Bilindiği üzere çalışanların aldıkları ücret ve maaşlardan sigorta primi, damga vergisi dışında ayrıca gelir vergisi de kesilmektedir. Ancak çalışandan kesilecek gelir vergisi hesaplanırken bazı indirimler uygulanmakta, bu indirimler çalışanın ücretinden / maaşından kesilmesi gereken vergiden düşülmektedir. (Bkz. Ücretten Kesilecek Vergi Nasıl Hesaplanır ?)

Bu indirimlerden biri asgari geçim indirimi (AGİ) olup, tüm çalışanların bu indirimden belirli şartlarla yararlanma hakkı bulunmaktadır. AGİ dışında engelli çalışanlara tanınan ayrı bir vergi indirimi hakkı daha bulunmakta olup, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 31 inci maddesine göre; sağlık kurulu raporu ile çalışma gücünü yüzde 40 veya daha fazla kaybetmiş olan engelliler söz konusu vergi indiriminden yararlanabilmektedir. Bu vergi indirimi ayrıca çalışanlara daha erken emekli olma imkanı sağlamakta olup bu konu Vergi İndirimi İle Erken Emekli Olma Şartları başlıklı yazıda açıklanmıştır.

Kendisi engelli olmayan, ancak bakmakla yükümlü olduğu kişi engelli olan çalışanlar da vergi indiriminden yararlanabilmektedir.

Engelli Vergi İndiriminden Yararlanabilmek İçin Yapılması Gerekenler – Aranan Şartlar

Başvuracak Kişinin Çalışıyor Olması Gerekir

Söz konusu vergi indirimi kişinin çalıştığı işyerinden aldığı ücretinden / maaşından kesilecek vergi için uygulanacak bir indirim olduğundan, vergi indiriminden yararlanmak isteyen engellinin herhangi bir işyerinde sigortalı olarak çalışıyor olması gerekir. Zaten başvuru sırasında kişinin çalıştığı işyerinden belge de istenmektedir.

Dolayısıyla herhangi bir işyerinde çalışmayıp sadece vergi indirimine bağlı olarak erken emekli olmak için başvuru yapılamaz.

Başvuru Yapılacak Yer

Engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlanmak isteyen kişinin öncelikle başvuruda bulunması gerekir. Başvuruda bulunmak için sağlık kurulu raporu almış olmak gerekmez. Zaten kişi başvuruda bulunduğunda kendisi sağlık kuruluna sevk edilir ve engelliliğine ilişkin sağlık kurulu raporu o zaman alınır. Ancak elinde engelliliğine dair daha önce alınmış sağlık rapor olan kişi başvurusunda bu sağlık kurulu raporunu da verebilir.

Engellilik indiriminden yararlanmak isteyen engelliler;

• Vergi Dairesi Başkanlığı olan illerde ilgili Grup Müdürlüğüne,

• Vergi Dairesi Başkanlığı olmayan illerde Defterdarlıklara (Gelir Müdürlüğüne),

• Bağımsız Vergi Dairesi bulunan ilçelerde Vergi Dairesi Müdürlüğüne,

• Vergi Dairesi bulunmayan ilçelerde ise Malmüdürlüklerine

bir dilekçe ile başvurabilirler.

Başvuruda İstenen Belgeler

• Müracaat Formu – Dilekçe (Başvuru formunu – dilekçesini BURADAN indirebilirsiniz.)

• Çalıştığı işyerinden alınacak çalıştığına dair işveren tarafından imzalanıp kaşelenmiş yazı (İşyerine imzalatılacak yazıyı BURADAN indirebilirsiniz.)

• T.C. Kimlik Numarasını içerir nüfus cüzdanı fotokopisi

• İlgili yönetmeliğe (Engellilik Ölçütü, Sınıflandırması ve Engellilere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik) uygun Sağlık Kurulu Raporu olanlar için rapor aslı veya noter tasdikli örneği ya da raporu düzenlemiş olan hastanece tasdikli örneği. (Başvuru sırasında sağlık kurulu raporu almış olma şartı aranmaz, başvuruda bulunabilmek için sağlık kurulu raporu almak gerekmez, ancak başvuran kişinin daha önce almış olduğu sağlık kurulu raporu varsa bu raporun onaylı örneğini (fotokopsini) dilekçesine ekleyebilir.)

Dilekçe İle İlgili Açıklamalar

Yukarıda indirme linki verilen dilekçenin en üst kısmında dilekçenin yazılacağı makamın adı aşağıdaki şekilde belirtilmiştir.

1) …………VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI / DEFTERDARLIK MAKAMINA

(Gelir Müdürlüğü)

2) …….. VERGİ DAİRESİ MÜDÜRLÜĞÜNE

3) …….. MALMÜDÜRLÜĞÜNE

Başvuruda bulunan kişi yaşadığı yere bağlı olarak sadece aşağıdaki başlıklardan birini kullanacak, diğerlerini silecek, ayrıca kullanacağı başlıktaki boşluğa dilekçeyi vereceği yerin adını yazacak, başta yer alan 1) 2) 3) şeklindeki rakamı da silecektir. Dilekçenin nereye hitaben yazılacağı dilekçenin en altında açıklanmıştır.

Adana, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bursa, Denizli, Diyarbakır, Edirne, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kahramanmaraş, Kayseri, Konya, Kocaeli, Malatya, Manisa, Mersin, Muğla, Samsun, Sakarya, Tekirdağ, Trabzon, Şanlıurfa ve Zonguldak illerinde yaşayanların dilekçeyi “Vergi Dairesi Başkanlığı Makamı”na; diğer illerde yaşayanların “Defterdarlık Makamı”na yazması gerekmektedir.

Başvuru Üzerine Yapılan İşlemler ve Başvuru Sonucu ?

Vergi indiriminden yaralanma başvurusu kabul edilen kişi, rapor alması için yetkili hastaneye sevk edilir. Sevk edildiği hastane sağlık kurulu tarafından düzenlenmiş olan rapor değerlendirilmek üzere Gelir İdaresi Başkanlığı Merkez Sağlık Kuruluna gönderilir. Kişi daha önce engelliliği ile ilgili rapor almış ve başvuru dilekçesi ekinde bu raporun onaylı örneğini vermişse, bu raporun geçerli sayılması halinde kendisi rapor alması için tekrar hastaneye sevk edilmez, önceden almış olduğu bu rapor değerlendirilmek üzere Gelir İdaresi Başkanlığı Merkez Sağlık Kuruluna gönderilir.

Engellilerin çalışma gücü kayıp oranları, Merkez Sağlık Kurulunca, Gelir Vergisi Kanununa ve bu Kanun gereğince hazırlanan Yönetmeliğe göre belirlenir. Engelli çalışanların hastanelerden aldıkları ve ilgili müdürlükler vasıtasıyla Gelir İdaresi Başkanlığına gönderilen raporları Merkez Sağlık Kurulunca “Engellilik Ölçütü, Sınıflandırması ve Engellilere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik” ve eki cetvellere göre incelenir.

Merkez Sağlık Kurulunca tespit edilen çalışma gücü kayıp oranlarına göre belirlenen engellilik dereceleri Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından engellinin başvurduğu Vergi Dairesi Başkanlığına veya Defterdarlığa bildirilir. Bu birimler tarafından da başvuru sahibine sonuç yazılı olarak bildirilir, çalışanın vergi indiriminden yararlanabilmesi için bu yazıyı işyerine vermesi gerekir.

En az yüzde 40 engelli olduğuna karar verilenler vergi indiriminden yararlanma hakkı elde eder.

Daha Önce Alınmış Raporlar Hangi Durumlarda Geçerli Sayılır ?

Yukarıda da belirttiğimiz üzerine vergi indirimi başvurusu yapabilmek için sağlık kurulu raporu almış olma şartı aranmaz, başvuru sırasında rapor ibrazı zorunlu değildir, çünkü kişi başvuru yaptıktan sonra rapor alması için sağlık kuruluna sevk edilir. Buna karşılık kişinin daha önce yetkili hastaneden almış olduğu sağlık kurulu raporu varsa, bu raporun onaylı bir örneğini dilekçesine ekleyip verebilir.

Öte yandan kişinin işe girmek, engelli kimlik kartı almak, sosyal yardımlardan faydalanmak gibi değişik amaçlarla almış olduğu Merkez Sağlık Kurulunca değerlendirilmemiş engelli sağlık kurulu raporlarına istinaden engellilik indiriminden yararlanılması mümkün değildir.

Engellilik indiriminden yararlanmak isteyen kişinin diğer kurumların sevki sonucu aldığı raporlar (rapor aslı veya noter tasdikli örneği ya da raporu düzenlemiş olan hastanece tasdikli örneği), ilgili yönetmelik (Engellilik Ölçütü, Sınıflandırması ve Engellilere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik) hükümlerine ve ekinde yer alan engelli sağlık kurulu raporu formatına uygunsa bu raporlarla yapılacak engellilik indiriminden yararlanma başvuruları da kabul edilir. Bu raporlar dilekçeyi alan birim tarafından değerlendirilmek üzere Gelir İdaresi Başkanlığı Merkez Sağlık Kuruluna gönderilir, rapor burada değerlendirilir, uygun bulunursa kişi bu rapora istinaden de vergi indiriminden yararlanma hakkı elde eder.

Engellilik İndiriminden Hangi Tarihten İtibaren Yararlanılır ?

Engellilik nedeniyle vergi indiriminden yararlanmak için başvuruda bulunulan kişi, dilekçe verilen vergi dairesi başkanlıkları veya defterdarlıklarca yetkili hastaneye sevk edilir, kişinin sevk edildiği hastaneden aldığı raporlar değerlendirilmek üzere Merkez Sağlık Kuruluna gönderilir. Burada yapılan değerlendirme sonucu engellilik indiriminden yararlandırılması gerektiği kararlaştırılanlar, rapor tarihinden itibaren engellilik indiriminden yararlandırılır.

Daha önce almış oldukları mevcut raporları ile başvuruda bulunanların raporları da aynı şekilde Merkez Sağlık Kurulunca değerlendirilir, değerlendirme sonucu engellilik indiriminden yararlandırılması gerektiği kararlaştırılanlar başvuru tarihinden itibaren engellilik indiriminden yararlandırılırlar.

Engellilik nedeniyle vergi indiriminden yararlanma hakkı elde edenler, başvuruları sonucu kendilerine gönderilen vergi indirimine dair yazıyı işyerlerine vererek indirimden yararlanabilirler.

Engelli Sağlık Kurulu Raporuna veya Merkez Sağlık Kurulu Kararına Nasıl İtiraz Edilir ?

Sağlık kurulu tarafından verilen raporda engellilik oranının düşük verildiğini düşünenler veya sağlık kurulu tarafından engelli olmadığına karar verilenler, bu rapora itiraz edebilir.

Engelli sağlık kurulu raporuna; engellinin kendisi, velisi, vasisi veya raporu isteyen kurum tarafından itiraz edilebilir. İlgililer itiraz dilekçesi ve ilk engelli sağlık kurulu raporunun tasdikli bir örneği ile birlikte, bulunduğu ilin sağlık müdürlüğüne başvurur. İl sağlık müdürlüğünce, engelli sağlık kurulu raporu alacak kişi en yakın farklı bir engelli sağlık kurulu raporu vermeye yetkili hastaneye gönderilir. İtiraz edilen engelli sağlık kurulu raporu ile itiraz üzerine verilen engelli sağlık kurulu raporundaki kararlar yani ilk sağlık kurulu raporu ile ikinci sağlık kurulu raporu aynı yönde ise engelli sağlık kurulu raporu kesinleşir. Bu kişi artık itirazda bulunamaz. İsterse dava açabilir.

İlk engelli sağlık kurulu raporu ile itiraz üzerine düzenlenen ikinci raporun farklı olması durumundaysa; kişi ikamet ettiği yere en yakın bir hakem hastaneye, yeniden muayene edilmesi ve engelli sağlık kurulu raporu tanzim edilmesi amacıyla yine il sağlık müdürlüğü kanalıyla gönderilir. Hakem hastanenin engelli sağlık kurulunca verilen kararı kesindir.

Raporu değerlendiren Merkez Sağlık Kurulu kararına da kişi tekrar incelenmesi için itiraz edebilir. Merkez Sağlık Kurulu kişinin itirazlarını inceler; ayrıca engellileri yeniden hastaneye sevk, haklarında ek rapor düzenletme ve hakem hastaneye sevk konularında da yetkisi vardır.

Kendisi Engelli Olmayıp Bakmakla Yükümlü Olduğu Kişi Engelli Olan Çalışanın Vergi İndiriminden Yararlanma Şartları

Çalışan kendisi engelli olmamakla beraber, bakmakla yükümlü olduğu kişilerden engelli olan herhangi biri varsa, kendisi engelli olmasa bile o kişiden dolayı vergi indiriminden yararlanma hakkı elde edebilir. Ancak bu şekilde kazanılan vergi indiriminden yararlanma hakkı sadece o kişinin ücretinden / maaşından kesilecek gelir vergisinin hesabında dikkate alınır, emeklilik için geçerli olmaz.

Engelli kişinin tabi olduğu çalışma mevzuatı veya bağlı olduğu sosyal güvenlik mevzuatına göre bakmakla yükümlü sayılan kişiler, engellilik vergi indirimi uygulaması yönünden de bakmakla yükümlü olunan kişi sayılmışlardır. Sosyal güvenlik mevzuatına göre çalışanın bakmakla yükümlü sayılacağı kişiler GSS’linin Bakmakla Yükümlü Olduğu Kişiler Kimlerdir ? başlıklı yazıda belirtilmiştir.

Ücretlinin çalıştığı bakanlık ve bu bakanlığa bağlı olarak kurulan döner sermayeden aldığı ek ödemeler ile maaş ödemelerinin tek işverenden alınan ücret olarak değerlendirilmesi ve bakmakla yükümlü olduğu çocuğunun rahatsızlığı nedeniyle faydalanması gereken engellilik indiriminin ek ödemeler ile maaş ödemelerine ilişkin ücretler toplamına uygulanması gerekir.

Bakmakla yükümlü olduğu kişinin engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlanmak isteyen kişinin başvurusu konusunda, yukarıda yer alan açıklamalar aynen geçerlidir.

Sadece başvuru sırasında istenen bazı belgeler farklılık göstermekte olup, bunlar aşağıda belirtilmiştir.

• Müracaat Formu – Dilekçe (Engelli Vergi İndirimi Dilekçesi) (Başvuru formunu – dilekçeyi BURADAN indirebilirsiniz.)

• Çalıştığı işyerinden alınacak çalıştığına dair işveren tarafından imzalanıp kaşelenmiş yazı (İşyerine imzalatılacak yazıyı BURADAN indirebilirsiniz.)

• Çalışanın kendisine ve bakmakla yükümlü olduğu engelli kişiye ait T.C. Kimlik Numarasını içerir nüfus cüzdanı fotokopileri

• Bakmakla yükümlü olduğuna dair belge (işyerinin bağlı olduğu SGK müdürlüğünden alınabilir)

• Çalışanın bakmakla yükümlü olduğu kişiyle ilgili olarak ilgili yönetmeliğe uygun Sağlık Kurulu Raporu olanlar için rapor aslı veya noter tasdikli örneği ya da raporu düzenlemiş olan hastanece tasdikli örneği

İşyerini Değiştiren Çalışanların Yapması Gerekenler

Vergi indiriminden yararlanan çalışanların herhangi bir şekilde çalıştıkları işyerini değiştirmeleri halinde, daha önce vergi indirimi başvurusu yaptıkları müdürlüğe tekrar başvurup yeni iş yerlerinin adreslerini bildirerek buradan yeni işyerlerine hitaben yazı almaları yeterli olacaktır. Bu engellilerin yeniden rapor almalarına gerek yoktur. Bulundukları il sınırları dışına giden çalışanlar da aynı şekilde hareket edebilir.

Engellilik Nedeniyle Vergi İndiriminden Yararlananlar Ayrıca AGİ Alabilir mi ?

Engellik nedeniyle vergi indiriminden yararlananlar ayrıca asgari geçim indirimi (AGİ) de alabilirler, engellilik nedeniyle vergi indiriminden yararlanıyor olmak AGİ almaya engel teşkil etmez. Bu durumda AGİ’nin nasıl hesaplanacağı Vergi İndiriminden Yararlanan İşçinin AGİ’si Nasıl Hesaplanır ? başlıklı yazıda açıklanmıştır.

Buna karşılık, kendisi engelli olmayıp da bakmakla yükümlü olduğu kişinin engelli olması nedeniyle vergi indiriminden yararlananlar, bakmakla yükümlü oldukları o kişiden dolayı ayrıca AGİ alamazlar. Örneğin çalışan engelli çocuğundan dolayı vergi indiriminden yararlanıyorsa, bu çocuğundan dolayı ayrıca AGİ alamaz.

Vergi İndirimi Uygulamasıyla İlgili Diğer Önemli Konular

• Ücretlilere yapılan ilave ödeme ve ikramiye ödemeleri, Gelir Vergisi Kanununun 61 inci maddesi hükmü gereğince ücret olarak değerlendirileceğinden, söz konusu ücret ödemelerinin çalışanın asıl ücretine dahil edilerek engellilik derecesine uygun engellilik indirimi tutarlarının indirim konusu yapılması gerekir.

• Emekli olarak işten ayrıldıktan sonra işyerinde tekrar çalışmaya başlayanlara yapılan ve gelir vergisi kedintisine tabi olan ücretlere engellilik indirimi uygulanabilir.

• Aylık dönemler itibariyle yapılan ücret ödemelerinin vergilendirilmesi sırasında, engellilik indiriminin aylık ücret matrahını aşan kısmı için herhangi bir vergi iadesi yapılmaz.

• Bankaların idari kararı sonucu, tek taraflı iradesi doğrultusunda banka emeklilerine yılda bir defa karşılıksız olarak yapılan kuruluş ikramiyesi, Gelir Vergisi Kanununun 2 nci maddesinde yer alan gelirin unsurları kapsamında değerlendirilmediğinden, bu ödemelere engellilik indirimi uygulanmaz.

• Engellilik indirimi uygulamasında Merkez Sağlık Kurulunca değerlendirilen raporların asılları çalışanın başvuruda bulunduğu vergi dairesi başkanlığına ya da defterdarlığa geri gönderildiğinden, Gelir İdaresi Başkanlığı arşivinde rapor asılları bulunmaz.

• Engellilik nedeniyle vergi indiriminden yararlananlar, istedikleri zaman bu haklarından vazgeçebilirler.

• Engellilere uygulanacak güncel vergi indirimi tutarlarına Aylık Engelli Vergi İndirimi Tutarları sayfasından ulaşılabilir. (isvesosyalguvenlik.com)