İşçilerin Emekli Aylığı Miktarının Belirlenmesi

İşçilerin Emekli Aylığı Miktarının Belirlenmesi
9 Haziran 2016 21:49

I- GİRİŞ: Yaşlılık sigortasının amacı, yaşın ilerlemesine bağlı olarak kendi istekleriyle çalışma hayatından çekilenlere, ömürleri boyunca geçimlerini sürdürebilecekleri düzenli bir gelir sağlamaktır.

Bu amaca ulaşmak için yasalarla belirlenen en az prim ödeme gün sayısı, yaş ve/veya sigortalılık süresiyle ilgili emeklilik koşullarını yerine getirenlere, bu sigorta kolu kapsamında kamuoyunda emekli aylığı, sosyal güvenlik terminolojisinde ise yaşlılık aylığı olarak bilinen bir gelir bağlanarak, bunların gelecekleri güvence altına alınır.

Daha az prim ödeyene düşük aylık, daha fazla prim ödeyene de yüksek aylık verilmesi, sosyal sigortaların nimet-külfet ilkesinin bir gereğidir. Aylığı miktarının sigortalının prime esas gün sayısı ve kazançlarına bağlı olarak belirlenmesi, nerdeyse tüm dünyada kabul gören bir uygulamadır.

Ülkemizde de, işçilerin ilk defa yaşlılık sigortası yönünden sosyal güvenlik kapsamına alındıkları 01.04.1950 tarihinden günümüze kadar yapılan yasal düzenlemeler, yaşlılık aylığı tutarının belirlenmesinde nimet-külfet ilkesini gerçekleştirmenin başlıca araçlarından olan iki parametrenin kullanıldığını göstermektedir. Bu parametrelerden ortalama yıllık kazanç, sigortalının tüm sigortalılık süresi ya da sigortalılık süresinin belli bir dönemindeki prime esas kazançların aynen alınmasıyla ya da enflasyon artış oranı ve gelişme hızı gibi ekonomik göstergelerle güncellenerek belirlenir. Diğer para metre aylık bağlama oranı ise taban bir oranın sigortalının belli prim ödeme gün sayısı ve/veya yaşına göre artırılması ya da azaltılmasıyla saptanır.

Yaşlılık aylığı ise sigortalının ortalama yıllık kazancının aylık bağlama oranı ile çarpımının on ikide biridir. Gösterge Sistemi’nin uygulandığı 01.07.1978-31.12.1999 tarihleri arasında yaşlılık aylığı, göstergenin katsayı ile çarpımının aylık bağlama oranındaki tutarı alınmak suretiyle bulunurdu. Göstergenin ortalama yıllık kazanca bağlı olarak belirlenmesi, farklı bir hesaplama sistemi olarak görünen bu sistemde de, ortalama yıllık kazancın temel parametre olma işlevini koruduğunun bir ifadesidir.

2000 yılından geçerli olmak üzere yapılan düzenlemeyle, gösterge sistemi kaldırılarak, aylıkların hesabında yine iki para metreyi esas alan sisteme geri dönüldü. Ancak, ortalama yıllık kazanç hesabında sigortalılığın belli bir dönemindeki kazançlar yerine, bu tarihten sonraki tüm prime esas kazançların dikkate alınmasının yanı sıra, kazançların yıllık enflasyon artış oranı ve gelişme hızına göre güncellenmesi benimsendi. Aylık bağlama oranının tespitinde ise prim ödeme gün sayısı arttıkça aylık bağlama oranında azalmaya yol açan bir sistem getirildi. Bu sistem, ilk defa 01.01.2000 tarihinden sonra sigortalı bir işte çalışmaya başlayıp emekli olanları kapsadı. 01.01.2000 tarihinden önce sigortalı olup ve bu tarihten 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar aylık talebinde bulunanların aylıklarının hesabında, ikili bir sistem uygulandı (506 SK, GM 82).

506 sayılı Kanunu yürürlükten kaldıran 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile getirilen aylık hesaplama sistemi, 4447 sayılı Kanunla öngörülen önceki sistemle benzerdir. Ancak, aylık hesabına esas parametrelerin belirlenmesine ilişkin esaslar, ayrıntıları bundan sonraki bölümde açıklanan yönleriyle farklılık gösterir.

5510 sayılı Kanuna göre, ilk defa 01.10.2008 tarihinden sonra sigortalı olanların yaşlılık aylıklarının tespitinde, tamamen 5510 sayılı Kanunla getirilen yeni aylık hesaplama sistemi geçerlidir. 01.10.2008 tarihinden önce sigortalı olanların emekli aylıklarının belirlenmesinde ise üçlü aylık hesaplama sistemi uygulanır (1).

Bu yazıda, üç sigortalılık statüsünden birini oluşturan ve “bir veya birkaç işverene bağlı olarak hizmet akdi ile çalışan” şeklinde tanımlanan 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıların (kamuoyundaki deyimiyle işçilerin) emekli aylıklarının belirlenmesine ilişkin sistem üzerinde durulmuştur.

II- YENİ AYLIK HESAPLAMA SİSTEMİ

Yeni aylık hesaplama sistemi, 5510 sayılı Kanunun hizmet akdi kapsamındaki hükümlerine göre emekliliğe hak kazananlardan ilk defa 01.10 2008 tarihinden sonra sigortalı olanlara uygulanacaktır. Bunlar için geçerli olan emeklilik şartları dikkate alındığında, 01.10.2008 tarihinde sigortalı olanlara bu sisteme göre en erken 10.07.2021 tarihinde aylık bağlanabilecektir (5510 SK. GM 6-yedinci fıkranın (b) bendinin (2) numaralı alt bendi). Bu yüzden, yaşlılık sigortasından bu sisteme göre, bu tarihten önce aylık bağlanması mümkün değildir.

Bu sistemde yaşlılık aylığı, ortalama aylık kazancın aylık bağlama oranı ile çarpımı sonucunda bulunur (5510 SK, M 29). Bu miktar,  sigortalının çalışma sürelerindeki her yıl için tespit edilen prime esas günlük kazanç alt sınırları dikkate alınarak, tahsis talep (2) yılına ait Ocak ayı itibariyle bir önceki paragrafa göre belirlenen ortalama aylık kazancın % 35’inden, sigortalının bakmakla yükümlü olduğu eşi veya çocuğu varsa % 40’ından az olamaz (5510 SK, M 55/üçüncü fıkra).

Aylığın başlangıç tarihinin yılın ilk altı aylık dönemine rastlaması halinde, yaşlılık aylığı miktarı Ocak ödeme dönemi için aylıklara uygulanan artış oranı kadar artırılır.  Yılın ikinci altı aylık dönemine rastlaması halinde ise öncelikle Ocak ödeme dönemi, daha sonra Temmuz ödeme dönemi için aylıklara uygulanan artış oranları kadar artırılarak, sigortalının aylık başlangıç tarihindeki aylığı hesaplanır.

Yaşlılık aylığının tespitine esas ortalama aylık kazanç hesabında, öncelikle 01.10.2008-31.12.2008 tarihleri (3) arasındaki prime esas kazanç dâhil olmak üzere, sonraki her yıla ait prime esas kazanç, ait olduğu yıldan itibaren tahsis talep tarihine kadar geçen yıllar için, her yıl gerçekleşen güncelleme katsayısı ile artırılır. Buradaki güncelleme katsayısı, her yılın Aralık ayına göre Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan en son temel yıllı tüketici fiyatları genel indeksindeki değişim oranının (TÜFE) % 100’ü ile sabit fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla gelişme hızının (GH) % 30’nun toplamına (1) tam sayısının ilave edilmesi sonucunda bulunan değeri ifade eder. Daha sonra, bu şekilde güncellenen kazançlar toplamının, toplam prim ödeme gün sayısına bölünmek suretiyle hesaplanan ortalama günlük kazancın 30 katı alınarak ortalama aylık kazanç belirlenir.

Aylık bağlama oranı, sigortalının toplam prim ödeme gün sayısının her 360 günü için % 2 olarak uygulanır, 360 günden eksik süreler orantılı olarak dikkate alınır, hiçbir şekilde % 90’ı geçemez. İlk defa çalışmaya başlanılan tarihten önce malul sayılması ve çalışma gücündeki kayıp oranı %40 ila ve %59 arasında olan sigortalılar için hesaplanacak aylık bağlama oranı, 7200 gün üzerinden belirlenir (4). Buna göre, aylık bağlama oranı, 7200 günden az prim ödeyenler için çalışma gücü kayıp oranının 7200 gün prim ödeme gün sayısı ile çarpımı sonucu bulunan rakamın % 60’a bölünmesi suretiyle hesaplanan gün sayısına göre  %40’ı geçmemek üzere tespit edilir. Prim ödeme gün sayısı 7200 üzerinde olan sigortalılar için toplam prim ödeme gün sayısına göre yıllık %2 esas alınarak aylık bağlama oranı belirlenir.

III- ÜÇLÜ AYLIK HESAPLAMA SİSTEMİ

Sigortalılığı 01.10.2008 tarihinden önce başlayan ve bu tarihten sonra aylık talebinde bulunanların aylığı, üç değişik hesaplama sisteminin yürürlükte bulunduğu sürelerde geçen prim ödeme gün sayıları ile orantılı bölümüne isabet eden kısmi aylıkların birleştirilmesinde oluşur.

Üçlü sistemde, yaşlılık aylığı;

• Gösterge sistemine göre 01.01.2000 tarihinden önceki prim ödeme gün sayısına ait kısmi aylığın hesabı,

• 4447 sayılı Kanuna göre 01.01.2000-30.09.2008 tarihleri arasındaki prim ödeme gün sayısına ait kısmi aylığın hesabı,

• 5510 sayılı Kanuna göre 01.10.2008 tarihinden sonraki prim ödeme gün sayısına ait kısmi aylığın hesabı,

• Kısmi aylıkların birleştirilmesi olmak üzere dört aşamada hesaplanır (5510 SK, GM 2).

İlk defa 01.01.2000-30.09.2008 tarihleri arasında sigortalı olanlar için gösterge sisteminin uygulanmasına imkân bulunmadığından, bunların aylıkları 4447 sayılı Kanun ve 5510 sayılı Kanun olmak üzere ikili sisteme göre belirlenir.

A-  GÖSTERGE SİSTEMİNE GÖRE KISMİ AYLIK HESABI

1999 yılının Aralık ayına ait yaşlılık aylığı, göstergenin katsayı (12000) ile çarpımının aylık bağlama oranındaki tutarı kadardır (5). Yaşlılık aylığı, üst gösterge tablosundan hesaplanmışsa gösterge tablosunun en yüksek göstergesi olan 10175’ın 12000 katsayı ile çarpımının aylık bağlama oranına karşılık gelen miktardan, gösterge tablosundan hesaplanmışsa gösterge tablosunun en düşük göstergesi olan 9475’in 12000 katsayı ile çarpımının %70’inden (79,59 TL.) az olamaz. 2000 yılından önceki prim ödeme gün sayısına ait kısmi aylık ise belirlenen yaşlılık aylığının 2000 yılından önceki gün sayısı ile çarpımının toplam prim ödeme gün sayısına bölünmesiyle elde edilir.

Göstergenin tespitine esas ortalama yıllık kazanç, sigortalının 2000 yılından önce on yılı geçmemek üzere primi ödenmiş takvim yıllarına ait prime esas kazançlar toplamının takvim yılı sayısına bölünmesi ile elde edilir.

Aylık hesabına esas göstergelerin belirlenmesinde,  sigortalının 2000 yılından önce çalıştığı sektör (kamu/özel) için geçerli olan ve ortalama yıllık kazanç hesabına giren takvim yılı sayısı esas alınarak hazırlanan gösterge tespit tablosu veya üst gösterge tespit tablosu kullanılır. Buna göre, sigortalının ortalama yıllık kazancına eşit sayının, tabloda eşit sayı yoksa en yakın sayının karşılığı olan rakam gösterge olarak alınır (6).

Üst göstergenin belirlenmesinde, sigortalının tahsis talep tarihine ait takvim yılı hariç, bundan önceki son on takvim yılına ait takvim yılı kazançları, on takvim yılının altında kazançları varsa bu takvim yıllarına ait kazançları esas alınır. Bu şekilde bulunan ortalama yıllık kazanç, tahsis talep tarihine ait üst gösterge tablosunun en düşük göstergesinin karşılığı kazancın altında ise bu defa sigortalının beş takvim yılına ait kazançları, beş takvim yılının altında kazançları varsa bu takvim yıllarına ait kazançları esas alınarak, sigortalının göstergesi bulunur.

Gösterge tablosundan hak kazanılan yaşlılık aylığının taban oranı  % 60’tır. Üst gösterge tablosunun her kademesi için ayrı bir oran belirlenmiş olup, 10 uncu derecenin 1 inci kademesinin karşılığı olan oran % 59,9, 1 inci derecenin 10 uncu kademesinin karşılığı olan oran ise % 50’dir. Ara göstergelerin oranları ise en düşük göstergenin karşılığı olan % 59,9 oranı, izleyen her gösterge için binde bir azaltılarak belirlenmiştir (7). Aylık bağlama oranın belirlenmesinde, taban oranı sigortalı kadın ise 50, erkek ise 55 yaşından sonra doldurulan her tam yaş için ve 5000 günden fazla ödenen her 240 günlük prim için (1) puan artırılır, 5000 günden eksik her 240 günlük prim için (1) puan eksiltilir. Özel emeklilik şartlarına (8) göre gösterge tablosundan bağlanan aylığın oranı % 60’ın altında olamayacağından bunlar için bir indirim uygulanmaz. Her iki gösterge tablosundan bağlanan aylıkların oranı, hiçbir şekilde % 85’i geçemez.

B- 4447 SAYILI KANUNA GÖRE KISMİ AYLIK HESABI

01.01.2000-30.09.2008 tarihleri arasındaki prim ödeme gün sayısına ait kısmi aylığın hesabına esas yaşlılık aylığı, ortalama yıllık kazancın aylık bağlama oranının alınmasıyla bulunan rakamın 12’ye bölünmesi sonucunda elde edilir (9).  Bu miktar, tahsis talep yılının prime esas günlük kazanç alt sınırının aylık tutarının % 35’inden az olamaz (10). 4447 sayılı Kanuna göre, 2008 yılının Ocak ayına ait kısmi aylık, bu şekilde belirlenen aylığın sigortalının 01.01.2000-30.09.2008 tarihleri arasındaki prim ödeme gün sayısı ile çarpımının toplam prim ödeme gün sayısına bölünmesiyle tespit edilir.

Ortalama yıllık kazanç hesabında, 01.01.2000-30.09.2008 tarihleri arasındaki her takvim yılına ait prime esas kazançlar dikkate alınır. Ancak, bu kazançlar, ait olduğu takvim yılından itibaren 2008 yılına kadar geçen her takvim yılı için önce Aralık ayına göre açıklanan TÜFE oranı, daha sonra GH kadar artırılarak güncellenir. 2007 ile 2008 (01.10.2008 tarihine kadar olan bölümü) yılına ait kazançlar, güncellenmeye tabi tutulmadan olduğu gibi alınır.

Sözü edilen yıllara ait TÜFE ve GH artış oranları ile bunların 2008 yılına kadar çarpımından oluşan katsayılar Çizelge 1’de gösterilmiştir. Örneğin, 2002 takvim yılına ait kazancın 2008 yılına taşınması için kazancın 2003, 2004, 2005, 2006 ve 2007 yıllarının TÜFE ve GH oranlarının ayrı ayrı çarpımından oluşan 2,27350035112747 katsayısı ile çarpımı yeterlidir. Güncellenen kazançlar toplamının, 01.01.2000-30.09.2008 tarihleri arasındaki prim ödeme gün sayısına bölümünün 360 katı, ortalama yıllık kazancı verir.

Çizelge 1

4447 sayılı Kanuna Göre Yıllık Kazanç Güncellenme Katsayıları

Yıl TÜFE (%) GH (%) Katsayı(TÜFE+1)x(GH+1)
2000 39,00 7,2 5,35616155290963
2001 68,50 -7,4* 3,17873089193450
2002 29,70 7,8 2,27350035112747
2003 18,40 5,8 1,81492070639998
2004 9,32 8,9 1,52450956224251
2005 7,72 7,4 1,31773938558075
2006 9,65 6,1 1,13267550000000
2007 8,39 4,5 1,00000000000000

 * TÜFE oranı ve GH’nın  ( – ) eksi olduğu durumlarda o yıla ait artış oranı sıfır olarak alınır.

Aylık bağlama oranı, toplam prim ödeme gün sayısının ilk 3600 günün her 360 günü için % 3,5, sonraki 5400 günün her 360 günü için % 2, daha sonraki her 360 gün için % 1,5 oranlarının toplamından oluşur. Özel emeklilik koşullarına göre hak kazanılan yaşlılık aylıklarında bu oran % 60’ın altında olamaz.

C- 5510 SAYILI KANUNA GÖRE KISMİ AYLIK HESABI

Yaşlılık aylığı, ortalama aylık kazancın aylık bağlama oranı ile çarpılması sonucunda elde edilir.  Bu miktar, sigortalının 2008/Ekim (dâhil) sonrası çalışma süreleri için prime esas günlük kazanç alt sınırları dikkate alınarak, aylık talep yılına ait Ocak ayı itibariyle belirlenen ortalama aylık kazancının % 35’i, sigortalının aylık talep tarihinde bakmakla yükümlü olduğu eşi veya çocuğu varsa % 40’ı üzerinden hesaplanan alt sınır aylığından az olamaz. 01.10.2008 tarihinden sonraki prim ödeme gün sayısına ait kısmi aylık,  bu şekilde bulunan aylığın 01.10.2008 tarihinden sonraki prim ödeme gün sayısı ile çarpımının toplam prim ödeme gün sayısına bölünmesiyle hesaplanır. Bu miktar,  sigortalının tahsis talep tarihinden önceki yılın Aralık ayına ait kısmi aylığını verir.

Ortalama aylık kazancın hesabında, öncelikle 01.10.2008-31.12.2008 tarihleri (11) arasındaki prime esas kazanç dâhil olmak üzere, sonraki her yıla ait prime esas kazanç, ait olduğu yıldan itibaren aylık talep tarihine kadar geçen yıllar için, her yıl gerçekleşen güncelleme katsayısı (12) ile artırılır. Daha sonra, bu şekilde güncellenen kazançlar toplamının, toplam prim ödeme gün sayısına bölünmek suretiyle hesaplanan ortalama günlük kazancın 30 katı alınarak ortalama aylık kazanç belirlenir.

Çizelge 2’de, 2013 yılında aylık talebinde bulunan sigortalıların 2008 ila 2012 yılları arasındaki kazançların güncelleme katsayıları gösterilmiştir. Örneğin, 2013 yılında tahsis talebinde bulunan bir sigortalının 2009 takvim yılına ait kazancı, sırasıyla 2010, 2011 ve 2012 yılına ait güncelleme katsayıları ile çarpılarak 2013 yılına taşınır.

Çizelge 2

5510 sayılı Kanuna Göre Yıllık Kazanç Güncelleme Katsayıları

Yıl TÜFE(%100) GH(%100) GH(%30) Güncelleme
Katsayısı
(TÜFE+GH%30)+1,0
2008 10,06 1,1 0,33 1,1039
2009 6,53 -4,7* -0,141* 1,0653
2010 6,40 8,9 2,67 1,0907
2011 10,45 8,5 2,55 1,1300
2012 6,16 2,3 0,69 1,0685

*TÜFE ve GH artış oranının ( – ) eksi olduğu durumlarda o yıla ait artış oranı sıfır olarak alınır.

Aylık bağlama oranı, sigortalının toplam prim ödeme gün sayısının her 360 günü için % 2 olarak uygulanır, 360 günden eksik süreler orantılı olarak dikkate alınır, hiçbir şekilde % 90’ı geçemez. Ancak, 01.05.2008 tarihinden önce 3600 prim gün sayısını doldurmamış olan sigortalıların yaşlılık aylığı bağlama oranının hesabında, sigortalının 01.05.2008 tarihinden sonra geçen ve bu tarihten önceki prim gün sayısını 3600 güne tamamlayan hizmet sürelerinin her 360 günü için % 3 oranı esas alınır. Ayrıca, 5510 sayılı Kanunun geçici 9 uncu maddesinin altıncı fıkrası gereğince maden işyerlerinin yer altı işlerinde çalışan sigortalılara bağlanan aylıkların aylık bağlama oranı 8100 gün üzerinden hesaplanan orandan az olamaz. Benzer bir uygulama, aynı Kanunun geçici 10 uncu maddesinin birinci ve ikinci fıkralarına göre sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce malul olan sigortalılar ile sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlanan sigortalılar için geçerlidir. Ancak, bunların aylık bağlama oranı 5400 gün üzerinden hesaplanan orandan az olamaz.

D- KISMİ AYLIKLARIN BİRLEŞTİRİLMESİ

Üç farklı aylık hesaplama sistemine göre farklı tarih aralıkları için belirlenen kısmı aylıklar, sırasıyla aşağıda açıklanan işlem aşamalarına göre birleştirilir (506 SK, GM 82; 5510 SK, GM 2).

1- Gösterge sistemine göre 1999 yılı Aralık ayı itibariyle bulunan kısmi aylık, önce bu ayın TÜFE artış oranı olan % 5,9 kadar artırılarak 2000 yılı Ocak ayı ödeme dönemine taşınır. Daha sonra 2000 yılı dâhil olmak üzere 2008 yılına kadar geçen her takvim yılı için TÜFE ve GH kadar ayrı ayrı artırılarak 2008 yılı Ocak ayı itibariyle güncellenir. Bu işlem için, uygulamada söz konusu yılların TÜFE ve GH artış oranlarının birbirleriyle çarpımından oluşan 8,45199464995839 katsayısı kullanılır.

2- Gösterge sistemine ve 4447 sayılı Kanuna göre 2008 yılı Ocak ayı itibariyle belirlenen iki kısmi aylığın toplamı alınarak, sigortalının 01.10.2008 tarihinden önceki prim ödeme gün sayılarına ait kısmı aylığı bulunur.

3- İki kısmı aylığın toplamı;

• Gösterge sistemine göre hesaplanan aylığın 2000 (dâhil) yılından 2008 yılına kadar geçen takvim yılları için her yılın TÜFE’deki artış oranlarına göre artırılarak (pratikte 5,33084633754782 katsayısıyla) bulunan miktarının,

• 1999 yılı Aralık ayına ait alt sınır aylığı olan 79,59 Türk Lirasının 2008 yılı Ocak ayına kadar işçi emeklilerine uygulana artış oranları ile taşınmış miktarı olan 575,26 Türk Lirasının,

01.10.2008 tarihinden önceki prim ödeme gün sayısı ile çarpımının toplam prim ödeme gün sayısı ile bölünerek elde edilen miktarlarının altında olamaz.

4- 01.10.2008 tarihinden önceki prim ödeme gün sayısına ait yukarıdaki şekilde belirlenen kısmi aylık, 2008 yılı (dâhil) olmak üzere sigortalının aylık talep tarihine kadar geçen yıllar için, her yıl gerçekleşen güncelleme katsayısı ile çarpılarak tahsis talep yılının Ocak ayına taşınır.

5- Sigortalının tahsis talep yılının Ocak ayına ait aylığı, 01.10.2008 tarihinden önceki prim ödeme gün sayısı için yukarıdaki 2 nci ve 3 üncü maddelere göre belirlenen kısmi aylık ve bu tarihten sonraki prim ödeme gün sayısı için 5510 sayılı Kanuna göre belirlenen iki kısmi aylığın toplamından oluşur.

6- Aylık talep yılının Ocak ayı itibarıyla bulunan yaşlılık aylığı, aylığın başlangıç tarihi yılın ilk altı aylık döneminde ise Ocak ödeme döneminde uygulanan artış oranı kadar, yılın ikinci altı aylık döneminde ise Ocak ve Temmuz ödeme dönemlerinde uygulanan artış oranları kadar artırılmak suretiyle, sigortalının aylık başlangıç tarihindeki aylığı bulunur.

IV- SONUÇ

5510 sayılı Kanunla getirilen sistem göre, hizmet akdi kapsamında çalışan sigortalılar için emekli aylığı miktarı, sosyal sigortaların “nimet – külfet ilkesi” gereği sigortalının prime esas gün sayısı ve kazancı olmak üzere iki ana parametreye dayalı olarak belirlenmektedir.

Halen 2000 yılından önce çalışmaya başlayan sigortalılar için uygulanmakta olan sistemde, emekli aylığı miktarının çok sayıda aritmetik işlem sonucunda sigortalının 506, 4447 ve 5510 sayılı kanunların yürürlükte bulunduğu çalışma sürelerine isabet eden üç ayrı kısmı aylığın toplamından oluşması, sisteme karmaşık bir özellik katmaktadır.

2000 yılı başından sonra sigortalı olanlar için üçlü emekli aylığı hesaplama sistemi, yerini ikili sisteme devredecektir. 2008 yılının Ekim ayı başından sonra sigortalı olanların emekli aylıkları ise 5510 sayılı Kanunla öngörülen esaslara göre belirlenerek, zamanla ikili sistem de tekli bir yapıya dönüşecektir. Ancak önceki iki sistem, bu dönüşüm sürecinde sigortalıların sigortalılık sürelerinin başlangıç tarihlerine bağlı olarak 2000’lı yılların dördüncü çeyreğine kadar tekli sistemle birlikte bir arada uygulanacaktır. (www.isvesosyalguvenlik.com)

Ataman YILMAZ*

———————-

*Başkanlık Müşaviri, Sosyal Güvenlik Kurumu.

atamanyilmaz@mynet.com

Dipnotlar:

(1) 01.10.2008 tarihi, son defa kamuda çalışan sigortalılar için 15.10.2008 olarak kabul edilir.

(2) Yaşlılık aylığı bağlanması için SGK’na yapılan yazılı başvuru tarihi.

(3) Son defa kamuda çalışan sigortalılar için 15.10.2008-14.01.2009 tarihleri arasında.

(4) 5510 sayılı Kanunun 28. maddesinin dördüncü ve beşinci fıkralarına göre yaşlılık aylığına hak kazananlar.

(5) 506 sayılı Kanunun 4447 sayılı Kanunla mülga 61. maddesi ve ek madde 23.

(6) 506 sayılı Kanunun 4447 sayılı Kanunla mülga ek madde 21ve ek madde 22.

(7) 22.01.1992 tarihli ve 21119 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan 08.01.1992 tarihli ve 92/21119 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı.

(8) Maden işyerlerinin yer altı işlerinde çalışanlar, sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlananlar ve çalışmaya başladığı tarihte malul sayılacak derecede sakatlığı bulunanlar.

(9) 506 sayılı Kanunun 5510 sayılı Kanunla mülga 61. maddesi.

(10) 506 sayılı Kanunun 5510 sayılı Kanunla mülga 96. maddesini birinci fıkrası.

(11) Son defa kamuda çalışan sigortalılar için 15.10.2008-14.01.2009 tarihleri arasında.

(12) Her yılın Aralık ayına göre TÜİK tarafından açıklanan en son temel yıllı tüketici fiyatları genel indeksindeki değişim oranının (TÜFE) % 100’ü ile sabit fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla gelişme hızının (GH) % 30’nun toplamına (1) tam sayısının ilave edilmesi sonucunda bulunan değer.

YORUMLAR

  1. SERDAR KUTLU dedi ki:

    Merhaba 19.11.2018 itibari ile emekliliğe hak kazandım .Muhtemelen Aralık ayı içinde müracaat edeceğim ve 1 Ocak itibari ile emekli maaşım bağlanacak.( Son çalıştığım yerde sadece 5 yıllık kıdemim var )Öğrenmek istediğim konu 1 Ocak tarihinden itibaren bağlanacak olan maaşta yeni yıl zammı yansır mı ,birde katsayıdan bahsediyorlar o ne kadar etkiler (Sgk da hesaplanan maaş yaklaşık 4800 tl kadar çıkıyor )