1- Genel Açıklamalar: 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu çerçevesinde, çalışanların eğitimi ve bilgilendirilmesi konusuna Bütün Yönleriyle Çalışanların Bilgilendirilmesi – İş Güvenliği ve Mesleki Eğitimlerinin Usul ve Esasları başlıklı yazımızda yer vermiştik.

Bu yazımızda ise çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması gereken durumları ele aldık. Ancak, buradaki görüş alma çalışanın onayını almak olarak değerlendirilmemelidir.

Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması, genel olarak 6331 sayılı Kanunun 18 inci maddesinde düzenlenmiş, ayrıca bazı yönetmeliklerde de konuya yer verilmiştir.

2- Tanımlar:

Çalışan Temsilcisi: İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, tedbir alınmasını isteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkili çalışan (Bkz. Bütün İşyerlerinde Çalışan Temsilcisi Görevlendirilmesi Gerekir mi ?).

Destek Elemanı: Asli görevinin yanında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda özel olarak görevlendirilmiş uygun donanım ve yeterli eğitime sahip kişi.

3- İşverenin Genel Yükümlülükleri:

6331 sayılı Kanunun 18 inci maddesi uyarınca;

İşveren, çalışanların görüşünün alınması ve katılımın sağlanması konusunda, çalışanlara veya iki ve daha fazla çalışan temsilcisinin bulunduğu işyerlerinde varsa işyeri yetkili sendika temsilcilerine, o yoksa çalışan temsilcilerine aşağıdaki imkânları sağlamak zorundadır:

• İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda görüşlerinin alınması, teklif getirme hakkının tanınması ve bu konulardaki görüşmelerde yer alma ve katılımlarının sağlanması.

• Yeni teknolojilerin uygulanması, seçilecek iş ekipmanı, çalışma ortamı ve şartlarının çalışanların sağlık ve güvenliğine etkisi konularında görüşlerinin alınması.

İşveren ayrıca, destek elemanları ile çalışan temsilcilerinin aşağıdaki konularda önceden görüşlerinin alınmasını sağlamak zorundadır:

• İşyerinden görevlendirilecek veya işyeri dışından hizmet alınacak işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer personel ile ilk yardım, yangınla mücadele ve tahliye işleri için kişilerin görevlendirilmesi.

• Risk değerlendirmesi yapılarak, alınması gereken koruyucu ve önleyici tedbirlerin ve kullanılması gereken koruyucu donanım ve ekipmanın belirlenmesi.

• Sağlık ve güvenlik risklerinin önlenmesi ve koruyucu hizmetlerin yürütülmesi.

• Çalışanların bilgilendirilmesi.

• Çalışanlara verilecek eğitimin planlanması.

Öte yandan, çalışanların veya çalışan temsilcilerinin, işyerinde iş sağlığı ve güvenliği için alınan önlemlerin yetersiz olduğu durumlarda veya teftiş sırasında, yetkili makama başvurmalarından yani işyeri hakkında ihbar veya şikayette bulunmalarından dolayı hakları kısıtlanamaz.

4- Uygulamanın Gerekçesi:

6331 sayılı Kanunun “Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması” konulu söz konusu 18 inci maddesinin gerekçesinde;

• İşverenin işyerinde, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yapılan bütün değerlendirme ve düzeltme faaliyetlerinde aktif olarak yer almalarını, fikir beyan edip, teklifte bulunmalarını sağlamakla mükellef olduğu, bu konuda işyerinde faaliyetlerin devamı ve katılımın etkinliğini sağlamak amacıyla, çalışanları temsilen bir veya birden fazla çalışanın görev yapmasını sağlaması gerektiği, birden çok temsilci bulunan işyerlerinde bir baş temsilci seçilmesi gerektiği,

• İş sağlığı ve güvenliği çalışan temsilcisine, risklerin azaltılması konusunda öneride bulunma ve tedbir alınmasını isteme hakları tanınarak, hem risk bazlı yeni yaklaşıma göre işyerinde mevcut problemlerin bizzat bu problemlerle karşılaşan çalışanlar tarafından dile getirilmesinin önü açıldığı, hem de çalışanların iş sağlığı ve güvenliği konusunda yönetime aktif katılımlarının sağlanmasıyla çalışma barışının teminine destek olunduğu,

• İş sağlığı ve güvenliği çalışan temsilcisi ile iş sağlığı ve güvenliği konusunda özel görevi bulunan sağlık ve güvenlik destek elemanlarının haklarının kısıtlanmasının engellenmesi ve çalışmaları için gerekli sürelerin tanınmasının garanti altına alındığı,

• İlgili kanunlar gereği işyerinde sendika bulunması halinde, seçilecek olan sendika temsilcisinin, iş sağlığı ve güvenliği çalışan temsilcisi olarak da görevlendirilebileceği hüküm altına alınarak, bu sayede benzer konularda görev yapacak iki temsilci ile ortaya çıkabilecek sorunların bertaraf edilmesinin hedeflendiği,

belirtilmiştir.

5- Yönetmeliklerde Öngörülen Yükümlülükler:

6331 sayılı Kanunun yukarıda belirtilen 18 maddesi dışında, bazı yönetmeliklerde de çalışanların görüşlerinin alınması, katılımlarının sağlanması yönünde yükümlülüklere yer verilmiş olup, bunlar aşağıda belirtilmiştir.

6- Uygulanacak Cezalar:

6331 sayılı Kanunun 26/1-h maddesi uyarınca, 18 inci maddede belirtilen konularda çalışanların görüşlerini alma ve katılımlarını sağlama yükümlülüğünün yerine getirilmemesi halinde işverene, her bir aykırılık için ayrı ayrı 1.120 lira idari para cezası uygulanacaktır.(www.isvesosyalguvenlik.com)

ÇALIŞANLARIN GÖRÜŞLERİNİN ALINMASI VE KATILIMLARININ SAĞLANMASI KONUSUNDA YÖNETMELİKLERDE YER ALAN DÜZENLEMELER

Aşağıda belirtilen Yönetmeliklere Mevzuat bölümünden ulaşabilirsiniz.

• Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik

Madde 6 – Risk değerlendirmesi

Madde 7 – Söküm, yıkım, tamir, bakım ve uzaklaştırma işleri

Madde 10 – Asbest ölçümleri

Madde 13 – Sınır değerin aşılması

• Balıkçı Gemilerinde Yapılan Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik

Madde 12 – Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması

• Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik

Madde 14 – Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımının sağlanması

• Çalışanların Gürültü ile İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik

Madde 12 – Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması

• Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik

Madde 10 – Eğitim programlarının hazırlanması

• Çalışanların Titreşimle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik

Madde 11 – Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması

• Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği

Madde 9 – Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması

• Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Alınacak Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik

Madde 8 – Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması

• İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik

Madde 7 – Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması

• İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği

Madde 12 – Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması

• İş Hijyeni Ölçüm, Test ve Analizi Yapan Laboratuvarlar Hakkında Yönetmelik

Madde 5 – İşverenlerin yükümlülükleri

• İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği

Madde 6 – İşverenin katılım sağlama ve bilgilendirme yükümlülüğü

• İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği

Madde 7 – Risk değerlendirmesi

• Kanserojen veya Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik

Madde 15 – Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması

• Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik

Madde 10 – Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımının sağlanması

• Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik

Madde 10 – Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımının sağlanması

• Maden İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği

Madde 12 – Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması

• Sağlık ve Güvenlik İşaretleri Yönetmeliği

MADDE 7 – Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması

• Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği

Madde 13 – Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması

Esman DİLLİ*
—————
* Başmüfettiş, Sosyal Güvenlik Kurumu
—————