İş Kolu Kodunun Tespiti ve Değişikliği – İşyerinin Faaliyet Konusunda Değişiklik

İş Kolu Kodunun Tespiti ve Değişikliği – İşyerinin Faaliyet Konusunda Değişiklik
12 Şubat 2013 19:39

Önemli Açıklama: 19/1/2013 tarihli ve 28533 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6385 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla 5510 sayılı Kanunun 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde yapılan değişiklikle,

1 Eylül 2013 tarihinden geçerli olmak üzere kısa vadeli sigorta kolları (iş kazası ve meslek hastalığı, hastalık ve analık sigortası kolları) prim oranı 4/a (SSK) kapsamında işçi çalıştıran tüm işyerleri ile 4/b (Bağ-Kur) kapsamındaki tüm sigortalılar için % 2 olarak sabitlenmiş; buna bağlı olarak 5510 sayılı Kanunun “Kısa vadeli sigorta kolları prim tarifesi ve işkollarının ve işlerin tehlike sınıf ve derecelerinin belirlenmesi” başlıklı 83 üncü maddesi ile “Tehlike sınıf ve derecelerini etkileyebilecek değişiklikler” başlıklı 84 üncü maddeleri de yürürlükten kaldırılmış olduğundan;

Aşağıda belirtilen işkolu kodunun değişikliği ve iş kolu koduna itiraz işlemleri 1 Eylül 2013 tarihinden öncesini kapsayan işkolu kodu değişiklikleri veya bu tarihten öncesi için geriye dönük olarak yapılacak işyeri tescilleri (işyeri dosyası açılması) için geçerli olup, 1 Eylül 2013 sonrası için yapılacak işlemler Yeni Mevzuata Göre İş Kolu Kodu ve NACE Koduna İtiraz ve Değişiklik İşlemleri başlıklı yazıda yer almaktadır. Ayrıca SGK işkolu kodu ile NACE kodu arasında bağlantı olup, bu konu da NACE Kodu Nedir – İşkolu Kodu İle İlgisi Var mı – Her İşyeri İçin Zorunlu mu ? başlıklı yazıda açıklanmıştır.

————–

1-Yasal Düzenleme:

İş kolu kodu ile ilgili düzenlemeler; 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 83 üncü ve 84 üncü maddelerinde düzenlenmiş, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin eski 29, 104, 113 ve 121 yeni 27, 98, 106 ve 113 üncü maddelerinde de konuya yer verilmiştir. Ayrıca Kısa Vadeli Sigorta Kolları Prim Tarifesi 29.09.2008 tarih – 27012 (2. Mükerrer) sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

2-Sosyal Güvenlik Reformu İle Gelen Değişiklikler:

2.1-SSK uygulamasında işyerinin tehlike sınıf ve koduna bağlı olarak iş kazaları ve hastalıkları prim oranı % 1,5 ila % 7 arasında değişmekteydi. 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren Kısa Vadeli Sigorta Kolları Prim Tarifesi ile prim oranları yarım puan düşürülerek % 1 ila % 6,5 arasında değişecek şekilde belirlenmiştir.

2.2-4/b kapsamındaki sigortalılar da iş kazaları ve meslek hastalıkları primi ödeyecek, dolayısıyla onların da yaptığı işin tehlike sınıf ve derecesi belirlenecek.

3-Genel Açıklamalar:

5510 sayılı Kanunun 83 üncü maddesi uyarınca; kısa vadeli sigorta kolları primi, yapılan işin iş kazası ve meslek hastalığı bakımından gösterdiği tehlikenin ağırlığına göre tespit edilir. İş kolları tehlikenin ağırlığına göre sınıflara, bu sınıflar da özel iş şartlarına ve tehlikeyi önlemek için alınmış olan tedbirlere göre derecelere ayrılır. Hangi iş kollarının hangi tehlike sınıfına girdiği, tehlike sınıf ve derecesine ait prim oranlarının ve tehlike derecelerinin belirlenmesinde uygulanacak esaslar, 22.09.2008 tarih ve 2008/14173 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe konulan Kısa Vadeli Sigorta Kolları Prim Tarifesi ile tespit edilir. İş kazasını ve meslek hastalığını önleyecek tedbirler hakkındaki mevzuat hükümlerine uygun bulunmadığı tespit edilen işler, Kurumca daha yüksek primli derecelere konulabilir.

İşkolu kodu; işyerinde yapılan veya sigortalının yaptığı işin, prim tarifesine göre hangi işkoluna tabi olduğunu belirleyen ve bu tarife eki listenin (prim tarife cetveli) sınıf sütununda belirtilen kodları,

Tehlike sınıfı; işkollarının, iş kazası ve meslek hastalığı bakımından gösterdiği tehlikenin ağırlığına göre belirlenen oniki tehlike sınıfını,

ifade etmektedir.

Tarife eki listede işkolları oniki tehlike sınıfına ayrılmış olup bu sınıfların normal prim oranları, en düşük haddi % 1, en yüksek haddi % 6,5 olarak belirlenmiştir. Bir işin normal yüzdelik prim oranı, dahil olduğu tehlike sınıfının 2’ye bölümü sonucunda bulunacak rakama, 0,5 değerinin eklenmesi suretiyle bulunur.

4-İlk Defa Tescillerde İş Kolu Kodunun Tespiti:

İş kolu kodunun tespiti, 4/a ve 4/c kapsamındaki sigortalıların çalıştığı işyerleriyle ilgili olarak, verilen işyeri bildirgesine göre yapılır. İş kolu kodu, işyeri bildirgesi verilirken bildirgede yer alan “Yapılan İşin Niteliği” bölümündeki açıklamaya göre, yapılan işin Kısa Vadeli Sigorta Kolları Prim Tarifesinde bu işe karşılık gösterilen dört rakamlı işkolu kodu verilerek Kurumca belirlenir. İşkolu kodu ve tehlike sınıfının Kurumca doğru tayin edilebilmesi için, işyeri bildirgesinde yer alan “Yapılan İşin Niteliği” bölümünün açık ve ayrıntılı olarak açıklanması gerekmektedir. İşyeri bildirgesi ile ilgili ayrıntılı bilgi İşyeri Tescil – SGK’da İşyeri Dosyası Açtırma ve Diğer İşlemler bölümünde yer almaktadır.

4/b kapsamındaki sigortalılarla ilgili olarak ise işyeri bildirgesi verme gibi bir uygulama söz konusu olmadığından; bunlarla ilgili olarak Kuruma yapılan sigortalılık bildirimlerinde veya sigortalı işe giriş bildirgesinde (“B- SİGORTALININ SOSYAL GÜVENLİK BİLGİLERİ” bölümünde 4/b kapsamındaki sigortalıların doldurması gereken “Mesleği” bölümüne) yer alan meslek bilgilerine göre, Kısa Vadeli Sigorta Kolları Prim Tarifesinde bu işe karşılık gösterilen dört rakamlı işkolu kodu Kurumca iş kolu kodu olarak belirlenir. Sigortalı işe giriş bildirgesi ile ilgili ayrıntılı bilgi Sigortalılığın Başlangıcı, Sona Ermesi ve Bildirimler bölümünde yer almaktadır.

4/a ve 4/c kapsamındaki sigortalıların çalıştığı işyerleriyle ilgili olarak verilen işyeri bildirgesine istinaden belirlenen ve iş kolu kodunu da içeren işyeri sicil numarası Kurumca işverene tebliğ edilir.

4/b kapsamındaki sigortalılarla ilgili olarak da, Kurum bildirimden veya sigortalı işe giriş bildirgesinin verilişinden itibaren bir ay içinde tescili yapılan kişilere, sigortalılık hak ve yükümlülüklerinin başladığını ve yaptığı işin iş kolu kodunu bildirir.

5-01.10.2008 Tarihinden Önce Tescil Edilmiş İşyeri ve Sigortalılarla İlgili İş Kolu Kodunun Tespiti:

5510 sayılı Kanun ve Kısa Vadeli Sigorta Kolları Prim Tarifesinin yürürlüğe girdiği;

01.10.2008 tarihinden önce 4/a kapsamında çalışan sigortalılarla ilgili olarak 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu kapsamına alınmış olan işyerleri için uygulanmakta olan iş kazası ve meslek hastalıkları sigortaları prim oranı bu tarihten geçerli olmak üzere 0,5 puan düşürülerek uygulanır. Bu işyerlerinin mevcut işkolu kodları da, işverenlerin elektronik veya kâğıt ortamında yapacakları beyana istinaden, Kurumca gerek görülen haller hariç olmak üzere, ayrıca tebligat yapılmaksızın Kısa Vadeli Sigorta Kolları Prim Tarifesindeki uygun işkolu kodlarına dönüştürülür. 01.10.2008 tarihinden önceki işkolu kodlarından yapılmış olan prim ödeme gün sayıları, yeni işkolu kodundan yapılmış bildirim olarak kabul edilerek dereceleme hesaplamalarında dikkate alınır.

01.10.2008 tarihinden önce 1479 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanununa ve 2926 sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanununa göre tescil edilmiş sigortalıların meslek kodları Kurumca Kısa Vadeli Sigorta Kolları Prim Tarifesindeki uygun işkolu kodlarına dönüştürülür. Bu şekilde meslek kodları Tarifedeki uygun işkolu kodlarına dönüştürülen sigortalılar, bu işleme karşı Tarifenin yürürlüğe girdiği (01.10.2008) tarihten itibaren 3 ay içerisinde Kuruma itirazda bulunabilirler.

01.10.2008 tarihinden sonra, Kurum ve diğer kamu idarelerinin denetim veya kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca yapılan tespitlere, yargı kararlarına, işverenler tarafından verilen işyeri bildirgesi ve diğer tespitlere istinaden tescil edilen işyerlerinin tescil tarihi, 01.10.2008 tarihinden önceki bir tarih olması halinde, 01.10.2008 tarihine kadar 18.03.1981 tarihli ve 8/2569 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan İşkazaları ve Meslek Hastalıkları Sigortaları Prim Tarifesi hükümlerine göre, bu tarihten sonra ise yeni Tarifeye göre işlem yapılır.

6-İş Kolu Kodunun Tespitinde Özellikli Durumlar:

6.1-Bir işyerinde yürütülen ve esas işin fer’i ve mütemmimi (eklentisi ve tamamlayıcısı) mahiyetinde olan bütün işlerin sigorta primleri, esas işin tabi tutulduğu prim haddine göre hesaplanır. Ancak, esas işin fer’i ve mütemmimi sayılan işler, sigortalıları birbirine karışmayacak şekilde, ayrı ve bağımsız olarak yürütüldüğü ve Kurumda ayrı bir işyeri olarak tescil edilmiş olduğu takdirde her biri ayrı birer işyeri sayılır ve kendi tehlike sınıfının prim haddine tabi olur.

6.2-Aynı işveren tarafından, aynı işyerinde yürütülen ve mahiyetleri bakımından ayrı özellikler gösteren ve farklı tehlike sınıflarına dahil olan bütün işler, işyerinde en yüksek tehlike sınıfına giren işin prim oranına tabi olur ve işyerine tek iş kolu kodu verilir.

6.3-Tarife eki listede gösterilmeyen işler, mahiyetleri ve iş kazası ile meslek hastalığı tehlikesinin ağırlığı göz önünde bulundurulmak suretiyle kendisine en yakın işkolunun dahil olduğu prim oranına tabi olur.

6.4-4/b kapsamında sigortalı sayılanlar, birden fazla işyerinin sahibi veya ortağı olması durumunda tehlike sınıfı en yüksek olan işyerinin prim oranına tabi tutulurlar. 4/b kapsamındaki sigortalılardan, aynı ay içerisinde faaliyetini sonlandırıp, yine aynı ay içerisinde yeniden faaliyete başlayan sigortalıların kısa vadeli sigorta kollarına ilişkin sigorta primi son faaliyet konusu işine göre hesap ve tahsil edilir. 4/b kapsamında sigortalı sayılanların, aynı zamanda işyerinde 4/a kapsamında sigortalı çalıştırması halinde, çalıştırdığı sigortalıların tabi olduğu tehlike sınıfı ve prim oranına tabi olurlar. Birden fazla işyerinin sahibi veya ortağı olması ve aynı zamanda her bir işyerinde sigortalı çalıştırılması halinde, tehlike sınıfı en yüksek olan işyerinin prim oranına tabi tutulurlar.

6.5-Her tehlike sınıfı üst, normal ve alt derece olmak üzere üç tehlike derecesine ayrılır. Üst derece prim oranı dahil olduğu tehlike sınıfının normal yüzdelik prim oranından 0,2 puan daha yüksek, alt derece prim oranı normal yüzdelik prim oranından 0,2 puan daha düşüktür. Şu kadar ki, I inci tehlike sınıfındaki işyerleri için alt derece prim oranı, bu sınıfın normal prim oranının altına düşemez ve XII nci tehlike sınıfındaki işyerleri için ise üst derece prim oranı, bu sınıfın normal prim oranını geçemez.

6.6-Kurum, her yıl yapacağı hesaplamalar ile dereceleme hesabının yapıldığı yıldan önceki 3 takvim yılı içinde aynı işkolunda kırkbin ve daha fazla gün için sigorta primi tahakkuk ettirmiş olan işyerlerini derecelemeye tabi tutar. Bu işyerlerinin girecekleri tehlike dereceleri; derecenin belirlendiği yıldan önceki 3 takvim yılı içinde meydana gelerek Kurum kayıtlarına intikal eden ve işyerlerinin özel şartları ile tehlikeyi önlemek için alınmış olan emniyet tedbirlerinin de sonucunu gösteren iş kazaları, meslek hastalıkları, sürekli iş göremezlik ve ölüm olaylarına göre işyerlerinin tehlike ağırlığı dikkate alınarak Kurum tarafından üst, normal veya alt derece olarak belirlenir. İşyerinde meydana gelen iş kazası ve meslek hastalığı, sürekli iş göremezlik ve ölüm olaylarının, işverence işyerinde alınan işin niteliğine uygun bilimsel ve teknik tedbirlerin alınmasına rağmen veya doğal afetler sonucu meydana geldiğinin tespiti halinde kaçınılmazlık ilkesi gereği bu tür olaylar derecelendirme hesabında dikkate alınmaz. Yukarıda belirtilen 3 yıllık devre için kırkbin gün sigorta primi tahakkuk ettirmemiş olan işyerleri, dahil bulundukları işkolunun normal prim oranı üzerinden prim öderler.

6.7-Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin eski 113, yeni 106 ncı maddesi uyarınca; tehlike sınıfları farklı olan işyerlerinde çalışan sigortalıların aylık ücret tediye bordroları işverence ayrı ayrı düzenlenir.

7-Kurumca Verilen İş Kolu Kodunun Yapılan İşe Uymaması ve İtiraz:

7.1-Kurumca İlk Defa Tespit Edilen İş Kolu Koduna İtiraz:

5510 sayılı Kanunun 83 üncü maddesi uyarınca; yapılan işin, tarifeye göre hangi tehlike sınıf ve derecesine girdiği ve ödenecek kısa vadeli sigorta kolları primi oranı Kurumca belirlenerek işverene veya 4/b kapsamında sigortalı sayılanlara tebliğ edilir. İşveren veya 4/b kapsamındaki sigortalı, tehlike sınıf ve derecesi ile prim oranı hakkında Kurumca yapılacak yazılı bildirimi aldıktan sonra bir ay içinde Kurumun İşkolu Kodu İtiraz Komisyonuna itiraz edebilirler. İşkolu Kodu İtiraz Komisyonu, ünite amiri veya görevlendireceği yardımcısı ilgili şef, dosya memuru ve varsa sosyal güvenlik kontrol memurundan oluşur. Kurum, bu itirazı inceleyerek en geç üç ay içinde karara bağlayarak sonucunu itiraz edene bildirir. İlgililer, Kurumun kararı üzerine, kararın tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde yetkili iş mahkemesine başvurabilirler.

7.2-Değiştirilen veya Yanlış Belirlenmiş Olan İş Kolu Koduna İtiraz:

Kurum, işyerinin tespit edilmiş bulunan tehlike sınıf ve derecesini, yaptıracağı incelemelere dayanarak kendiliğinden veya işverenin ya da 4/b kapsamında sigortalı sayılanların isteği üzerine değiştirebilir. Kurumca yapılacak değişikliklere ilişkin kararın takvim yılından en az bir ay önce ilgililere tebliği, ilgililer tarafından değişiklik isteğinin de takvim yılından en az iki ay önce Kuruma bildirilmesi şarttır. Karara bağlanacak değişiklikler, karar veya istekten sonraki takvim yılı başından itibaren yürürlüğe girer.

İşverenler ile 4/b kapsamında sigortalı sayılanlar, tehlike sınıf ve derecesi ile prim oranı hakkında Kurumca yapılacak yazılı bildirimi aldıktan sonra bir ay içinde Kurumun İşkolu Kodu İtiraz Komisyonuna itiraz edebilirler. İşkolu Kodu İtiraz Komisyonu, ünite amiri veya görevlendireceği yardımcısı ilgili şef, dosya memuru ve varsa sosyal güvenlik kontrol memurundan oluşur. Kurum, bu itirazı inceleyerek en geç üç ay içinde karara bağlayarak sonucunu itiraz edene bildirir. İlgililer, Kurumun kararı üzerine, kararın tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde yetkili iş mahkemesine başvurabilirler.

İşverenin veya 4/b kapsamındaki sigortalının itirazı; işyerinin tehlike sınıfı ve derecesi ile kısa vadeli sigorta kolları prim oranının tebliğine ilişkin yazının işverence veya 4/b kapsamındaki sigortalı tarafından tebellüğünden itibaren bir ay içinde yapılmış ise, değiştirilen iş kolu kodu ve tehlike sınıfı ile tehlike derecesinin hatalı uygulandığı tarihten itibaren uygulanır.

İtiraz bir aylık süre dışında yapılmış ise, itirazın Kurum kayıtlarına intikali tarihini izleyen yılbaşından, üçüncü fıkrada belirtilen sürelerin (Kurumca yapılacak değişikliklere ilişkin kararın takvim yılından en az bir ay önce işverene, işveren tarafından değişiklik isteğinin de takvim yılından en az iki ay önce Kuruma bildirilmesi şarttır) aşılması durumunda ise, Kurumca yapılacak değişikliğe ilişkin kararın tebliğini izleyen takvim yılı başından geçerli olarak yeni iş kolu kodu uygulanır.

Bu değişiklik nedeniyle tehlike sınıf ve derecesinin yükselmesi halinde, kararın işverene veya 4/b kapsamında sigortalı sayılanlara tebliğ edildiği tarih ile yürürlük tarihi arasındaki süreye ilişkin kısa vadeli sigorta kollarına ait prim farkının tebliği tarihini takip eden bir ay içerisinde Kuruma ödenmesi halinde, fark prim için gecikme cezası ve gecikme zammı alınmaz. Belirtilen bir aylık sürenin geçmesi halinde ise, fark primi 89 uncu madde uyarınca gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte tahsil edilir. İş kolu kodundaki değişiklik sonucu tehlike sınıf ve derecesinin düşmesi halinde ise, kısa vadeli sigorta kolları sigortası prim farkı, işverenin varsa borçlarına mahsup edilir, yoksa iade edilir. Bir ay içinde iade edilmesi halinde faiz ödenmez.

İşverenin veya 4/b kapsamındaki sigortalının itirazı sonucu eğer iş kolu kodunun doğru olduğu Kurumca saptanır ve herhangi bir değişiklik yapılmazsa, bu durumda ilgililer Kurum kararın tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde yetkili mahkemeye (iş mahkemesi) başvurabilirler.

8-Yapılan İşte Tehlike Sınıf ve Derecesine Dokunacak Değişiklik Olması:

5510 sayılı Kanunun 83 üncü maddesi uyarınca;

İşverenler ile 4/b kapsamında sigortalı sayılanlar, yapılan işte tehlike sınıf ve derecesini etkileyebilecek her türlü değişikliği bir ay içinde Kuruma bildirmekle yükümlüdür. Bu bildirim üzerine Kurum, yaptıracağı incelemeler sonunda tehlike sınıf ve derecesini değiştirebilir. Tehlike sınıf ve derecesini etkileyebilecek değişiklik bir ay içinde bildirilirse bu konuda Kurumca verilecek karar, değişikliğin meydana geldiği tarihten sonraki ay başından başlanarak uygulanır.

Tehlike sınıf ve derecesini etkileyebilecek değişiklik bir ay içinde bildirilmezse;

a-Tehlike sınıfı yükseliyorsa, değişikliğin meydana geldiği,

b-Tehlike sınıfı düşüyorsa, değişikliğin Kurumca öğrenildiği,

c-Tehlike sınıfı değişmiyorsa, değişikliğin Kurumca öğrenildiği,

tarihler esas alınmak ve bu tarihlerden sonraki ay başından itibaren uygulanmak üzere, Kurumca karar alınır ve ilgililere tebliğ edilir.

9-Son Günün Mali Tatile Denk Gelmesi:

5604 sayılı Mali Tatil İhdas Edilmesi Hakkında Kanunun 1 inci maddesi uyarınca her yıl Temmuz ayının birinden yirmisine kadar (yirmisi dahil) mali tatil olarak belirlenmiştir. Haziran ayının son gününün tatil günü olması halinde, mali tatil Temmuz ayının ilk iş gününü takip eden günden başlayıp 20’sinde (yirmisi dahil) sona erecektir.

Bu doğrultuda;

İşyerinin, hangi tehlike sınıf ve derecesine girdiği ve ödenecek iş kazaları ile meslek hastalıkları sigortası prim oranı Sosyal Güvenlik Kurumunca tespit edilerek işverene yazı ile bildirilmekte ve işverenler de bu bildirimin alındığı tarihten itibaren bir ay içinde itirazda bulunabilmektedirler. Ancak, itiraza ilişkin bir aylık sürenin son gününün mali tatile rastlaması halinde itiraz süresi, mali tatilin son gününü izleyen tarihten itibaren yedi gün uzayacaktır. Yine aynı şekilde işverenler, tehlike sınıf ve derecesine dokunabilecek her türlü değişiklikleri bir ay içinde Kuruma yazı ile bildirmekle yükümlüdürler. Ancak, değişikliklerin bildirilmesine ilişkin bir aylık sürenin son gününün mali tatile rastlaması halinde söz konusu bildirim süresi, mali tatilin son gününü izleyen tarihten itibaren yedi gün uzayacaktır. (isvesosyalguvenlik.com)

YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.