Engelli yakınına bakan ve maddi durumu iyi olmayan kişilere, 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu’nun ek 7’nci maddesi kapsamında belirli şartlarla evde bakım yardımı yapılmakta yani bakım parası ödenmektedir.

Şu an aylık bakım parası olarak 4.336,84 TL (4 bin 336 lira 84 kuruş) ödenmektedir. Bu tutar memur maaşlarına gelen zam oranında her yıl Ocak ve Temmuz aylarında artmaktadır. (Bkz. 65 Yaş Aylığı, Engelli Aylığı ve Bakım Parası Nasıl Hesaplanır – 2023 Aylıkları Kaç Lira Oldu ?)

Bakım parası alma şartları, 26 Mayıs 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Evde Bakım Yardımı Yönetmeliği ile yeniden belirlenmiştir. Söz konusu Yönetmelikle özellikle bakım parası verilecek kişinin ekonomik durumunun tespitinde esas alınacak maddi kriterler ayrıntılı olarak belirlenmiştir.

Yönetmelik hükümlerine göre bakım parası alma şartlarına aşağıda yer verilmiştir.

Bakım Parası Kime Verilecek ?

Bakıma ihtiyacı olan engelli bireyin bakımını sağlayan 18 yaşını doldurmuş akrabası veya vasisine bakım parası verilecek. Akraba kapsamına ise; üveyler dahil olmak üzere engelli bireyin eşi, çocukları ile çocuklarının eşleri, ana ve babası ile bunların ana ve babası, torunları ile torunlarının eşleri, torun çocukları, kardeşleri ile kardeşlerinin eşleri, kardeşlerinin çocukları ile kardeş çocuklarının eşleri, kardeş torunları, eşinin ana ve babası, eşinin kardeşleri, eşinin kardeşlerinin eşleri ile çocukları, amcaları ve amcalarının eşleri, amca çocukları ile bunların eşleri, halaları ile halalarının eşleri, hala çocukları ile bunların eşleri, dayıları ve dayılarının eşleri, dayı çocukları ile bunların eşleri, teyzeleri ve teyzelerinin eşleri, teyze çocukları ile bunların eşlerinden her biri giriyor.

Hangi Engellilere Bakanlara Bakım Parası Ödenecek ?

Engellilik sınıflandırmasına göre tam bağımlı, çocuklar için, “Çok ileri düzeyde ÖGV”, “Belirgin ÖGV” ve “Özel koşul gereksinimi var (ÖKGV) ibareli raporu bulunanlardan günlük hayatın alışılmış, tekrar eden gereklerini önemli ölçüde yerine getirememesi nedeniyle hayatını başkasının yardımı ve bakımı olmadan devam ettiremeyecek durumda olan ve evde bakım heyetince bakıma ihtiyacı olduğu tespit edilmiş bireylere bakanlara bakım parası ödenecek.

Başvuru Nereye Yapılacak ?

Bakım parasıyla ilgili başvurular, engelli bireyin nüfus kayıt sisteminde kayıtlı olduğu yerleşim yerinin (Mernis adresin) bulunduğu Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğüne veya Sosyal Hizmet Merkezi Müdürlüğüne başvuracak. Başvurular, Bakanlığın e-Devlet sayfasından da yapılabilecek. (https://www.turkiye.gov.tr/aile-ve-sosyal-hizmetler-bakanligi)

Aile ve Sosyal Hizmetler il müdürlüklerinin ve sosyal hizmet merkezlerinin adres ve iletişim bilgilerine aşağıdaki linklerden ulaşılabilir.

– Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlükleri Adres ve İletişim Bilgileri

– Sosyal Hizmet Merkezleri (SHM) Adres ve İletişim Bilgileri

Başvurular, engelli bireyin kendisi, bakım vermeyi (yakınına bakmayı talep eden kişi), akrabası veya vasisi tarafından şahsen ve yazılı olarak yapılacak.

Başvuruda İstenilecek Belgeler

Evde bakım yardımı (bakım parası) başvurusunda, başvuru tarihinden itibaren 30 gün içinde aşağıdaki belgeler teslim edilecek:

• Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları için T.C. Kimlik Numarası.
• Yabancı uyruklular için oturma izni ve yabancı kimlik numarası.
• Kendisinden dolayı bakım parası alınacak engelli kişiye ait Sağlık Kurulu Raporu.
• Hanede yaşayan kişilerin gelir ve varlıklarına ilişkin yazılı beyanları, varsa beyanın içeriğine ilişkin belgeler.
• Hanede yaşayan 18 yaşını tamamlamış olup akıl hastalığı veya akıl zayıflığı sebebiyle işlerini görememesi veya korunması ve bakımı için kendisine sürekli yardım gerekmesi veya başkalarının güvenliğini tehlikeye sokması nedenleriyle kısıtlanması gerekli evde bakım yardımından yararlanacak engelli birey için ilgili mahkemelerden alınacak vesayet altına alınması ve vasi atanması kararı veya tevzi formu.
• Açık Rıza Formu (genel çerçevesi Bakanlıkça hazırlanan, evde bakım yardımına ilişkin bilgilendirme ve kişisel verilerin sorgulanması ve işlenmesine ilişkin onayın yer aldığı form).
• Gerekli hallerde engelli birey veya hanede yaşayan kişiler hakkındaki boşanmaya dair mahkeme kararı veya boşanma aşamasını gösteren belge.
• Gerekli hallerde hanede öğrenimine devam eden birey olması durumunda öğrenim durumunu gösterir belge veya sureti.
• Hane, gelir ve sağlık durumunun tespiti amacıyla ihtiyaç duyulan diğer belge ve evraklar.

Bakım Parasından (Evde Bakım Yardımından) Yaralanmanın Genel Şartları

• Hanede ikamet eden tüm bireylerin her ne ad altında olursa olsun her türlü gelir toplamı esas alınmak suretiyle, hane içinde kişi başına düşen ortalama aylık gelir tutarının, asgari ücretin aylık net tutarının 2/3’ünden (3’te 2’sinden) (Haziran ayı sonuna kadar 5 bn 670 liradan) daha az olması (Bkz. Yıllar İtibariyle Aylık Net Asgari Ücret Tutarları).
• Kendisinden dolayı bakım parası alınacak engelli bireyin, 20.2.2019 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik ile Çocuklar İçin Özel Gereksinim Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik (ÇÖZGER) hükümlerine göre sağlık kurulları tarafından hazırlanan ve anılan yönetmeliklerce geçerli kabul edilen sağlık kurulu raporu olması.
• Bakımı yapılan/yapılacak kişinin günlük hayatın alışılmış, tekrar eden gereklerini önemli ölçüde yerine getirememesi nedeniyle hayatını başkasının yardımı ve bakımı olmadan devam ettiremeyeceğinin bakım raporuyla tespit edilmesi.

Bakım Parası Verilecek Kişinin Gelir Durumunun Tespitinde Esas Alınacak Kriterler

• Evde bakım yardımından (bakım parasından) yararlanacak kişilerin geliri (ailenin maddi durumu) aşağıda yer alan hususlara göre tespit edilecek:

Hanede ikamet eden tüm bireylerin elde ettiği;

1) Tespit veya beyan edilen aylık net maaş, ücret, nafaka, yevmiyenin aylık tutarları ile her ne ad altında olursa olsun elde edilen diğer gelirlerin yıllık tutarının aylık ortalaması,

2) Hanenin ikamet ettiği konut haricinde diğer konutları için takdir edilen veya beyan edilen rayiç bedelinin 240’ta biri ve takdir edilen veya beyan edilen aylık kira getirisinin toplamı,

3) İkamet edilen konut haricindeki konut için kira geliri elde edilmiyorsa veya kira geliri beyan edilmiyorsa konutun rayiç bedelinin 120’de biri,

4) Dükkânlar için takdir edilen veya beyan edilen rayiç bedelin 240’ta biri ve takdir edilen veya beyan edilen aylık kira getirisinin toplamı,

5) Dükkân için kira geliri elde edilmiyorsa veya kira geliri beyan edilmiyorsa dükkânın takdir edilen veya beyan edilen rayiç bedelinin 120’de biri,

6) Hanenin depo, arsa, arazi, tarla ve benzeri için rayiç bedelin 240’ta biri ve takdir edilen veya beyan edilen zirai/ticari/kira ve benzeri getirilerinin toplamı,

7) Hanenin binek aracı için aracın kasko veya rayiç bedelinin 120’de biri,

8) Hanenin ticari/zirai amaçlı aracı için aracın kasko bedelinin 120’de biri, kasko bedelinin belirlenememesi halinde ise rayiç bedelinin 120’de biri ile bu araçların takdir edilen veya beyan edilen aylık zirai, ticari, kira ve benzeri getirilerinin toplamı,

9) Hanenin büyük ve küçükbaş hayvanları için il/ilçe tarım ve orman müdürlüklerinden temin edilen yıllık getiri miktarının aylık tutarı,

10) Hanenin tespit veya beyan edilen banka mevduatı gibi menkul serveti için faiz oranına göre hesaplanacak aylık getirisinin iki katı tutarı,

11) Bakanlık tarafından ödenen düzenli ve düzensiz yardımlar, koruyucu aile ödemeleri, burs, harçlık gibi nakdî olarak verilmekte olan sosyal yardımların aylık ortalaması,

12) Yıllık tarımsal destek geliri tutarının aylık ortalaması,

13) Aynı hanede ikamet etmemesine rağmen nafaka yükümlüleri tarafından sağlanan destek tutarı,

14) Uzun vadeli sigorta kolları açısından zorunlu olarak sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışanların gelirleri,

15) Diğer gelirlerin toplamının aylık ortalaması,

dahil edilerek hesaplama yapılacak.

• Vergi indirimlerinden faydalanılarak alınan ve engelli adına kayıtlı olan araçlar için vergiler indirilmiş tutarın 120’de biri dikkate alınarak hanenin geliri hesaplanacak.
• Yukarıda belirtilen taşınır ve taşınmazların rayiç bedellerine ilişkin değerlendirme; ilgisine göre kasko bedelleri ve ilgili belediyeler ile tapu müdürlüklerince bildirilen değerlere göre yapılacak.
• Bilgi sistemlerinden tespit edilemeyen gelirler için kişilerin yazılı beyanı esas alınacak.

Bakım Parası Haczedilebilir mi ?

Yönetmeliğin “Haciz, devir ve temlik yasağı” başlıklı 20’nci maddesinde; evde bakım yardımı ödemelerinin (bakım parasının) devir, temlik ve haciz edilemeyeceği açıkça belirtilmiştir.

Diğer Konular ve Şartlar

Bakım parası başvurularının kabulü ve reddi, bakım parasının durdurulması ve kesilmesi, bakım parası alan kişinin bildirim yükümlülükleri, yersiz ödenen bakım paralarının geri alınması, kontrol ve rehberlik gibi konular ve diğer şartlarla ilgili ayrıntılı bilgi ve açıklamalar için 26 mayıs 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Evde Bakım Yardımı Yönetmeliği’ne bakılabilir. Yönetmeliğe BURADAN ulaşabilirsiniz. (isvesosyalguvenlik.com)