17/04/2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelik ile Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nde istirahat raporlarının bildirimi ile ilgili önemli değişiklikler yapılmıştır.

5510 Sayılı Kanunun 4-a maddesi kapsamındakiler açısından;

SSİY’nin 39. maddesinin 7. fıkrası “Kurumca yetkilendirilen tek hekim veya sağlık kurulu tarafından verilecek istirahatlar, örneği Kurumca belirlenen belge ile elektronik ortamda Kuruma gönderilir. Gönderilen bu belge işverence görüntülenebildiğinden, çalışılmadığına dair bildirimin Kuruma gönderilmesi için yapılan tebligat yerine geçer.” şeklinde değiştirilmiştir.

Yapılan bu değişiklikle, sağlık birimleri artık düzenledikleri raporları Kuruma kağıt ortamında değil elektronik ortamda bildirmeleri gerekmektedir. Diğer taraftan yönetmelikte, verilen bu istirahat raporlarının işverenler tarafından da (e şifre ile) görüntülenebileceği ve çalışılmadığına dair bildirimin SGK’ya gönderilmesi için yapılan tebligat yerine geçeceği yer almaktadır.

Mevcut uygulamaya Baktığımızda;

Bilindiği gibi, “İstirahatlı Olan Sigortalıların İşyerinde Çalışmadıklarına Dair Bildirimin İşverenlerce Sosyal Güvenlik Kurumuna Gönderilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ”e göre; sigortalıların istirahat raporu almaları durumunda bu raporlar işverenleri tarafından istirahat süresini takip eden 5 işgünü içinde internet üzerinden Kuruma bildirilmesi zorunludur. Buna göre;

-Hak edilen istirahat süresi on günden kısa süreli istirahatlarda istirahatın bittiği günü,

-On gün ve daha uzun süreli istirahatlarda onar günlük sürelerin bittiği günü ve son on günlük süreden arta kalan istirahat süresinin bittiği günü, (Sigortalıların 10’ar günlük dilimler halinde rapor paralarını almak istediklerini işverenlerine bildirmemeleri halinde, rapor bitiş tarihi itibariyle 5 işgünü)

takip eden beş işgünü içinde bildirim yapılması zorunludur.

Bildirimin gönderilmemesi veya süresi dışında gönderilmesi halinde İdari Para Cezası uygulanmaktadır. Kanunun 102 inci maddesinin birinci fıkrasının değişik (i) bendi “… sigortalılara geçici iş göremezlik ödeneği ödemelerinde 100 üncü maddeye istinaden Kurumca işverenlerden istenilen bildirimlerin belirlenen süre ve elektronik ortamda yapılmaması halinde sigortalı başına aylık asgari ücretin onda biri, hiç yapılmaması halinde ise sigortalı başına aylık asgari ücretin yarısı tutarında idari para cezası uygulanır” hükmüne göre işlem yapılmaktadır.

Ancak, sigortalının istirahatlı olduğu dönemde, istirahat raporlarının Kuruma ulaşmasına rağmen, sigortalılarca işverenlere ibraz edilmemesi nedeni ile “Çalışılmadığına Dair Bildirim”lerin elektronik ortamda gönderilmesinde sorunlar yaşanabilmekte, Kurum işyerlerine 5 işgünü içerisinde bildirim yapmaları için tebligatlar gönderilmekteydi.

Diğer taraftan, Kurumun denetim elemanlarınca yapılacak denetim ve kontrollerde söz konusu bildirimlerin geç yapıldığının tespiti halinde ise tebligat yapılmasına gerek olmaksızın İPC uygulanmaktadır.

İşe yeni başlayan sigortalılardan istirahat raporu alanlar istirahatlı oldukları sürelerde işyerlerinde çalışmadıklarına dair bildirimin, işverenler tarafından e-bildirge sisteminde mevcut olan “Sigortalı Hesap Fişi” ile hizmetleri Kuruma gönderildikten sonra, elektronik ortamda Kuruma gönderilmesi mümkündür. Belirlenen süre içinde bildirimde bulunmayan işverenlere Tebliğde belirtilen idari para cezaları uygulanmaktadır.

Yönetmelik Değişikliğinden Sonra;

İşverenler artık sigortalıların raporlarını kendilerine getirmelerini beklemeksizin e-SGK üzerinden, yetkili sağlık kurumlarınca çalışanlarına istirahat raporu verilip verilmediğini takip ederek, rapor alan sigortalıları (tebliğde belirtilen şekilde ve sürede) istirahat süresinin bitimini izleyen 5 işgünü içerisinde elektronik ortamda Kuruma göndermeleri gerekmektedir.

Beş günlük süre sayılırken, iş günü olarak sayılmakta ve geçici iş göremezlik raporunda belirtilen işbaşı tarihinden itibaren cumartesi ve pazar günleri, resmi ve dini bayram tatilleri, genel tatil günleri sürenin hesabında dikkate alınmamaktadır.

Ancak, 17.04.2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan SSİY değişikliğiyle getirilen yeni düzenleme sağlık hizmeti sunucuları tarafından verilen istirahat raporlarının elektronik ortamda Kuruma bildirilmesi ve bu belgenin işverenlerce görüntülenebilmesi işverenlere çok büyük bir sorumluluk da getirmiştir. Kurum artık işverenlere “Çalışılmadığına Dair Bildirim” ler için ayrıca tebligat çekmesine gerek kalmamıştır. Şayet işverenler tarafından tebliğde belirtilen süre içinde bildirim yapılmamış ise Kurum İPC uygulayacaktır. Böylece bildirimler konusunda tebligatla getirilen esneklik ortadan kalkmış ve işverenler aleyhine İPC uygulaması artmış olacaktır.

Bu konuda bir diğer detay ise yasadaki “… Kurumca işverenlerden istenilen bildirimlerin belirlenen süre ve elektronik ortamda yapılmaması halinde sigortalı başına aylık asgari ücretin onda biri, hiç yapılmaması halinde ise sigortalı başına aylık asgari ücretin yarısı tutarında idari para cezası uygulanır” hükmündedir. Artık beş günlük sürenin başlaması tebligata bağlı olmadığından istirahat raporunun sisteme girilmesi ile kendiliğinden başlamış olacaktır. Dolayısı ile işverenler ya beş günlük sürede cezasız olarak bu bildirimi yapacaklar ya da beş günlük sürede bildirimde bulunmamış olacaklardır. Bu da onda birlik İPC yaptırımının uygulama olanağının ortadan kalkması ve uygulanacak cezaların tamamının asgari ücretin yarı üzerinden olması sonucunu doğurmaktadır.

Birden fazla İşyerinde çalışanlar;

Yönetmeliğin 40 ıncı maddesi “Bir veya birden fazla işyerinde çalışan sigortalının istirahatlı olduğu dönemde işverenleri tarafından işyerlerinde çalışıp çalışmadığı” Kuruma elektronik ortamda bildirilmesi gerekmektedir. şeklinde değiştirilmiştir.

Buna göre birden fazla işyerinde çalışan sigortalıların istirahat raporu almaları halinde istirahat süresi içinde hangi işyerinde çalışmamış ise her bir işveren ayrı ayrı çalışmadı bildirimini yapmaları gerekmektedir.

5510 Sayılı Kanunun 4-b maddesi kapsamındakiler açısından;

5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra 4 (b) bendinde belirtilen sigortalılara iş kazası ve meslek hastalıklarına bağlı olarak, yine 4 (b) bendinde belirtilen sigortalılardan ( “Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, diğer şirket ve donatma iştiraklerinin ise tüm ortakları” hariç olmak üzere) analık hallerine bağlı olarak günlük geçici iş göremezlik ödeneği verileceği öngörülmüştür.

Yönetmeliğin 40 ıncı maddesinin ilgili bendi “Kanunun 4 (b) bendi kapsamındaki sigortalılardan istirahat raporlarıyla birlikte, istirahatli olduğu dönemde işyerinde çalışmadığına dair yazılı veya elektronik ortamda beyanı istenir, bunların dışında bilgi ve belge istenmez.” Şeklinde değiştirilmiştir.

Buna göre artık 4/b (Bağ-Kur) sigortalıları için de istirahat raporlarıyla birlikte, istirahatlı olduğu dönemde işyerinde çalışmadığına dair yazılı veya elektronik ortamda beyan şartı getirilmiştir. (isvesosyalguvenlik.com)

A. Hüseyin KAYA*

 Yazarın e-posta adresi: alihuseyinkaya@gmail.com
—————–
* Başmüfettiş, Sosyal Güvenlik Kurumu 
——————
Konuyla İlgili Yazı:
– Raporlu İşçinin Çalışmadığına Dair Bildirimin Kaç Gün İçinde ve Nasıl Yapılması Gerekir ?