Deniz İş Kanunundaki Hizmet Akdiyle İlgili Düzenlemeler

Deniz İş Kanunundaki Hizmet Akdiyle İlgili Düzenlemeler
17 Şubat 2013 17:22

1-Hizmet Akdinin Yapılış Şekli: 4857 sayılı İş Kanununa tabi olarak çalışan işçiler için süresi belirsiz hizmet akdi herhangi bir şekle tabi olmadığı ve yazılı yapılması zorunluluğu bulunmadığı halde, 854 sayılı Deniz İş Kanununun 5 inci maddesi uyarınca hizmet akdi işveren veya işveren vekiliyle gemiadamı arasında yazılı olarak iki nüsha yapılır ve taraflardan her birine birer nüsha verilir.

2-Hizmet Akdinde Bulunması Gereken Bilgiler:

Deniz İş Kanununa göre yapılacak yazılı hizmet akitlerinde aşağıdaki bilgilerin bulunması gerekir:

a-İşverenin adı ve soyadıyla ikametgah adresi,

b-Gemiadamının adı, soyadı, doğum tarihi ve yeri, sicil numarası ve ikametgah adresi,

c-Gemiadamının çalışacağı geminin ismi, sicil numarası, grostonilatosu ve kaydedildiği sicil dairesi (Gemiadamının aynı işverenin muhtelif gemilerinde çalışması ihtimali mevcutsa, bu hizmet akdinde ayrıca belirtilir.)

d-Akdin yapıldığı yer ve tarih,

e-Gemiadamının göreceği iş,

f-Gemiadamının hizmete başlayacağı tarih ve yer,

g-Hizmet akdinin belli bir süre için yapılmış olup olmadığı, belli bir süre için yapılmış ise süresi veya sefer üzerine ise hangi sefer olduğu,

h-Kararlaştırılan ücret esası ile miktarı,

ı-Ücretin ödeme zamanı ve yeri ile zorunlu tutulan işverenler için gemiadamının ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakının ödeneceği banka özel hesap numarası,

i-Avans şartları,

j-Diğer iş şartları,

k-Tirimciler ve ateşçiler ile yapılacak hizmet akitlerinde 25/5/1959 gün ve 7292 sayılı Kanunla onanan sözleşmenin özeti.

3-Hizmet Akdinin Süresi ve Sona Ermesi:

Hizmet akdi belirli bir süre veya sefer için ya da süresiz olarak yapılabilir.

Belirli bir süre için yapılmış hizmet akdi bu sürenin dolmasıyla sona erer. Hizmet akdi gemi seyir halinde iken sona ererse akit, geminin ilk limana varmasına ve güvenlik altına alınmasına kadar devam eder.

Belirli sefer için yapılmış hizmet akdi ise akitte yazılı seferin sonunda geminin vardığı limanda yükünü boşaltmasıyla sona erer.

4-Hizmet Akdinin Süresinin Uzatılması:

Belirli bir sefer için yapılmış olan hizmet akdinin sonunda gemiadamı işveren veya işveren vekilinin muvafakatiyle (oluruyla) işe devam eder ve gemi de sefere çıkarsa, hizmet akdi bu sefer süresince uzatılmış sayılır.

Belirli bir süre için yapılmış olan hizmet akdinin sonunda gemiadamı işveren veya işveren vekilinin muvafakatiyle işe devam ederse hizmet akdi, aynı süre için uzatılmış sayılır.

5-Deneme Süresi:

Süresi belirli olmayan hizmet akitlerinde deneme süresi en çok bir aydır. Bu süre içinde taraflar hizmet akdini bildirimsiz ve tazminatsız feshedebilirler. Ancak gemiadamının çalıştığı günler için ücret hakkı saklıdır.

6-Hizmet Akdinin Bildirimsiz Feshi:

a-İşveren ve İşveren Vekili Tarafından Bildirimsiz Fesih:

Süresi belirli olan veya olmayan ya da sefer üzerine yapılan hizmet akdi;

• Gemiadamının herhangi bir limanda geminin hareketinden önce gemiye dönerek hizmete girmemesi veya gemiye hiç dönmemesi,

• Gemiadamının gemide hizmet görmesinin tutukluluk, hapis veya gemide çalışmaktan men edilmesi gibi sebeplerle imkansız hale gelmesi,

• Gemiadamının işveren veya işveren vekiline karşı, kanuna, hizmet akitlerine sair iş ve çalışma şartlarına aykırı hareket etmesi,

• Gemiadamının işveren veya işveren vekiline karşı, denizcilik kural ve teamüllerine ya da ahlak ve adaba aykırı hareket etmesi,

• Geminin herhangi bir sebeple 30 günden fazla bir süre seferden kaldırılması,

• Gemiadamının herhangi bir sebeple sürekli olarak gemide çalışmasına engel bir hastalığa veya sakatlığa uğraması,

hallerinde işveren veya işveren vekili tarafından bildirimsiz olarak feshedilebilir.

b-Gemiadamı Tarafından Bildirimsiz Fesih:

Süresi belirli olan veya olmayan ya da sefer üzerine yapılan hizmet akdi;

• Ücretin kanun hükümleri veya hizmet akdi gereğince ödenmemesi,

• İşveren veya işveren vekilinin gemiadamına karşı, kanuna, hizmet akitlerine veya sair iş şartlarına aykırı hareket etmesi,

• İşveren veya işveren vekilinin gemiadamına karşı denizcilik kural ve teamüllerine ya da ahlak ve adaba aykırı hareket etmesi,

• Geminin herhangi bir sebeple 30 günden fazla bir süre seferden kaldırılması,

• Gemiadamının herhangi bir sebeple sürekli olarak gemide çalışmasına engel bir hastalığa veya sakatlığa uğraması,

hallerinde gemiadamı tarafından bildirimsiz olarak feshedilebilir.

c-Fesih Hakkını Kullanım Süresi:

İşveren, işveren vekili veya gemiadamına tanınan akdi feshetme yetkisi, iki taraftan birinin bu çeşit davranışlarda bulunduğunu diğer tarafın öğrendiği günden başlayarak 6 işgünü geçtikten ve herhalde fiilin meydana gelmesinden itibaren bir sene sonra kullanılamaz.

d-Tazminat İsteme Hakkı:

Haklı fesih hallerine dayanarak akdi süresi içinde fesheden taraf ayrıca mahkemeye başvurarak diğer taraftan tazminat isteyebilir.

7-Hizmet Akdinin Bildirimli Feshi:

Süresi belirsiz hizmet akdi, yukarıda belirtilen haklı fesih halleri dışında gemiadamının işe alınmasından itibaren altı ay geçmedikçe feshedilemez.

Süresi belirsiz hizmet akdinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekir.

Çalışma süresine göre bildirim süreleri (ihbar önelleri) aşağıdaki gibidir;

a-İşi altı ay sürmüş olan gemiadamı için iki hafta,

b-İşi altı aydan birbuçuk yıla kadar sürmüş olan gemiadamı için dört hafta,

c-İşi birbuçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan gemiadamı için altı hafta,

d-İşi üç yıldan fazla sürmüş olan gemiadamı için sekiz hafta,

Hizmet akdi, durumun diğer tarafa bildirilmesinden itibaren çalışma süresine göre yukarıda belirten bildirim süresinin dolmasıyla kendiliğinden sona erer.

• Bildirim önelleri asgari olup toplu iş sözleşmesiyle veya hizmet akdi ile artırılabilir.

• Bildirme şartına uymayan taraf yukarıda yazılı önellere uygun ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır.

• Gemiadamının sendikaya üye olması, şikayete başvurması gibi sebeplerle işinden çıkarılması hallerinde ve genel olarak hizmet akdini bozma hakkının kötüye kullanıldığını gösteren diğer durumlarda bildirim önellerine ait ücretlerin üç katı tutarı tazminat olarak ödenir. Tarafların ayrıca tazminat isteme hakkı saklıdır.

8-Fesih Hükmünün Başlangıcı:

Gerek bildirimsiz fesih, gerekse bildirimli fesih hallerinde fesih keyfiyeti, gemi seyir halinde ise kararlaştırılmış limanda, kararlaştırılmış liman değiştirildiği takdirde de ilk uğrayacağı limanda geminin emniyet altına alınmasına kadar uzatılmış sayılır.

9-Feshin Bildirilmesi:

Hizmet akdinin işveren veya işveren vekili tarafından feshedilmesi halinde feshin sebepleri ile birlikte gemiadamına yazılı olarak bildirilmesi şarttır. Bildirim imkanı olmayan hallerde durum bir tutanakla tespit edilir.

10-Hizmet Akdinin Kendiliğinden Feshi:

Aşağıdaki hallerde hizmet akdi kendiliğinden bozulur:

a-Geminin kayba uğraması

b-Geminin terk edilmesi

c-Geminin harp ganimeti ilan edilmesi

d-Geminin Türk Bayrağından ayrılması

11-Feshi Kapsamayan Hal:

Geminin Türk Bayrağını taşıma hakkı bulunduğu sürece, mülkiyetin kısmen veya tamamen herhangi bir şahsa geçmesi hizmet akdinin feshini gerektirmez.

12-Hizmet Akdinin Feshinde İşçinin Yurduna İadesi:

Hizmet akdinin haklı fesih sebebiyle işveren, işveren vekili veya gemiadamı tarafından yurt dışında feshi veya kendiliğinden bozulması halinde, işveren veya işveren vekili gemiadamını hizmet akdinde başka hüküm yoksa, geminin bağlama limanına iade etmek ve gemiadamının iadeye ilişkin ve durumuna uygun yol, iaşe ve benzeri zaruri masraflarını karşılamak veya ödemek zorundadır.

Ancak hizmet akdinin feshi Deniz İş Kanununun 14 üncü maddesinin 1 inci bendine ve II nci bendin (a) veya (b) fıkralarına göre yapılmış ise işveren veya işveren vekili yaptığı iade masraflarını gemiadamından yurtta isteyebilir.

Yabancı gemiadamıyla yapılan hizmet akdinde ayrı bir hüküm yoksa, işveren veya işveren vekili yabancı gemiadamını ikametgahının bulunduğu mahal limanına iade etmek zorundadır.

Hizmet akdinin herhangi bir Türk limanında feshi halinde akitte başka hüküm yoksa, gemiadamının işveren veya işveren vekili tarafından yukarıda belirtildiği şekilde bağlama limanına iadesi zorunludur. Ancak, hizmet akdinin, Deniz İş Kanununun 14 üncü maddesinin 1 inci bendine göre feshi halinde (haklı fesih) bu hüküm uygulanmaz.

İşveren veya işveren vekilinin yukarda belirtilen zorunluluğa (yabancı gemiadamına ilişkin olan hariç) uymaması halinde, gemiadamı yurda dönmek için yaptığı durumuna uygun yol, iaşe ve benzeri masrafları ile ayrıca 15 günlük ücreti tutarında bir tazminatı işveren veya işveren vekilinden isteyebilir.

Yabancı bir memlekette işine son verilen veya hizmet akdi yabancı bir memlekette sona eren gemiadamı, o memlekette denizcilik işleriyle ilgili olsun veya olmasın, başka bir işverenle hizmet akdi yaparsa eski işveren veya işveren vekilinin gemiadamını yurda iade zorunluluğu ortadan kalkar.

Gemiadamı, işine son verildiği ya da hizmet akdinin sona erdiği günden başlıyarak bir hafta içinde yurda iade edilmesini istemezse işveren veya işveren vekili iade ile zorunlu tutulamaz. Deniz İş Kanununun 14 üncü maddesinin 1 numaralı bendinin (b) fıkrasında yazılı durumlar gemiadamına yüklenemeyecek sebepler altında doğmuşsa veya gemiadamı için hastalık ve benzeri zorunlu sebepler meydana gelmişse, bu bir haftalık süre engellerin kalktığı günden itibaren başlar. (isvesosyalguvenlik.com)

YORUMLAR

  1. Ulaş dedi ki:

    Yabancı bayraklı bir yatta çalışıyorum. İşveren Türk. 5 yıl 2 ay çalıştım. İşten çıkartıldım. Haklarım nelerdir ?