İş Sözleşmesinin Feshinde Haklı Sebeple Geçerli Sebep Arasındaki Fark Nedir ?

İşverenin iş sözleşmesini feshinde haklı nedenle geçerli sebep aynı kavramlar gibi görünse de aslında ikisi arasında önemli bir ayrım bulunmaktadır. Dolayısıyla ikisi de farklı anlamlara gelmektedir.

İş sözleşmesinin feshinde haklı sebep veya haklı neden 4857 sayılı İş Kanunun İşverenin haklı nedenle derhal fesih hakkı başlıklı 25 inci maddesinde sayılan nedenler olup, bu madde bütün işyerleri için geçerlidir. İşveren bu maddeye göre iş akdini feshettiğinde ihbar süresine uymak, dolayısıyla ihbar tazminatı ödemek zorunda olmadığı gibi, maddede belirtilen ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri nedeniyle sözleşmeyi feshetmişse işçiye kıdem tazminatı ödemek zorunda dahi değildir.

Geçerli sebep ise 30 ve üzeri çalışanı bulunan, dolaysıyla iş güvencesi kapsamına giren işyerleri için geçerlidir. Yani bu şekilde 30 ve üzeri çalışanı bulunan bir işyerinde işverenin bir işçiyi işten çıkarabilmesi için geçerli bir sebebe dayanması gerekir. Aksi taktirde işten çıkarılan işçi işe iade davası açıp kazanabilir. Ancak, bu tür işyerlerinde geçerli bir nedenle işten çıkarılan işçi en az bir yıllık çalışma süresini doldurmuşsa işveren o işçiye kıdem tazminatı ödemek zorundadır. Hatta ihbar süresine uymamışsa ihbar tazminatı dahi ödemek zorundadır. Öte yandan bu şekilde iş güvencesi kapsamındaki bir işyerinde çalışan kişi 25 inci maddeye göre haklı nedenlerle işten çıkarılıyorsa, işveren ihbar süresini beklemek ve ihbar tazminatı ödemek zorunda olmadığı gibi, eğer ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri nedeniyle işçiyi işten çıkarmışsa kıdem tazminatı dahi ödemek zorunda değildir. 25 inci maddeye istinaden işten çıkarılan işçi işe iade davası da açamaz.

Örneğin, işçinin işyerinde hatırlatıldığı halde görevini eksik yerine getirmesi geçerli fesih sebebi sayılırken, işçinin hatırlatıldığı halde görevini hiç yerine getirmemesi ise haklı fesih sebebidir. İşçinin denetim görevini gerektiği gibi yerine getirmemesi geçerli fesih sebebini oluştururken, fesih için haklı bir neden değildir. İşyerindeki makinanın hasar görmesinde işçinin kusurlu olması fesih için geçerli sebep, ancak fesih için haklı sebep değildir.

Her Haklı Neden Aynı Zamanda Geçerli Sebeptir Ancak Her Geçerli Sebep Haklı Neden Değildir

Her haklı neden aynı zamanda geçerli sebeptir. İşverene işçiyi işten çıkarma yani iş sözleşmesini feshetme hakkı veren İş Kanununun 25 inci maddesindeki haklı nedenler aynı zamanda geçerli sebep sayılır. Dolayısıyla 25 inci maddedeki haklı nedenlerden birine veya birkaçına bağlı olarak işten çıkarılan işçi işe iade başvurusu yapamaz, işe iade davası açamaz, dava açsa da kazanamaz.

Her geçerli sebep haklı neden değildir. Buna karşılık İş Kanununun 18 inci maddesinde belirtilen ve işverene iş sözleşmesini feshetme hakkı veren geçerli sebep aynı zamanda 25 inci maddede sayılan haklı nedenlerden biri kapsamına da girmiyorsa haklı neden sayılmaz. Dolayısıyla işveren 18 inci maddede sayılan geçerli sebeple işten çıkardığı işçiyi sadece tekrar işe almak zorunda kalmaz (çünkü işçinin işe iade başvurusu reddedilir), buna karşılık işçinin işten çıkarılmasına yol açan geçerli sebep aynı zamanda 25 inci maddede belirtilen haklı nedenlerden biri kapsamına girmiyorsa işveren ihbar süresi dolana kadar işçiyi çalıştırmak veya hemen işten çıkaracaksa ihbar tazminatı ödemek zorunda olduğu gibi, eğer geçerli sebep 25 inci maddede sayılan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri kapsamına girmiyorsa ve işçi işyerinde en az bir yıl çalışmışsa, işçiye kıdem tazminatı bile ödemesi gerekir. (isvesosyalguvenlik.com)