21 Günlük Bedelli Askerlikte Kıdem Tazminatı Alınabilir

21 Günlük Bedelli Askerlikte Kıdem Tazminatı Alınabilir
3 Mart 2020 22:04

Askerlik görevi nedeniyle iş akdini fesheden yani işten ayrılan işçi en az bir yıllık çalışma süresini de tamamlamışsa kıdem tazminatı alabilir. Kanunda askerliğini bedelli olarak yapmış olanlar için herhangi bir ayrım yapılmamış olduğundan, doğal olarak askerliğini bedelli olarak yapanlar da bu haktan yararlanabilir.

Ancak genel durum böyle olmakla birlikte, 15 bin TL bedelle ve 21 gün fiili askerlik yaparak askerlik görevini yerine getirme imkanı tanınan 7146 sayılı Torba Kanunda (3 Ağustos 2018 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır), “Bu madde hükümlerinden yararlananlar temel askerlik eğitimi süresince çalıştıkları iş yeri, kurum ve kuruluşlar tarafından aylıksız veya ücretsiz izinli sayılırlar.” hükmüne yer verilmiş olması, askerliğini bu Kanunla tanınan hak çerçevesinde bedelli olarak yapacağı için işten ayrılan işçilerin kıdem tazminatı alıp alamayacağı konusunda tartışmalara yol açmıştı. Hatta Askerlik Nedeniyle İşten Çıkan İşçinin İşsizlik Maaşı Alma Şartlar başlıklı yazımızda biz bu nedenle işten ayrılan çalışanın kıdem tazminatı alabileceğini belirttiğimiz halde, sonradan ortaya çıkan farklı görüşler nedeniyle yazımıza bu konuda yeni açıklama eklemek zorunda kalmıştık.

Bu konu henüz Yargıtay’a intikal etti mi bilmiyoruz ancak, eskiden İş Mahkemesi kararlarına karşı doğrudan Yargıtay’a temyiz başvurusunda bulunulması gerekiyorken istinaf yolunun açılması nedeniyle artık yeni uygulamaya göre İş Mahkemesi kararlarına karşı Bölge Adliye Mahkemesine (BAM) itirazda bulunulması gerekmekte olup, bu konuya ilişkin olarak da artık elimizde verilmiş bir istinaf mahkemesi kararı var.

İstinaf mahkeme söz konusu kararında özetle; 7146 sayılı Kanunda 21 günlük askerlik süresince işçinin ücretsiz sayılacağı hükmüne yer verilmiş olmakla birlikte kıdem tazminatı ile ilgili düzenlemenin yer aldığı 1475 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinde herhangi bir değişiklik yapılmadığını, 7146 sayılı Kanundaki düzenleme ile işçiye seçimlik hak tanındığı, dolaysıyla 7146 sayılı Kanuna istinaden askerliğini bedelli olarak yapmak için işinden ayrılmış olan işçiye kıdem tazminatı ödenmesi gerektiği yönünde karar vermiş olup, konuyla ilgili ayrıntılı açıklama aşağıda yer almaktadır.

İstinaf aşamasında bölge adliye mahkemesine kadar intikal eden somut olayda 7146 sayılı Kanunla tanınan hak kapsamında 21 günlük bedelli askerlik hizmetini yapmak üzere işten ayrılan yani iş akdini fesheden işçi kıdem tazminatının ödenmesini talep etmiş, işverenin talebi kabul etmemesi üzerine işçi önce arabulucuya başvurmuş, işverenin arabuluculuk görüşmelerine katılmaması üzerine işçi iş mahkemesinde dava açmıştır. Dava aşamasında işçi tarafı hizmet akdinin muvazzaf askerlik hizmeti sebebi ile haklı nedenle kendileri tarafından feshedildiğini iddia ederken, işveren tarafı ise 7146 Sayılı yasa ile bedelli askerlik hizmetinden yararlanan kişilerin hizmet sözleşmelerinin askıya alınması hususunda imkan tanındığını, kendileri tarafından 21 günlük süre bakımından hizmet sözleşmesinin askıya alınacağının davacıya bildirildiğini, dolayısı ile hizmet sözleşmesinin feshini zorunlu kılan bir durum olmadığını savunmuştur, dolayısıyla işçinin kıdem tazminatı talebinin reddine karar verilmesini talep etmiştir.

İş Mahkemesi ise; “7146 Sayılı Kanunu’nun 2.maddesinin 4. fıkrası İş Kanunu’na göre özel bir düzenleme olması ve işçinin bedelli askerlik yaptığı süre boyunca ücretsiz izinli sayılması nedeniyle işçinin iş sözleşmesini feshetmesi halinde kıdem tazminatına hak kazanamayacağı açıkça belirtilmiştir. Davacının askerlik süresince ücretsiz izinli sayılacağı, askerde olduğu 21 gün boyunca iş sözleşmesinin askıda kalacağı ve askerlik sonrasında görevine tekrar başlatılacağı, davacının 21 günlük temel askerlik eğitimi sonrasında işsiz kalma riski bulunmadığı dolayısıyla da feshi zorunlu kılan bir durum bulunmadığı anlaşılmakla, davacının davasının reddine karar vermek gerekmiştir.” şeklinde karar vermiş yani işvereni haklı bulmuş ve işçinin kıdem tazminatı talebini reddetmiştir.

Bunun üzerine işçinin avukatı; davacının (işçinin) askerlik sebebiyle iş sözleşmesini haklı olarak feshettiğini ve kıdem tazminatına hak kazandığını, mahkemece kıdem tazminatının reddine karar verilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğu gerekçesiyle bölge adliye mahkemesine itirazda bulunmuş yani istinaf yoluna başvurmuştur.

Bölge Adliye Mahkemesi ise; “

İşçi muazzaf askerlik hizmetini yapmak için işinden ayrılmak zorundadır. Bedelli askerlikle ilgili düzenlemede işçinin ücretsiz izinli sayılacağı belirtilmiştir. Ancak 7146 sayılı Kanunun 2/4 maddesi kıdem tazminatını düzenleyen 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesinde herhangi bir değişiklik yapmamıştır. Aynı maddenin 4. fıkrasında ”bu madde hükümlerinden yararlananlar temel askerlik eğitim süresince çalıştıkları işyeri, kurum ve kuruluşlar tarafından aylıksız ve ücretsiz izinli sayılırlar” düzenlemesine yer verilmiştir. 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14/3. maddesinde muazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla iş sözleşmesini fesheden işçinin kıdem tazminatına hak kazanacağı düzenlenmiştir. Bu durumda işçi belirtilen bu hükümden yararlanarak bedelli için dahi olsa iş sözleşmesini feshettiğinde kıdem tazminatı talep hakkına sahiptir.

7146 sayılı Kanunla 01/01/1994 tarihinden (bu tarih dahil) önce doğmuş olup, henüz askerliğini yapmamış ve 03/08/2018 tarihi itibariyle fiili askerlik hizmetine başlamamış olanlara askerliğini bedelli olarak yapma imkanı getirilmiştir. 4857 sayılı Kanuna tabi olarak çalışanlardan zorunlu (muazzaf) askerliğini yapanların askerlikten kaynaklanan kıdem tazminatı ve askerlik dönüşü işe başlama şeklinde iki önemli hakkı vardır. Askerlik nedeniyle işten ayrılan işçinin kıdem tazminatı alabileceğine dair düzenleme 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesine yer almakta olup, bu maddede herhangi bir değişiklik yapılmamıştır.

7146 sayılı Kanunda, temel askerlik süresince çalışanın işyeri tarafından ücretsiz izinli olarak sayılacağına yer verildiğinden, bedelli askerlik nedeniyle işine ara verecek işçinin askere gideceğini belirterek iş akdini feshetmemişse dönüşünde aynı yerde çalışma hakkına da sahiptir. Ancak bunun yerine ücretsiz izin talep edebilir. Bu durumda ise ortada bir fesih olmadığından feshe bağlı alacak olan kıdem tazminatı talebinden söz edilemez. Yani işçinin seçimlik hakkı vardır.

Yukarıda açıklanan nedenlerle kararın kıdem tazminatının kabulüne karar verilmesi yönünden düzeltilmesi yeniden yargılamayı gerektirmediğinden istinaf eden davacının başvurusunun kabulü ile ilk derece mahkemesi kararının HMK 353/1-b-2 maddesi gereğince kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmasına dair aşağıdaki şekilde karar verilmiştir.”

şeklinde oybirliğiyle karar kesin vererek işçinin kıdem tazminatı talebini kabul etmiştir. 2020 yılı için parasal değeri 72.077,04 TL’nin altında kalan davalara ilişkin bölge adliye mahkemesi (BAM) kararlarına karşı Yargıtay’a temyiz başvurusu da yapılamayacağından, bu mahkeme kararı kesinleşmiştir.

T.C. Konya Bölge Adliye Mahkemesi Sekizinci Hukuk Dairesi’nin 24.01.2020 tarihli ve E.2019/2257, K.2020/167 sayılı kararının tam metnine Corpus Web Hukuk Mevzuat ve İçtihat Programı (corpus.com.tr) İçtihat / İstinaf (BAM) bölümünden ulaşabilirsiniz. (isvesosyalguvenlik.com)

YORUMLAR

Yorumu Cevapla [ Yoruma cevap yazmaktan vazgeç ]

  1. Sercan karaman dedi ki:

    1 ocak 1994’ten sonra doğdum. Ücretsiz izinle bedelli askerlik yapabilir miyim?

    1. Admin dedi ki:

      Ücretsiz izinle bedelli askerlik yapma imkanı / hakkı sadece 7146 sayılı Torba Kanunla tanınan 21 günlük bedelli askerlikten yararlananlar için geçerli. Bunun dışında bir işçinin bedelli askerliği ücretsiz izinli olarak yapabilmesi işverenin kabul etmesine bağlı. Ancak işveren kabul etmez ve işçiyi işten çıkarırsa ya ihbar ve kıdem tazminatını ödemek ya da askerlik dönüşü öncelikli olarak işe almak zorundadır. (Bkz. Askerlik Dönüşü İşveren İşçiyi İşe Almak Zorunda mıdır ? )

  2. Meren dedi ki:

    Merhaba.Ben de eski isyerime benzer davayi acmis bulunmaktayim.Bu istinaf mahkemesinin olmasi benim davamda belirleyici midir?

    1. Admin dedi ki:

      Yargıtay Kararı olmadığı için mahkeme bu kararla bağlı değildir, ancak mahkeme yine de dikkate alabilir, hakimin takdirine bağlı. Bu nedenle siz dava dilekçenize söz konusu istinaf mahkemesi (bölge adliye mahkemesi) kararının fotokopisini ekleyin, eğer söz konusu kararın tam metnine ulaşamazsanız en azında bölge adliye mahkemesinin adını, kararın tarih ve sayısını dava dilekçenizde belirtin.

  3. Mert dedi ki:

    Merhabalar ben 2019 yilinda 21 günlük bedelli askerlik yaptım çalıştığım iş yerine ihtarname çektim ama beni kendi istegimle çıkarmışlar mahkemeye verdim acaba bizde kıdem tazminatı alabilecekmiyiz bizim içinde geçerlimidir

    1. Admin dedi ki:

      Eğer askerlik nedeniyle iş akdinizi feshettinizse ve bunu ispat edebilirseniz, yukarıdaki yazıda da açıklandığı üzere kıdem tazminatı alabilirsiniz. Tabii mahkemenin farklı bir değerlendirmesi olmazsa.

  4. Mustafa dedi ki:

    İyi günler sorum şu ; Ben gemi adamıyım denizde çalışıyoyrım bir kuru yük gemisinde türk bayraklı ve bedelli askerlık yaparsam da kıdem tazminatı alabildiğimi biliyorum nasıl bir yol izlemeylim ?
    – bedelli paarasını yatırıp yerim tarihim açıklandıgı zaman belgeyi verip mi istemeliyim
    Yoksa izne idiğimde yben bedelli askerlık başvurumu verip tazmınat hakkımı istiyorum o parayla bedelli parasını yatıracagım mı diyeceğim ama o zaman sgk kesiliyor izindeyken basvurursam?

    1. Admin dedi ki:

      854 sayılı Deniz İş Kanununun 20/3. maddesine göre Muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla işinden ayrılan gemi adamı da kıdem tazminatı alabiliyor. Ancak normal askerlik olsa, askere sevk tarihini gösteren belge askerlik şubesinden alınıp işyerine verilip buna istinaden iş akdi feshedilip tazminat istenebilir. Ancak bedelli askerlikte durum farklı, bildiğimiz kadarıyla başvuru yapıp bedelli askerlik parası yatırıldıktan sonra kişinin askere sevk tarihi belli oluyor. Burada izleyeceğiniz durum işverenin tavrına bağlı, eğer işyeri sözlü beyanınızı dikkate almayıp askere sevk tarihinizi gösteren belge isterse o zaman bedelli ücretini yatırdıktan ve askere sevk tarihi belli olduktan sonra askerlik şubesinden alacağınız belgeye istinaden iş akdinizi feshetmeniz gerekir.