İş kazası, meslek hastalığı veya hastalık hallerinde sigortalının (işçinin – çalışanın) kusurlu olması halinde, bunun kendisine yansıması iki şekilde olur. Duruma ve kusurunun derecesine göre Sosyal Güvenlik Kurumu;

1- Yaptığı tedavi giderlerini sigortalıdan alır.

2- Sigortalıya vereceği geçici iş göremezlik ödeneği (rapor parası) ile sürekli iş göremezlik gelirinden kesinti yapar veya iş göremezlik ödeneği yani rapor parası ödemez.

1- Tedavi Giderlerinin Çalışandan Alınması:

Tedavi gören sigortalının, tedavinin sona erdiğine ve çalışılabilir durumda olduğuna yani iş başı yapabileceğine dair Sosyal Güvenlik Kurumunca yetkilendirilen hekim veya sağlık kurullarından belge almaksızın başka bir işte (mevcut işinden – işyerinden başka bir yerde) çalışması halinde, aynı hastalığı sebebiyle yapılan tedavi masrafları Kurum tarafından kendisinden alınır. Sigortalı aynı işyerinde çalışmışsa bu durumda tedavi masrafları işvereninden alınır.

2- Ödenek ve Rapor Paralarından Kesinti Yapılması:

• Sigortalının iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analığı hallerinde; hekimin bildirdiği tedbir ve tavsiyelere uymaması sonucu tedavi süresinin uzamasına veya iş göremezlik oranının artmasına, malûl kalmasına neden olması halinde, uzayan tedavi süresi veya artan iş göremezlik oranı esas alınarak, geçici iş göremezlik ödeneğinin (rapor parası) veya sürekli iş göremezlik gelirinin dörtte birine kadarı Kurumca eksiltilir yani dörtte bire kadar kesinti yapılır. Ceza sorumluluğu olmayanlar ile kabul edilebilir bir mazereti olanlarda bu kesinti yapılmaz. Tedavi süresinin uzayıp uzamadığı, ne kadar uzadığı, iş göremezlik oranının ne kadar arttığı doktorlar tarafından düzenlenen raporlar esas alınarak belirlenir.

• Ağır kusuru yüzünden iş kazasına uğrayan, meslek hastalığına tutulan veya hastalanan sigortalının kusur derecesi esas alınarak, verilecek geçici iş göremezlik ödeneğinin (rapor parasının) veya sürekli iş göremezlik gelirinin üçte birine kadarı Kurumca eksiltilir, yani üçte bire kadar kesinti yapılır. Ceza sorumluluğu olmayanlarda bu kesinti yapılmaz. Düzenlenen raporlarda ağır kusur ifadesi yer almakla birlikte kusur derecesi yazılmamış ise kesinti yüzde 5 oranında yapılır.

Sigortalının ağır kusurlu olduğunun tespitinde;

– Olay mahkemeye intikal etmiş ise mahkeme kararı,

– Daha önce düzenlenmiş olan denetim raporları,

– Hekim raporları,

– Kamu kurum ve kuruluşlarının görevleri gereği düzenlediği tutanaklar veya belgeler,

esas alınır.

Aşağıda haller ağır kusur olarak sayılır.

– İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili kurallara uymaması.

– Tehlikeli olduğu veya hastalığa sebep olacağı bilinen bir hareketi yapması.

– Yetkili kimseler tarafından verilen emirlere aykırı hareket etmesi.

– Yapılması gerekli bir hareketi savsaması.

– Açıkça izne dayanmadığı gibi, hiçbir gereği veya yararı bulunmayan bir işi bilerek yapması.

• Kasdî bir hareketi yüzünden iş kazasına uğrayan, meslek hastalığına tutulan, hastalanan veya Kurumun yazılı bildirimine rağmen teklif edilen tedaviyi kabul etmeyen sigortalıya, geçici iş göremezlik ödeneğinin (rapor parası) veya sürekli iş göremezlik gelirinin sadece yarısı ödenir, yani yüzde 50 kesinti yapılır.

Sigortalının kasti hareketi nedeniyle iş kazasına uğradığı veya meslek hastalığına tutulduğu ya da teklif edilen tedaviyi kabul etmediği hususları; doktor raporlarına, mahkeme kararı veya müfettiş raporuna göre belirlenir.

• Tedavi gördüğü hekimden, tedavinin sona erdiğine ve çalışabilir olduğuna dair belge almaksızın çalışan sigortalıya geçici iş göremezlik ödeneği ödenmez, ödenmiş olanlar da ödeme tarihinden itibaren yersiz ödeme kapsamında geri alınır.

Daha açık bir anlatımla; eğer raporda istirahat bitiminde kontrol belirtilmişse, sigortalının kontrole gitmeden veya kontrole gitse bile çalışabilir belgesi almadan, yani kontrollü raporunu “çalışır”a çevirmeden işyerinde çalışması halinde geçici iş göremezlik ödeneği ödenmez. (isvesosyalguvenlik.com)