Çalışma Gücü Kaybı / Maluliyeti Artan Kişinin Maaşı da Artar mı ?

Meslekte kazanma gücü kaybı veya maluliyet nedeniyle emekli olan, kendisine aylık bağlanan kişinin iş göremezlik / maluliyet derecesi artması halinde maaşının da artıp artmayacağı, aldığı maaşın türüne göre değişir.

Malulen Emekli Olanların Durumu

Malulen emekli olabilmek için diğer şartlar yanında yüzde 60 veya daha fazla çalışma gücü kaybı yani iş göremezlik şartı aranmakta olup, malulen emekli olduktan sonra iş göremezlik derecesi artan kişinin malullük aylığı değişmez. Çünkü malullük aylığı sigortalılık süresi (prim gün sayısı) dikkate alınarak hesaplanır.

Ancak 5510 sayılı Kanunun malullük aylığının hesaplanmasıyla ilgili 27 nci maddesinde; sigortalı başka birinin sürekli bakımına muhtaç ise tespit edilen aylık bağlama oranının 10 puan artırılacağı belirtilmiş olduğundan, eğer kişi malulen emekli olup aylık bağlandıktan sonra iş göremezlik (malullük) derecesi artar ve bu nedenle başka birinin sürekli bakımına muhtaç hale gelirse, bu durumda almakta olduğu malullük aylığı 10 puan artırılır.

Engellilik Nedeniyle Erken Emekli Olanların Durumu

Yüzde 40 veya daha fazla engelli olduğu için, vergi indirimi nedeniyle yaşlılık aylığı bağlanan yani erken emekli olan kişinin, daha sonra engellilik oranı artsa dahi kendisine bağlanmış olan emekli aylığı değişmez, çünkü bağlanacak emekli aylığı prim günü esas alınarak hesaplanmıştır, daha sonra o kişinin engellilik oranı artsa bile prim gün sayısı değişmemiş olacağından, daha önce hesaplanıp bağlanmış olan emekli aylığı da değişmez, çünkü yeniden hesaplama yapılmaz.

İş Kazası veya Meslek Hastalığı Nedeniyle Aylık Alanların Durumu

İş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle yüzde 10 veya daha fazla meslekte kazanma gücü kaybı meydana gelmesi nedeniyle kendisine sürekli iş göremezlik geliri bağlanan kişiye ödenen aylık, malullük veya emekli aylıklarından farklı olarak, prim gün sayısına bakılmaksızın meslekte kazanma gücü kayıp (iş göremezlik) oranı esas alınarak hesaplandığından, kişinin iş kazası veya meslek hastalığına bağlı meslekte kazanma gücü kaybının (iş göremezlik derecesinin) artması halinde kendisine bağlanmış olan sürekli iş göremezlik geliri de (aylığı da) artar.

2022 Engelli Maaşı Alanların Durumu

Hiçbir sosyal güvencesi bulunmadığı ve maddi durumu iyi olmadığı için (muhtaçlık nedeniyle) 2022 sayılı Kanuna göre engelli aylığı ödeme uygulamasında, engellilik oranı yüzde 70’in altında olan kişi ile engellilik oranı yüzde 70 veya daha fazla olan kişiye farklı miktarda maaş ödendiğinden, yani yüzde 70 veya daha fazla engelli olan kişi bakıma muhtaç engelli sayılıp kendisine daha yüksek maaş ödendiğinden, kişi engelli aylığı bağlandığında engellilik oranı yüzde 70’in altındayken, daha sonra engellilik oranı artar ve yüzde 70 veya daha fazla olursa, bu kişiye bağlanmış olan engelli aylığı da artar. Buna karşılık kişinin engellilik oranı artmış olsa bile yüzde 70’in altında kalıyorsa bu kişinin aldığı engelli aylığının miktarı değişmeyeceği gibi, kişi zaten yüzde 70 veya daha fazla engelli olduğu için aylık alıyorsa, engellilik oranı artsa bile bu kişiye ödenen engelli aylığının miktarı değişmez.

İş Göremezlik – Engellilik Derecesinin Azalması Aylığın Kesilmesine veya Azalmasına Yol Açabilir

Yukarıda belirtilen istisnai bazı durumlar haricinde kişinin iş göremezlik veya engellilik derecesi artsa bile maaşı artmadığı halde, tam tersi kişinin iş göremezlik veya engellilik derecesinin azalması maaşının kesilmesine yol açabilir. Örneğin;

• Malulen emekli olan kontrol muayenesi tabi kişinin daha sonra iş göremezlik derecesinin yüzde 60’ın altına düşmesi halinde malullük aylığı kesilir.

• İş kazası veya meslek hastalığından dolayı aylık sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış kişinin meslekte kazanma gücü kaybının yüzde 10’un altına düşmesi halinde geliri kesilir, yüzde 10’un altına düşmese bile meslekte kazanma gücü kaybının azalması halinde, aynı oranda sürekli iş göremezlik geliri de azalır.

• Engelliği – iş göremezliği nedeniyle vergi indirimine bağlı olarak erken emekli olmuş yani daha erken yaşlılık aylığı bağlanmış kişinin, engellilik – iş göremezlik derecesinin azalması, oranın emekli aylığı bağlanmasına esas sınırın altına düşmesine yol açması halinde, emeklilik şartlarını kaybetmesi nedeniyle aylığı kesilir.

• 2022 sayılı Kanun kapsamında engelli aylığı alan kişinin engellilik oranının yüzde 70’in altına düşmesi halinde aldığı aylığın miktarı azalır, engellilik oranının yüzde 40’ın altına düşmesi halinde ise engelli aylığı kesilir. (isvesosyalguvenlik.com)