Bir Şirketi veya İşyerini Devralırken Borcuna Bakın !

Ticaret veya iş hayatında bir şirketi veya işyerini devralmak, sıfırdan bir şirket veya işyeri kurmaktan daha kolay ve daha kazançlı, dolaysısıyla daha cazip görüldüğü için sık başvurulan bir yoldur.

Ancak daha kazançlı çıkmak için tercih edilen bu yol, tam aksine yüklü bir borçla karşılaşma riski taşımaktadır. Burada risk oluşturan borç vergi ve prim borcu yani kamu alacağı ile işçilerin alacaklarıdır. Konuyu bir şirketin devralınması ile işyerinin devralınması açısından ayrı ayrı değerlendirmek gerekir.

Borçlu Bir Şirketin Devralınması

Gerek SGK’nın prim ve idari para cezası gibi alacaklarının, gerekse Devletin vergi alacaklarının icra – haciz – satış yoluyla takibi ve tahsili 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre yapılmakta olup, söz konusu Kanunun “Limited şirketlerin amme borçları” başlıklı 35 inci maddesinde;

“Ortağın şirketteki sermaye payını devretmesi halinde, payı devreden ve devralan şahıslar devir öncesine ait amme alacaklarının ödenmesinden birinci fıkra hükmüne göre müteselsilen sorumlu tutulur.

(Ek fıkra: 4/6/2008-5766/3 md.) Amme alacağının doğduğu ve ödenmesi gerektiği zamanlarda pay sahiplerinin farklı şahıslar olmaları halinde bu şahıslar, amme alacağının ödenmesinden birinci fıkra hükmüne göre müteselsilen sorumlu tutulur.”

hükümleri yer almaktadır.

Limited şirketlerin devri, şirket ortağı veya ortaklarının şirketteki payını (hissesini) devir şeklinde olduğundan, dolayısıyla herhangi bir şirketi devralan kişi devir tarihi itibariyle ödenmemiş olan vergi ve prim borçlarından, ayrıca devir tarihinden öncesine ait olup devir tarihinden sonra tahakkuk eden, doğan veya ortaya çıkan vergi ve prim borçlarından devreden kişiyle birlikte müteselsilen sorumlu olur, yani şirketin devralındığı tarihten öncesine ait borçlardan şirketi devreden eski sahibiyle birlikte devralan yeni sahibi de sorumlu olur. Gerek SGK, gerekse Maliye şirketin eski sahibi yanında yeni sahibi hakkında da icra takip – haciz ve satış işlemleri uygulayabilir. Şirketin yeni sahibi, bu borçlar şirketi devraldığım tarihten öncesine ait, ben sorumlu değilim diyerek borca itiraz edemez, sorumluluktan kurtulamaz. Şirketi devralan kişinin devir tarihinden öncesine ait borçlardan sorumlu olmadığı yönünde sözleşme imzalansa bile, kanun hükmü karşısında bir anlam ifade etmez.

Borçlu Bir İşyerinin Devralınması

İşyeri devrini de iki ayrı açıdan incelemek gerekir, birincisi SGK’nın prim alacakları, ikincisi ise işçilerin İş Kanunundan doğan hak ve alacakları.

İşçilerin Hak ve Alacakları Yönünden

4857 sayılı İş Kanununun “İşyerinin veya bir bölümünün devri” başlıklı 6 ncı maddesinde;

“İşyeri veya işyerinin bir bölümü hukukî bir işleme dayalı olarak başka birine devredildiğinde, devir tarihinde işyerinde veya bir bölümünde mevcut olan iş sözleşmeleri bütün hak ve borçları ile birlikte devralana geçer.

Devralan işveren, işçinin hizmet süresinin esas alındığı haklarda, işçinin devreden işveren yanında işe başladığı tarihe göre işlem yapmakla yükümlüdür.

Yukarıdaki hükümlere göre devir halinde, devirden önce doğmuş olan ve devir tarihinde ödenmesi gereken borçlardan devreden ve devralan işveren birlikte sorumludurlar. Ancak bu yükümlülüklerden devreden işverenin sorumluluğu devir tarihinden itibaren iki yıl ile sınırlıdır.”

hükümleri yer almaktadır.

İşçinin yıllık ücretli izin hakları, kıdem ve ihbar tazminatı hakları açısından önceki işverende geçen çalışma sürelerinin dikkate alınması, kıdemine eklenmesi gerekir. Bu yönüyle işyerini devralacak işverenin herhangi bir şey yapmasına gerek yoktur. Çünkü işçinin izin hakları açısından önceki çalışma süreleri görmezden gelinemez, ayrıca işçinin ileride ihbar – kıdem tazminatı hakkının doğup doğmayacağı yani işçinin ihbar – kıdem tazminatı hak edecek şekilde işten çıkacağı veya çıkarılacağı da belli değildir. Ancak, çalışanların ücret – fazla mesai gibi işçilik alacakları yani doğmuş olan hakları, kullanmadıkları ücretli izinler varsa (çünkü ileride iş akdinin feshinde kullandırılmayan izin sürelerine ait ücretlerin ödenmesi gerekir.) bu konuda işyerini devralacak işverenin dikkatli olması gerekir. Bu konu İşyeri Devrinde İşçinin Hakları başlıklı yazıda ayrıntılı açıklanmıştır.

SGK Prim Alacakları Yönünden

5510 sayılı Kanunun “Prim ve idari para cezası borçlarının hakedişlerden mahsubu, ödenmesi ve ilişiksizlik belgesinin aranması” başlıklı 89 uncu maddesinde;

“Sigortalının çalıştırıldığı işyeri aktif veya pasifi ile birlikte devralınır veya intikal ederse ya da başka bir işyerine katılır veya birleşirse eski işverenin Kuruma olan prim ile gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer ferilerinden oluşan borçlarından, aynı zamanda yeni işveren de müştereken ve müteselsilen sorumludur. Bu hükme aykırı sözleşme hükümleri Kuruma karşı geçersizdir”

hükmü yer almaktadır.

SGK mevzuatına göre, işyerinin faaliyet halinde iken bütün tesisat ve isçileri ile birlikte diğer bir işveren tarafından devir alınması işyeri devri anlamına gelmektedir.

Öte yandan, işyerini devralmış sayılmamak için, eski işveren tarafından tüm işçilerin çıkışlarının verilmesi, yeni işveren tarafından işyeri devralındıktan sonra yeni işveren tarafından yeni işyeri dosyası açtırılarak işçilerin girişlerinin verilmesi SGK tarafından muvazaalı bir işlem olarak kabul edilmekte, aynı işçilerin işyerinde çalışmaya devam ettiğinin görülmesi / tespit edilmesi halinde yapılan işlem yine işyeri devri sayılmakta ve devralan işveren sorumluluktan kurtulamamaktadır. Bu konu İşyeri Devrinde Borçlardan Eski İşveren mi Yeni İşveren mi Sorumludur ? başlıklı yazıda da açıklanmıştır.

Borçlar Kanununa Göre Devralan İşverenin Sorumluluğu

İşyeri devri halinde, devralan işverenin 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun “Malvarlığının veya işletmenin devralınması” başlıklı 202 nci maddesine göre de sorumluluğu doğmakta olup, bu husus da yukarıda linki verilen yazıda açıklanmıştır. (isvesosyalguvenlik.com)