24 Mayıs 2018 tarihinde çalışanların eğitimiyle ilgili önemli değişiklikler yapılmış olup, konuya ilişkin açıklama Çalışanların İş Güvenliği Eğitiminde Önemli Değişiklikler Yapıldı başlıklı yazıda yer almaktadır.

1- Genel Açıklama:

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 16 ncı maddesi işveren tarafından çalışanları bilgilendirme, 17 nci maddesi ise çalışanlara eğitim verme zorunluluğu getirmiştir.

Çalışanlara verilmesi gereken eğitimleri, İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi ile Mesleki Eğitim olarak iki ana başlık altında toplayabiliriz.

• İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi:

İşyerinin tehlike sınıfına veya çalışan sayısına bakılmaksızın bütün işyerlerinde işverenler; çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini almasını sağlamak zorundadır. Bu eğitimle ilgili ayrıntılı düzenleme Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik’te yer almaktadır.

• Mesleki Eğitim:

Mesleki eğitim tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde çalışanlar için zorunlu olup, mesleki eğitimle ilgili ayrıntılı düzenleme Tehlikeli ve Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşlerde Çalıştırılacakların Mesleki Eğitimlerine Dair Yönetmelik’te yapılmış, ayrıca çalışanların mesleki eğitim alması zorunlu olan işler Yönetmelik ekinde belirtilmiştir.

2-Tanımlar:

Yazı içerisinde geçen bazı terim ve ifadelerin tanımları aşağıdaki gibidir:

Çalışan: Kendi özel kanunlarındaki statülerine bakılmaksızın kamu veya özel işyerlerinde istihdam edilen gerçek kişi.

Çalışan Temsilcisi: İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, tedbir alınmasını isteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkili çalışan.

Destek Elemanı: Asli görevinin yanında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda özel olarak görevlendirilmiş uygun donanım ve yeterli eğitime sahip kişi.

Genç Çalışan: Onbeş yaşını bitirmiş ancak onsekiz yaşını doldurmamış çalışan.

Mesleki Eğitim: Örgün veya yaygın eğitim yoluyla bireyleri mesleğe hazırlamak, meslek sahibi olanların mesleklerindeki gelişimlerini ve yeni mesleklere uyumlarını sağlamak amacıyla gerekli bilgi, beceri, tavır ve değer duygularını geliştiren ve bireylerin fiziki, sosyal, kültürel ve ekonomik yeteneklerinin gelişim sürecinin bir plan içerisinde yürütülmesini sağlayan eğitim.

Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi (OSGB): Kamu kurum ve kuruluşları, organize sanayi bölgeleri ile 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından, işyerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulan gerekli donanım ve personele sahip olan ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına yetkilendirilen birim.

3- Çalışanların Eğitimi Konusunda İşverenin Genel Yükümlülükleri:

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 17 nci maddesi uyarınca;

• İşveren, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini almasını sağlamak zorunda olup, bu eğitimin özellikle;

– İşe başlamadan önce,

– Çalışma yeri veya iş değişikliğinde,

– İş ekipmanının değişmesi veya yeni teknoloji uygulanması hâlinde,

verilmesi,

– Ayrıca eğitimlerin, değişen ve ortaya çıkan yeni risklere uygun olarak yenilenmesi, gerektiğinde ve düzenli aralıklarla tekrarlanması,

• Çalışan temsilcilerinin özel olarak eğitilmesi (Bkz. Bütün İşyerlerinde Çalışan Temsilcisi Görevlendirilmesi Gerekir mi ?),

• İş kazası geçiren veya meslek hastalığına yakalanan çalışana işe başlamadan önce, söz konusu kazanın veya meslek hastalığının sebepleri, korunma yolları ve güvenli çalışma yöntemleri ile ilgili ilave eğitim verilmesi,

• Herhangi bir sebeple altı aydan fazla süreyle işten uzak kalanlara, tekrar işe başlatılmadan önce bilgi yenileme eğitimi verilmesi,

• Mesleki eğitim alma zorunluluğu bulunan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde, yapacağı işle ilgili mesleki eğitim aldığını belgeleyemeyenlerin çalıştırılmaması,

• Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; yapılacak işlerde karşılaşılacak sağlık ve güvenlik riskleri ile ilgili yeterli bilgi ve talimatları içeren eğitimin alındığına dair belge olmaksızın, başka işyerlerinden çalışmak üzere gelen çalışanların işe başlatılmaması,

• Geçici iş ilişkisi kurulan işverenin, iş sağlığı ve güvenliği risklerine karşı çalışana gerekli eğitimin verilmesini sağlaması,

• Ayrıca;

– Bu madde kapsamında verilecek eğitimin maliyeti çalışanlara yansıtılamaz.

– Eğitimlerde geçen süre çalışma süresinden sayılır.

– Eğitim sürelerinin haftalık çalışma süresinin üzerinde olması hâlinde, bu süreler fazla sürelerle çalışma veya fazla çalışma olarak değerlendirilir (Bkz. Fazla Çalışma İle Fazla Sürelerle Çalışma Arasındaki Fark Nedir ?).

4- Çalışanların Bilgilendirilmesi Konusunda İşverenin Genel Yükümlülükleri:

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 16 ncı maddesi uyarınca;

İşveren; işyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve sürdürülebilmesi amacıyla, çalışanları ve çalışan temsilcilerini işyerinin özelliklerini de dikkate alarak;

– İşyerinde karşılaşılabilecek sağlık ve güvenlik riskleri, koruyucu ve önleyici tedbirler,

– Çalışanların kendileri ile ilgili yasal hak ve sorumlulukları,

– İlk yardım, olağan dışı durumlar, afetler ve yangınla mücadele ve tahliye işleri konusunda görevlendirilen kişiler,

konularında bilgilendirmek zorundadır.

İşveren;

– Kanunun “Tahliye” başlıklı 12 nci maddesinde belirtilen ciddi ve yakın tehlikeye maruz kalan veya kalma riski olan bütün çalışanları, tehlikeler ile bunlardan doğan risklere karşı alınmış ve alınacak tedbirler hakkında derhal bilgilendirmekle,

– Başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi işyerine gelen çalışanların yukarıda belirtilen bilgileri almalarını sağlamak üzere, söz konusu çalışanların işverenlerine gerekli bilgileri vermekle,

– Risk değerlendirmesi, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili koruyucu ve önleyici tedbirler, ölçüm, analiz, teknik kontrol, kayıtlar, raporlar ve teftişten elde edilen bilgilere, destek elemanları ile çalışan temsilcilerinin ulaşmasını sağlamakla,

yükümlüdür.

5- İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ:

İşyerinin tehlike sınıfına veya çalışan sayısına bakılmaksızın, bütün işyerlerinde işverenler çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini almasını sağlamak zorunlu olup, bu eğitimle ilgili ayrıntılı düzenleme, Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik’te yer almaktadır.

5.1- İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi Konusunda İşverenin Yükümlülükleri:

İşveren, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri ile ilgili;

– Programların hazırlanması ve uygulanmasını,

– Eğitimler için uygun yer, araç ve gereçlerin temin edilmesini,

– Çalışanların bu programlara katılmasını,

– Program sonunda katılanlar için katılım belgesi düzenlenmesini,

sağlamak zorundadır.

– İşveren, geçici iş ilişkisi kuruduğu diğer işverene, çalışanlarının yukarıda 3. maddede belirtilen bilgileri almalarını sağlamak üzere gerekli bilgileri vermek zorundadır.

– Asıl işveren-alt işveren (taşeron) ilişkisi kurulan işyerlerinde alt işverenin çalışanlarının eğitimlerinden, alt işverenle birlikte asıl işveren de sorumludur.

– İşveren, tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; yapılacak işlerde karşılaşılacak sağlık ve güvenlik riskleri ile ilgili yeterli bilgi ve talimatları içeren eğitimin alındığına dair belge olmaksızın, başka işyerlerinden çalışmak üzere gelen çalışanları işe başlatamaz.

5.2- İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi Konusunda Çalışanların Yükümlülükleri:

İş sağlığı ve eğitimi konusunda çalışanların da yükümlülükleri bulunmaktadır. Çalışanlar, uygulamaya konulan eğitim programları çerçevesinde iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerine katılmak, eğitimlerde edindiği bilgileri yaptığı iş ve işlemlerde uygulamak ve bu konudaki talimatlara uymak zorundadırlar.

5.3- Çalışanlara Verilecek İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitiminin İçeriği ve Kapsamı:

İşveren, çalışanlarına en az aşağıda Eğitim Konuları başlıklı bölümde belirtilen konuları içerecek şekilde iş sağlığı ve güvenliği eğitimi verilmesini sağlamak zorundadır. Burada sağlamak ifadesi kullanılmıştır, çünkü işveren genel olarak eğitimi kendisi verme imkanına sahip olmayacağından, gerekli imkan ve koşulları sağlayarak çalışanlarına bu eğitimleri aldırmak suretiyle bu yükümlülüğü yerine getirecektir.

Ayrıca;

– Çalışanın fiilen çalışmaya başlamadan önce, yapacağı iş ve işyerine özgü riskler ile korunma tedbirlerini içeren konularda öncelikli olarak eğitilmesi,

– İşyerindeki onbeş yaşını bitirmiş ancak onsekiz yaşını doldurmamış genç çalışanlar, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika gerektiren grupların özellikleri dikkate alınarak gerekli eğitimlerin verilmesi,

– Destek elemanlarına ve çalışan temsilcilerine, görevlendirilecekleri konularla ilgili de eğitim verilmesi,

– Çalışma yeri veya iş değişikliği, iş ekipmanının değişmesi, yeni teknoloji uygulanması gibi durumlar nedeniyle ortaya çıkacak risklerle ilgili eğitimlerin ayrıca verilmesi,

– İş kazası geçiren veya meslek hastalığına yakalanan çalışana işe dönüşünde çalışmaya başlamadan önce, kazanın veya meslek hastalığının sebepleri, korunma yolları ve güvenli çalışma yöntemleri ile ilgili ilave eğitim verilmesi,

– Herhangi bir sebeple altı aydan fazla süreyle işten uzak kalanlara, tekrar işe başlatılmadan önce bilgi yenileme eğitimi verilmesi,

5.4- İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitim Programlarının Hazırlanması:

İşverenin; yıl içinde düzenlenecek eğitim faaliyetlerini gösteren yıllık eğitim programının, çalışanların veya temsilcilerinin görüşleri de alınarak hazırlanmasını sağlaması ve hazırlanan eğitim programını onaylaması, ayrıca işe yeni alımlarda veya değişen şartlara göre yeni risklerin ortaya çıkması durumunda yıllık eğitim programlarına ilave yapılması gerekir.

Hazırlanacak yıllık eğitim programında;

– Verilecek eğitimlerin konusu,

– Eğitimlerin hangi tarihlerde düzenleneceği,

– Eğitimin süresi,

– Eğitime kimlerin katılacağı,

– Eğitimin hedefi ve amacı,

hususlarına yer verilmesi gerekir.

Öte yandan, ilgili mevzuatın değişmesi veya çalışma şartlarına bağlı olarak yeni risklerin ortaya çıkması halinde, yıllık eğitim programına bağlı kalmaksızın çalışanların uygun eğitim almaları sağlanmalıdır.

5.5- İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitiminin Süresi ve Konuları:

Çalışanlara verilecek eğitimlerin, çalışanların işe girişlerinde ve işin devamı süresince belirlenen periyotlar içinde;

– Az tehlikeli işyerleri için en az 8 saat,

– Tehlikeli işyerleri için en az 12 saat,

– Çok tehlikeli işyerleri için en az 16 saat

olarak her çalışan için düzenlenmesi / verilmesi gerekir.

Söz konusu eğitim sürelerinin, aşağıda yer alan konulara göre dağıtımında işyerinde yürütülen faaliyetler esas alınır.

Eğitim sürelerinin bütün olarak değerlendirilmesi esas olmakla birlikte, dört saat ve katları şeklinde işyerindeki vardiya ve benzeri iş programları da dikkate alınarak farklı zaman dilimlerinde de değerlendirilebilir.

Çalışanlara, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili olarak eğitim verilmesi zorunlu olan konular aşağıda belirtilmiştir.

• Genel konular:

– Çalışma mevzuatı ile ilgili bilgiler.

– Çalışanların yasal hak ve sorumlulukları.

– İşyeri temizliği ve düzeni.

– İş kazası ve meslek hastalığından doğan hukuki sonuçlar.

• Sağlık konuları:

– Meslek hastalıklarının sebepleri.

– Hastalıktan korunma prensipleri ve korunma tekniklerinin uygulanması.

– Biyolojik ve psikososyal risk etmenleri.

– İlkyardım.

• Teknik konular:

– Kimyasal, fiziksel ve ergonomik risk etmenleri.

– Elle kaldırma ve taşıma.

– Parlama, patlama, yangın ve yangından korunma.

– İş ekipmanlarının güvenli kullanımı.

– Ekranlı araçlarla çalışma.

– Elektrik, tehlikeleri, riskleri ve önlemleri.

– İş kazalarının sebepleri ve korunma prensipleri ile tekniklerinin uygulanması.

– Güvenlik ve sağlık işaretleri.

– Kişisel koruyucu donanım kullanımı.

– İş sağlığı ve güvenliği genel kuralları ve güvenlik kültürü.

– Tahliye ve kurtarma.

5.6- İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Yenilenmesi ve Tekrarlanması:

Çalışanlara verilmiş olan iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili eğitimlerin, değişen ve ortaya çıkan yeni riskler de dikkate alınarak;

– Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde yılda en az bir defa,

– Tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde iki yılda en az bir defa,

– Az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde üç yılda en az bir defa,

düzenli aralıklarla tekrarlanması gerekmektedir.

5.7- İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi Verebilecek Kişi ve Kuruluşlar:

Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri;

– İşyerinde görevli iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri tarafından,

– İşçi, işveren ve kamu görevlileri kuruluşları veya bu kuruluşlarca kurulan eğitim vakıfları ve ortaklaşa oluşturdukları eğitim merkezleri, üniversiteler, kamu kurumlarının eğitim birimleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca yetkilendirilmiş eğitim kurumları ile ortak sağlık ve güvenlik birimleri (OSGB) tarafından,

Bakanlıkça yetkilendirilmiş eğitim kurumları ve OSGB (ortak sağlık ve güvenlik birimi) bilgilerine http://isgkatip.csgb.gov.tr/Logout.aspx internet adresinden ulaşılabilir.

Ayrıca İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliğinin Geliştirilmesi Projesi kapsamında İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından da eğitimler verilmektedir.

5.8- İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Belgelendirilmesi:

Çalışanlara verilmiş olan iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin belgelendirilmesi ve bu belgelerin çalışanların özlük dosyalarında saklanması gerekir. Eğitim sonrası düzenlenecek belgede, eğitime katılan kişinin adı, soyadı, görev unvanı, eğitimin konusu, süresi, eğitimi verenin adı, soyadı, görev unvanı, imzası ve eğitimin tarihi yer alır. Eğitimlerin işyeri dışındaki bir kurum tarafından verilmesi durumunda bu kurumun unvanı da düzenlenen sertifikada yer alır.

6- MESLEKİ EĞİTİM

İş sağlığı ve güvenliği eğitiminden farklı olarak, mesleki eğitim sadece tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde çalışanlar için zorunlu olup, mesleki eğitimle ilgili ayrıntılı düzenleme Tehlikeli ve Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşlerde Çalıştırılacakların Mesleki Eğitimlerine Dair Yönetmelik’te yapılmış, ayrıca çalışanların mesleki eğitim alması zorunlu olan işler Yönetmelik ekinde belirtilmiştir.

6.1- Mesleki Eğitimin Zorunlu Olduğu İşler:

Yönetmelik eki çizelgede yer alan işlerde çalışacakların, işe alınmadan önce mesleki eğitime tabi tutulmaları zorunludur. İşyerinde yapılan işler, asıl iş itibariyle tehlikeli ve çok tehlikeli işler kapsamında yer almakla birlikte, çalışanın yaptığı iş söz konusu çizelgede belirtilen işler dışında ise 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla çalışanın bu mesleki eğitimini alma zorunluluğu yoktur.

6.2- Mesleki Eğitimin Belgelendirilmesi:

Yönetmelik eki çizelgede yer alan işlerde fiilen çalıştırılacakların, yaptığı işe uygun aşağıda belirtilen belgelerden birisine sahip olmaları zorunludur:

– 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununa göre verilen diploma, bitirme belgesi, yetki belgesi, sertifika, bağımsız işyeri açma belgesi, kalfalık, ustalık ve usta öğreticilik belgelerinden birisi.

– Aktif İşgücü Hizmetleri Yönetmeliğine göre mesleki eğitim kursları veya mesleki eğitim modülü/kursları ile eşit süreli olmak koşuluyla işbaşı eğitim programları sonucu alınan belgeler.

– Millî Eğitim Bakanlığı veya Millî Eğitim Bakanlığı tarafından yetkilendirilen kurumlarca verilen operatör belgesi ve sürücü belgesi.

– Patlayıcı Madde Ateşleyici Yeterlilik Belgesinin Verilmesi Esas ve Usullerinin Belirlenmesi Hakkında Yönetmelik kapsamında alınan ateşleyici yeterlilik belgesi.

– Kuruluş kanunlarında veya ilgili kanunlarca yetkilendirilmiş kamu kurum ve kuruluşları tarafından düzenlenen eğitim faaliyetleri sonucunda verilen belgeler.

– Millî Eğitim Bakanlığının ilgili biriminin onayının alınması şartıyla; kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, eğitim amaçlı faaliyet gösteren vakıf ve dernekler, işçi ve işveren kuruluşları ile bünyelerinde kurulu iktisadi işletmeler, işçi ve işveren kuruluşları tarafından Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulmuş eğitim amaçlı şirketler ve işveren tarafından düzenlenen eğitim faaliyetleri sonucunda verilen belgeler.

– Uluslararası kurum ve kuruluşlardan alınan ve Millî Eğitim Bakanlığı tarafından denkliği sağlanan belgeler.

– Meslekî Yeterlilik, Sınav ve Belgelendirme Yönetmeliği kapsamında verilen meslekî yeterlilik belgeleri.

Ayrıca, Yönetmelik kapsamına giren yani mesleki eğitim alınması zorunlu olan işlerde, 1/1/2013 tarihinden önce işe alındığına dair Sosyal Güvenlik Kurumuna ait kayıtlar esas alınarak 1/1/2013 tarihinden önce çalışmaya başlayanlara, Millî Eğitim Bakanlığı ile eğitim konusunda Millî Eğitim Bakanlığının ilgili biriminin onayını almış kurum ve kuruluşlar arasında yapılacak protokoller çerçevesinde verilecek en az 32 saatlik eğitim modüllerinden geçirilerek alınan eğitimler sonucu düzenlenecek belgelere sahip olanlar da zorunlu mesleki eğitimi almış olarak kabul edilir.

Aynı şekilde, 4857 sayılı İş Kanununun mülga 85 inci maddesi kapsamında Ağır ve Tehlikeli İşlerde Çalıştırılacak İşçilerin Mesleki Eğitimlerine Dair Tebliğe göre alınan mesleki eğitim belgeleri de geçerli sayılır.

6.3- Mesleki Eğitim Zorunluluğunun Denetlenmesi:

Yönetmelik eki çizelgede yer alan işlerde çalıştırılacakların yapılan işe uygun mesleki eğitim belgesi olarak diploma, sertifika veya belgelerinin bulunup bulunmadığı hususu, Bakanlık iş müfettişleri tarafından denetlenir. İşverenler, Yönetmelik kapsamında yer alan işlerde çalıştırılacakların mesleki eğitim belgelerinin bir örneğini özlük dosyalarında saklamak ve istendiğinde yetkili memurlara göstermek zorundadır.

6.4- Mesleki Eğitim Konusunda İmzalanmış Protokoller:

İstihdam ve Mesleki Eğitim İlişkisinin Güçlendirilmesi Eylem Planı’nda (İMEİGEP) yer alan, iş piyasasının ihtiyaçlarına uygun olarak mesleki ve teknik eğitimin verilmesi, eğitim- istihdam ilişkisinin güçlendirilmesi, aktif iş gücü piyasası politikalarının etkin olarak uygulanması, mesleksizlik sorununun giderilerek iş gücünün istihdam edilebilirliğinin artırılması doğrultusunda bazı OSB’lerde bulunan mesleki eğitim okul ve kurumlarının kapasitelerinin geliştirilmesi ve/veya yeni meslek liselerinin kurulmasının hızla yaygınlaştırılması amaçlarıyla, 6 Ekim 2012 tarihinde Bilim – Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Milli Eğitim Bakanlığı arasında Organize Sanayi Bölgelerinde Mesleki ve Teknik Eğitimin Güçlendirilmesi Protokolü imzalanmıştır. Bu protokol ile Organize Sanayi Bölgelerinde yeni meslek liselerinin açılması, öğrenci başına teşvik verilerek gerekli olan nitelikli eleman ihtiyacının karşılanması ve istihdamın artırılması hedeflenmektedir.

Protokol kapsamında; elektrik-elektronik, endüstriyel otomasyon, gıda, kimya, makine, metal, mobilya ve iç mekân tasarımı, motorlu araçlar, plastik, tekstil, tesisat teknolojisi ve iklimlendirme, yenilenebilir enerji teknolojileri alanları ile 9. Sınıf öğrencilerinin resmi bütçeden aktarılan paydan öğrenci birim maliyeti belirlenmiş ve Maliye Bakanlığı ile ortak olarak hazırlanan tebliğ güncellenerek 07 Eylül 2013 tarihli 28758 sayılı resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Genç nüfusun niteliğini geliştirerek istihdamını artırmak amacıyla, Milli Eğitim Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü (İŞKUR), Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanlığı (TOBB) ile TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Rektörlüğü iş birliğinde hazırlanan Uzmanlaşmış Meslek Edindirme Merkezleri (UMEM) Projesi Uygulama Protokolü 23 Haziran 2010 tarihinde imzalanarak yürürlüğe girmiştir.

Mesleki eğitim konusunda Milli Eğitim Bakanlığı ile ilgili kurum ve kuruluşlar arasında imzalanmış olan diğer protokollere aşağıdaki linklerden ulaşılabilir.

M.E.B. Meslekî ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğünce Yapılan Protokoller

http://mtegm.meb.gov.tr/www/icerik_goruntule.php?KNO=43

M.E.B. Meslekî ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğünce Protokol Yapılan Kurumlar

http://mtegm.meb.gov.tr/www/icerik_goruntule.php?KNO=42

7- ÇALIŞANLARIN ÖZEL OLARAK BİLGİLENDİRİLMESİ VE EĞİTİM VERİLMESİ GEREKEN DURUMLAR

Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitim verilmesi konuları yukarıda genel olarak ele alınmış olup, işyerlerinin ve yapılan işlerin nitelik ve özelliğine göre bazı yönetmeliklerde çalışanların özel olarak bilgilendirilmesi ve eğitim verilmesi yönünde yer alan yükümlülükler de aşağıda belirtilmiştir.

8- İşverene Uygulanacak Ceza ve Yaptırımlar:

8.1- Uygulanacak İdari Para Cezaları:

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun;

– 26/1-g maddesi gereğince, işverenin; 16 ncı maddede belirtilen konularda çalışanları ve çalışan temsilcilerini bilgilendirme yükümlülüğünü yerine getirmemesi halinde, bilgilendirilmeyen her bir çalışan için 1.120 TL,

– 26/1-ğ maddesi gereğince, işverenin; 17 nci maddede belirtilen konularda çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği eğitimi verme yükümlülüğünü yerine getirmemesi halinde, eğitim verilmeyen her çalışan için 1.120 TL,

idari para cezası uygulanacaktır. (Bkz. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu İdari Para Cezaları – 6331 Para Cezaları)

8.2- Sosyal Güvenlik – SGK Mevzuatına Göre İşverene Uygulanacak Yaptırımlar:

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun;

– “İş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık bakımından işverenin ve üçüncü kişilerin sorumluluğu” başlıklı 21 inci maddesinde; “İş kazası ve meslek hastalığı, işverenin kastı veya sigortalıların sağlığını koruma ve iş güvenliği mevzuatına aykırı bir hareketi sonucu meydana gelmişse, Kurumca sigortalıya veya hak sahiplerine bu Kanun gereğince yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değeri toplamı, sigortalı veya hak sahiplerinin işverenden isteyebilecekleri tutarlarla sınırlı olmak üzere, Kurumca işverene ödettirilir. İşverenin sorumluluğunun tespitinde kaçınılmazlık ilkesi dikkate alınır.

– “İşverenin, genel sağlık sigortalısının ve üçüncü kişilerin sorumluluğu” başlıklı 76 ncı maddesinde de;

“İş kazası ile meslek hastalığı, işverenin kastı veya genel sağlık sigortalısının iş sağlığını koruma ve iş güvenliği ile ilgili mevzuat hükümlerine aykırı hareketi sonucu olmuşsa, Kurumca yapılan sağlık hizmeti giderleri işverene tazmin ettirilir. İşverenin sorumluluğunun tespitinde kaçınılmazlık ilkesi dikkate alınır.”

hükümleri yer almaktadır.

Çalışanları bilgilendirme ve eğitim verme, iş güvenliği mevzuatında yer alan zorunluluklardan olup, dolayısıyla bu zorunluluğu yerine getirmemiş olan işveren iş güvenliği mevzuatına aykırı hareket etmiş sayılacağından; sigortalının (çalışanın) iş kazasına maruz kalması, meslek hastalığına yakalanması, hastalanması hallerinde, kaza ve hastalık olaylarının işverenin sigortalıyı bilgilendirme ve eğitim verme görevini yerine getirmediğinden kaynaklandığı tespit edilir ya da arada illiyet bağı kurulursa, bu durumda işveren Sosyal Güvenlik Kurumunun yaptığı bütün masraf ve giderlerden dolayı Kuruma karşı sorumlu olur, Kurum kendisine rücu ederek, kusuru oranında işverenden masraf ve giderlerini karşılamasını talep eder. Aynı şekilde çalışanın veya ölümü halinde hak sahiplerinin açacağı tazminat davalarında, işverenin eğitim ve bilgilendirme görevini yerine getirmemiş olması mahkemenin hükmedeceği tazminatın tutarında etkili olur. (Bkz. İş Kazalarında Sorumluluğu Olan İşveren ve Diğer Kişilere Uygulanan Yaptırım ve Cezalar). (isvesosyalguvenlik.com)

ÇALIŞANLARIN ÖZEL OLARAK BİLGİLENDİRİLMESİ VE EĞİTİM VERİLMESİ GEREKEN DURUMLAR

Aşağıda belirtilen yönetmeliklere Mevzuat bölümünden ulaşabilirsiniz.

• Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik

Çalışanların ve/veya temsilcilerinin bilgilendirilmesi – MADDE 15

Eğitim programları – MADDE 19

• Balıkçı Gemilerinde Yapılan Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik

Çalışanların bilgilendirilmesi – MADDE 9

Çalışanların eğitimi – MADDE 10

• Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik

Çalışanların eğitimi ve bilgilendirilmesi – MADDE 11

• Çalışanların Gürültü ile İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik

Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi – MADDE 11

• Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik

EK – 2

ÇALIŞANLARIN SAĞLIK VE GÜVENLİKLERİNİN PATLAYICI ORTAM RİSKLERİNDEN KORUNMASI İÇİN ASGARİ GEREKLER

1. Organizasyon önlemleri

1.1. Çalışanların eğitimi

• Çalışanların Titreşimle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik

Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi – MADDE 10

• Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği

Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi – MADDE 8

• Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Alınacak Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik

Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi – MADDE 6

• Geçici veya Belirli Süreli İşlerde İş Sağlığı ve Güvenliği Hakkında Yönetmelik

Çalışanların bilgilendirilmesi – MADDE 6

Eğitim – MADDE 7

• İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik

Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitim – MADDE 15

• İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik

Çalışanların bilgilendirilmesi – MADDE 6

• İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği

Çalışanların bilgilendirilmesi – MADDE 10

Çalışanların eğitimi – MADDE 11

• İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği

Çalışanların bilgilendirilmesi – MADDE 16

• Kanserojen veya Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik

Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi – MADDE 13

• Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik

Çalışanların bilgilendirilmesi – MADDE 9

• Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik

Çalışanların eğitimi ve bilgilendirilmesi – MADDE 9

• Maden İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği

Çalışanların bilgilendirilmesi – MADDE 10

• Sağlık ve Güvenlik İşaretleri Yönetmeliği

Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi – MADDE 6

• Tozla Mücadele Yönetmeliği

Çalışanların eğitimi ve bilgilendirilmesi – MADDE 15

• Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği

Çalışanların bilgilendirilmesi – MADDE 12.(www.isvesosyalguvenlik.com)

Esman DİLLİ*
—————
* Başmüfettiş, Sosyal Güvenlik Kurumu
—————