Ücretini İşverenden Alan İş Güvenliği Uzmanı İşvereni Nasıl Denetler ?

İş sağlığı ve güvenliğinin en önemli sacayakları; risk değerlendirmesi, çalışanlara eğitim verilmesi, yerine göre kişisel koruyucu donanım kullanılması, işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi/çalıştırılması olarak sayılabilir.

Bu yükümlülüklerden işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı görevlendirme/çalıştırma aslında 1 Temmuz 2016 tarihi itibariyle tüm işyerlerini kapsar hale gelmişti ancak daha sonra 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için 1 Temmuz 2017 tarihine ertelendi. (Bkz. Az Tehlikeli İşyerlerinde Uzman ve Hekim Görevlendirme Yükümlülüğü Ertelendi)

İş güvenliği uzmanı çalıştırma/görevlendirme yükümlülüğü olan işverenlerin bu yükümlülüğü yerine getirmeleri için ise iki seçenekleri bulunmaktadır. Birincisi iş güvenliği uzmanı çalıştırmak, ikincisi ise herhangi bir Ortak Sağlık ve Güvenlik Biriminden (OSGB) hizmet satın almak. (Bkz. İşverenler Uzman ve Hekim Görevlendirmesini Nasıl Yapacak ?) 10’dan az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde üçüncü bir seçenek ise bu yükümlülüğün bu konuda gerekli eğitimi almış işveren tarafından yeri getirilmesi. (Bkz. İşverenleri Uzman ve Hekim Çalıştırmaktan Kurtaracak Eğitim Başlıyor) Ayrıca belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olması hâlinde, tehlike sınıfı ve çalışan sayısı dikkate alınarak, bu hizmetin yerine getirilmesini işveren kendisi de üstlenebilir.

Öte yandan çalışan sayısına ve tehlike sınıfına göre bazı işyerlerinde tam gün bir veya birden fazla işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı çalıştırılması/görevlendirilmesi gerektiğinden (Bkz. İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanının Çalışma Süreleri Değişti), bu tür işyerlerinde işverenler genelde hizmet akdi ile iş güvenliği uzmanı çalıştırarak bu yükümlülüklerini yerine getirmektedirler.

Sorun da burada başlamaktadır. Çünkü 6331 sayılı Kanunun 8 inci maddene göre işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının görevi; görev aldığı işyerinde göreviyle ilgili mevzuat ve teknik gelişmeleri göz önünde bulundurarak iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili eksiklik ve aksaklıkları, tedbir ve tavsiyeleri belirlemek ve işverene yazılı olarak bildirmek, işveren tarafından gerekli tedbirlerin alınmaması hâlinde, bu durumu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğüne, varsa yetkili sendika temsilcisine, yoksa çalışan temsilcisine bildirmek zorundadır. Oysa iş güvenliği uzmanının ücret aldığı işvereni nasıl bu şekilde denetleyip uyaracağı, tedbirleri almaması halinde nasıl Bakanlığa şikayet edeceği konusu öteden beri tartışılmaktadır. Gerçi aynı maddenin devamında; Bakanlığa gerekli bildirimi yapmadığı tespit edilen işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının belgesinin üç ay, tekrarında ise altı ay süreyle askıya alınacağı, bu bildirimden dolayı işvereni tarafından işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının iş sözleşmesine son verilemeyeceği ve bu kişilerin hiçbir şekilde hak kaybına uğratılamayacağı belirtilmişse de işini kaybetmek istemeyen iş güvenliği uzmanının buna ne derece riayet edebileceği tartışılır. Bu konuyu daha önce de İş Güvenliği Uzmanları Vicdanıyla Cüzdanı Arasında Kalmamalı başlıklı yazımızda da dile getirmiştik.

Bu konu artık önemli bir sorun haline gelmeye başlamış olup, Çalışma ve Toplum Dergisi’nin 2016/4. sayısında “Güvencesiz İş Güvenliği Uzmanları, Piyasalaşan İş Güvenliği: Bir Alan Araştırması” konulu makalede Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Gülçin TAŞKIRAN tarafından da ele alınmıştır.

Bu konudaki çözüm önerisi ise yeni bir yapılandırma oluşturup, iş güvenliği uzmanlarının ücretlerini işverenden değil oradan alması ve denetledikleri işverenlere karşı bağımsız hale gelmeleridir. (isvesosyalguvenlik.com)