Çalışanın durumuna göre söz konusu olabilen istisnai durumlar hariç, çalışana ödenecek net ücret genel olarak aşağıdaki gibi hesaplanır.

Çalışanların ücretlerinden genelde aşağıdaki üç kalem kesinti yapılır ve kalan kısım ödenecek net ücreti oluşturur.

Not: 1 Ocak 2022 tarihinden geçerli olmak üzere asgari ücretten damga vergisi ve gelir vergisi kesintisi kaldırılmış, asgari ücretten yüksek ücretle çalışanların da vergiye tabi brüt ücretlerinin net asgari ücrete kadar olan kısmından gelir vergisi kesintisi, brüt ücretlerinin brüt asgari ücrete kadar olan kısmından da damga vergisi kesintisi kaldırılmıştır. Aşağıdaki açıklamalarda bu hususun dikkate alınması gerekir.  (Bkz. Çalışanlara Sağlanacak Vergi Muafiyeti Yasalaştı – AGİ Tarih Oldu) 

1- Damga Vergisi Kesintisi

Damga vergisi çalışanın brüt ücretinden kesilir. Maliye Bakanlığı tarafından Resmi Gazete’de her yıl yayımlanan Damga Vergisi Genel Tebliği ile çalışanların ücret, maaş, ikramiye gibi gelirlerinden kesilecek damga vergisi oranları belirlenir. Genelde her yıl aynı oranda damga vergisi kesilmekle birlikte, zaman zaman kesinti oranları değişebilmektedir. Örneğin, 2012 yılında binde 6,6 olan damga vergisi kesintisi oranı 2013 yılı için binde 7,59 olarak yeniden belirlenmiş, dolayısıyla artırılmıştı. 2014 yılı için de aynı oran belirlendiğinden, binde 7,59 oranında damga vergisi kesilmektedir.

2- Sigorta Primi İşçi (Çalışan) Hissesi Kesintisi

Damga vergisi kesintisinde olduğu gibi işçinin (çalışanın) ücretinden yapılacak sigorta primi kesintisinde de brüt ücret yani çalışana yapılan bütün ödemeler esas alınır. Yalnız, bu brüt ücretten prime tabi olmayan ödemeler ile yemek parası – çocuk ve aile yardımı gibi sadece bir kısmı prime tabi tutulacak ödemelerin prime tabi olmayan kısmı düşülür. Bu şekilde çalışana yapılan bütün ödemelerden prime tabi olmayanlar (prime tabi tutulmaması gerekenler) düşüldükten sonra kalan kısma yüzde 14 + 1 oranındaki sigorta primi kesintisi uygulanır, yani yüzde 15 oranında prim kesintisi yapılır ve işçinin ücretinden kesilecek sigorta primi miktarı bulunur. Çalışan eğer asgari ücretten yüksek ücret alıyorsa ve prime tabi tutulmayacak ödeme ve tutarlar düşüldükten sonra, kalan kısım prime esas kazanç üst sınırını (üst sınır brüt asgari ücretin altıbuçuk katıdır) aşıyorsa, bu durumda aşan kısım dikkate alınmaz, sadece prime esas kazan üst sınırı üzerinden sigorta primi kesintisi yapılır.

Yüzde 15 oranındaki işçi hissesi kesintisinin ayrıntısı aşağıdaki gibidir:

– Uzun vadeli sigorta kolları (malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası) için yüzde 9

– Genel sağlık sigortası için yüzde 5

– İşsizlik sigortası için yüzde 1

Sigorta primi işveren hissesine ait oranlara ise SGK Sigorta Prim Oranları sayfasından ulaşabilirsiniz.

3- Gelir Vergisi Kesintisi

Çalışanın ücretinden yapılacak sigorta primi kesintileri düşüldükten sonra, kalan kısım gelir vergisi matrahını (gelir vergisi kesintisine tabi tutulacak kısmı) oluşturur. Eğer çalışan kişi engelli indiriminden yararlanıyorsa, vergi matrahından engellilik indirimi de düşülür (Bkz. 2014 Yılı Aylık Engellilik (Sakatlık) İndirimi Tutarları). Bu matrahtan ayrıca varsa vergiden müstesna yani gelir vergisi kesintisine tabi olmayan başka ödemeler ve tutarlar, onlar da düşülür (Bkz. Çalışanlara Yapılan Hangi Ödemelerden Vergi Kesilmez ?). Bu şekilde bulunan matraha yüzde 15 oranı uygulanarak kesilecek gelir vergisi miktarı bulunur. Bulunan bu miktardan da çalışana uygulanan asgari geçim indirim tutarı düşülür, kalan miktar o kişinin ücretinden kesilecek gelir vergisi miktarını oluşturur (Bkz. Ücretten Kesilecek Vergi Nasıl Hesaplanır ?).

Öte yandan, Maliye Bakanlığı tarafından her yıl ücretliler için gelir vergisi tarifesi yayımlandığından, söz konusu yüzde 15 gelir vergisi kesintisi asgari ücretle çalışanlar için geçerli olup, asgari ücretten yüksek ücret alanlardan her ay, kesintinin yapılacağı ayda çalışan tarifede yer alan vergi diliminden hangisine giriyorsa, o dilime karşılık gelen orana göre yüzde 15, 20, 27 veya 35 oranında kesinti yapılması gerekir.

Aynı şekilde engelli çalışanlar için uygulanacak vergi indirimleri de her yıl Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan tebliğ ile belirlenmektedir (Bkz. Aylık Engellilik (Sakatlık) İndirimi Tutarları).