Uzman ve Hekim Çalıştırması / Görevlendirmesi Gereken İşyerleri ve Yapılacak İşlemler

Uzman ve Hekim Çalıştırması / Görevlendirmesi Gereken İşyerleri ve Yapılacak İşlemler
5 Ocak 2014 21:05

Not: 1- 11 Eylül 2014 Tarihli Mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanan 6552 sayılı Torba Kanunla 6331 sayılı Kanunda bazı önemli değişiklikler yapılmış olup, konuya ilişkin bilgi Torba Yasayla İş Sağlığı ve Güvenliği Konusunda Yapılan Düzenlemeler başlıklı yazıda yer almaktadır.

Söz konusu değişiklikler kapsamında diğer sağlık personeli görevlendirme/çalıştırma yükümlülüğü sadece on veya daha fazla çalışanı olup çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleriyle sınırlandırılmıştır.

– 1 Temmuz 2016 tarihi itibariyle tek işçi çalıştıran ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri dahil tüm işyerlerinde işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı çalıştırma/görevlendirme zorunlu hale gelmiştir.

1- Genel Açıklamalar:

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun “İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri” başlıklı 6 ncı maddesi ile; mesleki risklerin önlenmesi ve bu risklerden korunulmasına yönelik çalışmaları da kapsayacak, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunulması için işverenlere; çalışanları arasından iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirme yükümlülüğü getirilmiştir.

Eğer çalışanlar arasında işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personeli olarak görevlendirilecek nitelikte personel yoksa, işveren bu hizmetin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden (OSGB) veya toplum sağlığı merkezlerinden hizmet alarak yerine getirebileceği gibi, eğer işverenin kendisi belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip ise işyerinin tehlike sınıfı ve çalışan sayısı dikkate alınarak, bu hizmetin yerine getirilmesini kendisi de üstlenebilecektir.

Diğer sağlık personeli kapsamına; iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde görevlendirilmek üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belgelendirilmiş hemşire, sağlık memuru, acil tıp teknisyeni ve çevre sağlığı teknisyeni diplomasına sahip olan kişiler ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca verilen işyeri hemşireliği belgesine sahip kişiler girmektedir. Tam süreli işyeri hekimi görevlendirilen işyerlerinde, diğer sağlık personeli görevlendirilmesi zorunlu değildir.

Ortak sağlık ve güvenlik birimi (OSGB);  kamu kurum ve kuruluşları, organize sanayi bölgeleri ile 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından, işyerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulan, gerekli donanım ve personele sahip olan ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca yetkilendirilen birimleri ifade etmektedir.

OSGB kurulabilmesi ve hizmet sunabilmesi için tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan en az bir;

a) İşyeri hekimi,

b) İş güvenliği uzmanı,

c) Diğer sağlık personeli,

istihdamı zorunludur.

Kanunun “İşyeri hekimleri ve iş güvenliği uzmanları” başlıklı 8 inci maddesi uyarınca işyerlerinde çalıştırılacak / görevlendirilecek iş güvenliği uzmanlarının;

• Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde (A) sınıfı,

• Tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde en az (B) sınıfı,

• Az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise en az (C) sınıfı,

iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip olmaları gerekmektedir.

Dolayısıyla iş güvenliği uzmanlarından; (C) sınıfı belgeye sahip olanlar az tehlikeli sınıfta, (B) sınıfı belgeye sahip olanlar az tehlikeli ve tehlikeli sınıflarda, (A) sınıfı belgeye sahip olanlar ise bütün tehlike sınıflarında yer alan işyerlerinde çalışabilir / görevlendirilebilirler.

Birden fazla iş güvenliği uzmanının görevlendirilmesinin gerektiği işyerlerinde, sadece tam süreli olarak görevlendirilen iş güvenliği uzmanının, işyerinin tehlike sınıfına uygun belgeye sahip olması yeterlidir.

2- İş Güvenliği Uzmanı – İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personeli Çalıştırma / Görevlendirme Zorunluluğu Bulunan Sektörler ve İşyerleri:

Kanunun 6 ncı maddesiyle getirilen söz konusu yükümlülükler aynı Kanunun Yürürlük başlıklı 38 inci maddesi uyarınca; tehlike sınıfına bakılmaksızın 50 ve üzeri işçi çalıştıran özel sektör işyerlerinde 30 Aralık 2012 tarihinde başlamıştır. 50’den az işçi çalıştıran özel sektör işyerleri ile kamu işyerleri için ise söz konusu yükümlülüklerin başlama tarihleri daha sonra kanun değişikliği ile ertelenmiştir. Yapılan en son düzenlemeye göre 50’den az işçi çalıştıran (bir işçi çalıştıran işyerleri de dahil)  özel sektör işyerlerinden tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli çalıştırma / görevlendirme yükümlülüğü 1 Ocak 2014 tarihinde başlamıştır. Eğer tekrar bir erteleme olmazsa, söz konusu yükümlülükler 50’den çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan özel sektör işyerleri ile kamu işyerlerinde ise 1 Temmuz 2016 tarihinde başlayacaktır.

Sonuç olarak şu an, tehlike sınıfına bakılmaksızın 50 ve üzeri işçi çalıştıran tüm özel sektör işyerleri ile 50’den az işçi çalıştıran (bir işçi çalıştıran işyerleri de dahil)  özel sektör işyerlerinden tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli çalıştırma / görevlendirme yükümlülüğü bulunmaktadır.

50’den az işçi çalıştıran işyerlerinden tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan, dolayısıyla 1 Ocak 2014 tarihinde söz konusu yükümlülükleri başlayan sektör ve işyerleri ile az tehlikeli sınıfta yer alan ve söz konusu yükümlülükleri 1 Temmuz 2016 tarihinde başlayacak sektör ve işyerlerinin listesine aşağıdaki linklerden ulaşılabilir.

İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Listesi-NACE Kodları

3- İş Güvenliği Uzmanı – İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personeli Çalıştırma veya Görevlendirme İşlemleri :

İşyerlerinin, Kanunda öngörülen söz konusu yükümlülükleri yerine getirirken, hem iş güvenliği uzmanı – işyeri hekimi – diğer sağlık personeli olarak çalıştırdıkları / görevlendirdikleri kişiler için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünden onay almaları, hem de bu yükümlülükleri yerine getirdiklerinden Genel Müdürlüğün haberdar olması için bu işlemlerin tamamı İSG-KATİP sistemi üzerinden yapılmaktadır. T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI – İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İş Sağlığı ve Güvenliği Kayıt, Takip ve İzleme Programı İSG-KATİP uygulama sayfasına, http://isgkatip.csgb.gov.tr/Logout.aspx linkinden ulaşılmaktadır.

İSG-KATİP uygulaması; iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi sözleşme bildirimlerine ilişkin iş ve işlemlerin daha etkin ve hızlı şekilde yürütülmesi amacıyla İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından yazılım programı hazırlanarak, 15/2/2013 tarihi itibariyle tüm işyerlerinin kullanımına, 25/3/2013 tarihinde de e-Bildirge yöneticileri kullanıcılarına açılmıştır. İşveren, ortak, vekil, muhasebe ve işveren türlerine ait yetkiler kaldırılmış olup sadece e-Bildirge yöneticileri sisteme giriş yapabileceklerdir.

Sistemin kullanılabilmesi ve iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirebilmesi amacıyla;

• Görevlendirme yapılacak işyerinin “e-Bildirge Yöneticisi”’nin SGK kayıtlarında tanımlanmış olması,

• Bu kişilerin e-devlet şifreleri aracılığıyla http://isgkatip.csgb.gov.tr adresinden İSG-KATİP sistemine giriş yaparak, görevlendirilecek iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimini T.C. Kimlik numaraları vasıtasıyla sistem havuzundan seçmeleri,

• Sistem üzerinden seçilen iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekiminin, yine aynı sistem üzerinden e-Devlet şifreleri ile sisteme giriş yapıp uygun bulmaları halinde sözleşmelerini onaylamaları gerekmektedir. Ayrıca, daha önce onayı alınmış ve geçerliliği deva eden sözleşmelerin de “İSG-KATİP” sistemi üzerinden bildirilmesi ve yenilenmesi,

gerekmektedir.

Yukarıda belirtilen şekilde İSG-KATİP sistemine girildikten sonra; işyerinde iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personelinin ismi sistemden seçilerek işlem yapılacaktır. Aynı şekilde eğer bu yükümlülükler OSGB’lerden veya Toplum Sağlığı Merkezlerinden hizmet alınarak yerine getirilecekse, hizmet alınacak OSGB ve Toplum Sağlığı Merkezi sistem üzerinden seçilecektir. Sistem üzerinden seçilen iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekiminin de yine aynı sistem üzerinden e-Devlet şifreleri ile sisteme giriş yapıp uygun bulmaları halinde sözleşmelerini onaylamaları ile işlem tamamlanacaktır. Dolayısıyla İSG-KATİP sistemine kayıtlı olmayan iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirme ya da OSGB’den – Toplum Sağlığı Merkezinden hizmet alma imkanı bulunmamaktadır.

Yukarıda yer alan işlemlerin yapılmış olması, iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirme bildirimlerinin Genel Müdürlüğe bildirilmiş olması olarak kabul edilecek olup, bu işlemden sonra herhangi bir evrak işlemi yapılmasına ihtiyaç bulunmamaktadır. Ancak, daha önceden onay alınmış sözleşme veya görevlendirme belgelerinin fesih veya başka bir nedenle geçerliliğini yitirmesi halinde, işveren tarafından durumun beş iş günü içinde Genel Müdürlüğe yazılı olarak bildirilmesi gerekmektedir.

Ayrıca, sistem üzerinden görevlendirme yapılırken, ilgili işyerlerinin İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliğine uygun bir tehlike sınıfı seçilmemiş olması ya da görevlendirilen iş güvenliği uzmanının işyerinin tehlike sınıfına uygun sertifikasının olmaması halinde sistem onay vermemekte ve görevlendirme işlemleri gerçekleştirilememektedir.

İSG-KATİP sistemi, işyerinin tehlike sınıfı olarak e-Bildirge yoluyla Sosyal Güvenlik Kurumu’na yapılmış olan bildirimleri esas aldığından, Sosyal Güvenlik Kurumu’na İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliğine uygun olarak tehlike sınıfını (NACE Kodunu) bildirmemiş veya yanlış bildirmiş olan işyerlerinin, İSG-KATİP sistemi üzerinden işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanı görevlendirmeleri mümkün değildir. Bu durumdaki işyerlerinin e-Bildirge sistemi üzerinden gerekli düzeltmeleri yapmaları, sistem üzerinden yapamıyorlarsa işyerlerinin bağlı olduğu Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü veya Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlüğüne başvurarak gerekli düzeltme işlemlerini yaptırmaları gerekmektedir.

4- İş Güvenliği Uzmanı – İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personelinin İşyerinde Bulunması / Çalışması Gereken Süre :

Bkz. İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanının Çalışma Süreleri

4.3- Diğer Sağlık Personelinin Çalışma Süreleri :

Diğer sağlık personelinin, İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelikte belirtilen görevlerini yerine getirmek için aşağıda belirtilen sürelerde görev yapmaları yani işyerinde bulunmaları gerekir gerekir:

a) 10’dan az çalışanı olan ve az tehlikeli veya tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışan başına yılda en az 35 dakika.

b) Diğer işyerlerinden;

1) Az tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 6 dakika.

2) Tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 9 dakika.

3) Çok tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 12 dakika.

Tam süreli işyeri hekiminin görevlendirildiği işyerlerinde, diğer sağlık personeli görevlendirilmesi şartı aranmaz. Ancak, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin daha etkin sunulması amacıyla bu işyerlerinde, işyeri hekiminin talebi ve işverenin uygun görmesi halinde diğer sağlık personeli görevlendirilebilir.

Diğer sağlık personelinin görevlendirilmesinde sözleşmede belirtilen süre kadar işyerinde hizmet sunulur. Birden fazla işyeri ile kısmi süreli iş sözleşmesi yapıldığı takdirde bu işyerleri arasında yolda geçen süreler haftalık kanuni çalışma süresinden sayılmaz.

5- İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi Kurma Yükümlülüğü :

İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının tam süreli görevlendirilmesi gereken işyerlerinde işverenin, işyeri sağlık ve güvenlik birimi (İSGB) kurması zorunludur. Bu kapsamdaki işyerleri aşağıda belirtilmiştir;

• Az tehlikeli sınıfta yer alan 2000 ve daha fazla çalışanı olan işyerleri,

• Tehlikeli sınıfta yer alan 1500 ve daha fazla çalışanı olan işyerleri,

• Çok tehlikeli sınıfta yer alan 1000 ve daha fazla çalışanı olan işyerleri,

işyeri sağlık ve güvenlik birimi (İSGB) kurulması zorunlu olan işyerleridir.

6- İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu Oluşturma Zorunluluğu:

Elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu ve altı aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde işverenin, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalarda bulunmak üzere iş sağlığı ve güvenliği kurulu oluşturması zorunludur. İşverene bağlı, fabrika, müessese, işletme veya işletmeler grubu gibi birden çok işyeri bulunduğu hallerde elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu her bir işyerinde ayrı ayrı iş sağlığı ve güvenliği kurulu oluşturulması gerekir.

İş sağlığı ve güvenliği kuruluna iş güvenliği uzmanı ile işyeri hekimi de katılır. Bu konuda ayrıntılı bilgi, İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelikte yer almaktadır.

7- İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Devlet Desteği :

Bkz. İş Güvenliğinde İşverene Devlet Desteği Uygulaması

8- Risk Değerlendirmesi ve Analizi:

6331 sayılı Kanunun; “Risk değerlendirmesi, kontrol, ölçüm ve araştırma” başlıklı 10 uncu maddesinde yer alan “İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür.” hükmü, işverenlere risk değerlendirmesi ve analizi yapma ve rapor düzenleme zorunluluğu getirmiş, konuya ilişkin ayrıntılı düzenleme ise 29/12/2012 tarihli ve 28512 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği ile yapılmıştır. Yönetmeliğin “Risk değerlendirmesi ekibi” başlıklı 6 ncı maddesinde risk değerlendirmesinin; işverenin oluşturacağı bir ekip tarafından gerçekleştirileceği, ekipte işyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimlerinin de bulunması gerektiği belirtilmiştir.

Dolayısıyla iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirmesi yapılan işyerleriyle ilgili olarak yapılacak risk değerlendirmesi ve analizi işlemlerine bu kişilerin de katılması gerekmektedir. Bu konuyla ilgili ayrıntılı bilgi ve açıklama Bütün Yönleriyle Risk Değerlendirmesi ve Analizi başlıklı yazıda yer almaktadır. Ayrıca iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimiyle ilgili yönetmeliklerde bu kişilere risk değerlendirmesi konusunda da bazı görevler verilmiştir.

9- Onaylı Defter Tutma Zorunluluğu :

İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliğinin 7 nci maddesi uyarınca işverenler; işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı tarafından yapılan tespit ve tavsiyeler ile gerekli görülen diğer hususların yazılması için, işyerlerinde seri numaralı ve sayfaları bir asıl iki kopyalı şekilde düzenlenmiş, her işyeri için ayrı olan bir onaylı defter (İş Sağlığı ve Güvenliği Tespit ve Tavsiye Defteri) bulundurmaları zorunludur.

Söz konusu defterin kullanmaya başlamadan önce, işyerinin bağlı bulunduğu Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü veya noterce her sayfası mühürlenmek suretiyle onaylanması gerekmektedir.

Onaylı defter yapılan tespitlere göre iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ile işveren tarafından birlikte veya ayrı ayrı imzalanır. Onaylı deftere iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi tarafından yazılan tespit ve öneriler işverene tebliğ edilmiş sayılır.

Onaylı defterin asıl sureti işveren, diğer suretleri ise iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi tarafından saklanır. Defterin imzalanması ve düzenli tutulmasından işveren sorumludur. Teftişe yetkili iş müfettişlerinin her istediğinde işveren onaylı defteri göstermek zorundadır.

İş güvenliği uzmanı, görevlendirildiği işyerinde yapılan çalışmalara ilişkin tespit ve tavsiyeleri ile İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik “İş güvenliği uzmanlarının görevleri” başlıklı 9 uncu maddede belirtilen hususlara ait faaliyetlerini, işyeri hekimi ile birlikte yapılan çalışmaları ve gerekli gördüğü diğer hususları onaylı deftere yazar.

İşyeri hekimi, görevlendirildiği işyerinde yapılan çalışmalara ilişkin tespit ve tavsiyeleri ile İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik “İşyeri hekiminin görevleri” başlıklı 9 uncu maddede belirtilen hususlara ait çalışmalarını, iş güvenliği uzmanı ile birlikte yapılan çalışmaları ve gerekli gördüğü diğer hususları onaylı deftere yazar.

10- Uygulanacak İdari Para Cezaları :

6331 sayılı Kanunun 26 ncı maddesinde; yukarıda belirtilen iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli çalıştırma / görevlendirme yükümlülüğünü yerine getirmeyen işyerlerine / işverenlere idari para cezası uygulanacağı belirtilmiştir. Madde uyarınca 2014 yılında;

• İşverenin; belirlenen nitelikte iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi görevlendirmemesi/çalıştırmaması halinde, görevlendirilmeyen/çalıştırılmayan her bir kişi için 5.601 TL / aykırılığın devam ettiği her ay için ayrıca 5.601 TL,

• İşverenin; diğer sağlık personeli görevlendirmemesi/çalıştırmaması halinde, görevlendirilmeyen/çalıştırılmayan her bir kişi için 2.800 TL / aykırılığın devam ettiği her ay için 2.800 TL,

• İşverenin; iş güvenliği uzmanlarının ve işyeri hekimlerinin Kanunda ve Yönetmeliklerde düzenlenen hak ve yetkilerini kısıtlaması halinde 1.680 TL,

idari para cezası uygulanacaktır.

Öte yandan, iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli çalıştırma / görevlendirme işlemlerinin İSG-KATİP sistemi üzerinden yapılması gerektiğinden, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü bu yükümlülükleri yerine getirmemiş olan işverenleri sistem üzerinden tespit etme imkanına sahip olup, istediği zaman bu yükümlülükleri yerine getirmemiş olan işverenleri tespit edip idari para cezası uygulayabilecektir.

Aynı şekilde, herhangi bir ihbar – şikayet veya meydana gelen iş kazası – meslek hastalığı nedeniyle yapılan teftiş ve denetimlerde ya da işyerleriyle ilgili olarak rutin bir şekilde yapılacak teftiş ve denetimlerde de işverenin söz konusu yükümlülükleri yerine getirmediğinin tespiti mümkün olacak ve idari paraca cezası uygulanacaktır. Özellikle, iş kazası ve meslek hastalıklarında işçi hayatını kaybetmiş veya iş göremez (malul) duruma gelmişse ya da tedavi süresi uzun sürmüşse, işveren de yukarıda belirtilen yükümlülükleri yerine getirmemişse, bu durumda işverenin sorumluluğu ve karşılaşacağı maddi yük ağır olacaktır.

Güncel idari para cezalarına İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu İdari Para Cezaları – 6331 Para Cezaları sayfasından ulaşabilirsiniz. (isvesosyalguvenlik.com)

YORUMLAR

  1. Air Clinic dedi ki:

    OSGB alanı için güzel ve nitelikli bir yazı olmuş, teşekkür ederiz.