uyarınca, 4/1-a (SSK) kapsamındaki sigortalının iş kazasına uğraması veya meslek hastalığına yakalanması halinde işveren tarafından;

– İş kazasının, kazanın olduğu yerdeki yetkili kolluk kuvvetlerine (yerine göre jandarma veya polise) derhâl, Sosyal Güvenlik Kurumu’na en geç kazadan sonraki 3 iş günü içinde,

– Meslek hastalığının ise sigortalının meslek hastalığına tutulduğunu öğrenen veya bu durum kendisine bildirilen işveren tarafından, bu durumun öğrenildiği günden başlayarak 3 işgünü içinde,

Kuruma bildirilmesi gerekmektedir.

Sigortalının, işverenin kontrolü dışındaki yerlerde iş kazası geçirmesi nedeniyle iş kazası ile ilgili bilgi alınmasına engel olacak durumlarda, iş kazasının öğrenildiği tarihten itibaren bildirim süresi üç iş günüdür.

Ayrıca meslek hastalıklarının bildirimi konusunda Kurum çıkardığı bazı genelgelerle işverenlere kolaylık getirmiş olup, en son 2014/16 sayılı Genelge’de yer alan düzenleme uyarınca, Kurum sağlık kurulunca hastalığın meslek hastalığı olarak kabul edilmesi durumunda ilgili müdürlük tarafından işverene kabul tarihi itibari ile İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu ile meslek hastalığı bildiriminde bulunması hususu yazılı olarak tebliğ edilecek, tebligatın işverence tebellüğ edildiği tarih meslek hastalığının işverence öğrenildiği tarih olarak kabul edilecek ve bu tarihten itibaren 3 iş günü içerisinde bildirimin yapılması istenecek.

Yine aynı genelge uyarınca, geçerli bir mazeretin (Kurum elektronik alt yapısına erişilemediği ve benzeri durumlarda) olmadığı durumlarda iş kazası ve meslek hastalığı bildirim formu Kuruma elektronik ortamda gönderilecek, yani e-bildirge sistemi üzerinden gönderilecek.

Söz konusu bildirimlerin süresinde yapılmaması veya hiç yapılmaması halinde Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından uygulanacak ceza ve yaptırımlara gelince;

– Kurum tarafından uygulanacak idari para cezalarının düzenlendiği 5510 sayılı Kanunun 102 nci maddesinde, iş kazası veya meslek hastalığı bildiriminin geç yapılması veya hiç yapılmaması halinde herhangi bir idari para cezası uygulanması öngörülmemiştir. Dolayısıyla bu bildirimlerin geç yapılması veya hiç yapılmamasından dolayı idari para cezası uygulanmamaktadır.

– Ancak iş kazası bildiriminin işverence yukarıda belirtilen sürelerde yapılmaması durumunda, bildirimin Kuruma yapıldığı tarihe kadar sigortalıya ödenecek geçici iş göremezlik ödeneği (rapor parası) Kurumca işverenden tahsil edilir.

– Meslek hastalıklarında ise bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen işverenden, Kurumca bu meslek hastalığıyla ilgili yapılmış bulunan tedavi giderleri, yol gideri, gündelik, refakatçi giderleri ve diğer harcamalar ile ödenmişse geçici iş göremezlik ödeneği (rapor parası) tahsil edilir.

2- İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı Açısından:

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 14/2. maddesinde;

a) İş kazalarının kazadan sonraki 3 iş günü içinde,

b) Sağlık hizmeti sunucuları veya işyeri hekimi tarafından kendisine bildirilen meslek hastalıklarının ise öğrenildiği tarihten itibaren 3 iş günü içinde,

işveren tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmesi gerektiği belirtilmiştir.

Aynı Kanunun 26/1-e maddesinde de bu bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen işverene idari para cezası uygulanacağı belirtilmiştir. Güncel idari para cezası tutarlarına İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu İdari Para Cezaları – 6331 Para Cezaları sayfasından bakabilirsiniz.

Bu idari para cezası ilk başlarda İŞKUR tarafından uyguluyorken, yapılan kanun değişikliği gereği 23 Nisan 2015 tarihinden beri SGK tarafından  tarafından uygulanmaktadır. (Bkz. İş Kazasını Süresinde Bildirmeme Cezasını Artık SGK Uyguluyor)

B-Bağ-Kur Sigortalılarına Uygulanan Yaptırımlar:

5510 sayılı Kanun 13 üncü maddesi uyarınca, kendi adına ve hesabına bağımsız çalışan sigortalının yani Bağ-Kur sigortalısının, yürütmekte olduğu iş nedeniyle meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hale getiren olay iş kazası olarak sayılmakta olup; Bağ-Kur sigortalısının iş kazası geçirmesi hâlinde, bir ayı geçmemek şartıyla, kendisi tarafından geçirdiği iş kazasına ilişkin rahatsızlığının bildirimine engel olmadığı günden sonraki 3 iş günü içinde kazayı Kuruma bildirmesi gerekmektedir. Bu sigortalıların bildirim yapmalarına engel durumlarını hekim raporu ile veya mücbir sebep olayını belgelemeleri şarttır.

Aynı şekilde, meslek hastalığına yakalanan 4/1-b (Bağ-Kur) sigortalısının, bu durumu öğrendiği günden başlayarak 3 iş günü içinde Kuruma bildirmesi gerekmektedir.

Bağ-Kur sigortalısının, geçirdiği iş kazasını belirtilen sürede Kuruma bildirmemesi hâlinde, bildirim tarihine kadar geçen süre için geçici iş göremezlik ödeneği yani rapor parası ödenmez. Sadece bildirim tarihinden sonraki sürelere ait geçici iş göremezlik ödeneği ödenir. Aynı şekilde yakalandığı meslek hastalığını süresi içerisinde Kuruma bildirmeyen Bağ-Kur sigortalısından, Kurumca bu meslek hastalığıyla ilgili yapılmış bulunan tedavi giderleri, yol gideri, gündelik, refakatçi giderleri ve diğer harcamalar ile ödenmişse geçici iş göremezlik ödeneği tahsil edilir.

Bildirim işlemi İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu doldurularak ilgili müdürlüğe elden teslim edilir veya posta yoluyla ilgili üniteye gönderilir.(isvesosyalguvenlik.com)