“Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” ile “Devlet Memurları Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı”nın birleştirilmesiyle oluşan ve Meclis Genel Kurulu’nda 3 Temmuz 2013 tarihinde görüşmelerine başlanan,

12 Temmuz 2013 tarihinde de görüşmeleri tamamlanan ve kabul edilerek yasalaşan 6495 sayılı Torba Yasa ile yapılan önemli değişiklik ve düzenlemeler genel hatlarıyla aşağıda belirtilmiştir.

1- Sosyal Güvenlik Denetmenleri’nin özlük haklarıyla ve harcırahlarıyla ilgili düzenleme yapıldı. Daha önce harcırah yönünden normal memurlarla aynı statüye tabiydiler ve 10 günden uzun süreli görevlendirmelerde, 10 günü aşan kısım için harcırah alamıyorlardı, bu sorun giderildi.

2- 7258 sayılı Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 5 inci maddesi değiştirilerek, spor müsabakalarıyla ilgili bahis ve şans oyunlarına yönelik bazı düzenlemeler yapıldı.

3- Diyanet İşleri Başkanlığı ve Din İşleri Yüksek Kurulu ile ilgili düzenlemeler yapıldı. “Diyanet” kelimesinin, Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından izin verilen kişi – kurum ve kuruluşlar dışında, unvan ve marka olarak kullanılması yasaklandı.

4- 3146 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 29 uncu maddesinde yapılan değişiklikle, Bakanlık tarafından yurtdışına görevli olarak gönderilebilecek personel yeniden belirlendi. Buna göre; yurt dışı sürekli göreve, yurt dışı işçi hizmetleri uzmanları, Bakanlık merkez teşkilâtında ve bağlı ve ilgili kuruluşlarında daire başkanı ya da daha üst görevlerde bulunanlardan bu görevlerde en az 1 tam yıl çalışmış olanlar, Bakanlık ve Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı merkez teşkilâtında mesleğe yarışma sınavıyla girmiş olanlardan yeterliklerini aldıktan sonra en az 7 yıl çalışmış olanlar, çıkarılacak yönetmelikle belirlenen esaslar dahilinde atanabilecek.

5- Polis Meslek Eğitim Merkezlerinde (POMEM) eğitim gören öğrencilerin eğitim gördükleri süreçte sigortalılık ve genel sağlık sigortası haklarından istifade etmelerine imkân veren düzenleme yapıldı.

6- 23/4/1999 ile 14/2/2005 tarihleri arasında tabi oldukları personel mevzuatına göre almış oldukları disiplin cezası sonucu memuriyetten çıkarılanların, memuriyetlerinin sona erdiği tarih ile 22/6/2006 tarihi arasındaki boşluklara ait sigorta primlerinin ilgili kamu kurumlarınca ödenmesini öngören düzenlemenin süresi 31/12/2013 tarihine kadar uzatıldı. Bu durumda olanlar, belirtilen tarihe kadar SGK’ya başvurmaları halinde bu haktan yararlanacaklar.

7- 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi aday memur statüsünde görev yapmakta iken 1/1/1990 tarihinden bu yana kılık ve kıyafet hükümlerine aykırılık nedeniyle memuriyetten çıkarılanlara af getirildi. Buna göre, maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde eski kurumlarına müracaat edenlerden, 657 sayılı Kanunun 48 inci maddesinde belirtilen memuriyet genel şartlarını taşıyanlar, daha önce işgal ettikleri aynı veya benzer unvanlı kadrolara iki ay içinde atanacaklar.

8- Torba Yasanın 8 inci maddesiyle 657 sayılı Kanunda yapılan değişikliklerle; açıktan vekil olarak atananların yıllık izin hakları, kadın memurlara doğumdan sonra 2 yıl süreyle gece nöbeti verilmemesi, kariyer meslek mensuplarının yabancı dil yeterliliğine ilişkin düzenlemeler yapıldı. Buna göre;

– Açıktan vekil olarak atananlara, bir yılda 20 günü geçmemek üzere çalıştıkları her ay için iki gün yıllık izin verilecek. Bu iznin kullanımında, bir sonraki yıla devredilme hali dışında Devlet memurları için öngörülen hükümler uygulanacak.

– Kadın memurlara; doğumdan sonraki iki yıl süreyle gece nöbeti ve gece vardiyası görevi verilemeyecek. Daha önce bu süre bir yıldı.

9- Disiplin cezası nedeniyle üniversitelerden ilişiği kesilip, daha sonra çıkarılan aflarla tekrar öğrenime başlayıp mezun olanların memuriyete giriş yaşlarıyla ilgili düzenleme yapıldı. Buna göre; aldığı disiplin cezaları nedeniyle yükseköğretim kurumlarından ilişiği kesilip daha sonra afla tekrar öğrenciliğe dönenler memurluk için başvurduklarında; maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki yıl süreyle, 31/12/2015 tarihine kadar öğrenimini bitirecek olanlar için ise öğrenimlerini bitirdikleri tarihten itibaren iki yıl süreyle, kamu görevlilerine giriş için ilgili mevzuatında öngörülen yaş şartı aranmayacak. Bu haktan, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunun 40 ıncı, geçici 43 üncü, geçici 45 inci, geçici 46 ncı, geçici 48 inci, geçici 50 nci, geçici 56 ncı ve geçici 58 inci maddeleri hükümlerinden yararlanmak suretiyle önlisans veya lisans öğrenimini söz konusu maddelerde öngörülen şartlar dâhilinde tamamlayanlar yararlanacak.

10- 178 sayılı Maliye Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’de değişiklik yapılarak, defterdarlık uzman yardımcılığı ve vergi müfettiş yardımcılığına giriş şartları yeniden düzenlendi.

11- Kamu İktisadi Teşebbüslerinde (KİT’lerde) çalışan sözleşmeli personelin izin haklarıyla ilgili düzenlemeler yapıldı, memurların izin haklarıyla paralel haklar getirildi.

12- Torba Yasanın 14 ila 23 üncü maddeleriyle 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununda özelikle sürücü belgeleriyle ilgili olarak önemli değişiklik ve düzenlemeler yapıldı, sürücü belgesi alma şartları yeniden düzenlendi ve ağırlaştırıldı, aday sürücü uygulaması getirildi, ayrıca bütün sürücü belgelerin yenilenecek.

13- Kanuna eklenen geçici bir madde ile 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu hükümlerine göre 31/12/2010 tarihinden (bu tarih dahil) önce verilen idari para cezalarına (trafik cezaları) yapılandırma imkanı getirildi. Buna göre, maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla vadesi geldiği halde ödenmemiş olan ya da ödeme süresi geçmemiş bulunan veya dava açılmış ya da dava açma süresi geçmemiş olan idari para cezaları için Ekim 2013 ayı sonuna kadar 6111 sayılı Kanun hükümlerinden yararlanmak üzere ilgili vergi dairelerine başvuruda bulunulması halinde söz konusu cezalar 6111 sayılı Kanunun ilgili maddelerine göre yapılandırılacak.

14- Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı ÖSYM) ile ilgili düzenlemeler yapıldı. Bireysel veya toplu olarak kopya çekenlerin de 1 yıldan 4 yıla kadar hapis istemiyle cezalandırılmalarının yolu açıldı. Memuriyet mahalli dışına gönderilen sınav görevlilerine yol ücreti ödenmesi hükme bağlandı.

15- Kamu Denetçiliği Kurumu’na dışardan kamu kurum ve kuruluşlarından kimlerin hangi şartlarla geçici olarak görevlendirilebileceğine ilişkin düzenleme yapıldı. Maddede belirtilen kişiler en fazla iki yıl görevlendirilebilecek. İhtiyaç halinde bu süre birer yıl halinde en fazla iki yıl daha uzatılabilecek.

16- 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 6 ncı maddesinde öngörülen işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü 50’den az sigortalı çalıştıran özel sektör işyerleri ile kamu işyerleri için ertelendi. Buna göre, söz konusu yükümlülük, 50’den az çalışanı olan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için 1/1/2014 tarihinde, kamu kurumlan ile 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için ise 1/7/2016 tarihinde başlayacak. Zaten bu husus; “İşverenleri Endişelendiren Uzman ve Hekim Çalıştırma Yükümlülüğü Erteleniyor” başlıklı haberde daha önce belirtilmişti.

17- Torba Yasanın Genel Kurul’da görüşmeleri sırasında son anda verilen bir önergeyle, iş güvenliği uzmanı olabilecek kişilerle ilgili değişiklik yapıldı. Mevcut düzenlemeye göre; 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 3 üncü maddesinin;

– (f) bendi uyarınca iş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip mühendis, mimar veya teknik elemanlar, mühendis, mimar veya teknik elemanlar, teknik öğretmen, fizikçi ve kimyagerler,

– (s) bendi uyarınca da teknik öğretmen, fizikçi ve kimyager unvanına sahip olanlar ile üniversitelerin iş sağlığı ve güvenliği programı mezunları,

iş güvenliği uzmanı olabiliyordu.

Yapılan değişiklik uyarınca; usul ve esasları yönetmelikle belirlenen, iş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip, Bakanlık ve ilgili kuruluşlarında çalışma hayatını denetleyen müfettişler ile mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanlar; teknik öğretmen, fizikçi, kimyager ve biyolog unvanına sahip olanlar ile üniversitelerin iş sağlığı ve güvenliği programı mezunları,

iş güvenliği uzmanı olabilecek.

Dolayısıyla yapılan değişikle Bakanlık İş Teftiş Kurulu’nda çalışan mühendis ve mimar kökenli teknik iş müfettişleri dışındaki diğer iş müfettişlerinin yani sosyal iş müfettişlerinin, SGK Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı’nda görev yapan müfettişlerin, biyolog unvanına sahip kişilerin de iş güvenliği uzmanı olabilmelerine imkan tanındı.

18- Herhangi bir nedenle Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde bulunan genel sağlık sigortalısı Türk vatandaşları ve bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilerin tedavi giderlerinin, belirli şartlarla ve belirli sınırlar dahilinde SGK tarafından karşılanacağına dair düzenleme yapıldı.

19- 73 üncü maddeyle yapılan en önemli değişikliklerden biri, 2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun’la ilgili olup, aşağıdaki değişiklikler yapıldı:

– Muhtaçlık aylığı bağlanması için 119.62 lira olan aylık gelir sınırı aranıyordu. Yani aylık geliri 119.62 liranın üzerinde olan kişi 2022 sayılı Kanuna göre aylık alamıyordu. Bu sınır aylık 233 liraya yükseltildi. Kişi başına gelir hesaplaması yöntemi yerine hane bazlı gelir hesaplaması yöntemi getirildi. Yaklaşık 1 milyon iki yüz bin kişi muhtaçlık (65 yaş) ve engelli aylığı alabiliyorken, yapılan bu değişikliklerle sayının yaklaşık bir buçuk milyona çıkması bekleniyor.

– Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar 65 yaşını doldurmuş muhtaç, güçsüz ve kimsesizlere, engellilere, yersiz ya da fazla ödenmiş aylıklar nedeniyle çıkarılan borç ve para cezaları ile bunlara ilişkin faizlere af getirildi. Dolayısıyla bu kapsamdaki borçlar silineceği gibi, söz konusu kişilerin haklarında herhangi bir idari, adli ya da icra takibi yapılmayacak.

– Engellilere ödenen aylık artırıldı. Buna göre; 18 yaş üstünde olan, başkasının yardımı olmaksızın hayatını sürdüremeyecek şekilde engelli olduklarını raporla kanıtlayan ve geliri bulunmayan kişilere 4860 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarda (şu an için 359 lira) aylık bağlanacak. 18 yaşını tamamlamış engellilerden, talep etmesine rağmen, Türkiye İş Kurumu’nca işe yerleştirilememiş olanlar için de 3240 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarda (şu an için 240 lira) aylık bağlanacak. Engelli olan yakınlarının bakımını üstlenenlerden; hane içinde kişi başına düşen ortalama aylık geliri asgari ücretin üçte 1’inden daha az olanlara, 3240 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımıyla bulunacak tutarda (şu an için 240 lira) aylık bağlanacak.

20- 2108 sayılı Muhtar Ödenek ve Sosyal Güvenlik Yasasında yapılan değişiklikle muhtarların aylıkları artırıldı. Mevcut düzenlemede; muhtarlara, 3.000 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarda aylık ödenek verilmektedir. Ayrıca bu gösterge rakamını bir katına kadar artırma konusunda Bakanlar Kurulu yetkilidir. Bakanlar Kurulu yetkisini kullanarak bu rakamı artırmış ve 6.000 olarak belirlemiştir. Buna göre muhtarlara şu an 460 lira aylık ödenek verilmektedir. Yasada yapılan değişiklikle 3.000 gösterge rakamı 5.700 olarak değiştirildi. Değişiklik yürürlüğe girdikten sonra eğer Bakanlar Kurulu da bir katına kadar artırma yetkisini kullanırsa uygulanacak gösterge 11.400 olacak, bu durumda da muhtarlara 875 lira aylık ödenek verilecek. Eğer Bakanlar Kurulu 5.700 gösterge rakamını bir katına kadar değil de daha az artırırsa bu durumda verilecek ödenek tabi ki belirlenecek gösterge rakamına bağlı olarak daha düşük olacak.

21- 442 sayılı Köy Kanununda yapılan değişikliklerle emekli köy korucularının aylıkları artırıldı. Mevcut düzenlemeye göre; 55 yaşını dolduran korucuların görevle ilişiği kesilmekte, ilişiği kesilen korucunun en az 15 yıl hizmeti var ise kendisine 5.000 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarda aylık ödenmektedir. Ayrıca 15 yılı aşan her yıl için 5.000 gösterge rakamına 200 gösterge rakamı ilave edilmektedir. Yapılan değişiklikle 5.000 gösterge rakamı 8.500’e yükseltildi. Dolayısıyla 5000 gösterge rakamına göre 383 lira aylık alan emekli köy korucusu, 8500 gösterge rakamına göre 652 lira emekli aylığı alacak.

Ayrıca yapılan bir başka değişiklik ile de geçici köy korucularından görev süresi içinde vefat edenlerin eşine ve çocuklarına, bunlar yoksa anne ve babasına, bunlar da yoksa kardeşlerine bağlanacak ölüm yardımı miktarı 1.151 liradan 3.839 liraya yükseltildi.

Ayrıca köy korucularının, bazı nedenlerle 15 yılı doldurmadan görevden ayrılmaları halinde kendilerine, ölümleri halinde ise yakınlarına ödenecek tazminat tutarlarında da değişiklik yapıldı.

22- Birçok kamu kurum ve kuruluşunda, il özel idaresi – belediye ve bağlı kuruluşlarında, Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumunda çalışan sözleşmeli personele kadro verildi. Ayrıntılı bilgi, “Mecliste Kabul Edilen Maddeye Göre Hangi Sözleşmeliler Kadroya Alınacak?” başlıklı haberde yer almaktadır.

23- 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunun ek 1 inci maddesinde yapılan değişiklikle, 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanuna göre veya 2330 sayılı Kanun hükümleri uygulanarak aylık bağlanmasını gerektiren kanunlara göre harp veya vazife malulü sayılanlara, maddede belirtilen sebeplerle ölenlerin yakınlarına istihdam hakkı getirildi. Buna göre,

– Maddede belirtilen görevdeyken hayatını kaybedenlerin, eş veya çocuklarından birisi ile ana, baba veya kardeşlerinden birisi olmak üzere toplam iki kişi; ana, baba ve kardeşi yoksa eş veya çocuklarından toplam iki kişi; eş veya çocuğunun yoksa ana veya babası ile kardeşlerinden birisi olmak üzere toplam iki kişi, ana veya babanın bu hakkı kullanmaması durumunda ise bir diğer kardeşi olmak üzere toplam iki kişi,

– Malul olanların kendileri veya eş veya çocuklarından birisi, eşi veya çocuğu yoksa kendisi veya kardeşlerinden birisi olmak üzere toplam bir kişi,

istihdam hakkına sahip olacaklar. Bu istihdam hakkı uyarınca, belirtilen sayıda ve kapsamdaki kişiler sınava tabi tutulmaksızın kamu kurum ve kuruluşlarında işe alınacaklar. Ancak bunların atamalarının yapılacağı kadro veya pozisyonlar için sınavlara ilişkin hükümler hariç, ilgili mevzuatında öngörülen nitelik ve şartları taşımaları gerekecek.

24- 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde yapılan değişiklik uyarınca; harp malulleri ile 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanuna veya 2330 sayılı Kanun hükümleri ya da 5434 sayılı Kanunun 56 ncı maddesi uygulanarak aylık bağlanmasını gerektiren kanunlara göre vazife malullüğü aylığı bağlanmış malullerden, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri yani 4/a (işçi-SSK) – 4/b (Bağ-Kur) ve 4/c (memur) kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başlayanların aylıkları kesilmeyecek.

25- En kapsamlı değişiklikler ise 73 üncü maddeyle yapıldı. Bu maddeyle değişiklik yapılan kanun ve kanun hükmünde kararnameler şunlar; 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, 633 sayılı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, 635 sayılı Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, 644 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, 645 sayılı Orman ve Su İşleri Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, 649 sayılı Avrupa Birliği Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname, 652 sayılı Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, 655 sayılı Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, 663 sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, 664 sayılı Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, 1700 sayılı Dahiliye Memurları Kanunu, 3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu, 6200 sayılı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun, 657 sayılı Kanunun Ek 40 ıncı maddesi ve Kanuna ek bazı cetveller, 969 sayılı Tarım ve Köyişleri Bakanlığının Merkez ve Taşra Kuruluşlarına Döner Sermaye Verilmesi Hakkında Kanun, 2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun, 3146 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun, 3154 sayılı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun, 3194 sayılı İmar Kanunu, 3224 sayılı Türk Diş Hekimleri Birliği Kanunu, 3254 sayılı Meteoroloji Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun, 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun, 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanunu, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu, 5429 sayılı Türkiye İstatistik Kanunu, 5544 sayılı Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanunu, 5653 sayılı Yunus Emre Vakfı Kanunu.