İş Mahkemesine Gitmeden Önce Arabulucuya Başvurma Zorunluluğu Geliyor

Şu an yürürlükte olan mevzuat uyarınca, başta işçilik alacakları, sigortasız çalışma ve hizmet akdi olmak üzere çalışanlarla işverenler arasında çıkan uyuşmazlıklarda, çalışanlar önce şikayette bulunuyor, şikayetten sonuç çıkmaması halinde ise İş Mahkemesinde dava açıyor.

İş güvencesi kapsamına giren işyerlerinde çalışanların ise işten çıkarılması halinde doğrudan iş mahkemesinde işe iade davası açması gerekiyor. Başta işçilik alacakları olmak üzere yapılan şikayetlerden de çoğu zaman sonuç alınamıyor. Örneğin, işten ayrılmış olan kişinin işçilik alacakları konusunda ilgili Çalışma ve İş Kurumu Müdürlüğüne şikayette bulunması gerekiyor. (Bkz. Çalışanlar İhbar ve Şikayet Başvurularını Nereye Yapmalı) Bu aşamada eğer şikayet sahibi ödenmediğini iddia ettiği işçilik alacağını belgeleyemez ve işveren de kabul etmezse bu durumda şikayetten bir sonuç çıkmıyor, şikayet sahibinin İş Mahkemesinde dava açması gerekiyor. Şikayet işçinin lehine sonuçlansa bile, Çalışma ve İş Kurumu Müdürlüğü kararına işverenin uymaması ve işçinin alacağını ödememesi halinde bu konuda herhangi bir yaptırım uygulanamıyor, işçinin yine İş Mahkemesinde dava açması gerekiyor.

Ancak İş Mahkemesinde dava açılması halinde ise özellikle büyükşehirlerdeki mahkemelerin iş yükü nedeniyle davanın sonuçlanması uzun zaman alabiliyor. 2015 yılı sonu itibarıyla ilk derece mahkemelerindeki 3 milyon 400 bin civarındaki hukuk uyuşmazlığının yaklaşık yüzde 18’i iş davalarıyla ilgili.

Adalet Bakanlığı işçi – işveren arasındaki uyuşmazlıkların mahkemeye gitmeden daha erken sonuçlanması için arabuluculuk uygulaması getirme yönünde çalışmalar başlattı. Konuya ilişkin olarak Bakanlık tarafından hazırlanan İş Mahkemeleri Kanunu Tasarısı Taslağı görüş almak üzere 23 Mart 2016 tarihinde ilgili kurum ve kuruluşlara gönderildi, ayrıca kanun taslağının metni Bakanlığın web sitesinde yayımlandı.

Söz konusu taslağın yasalaşması ve düzenlemenin hayata geçmesi halinde;

– Arabuluculuk büroları kurulacak; İş Kanununa, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi alacağı ile işe iade talebiyle açılacak davalarda, dava açılmadan önce arabuluculuğa başvurmak zorunlu olacak. Arabulucuya başvurulmadan dava açılması halinde dava usulden reddedilecek.

– Arabuluculuk başvurusu karşı tarafın yerleşim yerindeki veya işin yapıldığı yerdeki arabuluculuk bürosuna yapılabilecek. Arabuluculuk bürosu olmayan yerlerde bu konuda görevlendirilmiş olan sulh hukuk mahkemesi yazı işleri müdürlüğüne yapılacak.

– İşçi ve işveren tarafı arabulucu listesinden bir isim seçerek arabulucuyu kendileri belirleyecek. Tarafların seçilecek arabulucu konusunda anlaşamamaları halinde, arabulucuyu arabuluculuk bürosu görevlendirecek.

– Arabulucu her türlü iletişim vasıtasını kullanarak tarafları görevlendirme konusunda bilgilendirecek ve ilk toplantıya davet edecek, görüşmeler sonucunda son tutanağı düzenleyerek sonucu arabuluculuk bürosuna bildirecek.

– Arabulucu kendisine yapılan başvuruyu görevlendirildiği tarihten itibaren üç hafta içinde sonuçlandıracak. Bu süre zorunlu hallerde arabulucu tarafından en fazla bir hafta uzatılabilecek.

– Tarafların arasında uzlaşma sağlanması halinde, arabuluculuk ücreti aksi kararlaştırılmadıkça arabuluculuk asgari ücret tarifesi üzerinden taraflarca eşit şekilde karşılanacak. Tarafların anlaşamaması halinde ise arabuluculuk görüşmelerinin ilk iki saatlik bölümüne ait ücret Devlet tarafından karşılanacak, iki saati aşan kısmı ise aksi kararlaştırılmadıkça taraflarca eşit şekilde ödenecek. Arabulucuya ödenen ücret yargılama giderlerinden sayılacak.

– Geçerli bir mazeret göstermeksizin arabuluculuk görüşmelerine katılmayan taraf son tutanakta belirtilecek ve davada lehine karar verilmiş olsa bile, yargılama giderinin tamamını ödemeye mahkûm edilecek.

– Arabuluculuk ücretini karşılamak için adli yardıma ihtiyaç duyan taraf, arabuluculuk bürosunun bulunduğu yerdeki sulh hukuk hâkiminin kararıyla adli yardımdan yararlanabilecek.

– Arabuluculuk bürosuna başvurulmasından, son tutanağın düzenlendiği tarihe kadar geçen sürede zamanaşımı duracak ve hak düşürücü süre işlemeyecek.

Benzer bir düzenleme ile Sosyal Güvenlik Kurumu’nu ilgilendiren davalarda dava açmadan önce Kuruma başvuru zorunluluğu getirilmişti. (Bkz. Dava Açmadan Önce SGK’ya Başvuru Şartına Yeni İstisna Geldi) (isvesosyalguvenlik.com)