Şikayete – Mahkemeye Başvurmadan İşçi – İşveren Uyuşmazlıklarının Çözümü

Şikayete – Mahkemeye Başvurmadan İşçi – İşveren Uyuşmazlıklarının Çözümü
3 Ekim 2016 19:29

İşçi ile işveren arasındaki uyuşmazlıkların resmi yollarla çözümü konusunda genelde sadece şikayet etme veya mahkemede dava açma yolu akla gelmektedir.

Aslında bir zamanlar öyleydi. Bu nedenle Çalışanlar İhbar ve Şikayet Başvurularını Nereye Yapmalı başlıklı yazımızda sadece bu iki başvuru yoluna yer vermiştik. Ancak işçi ile işveren arasındaki uyuşmazlıkları çözmenin bir diğer yolu olarak artık arabuluculuk yolu da var ve bu da şikayet ve dava açma gibi resmi bir yol. Tabii birçok kimsenin bu uygulamadan haberi yok veya uygulama hakkında yeterli bilgisi yok. Zaman zaman bazı televizyon kanallarında resmi arabuluculukla ilgili olarak Adalet Bakanlığı’nın hazırladığı Kamu Spotu da yayımlanıyor.

Önemli Açıklama: Artık işçilik alacakları ve işe iade taleplerinde önce arabulucuya başvuru zorunlu hale gelmiş olup bu konudaki ayrıntılı bilgiye Şikayet-Arabulucu Rehberi sayfasından ulaşabilirsiniz.

Öte yandan Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanmış olan İş Mahkemeleri Kanun Tasarısı Taslağında yer alan düzenlemenin yasalaşması halinde de işçi – işveren arasındaki uyuşmazlıklarda İş Mahkemesinde dava açmadan önce arabulucuya başvuru zorunlu hale gelecek. (Bkz. İş Mahkemesine Gitmeden Önce Arabulucuya Başvurma Zorunluluğu Geliyor başlıklı haber)

Yasal Dayanağı

Şu an yürürlükte ve uygulanmakta olan arabuluculuk müessesesinin yasal dayanağını, 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu oluşturmaktadır. Ayrıca Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Yönetmeliği de yayımlanmış ve 22 Haziran 2013 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Arabuluculuk Resmi Başvuru Yöntemlerinden Biridir

Arabuluculuk uygulaması tamamen resmi bir yöntem olup, yukarıda da belirttiğimiz üzere kanuna ve yönetmeliğe dayanmaktadır. Ayrıca Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri genel Müdürlüğüne bağlı Arabuluculuk Daire Başkanlığı kurulmuştur. Arabuluculuk yapacak kişiler, bu daire başkanlığından izin alarak faaliyet gösteren eğitim kurumlarından arabuluculuk eğitimi almakta ve Bakanlığın arabuluculuk siciline kaydolmakta, arabulucuya başvurmak isteyen kişiler de söz konusu daire başkanlığının sitesinde (http://www.adb.adalet.gov.tr/arabulucu/) kayıtlı olan arabulucular listesinden seçeceği arabulucuya başvurmaktadırlar.

Sadece hukuk fakültesi mezunu olup herhangi bir meslekte en az 5 yıllık mesleki kıdeme sahip olan kişiler arabulucu olabilmektedir.

Arabulucuya Birçok Konuda Başvurulabilir

Arabulucuya sadece işçi – işveren uyuşmazlıklarında değil, tarafların serbest iradeleriyle karar verebilecekleri her konuda başvurulabilir, yani kamu düzenini ilgilendirmeyen, taraflar arasındaki sözleşmeye dayalı konularda arabulucuya başvurulabilir. Örneğin iş sözleşmesi (hizmet akdi), kira sözleşmesi, satış sözleşmesi. Tarafların sözleşme konusu yapamayacakları konularda örneğin ceza davalarında, nüfus kaydına ilişkin davalarda veya çocukların velayetine ilişkin davalarda arabuluculuk mümkün değildir.

Arabulucuya Taraflar Aralarında Anlaşarak Başvurmalıdır

İşçi – işveren uyuşmazlıklarında, şikayet ve dava yolundan farklı olarak arabulucuya taraflar aralarında anlaşarak başvurmalıdır. Örneğin, işçi şikayet yoluna tek taraflı olarak başvurmakta veya davayı tek taraflı olarak açmaktadır, tabii ki bu konularda işverenle anlaşması gerekmez. Ancak arabulucuya başvurulabilmesi için işçi ve işverenin aralarında anlaşması gerekir. İşçi veya işveren tek taraflı olarak da arabulucuya başvurmak isteyebilir, bu durumda taraflardan birinin arabulucuya başvuru teklifine otuz gün içinde diğer taraf olumlu cevap vermez ise bu teklif reddedilmiş sayılır.

Arabulucuya Ne Zaman Başvurulabilir ?

Taraflar arasında anlaşmazlık çıkması halinde, mahkemeye başvurmadan arabulucuya gidilebileceği gibi, dava açıldıktan sonra mahkeme devam ederken de arabulucuya gidilebilir. Arabulucuya başvurmuş olmak daha sonra dava açmaya engel teşkil etmez.

Arabulucuya Ücret Ödenir mi – Ücreti Kim Öder ?

Arabulucuya gidilmesi halinde, Adalet Bakanlığı tarafından belirlenmiş olan Arabuluculuk Ücret Tarifesi üzerinden arabulucuya ücreti ödenir. Eğer taraflar arasında aksini kararlaştırmamışsa, ücretler eşit olarak karşılanır.

2016 yılı için ücretler aşağıdaki gibidir;

a) İşçi – işveren uyuşmazlıklarında; taraf başına,
aa) Bir saati (İlk üç saate kadar): 120,00 TL
ab) Takip eden her saat için: 90,00 TL
b) Uyuşmazlığın üç veya daha fazla tarafı bulunursa, taraf başına,
ba) Bir saati (İlk üç saate kadar): 90,00 TL
bb) Takip eden her saat için: 60,00 TL

2016 Yılı Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesi 31 Aralık 2015 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Diğer konularla ilgili arabulucu ücretlerine buradan bakılabilir.

Arabulucuya Başvurmanın Avantajı Nedir ?

Her şeyden önce arabulucuya başvurulması halinde süreç çabuk ve hızlı işlemekte ve mahkemeye göre daha hızlı ve çabuk sonuç alınmaktadır. Çünkü mahkemeye başvuru halinde, özellikle büyük şehirlerde davanın sonuçlanması bazen uzun zaman alabilmekte, eğer mahkeme sonuçlandıktan sonra taraflardan biri itiraz veya temyiz yoluna başvurursa bu süreç daha da uzamaktadır. (İş Mahkemesi Kararlarına Karşı Nereye ve Nasıl İtiraz Edilir ?) Ayrıca taraflar mahkeme önünde konuşamayacakları hususları burada rahatlıkla konuşabilirler.

Ayrıca arabulucuya başvuru yöntemi mahkemeye başvuru yöntemine göre daha ekonomiktir. Çünkü bu yönteme başvurulması halinde taraflar harç yatırmak zorunda olmadığı gibi; tebligat, bilirkişi, tanık ve keşif ücreti ücretler ödemezler. Sadece yukarıda belirtildiği üzere, faaliyet süresine göre arabulucuya Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesine üzerinden ücret öderler. Ayrıca, özel bir toplantı yeri vs. gerekiyorsa, bu masrafların da ödenmesi gerekir. Taraflar eğer avukatları ile bu sürece katılacaklarsa avukatlarına da ücret öderler.

Arabuluculuk sürecinin başlamasından sona ermesine kadar geçirilen süre, zamanaşımı ve hak düşürücü sürelerin hesaplanmasında dikkate alınmaz.

Arabulucu Tam Olarak Ne Yapar ?

Arabulucu, hukuk fakültesi mezunu, en az 5 yıllık mesleki tecrübeye sahip bir kişi olup, sistematik teknikler uygulayarak, görüşmek ve müzakerelerde bulunmak amacıyla tarafları bir araya getirir, onların birbirlerini anlamalarını ve bu suretle çözümlerini kendilerinin üretmesini, aralarında iletişim sürecinin kurulmasını sağlar.

Tarafların seçmiş olduğu arabulucu her iki tarafından üzerinde uzlaştığı ve kabul ettiği kişidir. Arabulucu tarafsız üçüncü kişidir. Taraflardan herhangi birini tutamaz.

Arabulucu, seçildikten sonra tarafları en kısa sürede ilk toplantıya davet eder.

Arabulucu, arabuluculuk faaliyetinin başında, tarafları arabuluculuğun esasları, süreci ve hukuki sonuçları hakkında, şahsen ve doğrudan bilgilendirmekle yükümlüdür. Ancak, bu yükümlülüğü yerine getirirken tarafsızlığı hakkında şüpheye yol açacak tutum ve davranışlardan kaçınır.

Arabulucu, bu süreçte karar veren kişi değildir. Hatta taraflara herhangi bir çözüm de önermez, tarafları herhangi bir çözüm önerisi üzerinde uzlaşmaya zorlayamaz. Taraflar uyuşmazlığı kendileri aralarında uzlaşarak çözerler. Arabulucu ise tarafların aralarındaki asıl uyuşmazlığı ve menfaatlerini tespit ederek bu konularda tartışmalarını ve çözüm bulmalarını sağlamaya çalışır. Burada taraflar kendi çözümlerini kendileri üretirler ve bunu yaparken birbirlerini anlamaya çalışırlar.

Arabulucu, tarafların her biri ile ayrı ayrı veya birlikte görüşebilir ve iletişim kurabilir. Taraflar bu görüşmelere avukatları aracılığı ile de katılabilirler.

Arabulucuya Başvurunun Sonucunda Ne Olur ?

Arabuluculuk süreci başladıktan sonra;

– Eğer arabulucu herhangi bir aşamada tarafların uzlaşamayacağını anlar ve arabuluculuğun devam etmesinin gereksiz olduğu kanaatine varırsa,

– Taraflardan biri arabuluculuktan çekilirse,

– Uyuşmazlığın arabuluculuğa elverişli olmadığı anlaşılırsa,

– Taraflar aralarında uzlaşmaya varırsa,

 arabuluculuk sona erer.

Arabulucu, arabuluculuk devam ederken hukuki ve fiili sebeplerle görevini yapamayacak hale gelirse, tarafların üzerinde anlaştığı yeni bir arabulucu ile süreç kaldığı yerden devam ettirilebilir. Önceki arabulucu ile yapılan işlemler geçerliliğini korur.

Arabuluculuk faaliyeti sonunda tarafların anlaştıkları, anlaşamadıkları veya arabuluculuk faaliyetinin nasıl sonuçlandığı bir tutanak ile belgelendirilir. Arabulucu tarafından düzenlenecek bu belge, arabulucu, taraflar veya avukatlarınca imzalanır. Belge taraflar veya vekillerince imzalanmazsa, sebebi belirtilmek sureti ile sadece arabulucu tarafından imzalanır.

Tarafların Anlaşmaya Varması ve Mahkeme Kararı Yerine Geçmesi

Arabuluculuk sürecinin sonunda tarafların aralarında anlaşmaya varmaları halinde, anlaşmanın kapsamı taraflarca belirlenir, anlaşma belgesi düzenlenir ve bu belge taraflar ile arabulucu tarafından imzalanır.

Ayrıca anlaşmaya varılması halinde, taraflar bu anlaşma belgesinin icra edilebilirliğine ilişkin şerh verilmesini talep edebilirler. Dava açılmadan önce arabuluculuğa başvurulmuşsa, anlaşmanın icra edilebilirliğine ilişkin şerh verilmesi, asıl uyuşmazlık hakkındaki görev ve yetki kurallarına göre belirlenecek olan mahkemeden talep edilebilir. İşçi – işveren uyuşmazlıklarında bu mahkeme İş Mahkemesidir. Davanın görülmesi sırasında arabuluculuğa başvurulması durumunda ise anlaşmanın icra edilebilirliğine ilişkin şerh verilmesi, davanın görüldüğü mahkemeden talep edilebilir.

Bu şerhi içeren anlaşma, ilam niteliğinde yani mahkeme kararı niteliğinde belge sayılır.

Arabulucuya Başvurulamayacak Konular

Kayıt dışı yani sigortasız işçi çalıştırma konularıyla ilgili olarak arabulucuya başvurulamaz.

Arabuluculuk Uygulaması Hakkında Ayrıntılı Bilgi

Konuya ilişkin olarak, 0312 414 81 15 numaralı telefon hattı üzerinden, konusunda uzman; psikolog, sosyolog ve sosyal çalışmacı kişilerden bilgi alınabilir.(isvesosyalguvenlik.com)

Esman DİLLİ*
———-
* Başmüfettiş, Sosyal Güvenlik Kurumu

YORUMLAR

  1. Sinan dedi ki:

    Çalıştığım şirketten ayrıldım maaşımı yatırmıyorlar ve bu süreçteki pskolojik ve maddi durumumda var ne yapmalıyım ben

    1. Admin dedi ki:

      Önce arabulucuya gitmeniz, sonuç alamazsanız İş Mahkemesinde dava açmanız gerekir.

  2. İslam dedi ki:

    Ben islam demirci bundan 1 sene önce üçüncü havalimanında çalıştım sendikaya üyeligim vardı bayramda 750 tl para vereceklerdi sonra iş bitimi diye çıkış verdiler sendika kapaliydi zaten ne zaman gitsek hep kapalıydı öyle paramizi yediler hakkımı istiyo rum bilgili yerlere azr ederim

  3. Burhan kalkan dedi ki:

    Çalıştığım işyeri beni işten çıkartı kasten maaşını bile imza atarak verdi sigotasiz 7 buçuk ay yatirmadi davacıyimerhaba midyat piroglu insaat

  4. Muhammet dedi ki:

    Çalıştığım iş yeri bizi toplu şekilde işten çıkarttı ve tazminatımızı ödemeyeceğini söylüyor bu konuda arabulucuya şikayet edersek devlet tazminatın belli bir kısmını karşılıyormu acaba

    1. Admin dedi ki:

      https://www.isvesosyalguvenlik.com/29-maddeye-gore-isten-cikarilan-iscinin-tazminat-haklari/ başlıklı yazıya bakabilirsiniz, işveren tazminat ödemek zorundadır.