Geçici İş Göremezlik Ödeneği (Rapor Parası) Kimlere Verilir – Şartları Nelerdir?

Geçici İş Göremezlik Ödeneği (Rapor Parası) Kimlere Verilir – Şartları Nelerdir?
16 Temmuz 2013 04:19

A- Genel Açıklama: Geçici iş göremezlik, sigortalının iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde Sosyal Güvenlik Kurumunca yetkilendirilen hekim veya sağlık kurulu raporlarında belirtilen istirahat süresince geçici olarak çalışamama halidir.

Geçici iş göremezlik ödeneği ise iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde Kanunda belirtilen geçici iş göremezlik sürelerinde ve yine Kanunda belirtilen şartlarla Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından sigortalılara verilen bir ödenek olup, istirahat parası veya rapor parası olarak da adlandırılmaktadır. Bu ödenek, kısa vadeli sigorta kollarından yani iş kazası ve meslek hastalıkları, hastalık, analık sigorta kollarından karşılanmaktadır.

B- Kimler Hangi Şartlarla Geçici İş Göremezlik Ödeneği Alabilir ?

Geçici iş göremezlik ödeneğini;

– 4/a (SSK) kapsamındaki sigortalılar,

– 4/b (Bağkur) kapsamındaki sigortalılar,

– 5510 sayılı Kanunun 5 inci maddesi çerçevesinde haklarında sadece bazı sigorta kolları uygulanan sigortalılar,

– 5510 sayılı Kanunun ek 5 inci maddesi (tarım SSK) kapsamındaki sigortalılar,

Sosyal güvenlik destek primine tabi olan sigortalılar,

alabilmektedir.

Yukarıda belirtilen sigortalıların, hangi şartlarla ve hangi durumlarda geçici iş göremezlik ödeneği alabileceği aşağıda ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

Öte yandan, 4/c kapsamındaki sigortalılar (memurlar) istirahatli olduklarında yani rapor aldıklarında bazen bir miktar kesinti olmakla birlikte aylıklarını almaya devam ettiklerinden, geçici iş göremezlik ödeneği bunlar için söz konusu değildir. Aynı şekilde, isteğe bağlı sigortalılar, 5510 sayılı Kanunun ek 6 ncı maddesi kapsamında sigortalı olan ticari taksi, dolmuş ve benzeri nitelikteki şehir içi toplu taşıma araçlarında çalışanlar ile sanatçı, düşünür ve yazalar da geçici iş göremezlik ödeneği alamazlar.

1- 4/a (SSK) Kapsamındaki Sigortalıların Geçici İş Göremezlik Ödeneği Alma Şartları:

1.1- 4/a Kapsamındaki Sigortalıların Geçici İş Göremezlik Ödeneği Alabileceği Durumlar:

Sosyal Güvenlik Kurumunca yetkilendirilmiş yani Kurumla sözleşmesi olan sağlık hizmet sunucusu hekim veya sağlık kurullarından istirahat raporu alınmış olması şartıyla,

– İş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle iş göremezliğe uğrayan yani yatarak tedavi gören veya istirahat alan sigortalıya her gün için,

– Hastalık sebebiyle iş göremezliğe uğrayan yani yatarak tedavi gören veya istirahat alan sigortalıya üçüncü gününden başlamak üzere her gün için (ilk iki gün için ödeme yapılmaz),

– Sigortalı kadının doğum yapması halinde, hekimin vereceği istirahata bağlı olarak doğumdan önceki ve sonraki sekizer haftalık sürede,  çoğul gebelik halinde ise doğumdan önceki sekiz haftalık süreye iki haftalık süre ilave edilerek çalışmadığı her gün, sigortalının erken doğum yapması halinde doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılamayacak süreler ile isteği ve hekimin onayıyla doğuma üç hafta kalıncaya kadar çalışması halinde, doğum sonrası istirahat süresine eklenen süreler için,

geçici iş göremezlik ödeneği ödenir.

1.2- İş Kazası veya Meslek Hastalığı Halinde Ödenek Alma Şartları:

İş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle yatarak tedavi gören veya istirahat alan sigortalıya, herhangi bir prim ödeme gün sayısı şartı aranmaksızın geçici iş göremezlik ödeneği ödenir. Örneğin, kişinin daha önce hiç sigortası olmasa ve işe girdiği gün iş kazası geçirse dahi, bunun sonucunda iş göremezliğe uğraması (sağlık kuruluşunda yatarak tedavi görmesi veya ayaktan istirahat alması) halinde her gün için geçici iş göremezlik ödeneği alır.

5510 sayılı Kanunun 5 inci maddesi çerçevesinde haklarında sadece bazı sigorta kolları uygulanan sigortalılardan, maddenin birinci fıkrasının (a), (b), (c), (e) ve (g) bentlerinde sayılan sigortalılar da iş kazası geçirmeleri halinde aynı şekilde geçici iş göremezlik ödeneği alabilirler.

Ancak, iş kazasına bağlı olarak geçici iş göremezlik ödeneği ödenebilmesi için Kuruma yapılan bildirimin iş kazası olarak kabul edilmesi, meslek hastalığına bağlı olarak geçici iş göremezlik ödeneği ödenebilmesi için ise meslek hastalığının Kurum sağlık kurulunca tespit edilmesi gerekmektedir. Kuruma iş kazası olarak bildirilen olayın iş kazası kapsamına girmediğinin anlaşılması veya meslek hastalığı olarak bildirilen durumun meslek hastalığı olmadığı yönünde tespit yapılması halinde, kaza olayı veya meslek hastalığı olarak bildirilen durum hastalık hali olarak kabul edilir ve aşağıda belirtilen şartlarla hastalık sigortası kapsamında geçici iş göremezlik ödeneği ödenir.

Ayrıca, istirahat raporunun da Kurumca yetkilendirilen hekim veya sağlık kurulundan (Kurumla sözleşmesi olan sağlık hizmet sunucuları hekim veya sağlık kurulundan) alınmış olması gerekir.

1.3- Hastalık Halinde Ödenek Alma Şartları:

5510 sayılı Kanunun 15 inci maddesi uyarınca; sigortalının iş kazası ve meslek hastalığı dışında kalan ve iş göremezliğine, yani kişinin sağlık kuruluşunda yatarak tedavi görmesine veya ayaktan istirahat almasına neden olan bütün rahatsızlıklar hastalık hali olarak kabul edilmektedir.

Hastalık nedeniyle iş göremezlik ödeneğini sadece;

– 4/a (SSK) kapsamında sigortalı olanlar,

– Kanunun 5 inci maddesi çerçevesinde sadece bazı sigorta kollarına tabi sigortalı olan aday çırak, çırak ve işletmelerde eğitim gören öğrenciler,

– Kanunun 5 inci maddesi (g) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar (Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri),

alabilmektedir.

– Belirtilen sigortalıların hastalık nedeniyle geçici iş göremezlik ödeneği alabilmesi için;

a- İstirahatın başladığı tarihte sigortalılık niteliğinin sona ermemiş olması,

b- İş göremezliğin başladığı tarihten önceki 1 yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması yani sigortalının geriye dönük bir yıl içerisinde kısa vadeli sigorta kollarını da içeren en az 90 günlük sigortasının olması,

c- Kurumca yetkilendirilen hekim veya sağlık kurullarından yani Kurumla sözleşmesi olan sağlık hizmet sunucularındaki hekim veya sağlık kurullarından istirahat raporu alınmış olması,

gerekmektedir.

Ayrıca hastalık hallerinde geçici iş göremezlik ödeneği üçüncü günden başlanarak ödeneceğinden, sağlık kuruluşunda yatarak tedavi ve ayaktan istirahat süresi üç günden az olan iş göremezlik hallerinde geçici iş göremezlik ödeneği hiç ödenmeyeceği gibi, üç gün veya daha fazla süreli iş göremezliklerde de yine ilk iki gün için iş göremezlik ödeneği ödenmez. Örneğin, sigortalı hastalığı nedeniyle iki gün istirahat almışsa, kendisine herhangi bir ödeme yapılmaz, 10 (on) günlük istirahat almışsa 8 (sekiz) günlük ödeme yapılır.

1.4- Analık Halinde Ödenek Alma Şartları:

5510 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca; sigortalı kadının analığı halinde hekimin vereceği istirahata bağlı olarak, doğumdan önceki 8 ve doğumdan sonraki 8 haftalık sürede,  çoğul gebelik halinde doğumdan önceki 8 haftalık süreye 2 haftalık süre ilave edilerek sigortalının çalışmadığı her gün için geçici iş göremezlik ödeneği ödenir. Ayrıca sigortalı kadının, erken doğum yapması halinde doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılamayacak süreler ile isteği ve hekimin onayıyla doğuma üç hafta kalıncaya kadar çalışması halinde, doğum öncesinde kullanılmayan sürenin beş haftaya, çoğul gebelik halinde yedi haftaya kadar olan kısmından doğum sonrasına ilave edilen her gün için de sigortalının bu sürede çalışmamış olması şartı ile geçici iş göremezlik ödeneği ödenir. Ancak bu sürelerin eklenebilmesi için, sigortalının doğumdan önceki 3 haftaya kadar çalışmasının uygun olduğuna dair sağlık raporu olması gerekir.

Analık hali nedeniyle geçici iş göremezlik ödeneği ödenebilmesi için;

a- İstirahatın başladığı tarihte sigortalılık niteliğinin sona ermemiş olması,

b- Doğumdan önceki 1 yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması yani sigortalının geriye dönük bir yıl içerisinde kısa vadeli sigorta kollarını da içeren en az 90 günlük sigortasının olması,

c- Bu süre içinde sigortalının işyerinde çalışmamış olması,

ç- Doğum olayının gerçekleşmiş olması,

gerekmektedir.

2- 4/b (Bağkur) Kapsamındaki Sigortalıların Geçici İş Göremezlik Ödeneği Alma Şartları:

4/b kapsamındaki sigortalılar hastalık hali nedeniyle geçici iş göremezlik ödeneği alamazlar. Bunlar sadece analık hali veya iş kazası ve meslek hastalığı hallerinde geçici iş göremezlik ödeneği alabilirler.

4/b kapsamında sigortalı sayılanlara iş kazası veya meslek hastalığı ya da analık halinde geçici iş göremezlik ödeneği; genel sağlık sigortası dahil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması şartıyla yatarak tedavi süresince veya yatarak tedavi sonrası bu tedavinin gereği olarak istirahat raporu aldıkları sürede ödenir. Ancak doğum öncesi ve doğum sonrası sigortalının çalışmadığı sürelerde geçici iş göremezlik ödeneğinin ödenebilmesi için yatarak tedavi şartı aranmaz.

2.1- İş Kazası veya Meslek Hastalığı Halinde Ödenek Alma Şartları:

4/b kapsamındaki sigortalılara iş kazası ile meslek hastalığı halinde;

– Kuruma iş kazası olarak bildirdikleri olayın Kurum tarafından iş kazası olarak kabul edilmesi,

– Genel sağlık sigortası dahil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması,

şartıyla yatarak tedavi süresince veya yatarak tedavi sonrası bu tedavinin gereği olarak istirahat raporu aldıkları süre için geçici iş göremezlik ödeneği verilir.

2.2- Analık Halinde Ödenek Alma Şartları:

4/b kapsamındaki sigortalılara da aynen yukarıda 4/a kapsamındaki sigortalılar için belirtilen süre ve şartlarla analık halinde geçici iş göremezlik ödeneği verilir. Ancak 4/a kapsamındaki sigortalılardan farklı olarak 4/b kapsamındaki sigortalıların analık hali nedeniyle geçici iş göremezlik ödeneği alabilmeleri için diğer şartlar yanında; genel sağlık sigortası dahil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması gerekir.

Ayrıca, şirket ortaklığından dolayı 4/b sigortalısı olanlar bu haktan yararlanamazlar. Analık hali nedeniyle 4/b kapsamındaki sigortalılardan sadece aşağıda belirtilenler geçici iş göremezlik ödeneği alabilirler:

– Muhtarlar,

– Ticarî kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usûlde gelir vergisi mükellefi olanlar,

– Gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanlar,

– Tarımsal faaliyette bulunanlar.

3- Ek 5 inci Maddeye Göre Tarım Sigortalısı Olanların Ödenek Alma Şartları:

Tarım veya orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz olarak çalışmaları nedeniyle 5510 sayılı Kanunun ek 5 inci maddesi kapsamında sigortalı olanlar (tarım SSK), 4/a kapsamında sigortalı sayıldıklarından ve kendilerinden iş kazası ve meslek hastalığı sigortası primi de alındığından, bunlar iş kazası ve meslek hastalığı hallerinde geçici iş göremezlik ödeneği alabilirler.

Bunların, iş kazası ve meslek hastalığı sigorta kollarından geçici iş göremezlik ödeneği alabilme için;

– İş kazasının olduğu tarihten en az on gün önce tescil edilmiş olmaları ve sigortalılıklarının sona ermemiş olması,

– Prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması,

gerekmektedir.

Bu kapsamdaki sigortalıya, tescil edildiği tarihten sonraki on gün içinde (onuncu gün dâhil) iş kazası geçirmesi halinde geçici iş göremezlik ödeneği verilmez.

4- Sosyal Güvenlik Destek Primine Tabi Olanların Ödenek Alma Şartları:

Sosyal güvenlik destek primine tabi olarak 4/a kapsamında çalışanlar hakkında, iş kazası ve meslek hastalığı sigortası hükümleri uygulandığından, bunlar iş kazası ve meslek hastalığı hallerinde yukarıda 4/a sigortalıları için belirtilen şartlarla geçici iş göremezlik ödeneği alabilirler. Hastalık veya analık hallerinde ise geçici iş göremezlik ödeneği alamazlar.

Emekli olduktan sonra 4/b (Bağkur) kapsamında çalışmaları nedeniyle aylıklarından sosyal güvenlik destek primi kesintisi yapılanlar ise hiçbir şekilde geçici iş göremezlik ödeneği alamazlar.

C-Diğer Hususlar:

1- Tarafların Sorumluluk Halleri:

1.1- İşverenin Sorumluluğu:

a) 5510 sayılı Kanunun 13 üncü maddesi uyarınca;  Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde sayılan sigortalılar (4/a) ile 5 inci maddesinin (a), (b), (c) ve (e) bendinde sayılan sigortalıların iş kazası geçirmeleri halinde kaza olayının; işverenleri tarafından kazanın olduğu yerdeki yetkili kolluk kuvvetlerine derhal, Kuruma kazadan sonraki üç işgünü içinde; 5 inci maddesinin (g) bendinde sayılan sigortalının iş kazası geçirmesi halinde, işvereni tarafından kazanın olduğu ve ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan ülkelerdeki yerel kolluk kuvvetlerine derhal, Kuruma kazadan sonraki üç işgünü içinde bildirilmesi gerekmektedir.

İş kazasının, yukarıda belirtilen sürede işveren tarafından Kuruma bildirilmemesi halinde, bildirim tarihine kadar geçen süre için sigortalıya ödenecek geçici iş göremezlik ödeneği, Kurumca işverenden tahsil edilir.

Ayrıca, Kuruma bildirilen iş kazası olayına ilişkin düzenlenen belge ve bilgilerin gerçeğe uymadığının ve olayın incelenmesi sonucu iş kazası olmadığının anlaşılması halinde, bu olay için yersiz olarak yapılmış ödemeler, ödemenin yapıldığı tarihten itibaren gerçeğe aykırı bildirimde bulunanlardan 5510 sayılı Kanunun 96 ncı maddesine göre tahsil edilir.

b) 5510 sayılı Kanunun 21 inci maddesi uyarınca; çalışma mevzuatında sağlık raporu alınması gerektiği belirtilen işlerde, böyle bir rapora dayanılmaksızın veya eldeki rapora aykırı olarak bünyece elverişli olmadığı işte çalıştırılan sigortalının, bu işe girmeden önce var olduğu tespit edilen veya bünyece elverişli olmadığı işte çalıştırılması sonucu meydana gelen hastalığı nedeniyle, Kurumca sigortalıya ödenen geçici iş göremezlik ödeneği işverenden tahsil edilir.

c) 5510 sayılı Kanunun 23 üncü maddesi uyarınca; sigortalı çalıştırmaya başlandığının süresi içinde sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirilmemesi halinde, yani ilgili kişinin sigortasız olarak çalıştırıldığının tespiti halinde; bildirgenin sonradan verildiği veya sigortalı çalıştırıldığının Kurumca tespit edildiği tarihten önce meydana gelen iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık halleri sonucu ilgililerin gelir ve ödenekleri Kurumca ödenir. Burada belirtilen hallerde, Kurumca yapılan ve ileride yapılması gerekli bulunan her türlü masrafların tutarı ile gelir bağlanırsa bu gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değeri tutarı, 21 inci maddenin birinci fıkrasında yazılı sorumluluk halleri aranmaksızın, Kurumca işverenden ayrıca tahsil edilir.

1.2- 4/a (SSK) Kapsamındaki Sigortalının Sorumluluğu:

a) Ceza sorumluluğu olmayanlar ile kabul edilebilir bir mazereti olanlar hariç, sigortalının iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık nedeniyle hekimin bildirdiği tedbir ve tavsiyelere uymaması sonucu tedavi süresinin uzamasına veya iş göremezlik oranının artmasına, malûl kalmasına neden olması halinde, uzayan tedavi süresi veya artan iş göremezlik oranı esas alınarak geçici iş göremezlik ödeneğinin dörtte birine kadarı Kurumca eksiltilerek ödenir.

b) Ceza sorumluluğu olmayanlar hariç, ağır kusuru yüzünden iş kazasına uğrayan, meslek hastalığına tutulan veya hastalanan sigortalının kusur derecesi esas alınarak geçici iş göremezlik ödeneğinin üçte birine kadarı Kurumca eksiltilerek ödenir.

c) Kasdî bir hareketi yüzünden iş kazasına uğrayan, meslek hastalığına tutulan, hastalanan veya Kurumun yazılı bildirimine rağmen teklif edilen tedaviyi kabul etmeyen sigortalıya, geçici iş göremezlik ödeneği yarısı tutarında ödenir.

d) Tedavi gördüğü hekimden, tedavinin sona erdiğine ve çalışabilir olduğuna dair belge almaksızın çalışan sigortalıya geçici iş göremezlik ödeneği ödenmez, ödenmiş olanlar da yersiz yapılan ödeme tarihinden itibaren 5510 sayılı Kanunun 96 ncı maddesi hükümlerine göre geri alınır.

1.3- 4/b (Bağkur) Kapsamındaki Sigortalının Sorumluluğu:

Yukarıda 4/a kapsamındaki sigortalılar için belirtilen sorumluluk halleri, iş kazası ve meslek hastalığı açısından 4/b kapsamındaki sigortalı için de geçerlidir. Bunların dışında ayrıca aşağıda belirtilen haller de 4/b kapsamındaki sigortalı açısından sorumluluk doğurur:

– 4/b kapsamında sigortalılığı başladığı ve 5510 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen süre içerisinde tescil için Kuruma bildirimde bulunması gerektiği halde bildirimde bulunmayanlara, bildirimde bulunulmayan sürede meydana gelen iş kazası, meslek hastalığı, analık halleri durumunda geçici iş göremezlik ödeneği ödenmez.

– İş kazasının, 4/b kapsamındaki sigortalının kendisi tarafından, bir ayı geçmemek şartıyla, rahatsızlığının bildirim yapmaya engel olmadığı günden sonra üç işgünü içinde Kuruma bildirmesi gerekir. Sigortalının iş kazasını süresinde bildirmemesi hâlinde, bildirim tarihine kadar geçen süre için kendisine geçici iş göremezlik ödeneği ödenmez, sadece bildirim tarihinden sonraki sürelere ait geçici iş göremezlik ödeneği ödenir.

Ayrıca, Kuruma bildirilen iş kazası olayına ilişkin düzenlenen belge ve bilgilerin gerçeğe uymadığının ve olayın incelenmesi sonucu iş kazası olmadığının anlaşılması halinde, bu olay için yersiz olarak yapılmış ödemeler, ödemenin yapıldığı tarihten itibaren gerçeğe aykırı bildirimde bulunanlardan 5510 sayılı Kanunun 96 ncı maddesine göre tahsil edilir.

– Meslek hastalığının, 4/b kapsamındaki sigortalının kendisi tarafından, bu durumun öğrenildiği günden başlayarak üç işgünü içinde Kuruma bildirmesi zorunludur. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen veya yazılı olarak bildirilen hususları kasten eksik ya da yanlış bildiren sigortalıya, Kurumca bu durum için yapılmış bulunan masraflar ile ödenmişse geçici iş göremezlik ödenekleri rücû edilir, yani Kurumca kendisinden tahsil edilir.

1.4- Üçüncü Kişinin Sorumluluğu:

İş kazası, meslek hastalığı ve hastalık, işveren ve sigortalı dışındaki üçüncü bir kişinin kusuru nedeniyle meydana gelmişse, sigortalıya ödenen geçici iş göremezlik ödeneği zarara sebep olan üçüncü kişilere ve şayet kusuru varsa bunları çalıştıranlara rücû edilir, yani Kurumca kendilerinden tahsil edilir.

2- Geçici İş Göremezlik Ödeneğinin Hesaplanması:

5510 sayılı Kanunun 17 nci maddesi uyarınca, sigortalılara ödenecek geçici iş göremezlik ödeneği, sigortalı adına Kuruma bildirilen prime esas kazanç esas alınarak hesaplanır. Buna göre ödeneğe esas alınacak günlük kazanç; iş kazasının veya doğumun olduğu tarihten, meslek hastalığı veya hastalık halinde ise iş göremezliğin başladığı tarihten önceki on iki aydaki son üç ay içinde sigortalı adına bildirilmiş olan prime esas kazançlar toplamının, bu kazançlara esas prim ödeme gün sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanır.

İş kazası hallerinde, on iki aylık dönemde çalışmamış ve ücret almamış olan sigortalının günlük kazancı, çalışmaya başladığı tarih ile iş göremezliğinin başladığı tarih arası süredeki prime esas günlük kazancı toplamının, çalıştığı gün sayısına bölünmesi suretiyle; çalışmaya başladığı gün iş kazasına uğraması halinde ise aynı veya emsal işte çalışan benzeri bir sigortalının günlük kazancı esas alınarak hesaplanır.

4/a kapsamındaki sigortalıların ödenek veya gelire esas günlük kazançlarının hesabında:

a- Prim, ikramiye ve bu nitelikteki arızi ödemeler dikkate alınmış ise ödenek ve gelire esas alınacak günlük kazanç, ücret toplamının ücret alınan gün sayısına bölünmesiyle hesaplanacak günlük kazanca, % 50 oranında bir ekleme yapılarak bulunan tutardan çok olamaz.

b- İdare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince yapılan ücret, ikramiye, zam, tazminat ve bu mahiyetteki ödemelerden, ödenek ve gelirin hesabına esas alınan üç aylık dönemden önceki aylara ilişkin olanlar dikkate alınmaz.

– Meslek hastalığı, sigortalının sigortalı olarak çalıştığı son işinden ayrıldığı tarihten bir yıl geçtikten sonra ortaya çıkmış ise günlük kazancı son işinden ayrıldığı tarih esas alınarak yukarıda belirtildiği şekilde hesaplanır.

– 4/b kapsamındaki sigortalılar için aylık prime esas kazanç, Kanunun 82 inci maddesine göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırı ile üst sınırı arasında kalmak şartı ile kendileri tarafından beyan edilecek günlük kazancın otuz katı olduğundan, geçici iş göremezlik ödeneğinde esas alınacak tutarların hesabı buna göre yapılır.

Sigortalılara, yukarıda belirtildiği şekilde hesaplanacak günlük kazancının yatarak tedavilerde yarısı, ayaktan tedavilerde ise 2/3’ ü yani üçte ikisi üzerinden hesap edilerek geçici iş göremezlik ödeneği verilir.

Basit bir hesaplama yapışacak olursa, 2013/Haziran ayında iş kazasına uğramış veya hastalanmış, önceki üç ayda yani Mart, Nisan, Mayıs aylarında da prime esas kazanç alt sınırı (asgari ücret) üzerinden sigortalı gösterilmiş birinin ödeneğe esas günlük kazancı; 978,60 x 3 = 2.935,80 / 90 = 32,62 TL olacaktır. (Burada her ay 30 gün üzerinden üç ay 90 güne tekabül ettiğinden, üç aylık prime esas kazanç toplamı 90’a bölünmüştür.)

Bu durumdaki bir sigortalıya günlük geçici iş göremezlik ödeneği olarak; yatarak tedavi görmesi halinde günlük kazancının yarısı olan 16.31 TL, istirahat alması (ayakta tedavi görmesi) halinde ise günlük kazancının 2/3’ü olan 21.74 TL ödenecektir.

3- Geçici İş Göremezlik Ödeneğinin Ödenmesi:

4/a kapsamındaki sigortalılar için düzenlenen istirahat raporu (İş Göremezlik Belgesi), sağlık hizmet sunucusu tarafından elektronik ortamda (internet üzerinden) veya kağıt ortamında, ilgili sosyal güvenlik il müdürlüğü/sosyal güvenlik merkez müdürlüğüne gönderilir. Ayrıca, İstirahatli Olan Sigortalıların İşyerinde Çalışmadıklarına Dair Bildirimin İşverenlerce Sosyal Güvenlik Kurumuna Gönderilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ uyarınca, işveren tarafından da sigortalının istirahatli olduğu sürede işyerinde “çalışmadığına dair bildirim” yapılır. Bu sürecin ardından, geçici iş göremezlik ödeneği işlemleri ilgili sosyal güvenlik il müdürlüğü/sosyal güvenlik merkez müdürlüğünce yapılarak, Kurumun MOSİP sistemi üzerinden ödenek ilgili sigortalının T.C. Kimlik Numarası adına Ziraat Bankası’na yatırılır.

4/b kapsamındaki sigortalıların ise istirahat raporlarıyla birlikte bağlı oldukları sosyal güvenlik il müdürlüğü/sosyal güvenlik merkez müdürlüğüne başvurmaları gerekir. Başvuru üzerine, işlemler müdürlük tarafından tamamlanarak aynı şekilde ödenek sigortalının T.C. Kimlik Numarası adına Ziraat Bankası’na yatırılır.

Analık hali nedeniyle geçici iş göremezlik ödeneği, doğumdan sonraki sekiz (çoğul gebelik halinde on) haftalık süre geçtikten sonra, doğumdan önceki sekiz haftalık süreye ait ödenekle birlikte toplu olarak ödenir.

4/a ve 4/b kapsamındaki sigortalılar; geçici iş göremezlik ödeneğinin Kurumun MOSİP (Muhasebe) sistemine aktarılıp aktarılmadığını ya da bankaya yatırılıp yatırılmadığını sosyal güvenlik il müdürlükleri/sosyal güvenlik merkez müdürlüklerine başvurmalarına gerek kalmadan, aşağıdaki linklerden ulaşabilecekleri Kurumun web sayfasından veya e-devlet şifresi ile www.türkiye.gov.tr adresinden öğrenebilirler.

https://esgm.sgk.gov.tr/Esgm/

https://www.turkiye.gov.tr/4ab-isgoremezlik-odemesi-gorme

4- Geçici İş Göremezlik Ödeneğinin İşveren Tarafından Sigortalıya Ödenmesi:

Toplu iş sözleşmesi yapılan işyerleri ile kamu idaresi işverenlerince söz konusu sigorta kollarından dolayı istirahatlı bırakılan sigortalıların geçici iş göremezlik ödeneklerinin yukarıda belirtilen şartlara göre Kurum adına sigortalılara ödenmesi ve daha sonra Kurum ile mahsuplaşılmak suretiyle tahsil edilmesi mümkündür.

İşveren tarafından sigortalıya geçici iş göremezlik ödeneğinin ödenmesi halinde, işverenin; geçici iş göremezlik ödeneğinin sigortalıya ödendiğini gösterir imzalı ödeme belgesini Kuruma ibrazından sonra, Kurum tarafından hesaplanarak bulunacak geçici iş göremezlik ödeneği toplamı, işverenin Kuruma olan borcuna, borcun olmaması halinde ilk prim borcuna mahsup edilir. İşyerinin kapanmış olması halinde ise işveren tarafından sigortalıya ödenmiş olan geçici iş göremezlik ödeneği Kurumca işverene iade edilir.

5- Geçici İş Göremezlik Ödeneğinden Vergi Kesintisi Yapılır mı?

Geçici iş göremezlik ödeneği, yukarıda belirtildiği gibi sigortalının günlük kazancının yarısı veya 2/3’ü üzerinden ödendiğinden, dolayısıyla zaten kesinti yapılmış olduğundan, ayrıca gelir veya damga vergisi kesilmez.

6- Birden Fazla İstirahatin Birleşmesi:

Bir sigortalıda iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinden birkaçı birleşirse, geçici iş göremezlik ödeneklerinden en yükseği verilir.

7- İstirahat Devam Ediyorken İşten Ayrılan Sigortalının Durumu:

Yukarıda da belirtildiği üzere, sigortalılara geçici iş göremezlik ödeneği verilebilmesi için diğer şartların yanında, istirahatin başladığı tarihte sigortalılık niteliğinin devam ediyor olması gerekir. Dolayısıyla istirahat başlamadan önce sigortalılığı sona ermiş (çıkışı verilmiş) kişi geçici iş göremezlik ödeneği alamaz. Ancak, istirahatin başladığı tarihte sigortalılığı devam ettiği için geçici iş göremezlik ödeneği almaya başlayan sigortalı, istirahat süresi dolmadan (istirahati bitmeden) işten ayrılırsa ödenek kesilir mi sorusu akla gelmektedir. Ancak, sigortalının geçici iş göremezlik ödeneği almasına esas istirahat raporu süresi içerisinde sigortalılık hali herhangi bir nedenle sona erse dahi, istirahat süresince sigortalıya geçici iş göremezlik ödeneği ödenmeye devam edilir.

8- Kurumla Sözleşmesi Olmayan Sağlık Kuruluşundan veya Hekimden Alınan İstirahat Raporlarının Durumu:

Kurumla sözleşmesi (anlaşması) olmayan sağlık hizmeti sunucuları tarafından verilen raporlardan; istirahat süresi 10 günü geçmeyen raporlar Kurumla sözleşmeli resmi sağlık hizmeti sunucusu hekimi tarafından, istirahat süresi 10 günü aşan raporlar ise Kurumla sözleşmeli resmi sağlık hizmeti sunucusu sağlık kurulunca onandığı takdirde geçerli olur. Bu onaylama işleminden sonra Kurum geçici iş göremezlik ödeneğini öder. Ancak Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 39 uncu maddesinde, 1/10/2013 tarihinde yapılan değişiklikle, analık sigortasından düzenlenen istirahat raporları için onay şartı kaldırılmıştı. Son olarak 3 Mayıs 2014 tarihli ve 28989 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yönetmelik ile söz konusu 39 uncu maddenin birinci fıkrası tamamen değiştirildi ve istirahat raporlarının sözleşmeli ya da sözleşmesiz sağlık hizmet sunucularında Sağlık Bakanlığınca yetkilendirilen hekimlerce düzenlenmesi şartı getirildi. Dolayısıyla 3 Mayıs 2014 tarihinden geçerli olmak üzere tüm istirahat raporları için onay şartı kaldırılmış oldu.

9- Özel Hastaneden Alınan İstirahat Raporu:

İstirahat raporu alınan özel hastane, Kurumla sözleşmeli ise bu rapor geçerli olur ve Kurum geçici iş göremezlik ödeneği öder. Eğer hastanenin veya istirahat raporu veren hekimin Kurumla sözleşmesi yoksa, bu durumda raporun yukarıda belirtildiği şekilde onaylanması gerekir.

10- Raporlarda Süre Sınırlaması:

Ayaktan tedavilerde hizmet akdiyle bir veya daha fazla işveren tarafından çalıştırılan sigortalıya tek hekim raporu ile bir defada en çok 10 gün istirahat verilebilir. İstirahat sonrasında kontrol muayenesi raporda belirtilmiş ise toplam süre yirmi günü geçmemek kaydı ile istirahat uzatılabilir. Yirmi günü aşan istirahat raporları sağlık kurulunca verilir. Sağlık kurulunun ilk vereceği istirahat süresi sigortalının tedavi altına alındığı tarihten başlamak üzere altı ayı geçemez. Tedaviye devam

edilmesi hâlinde malullük hâlinin önlenebileceği veya önemli oranda azaltılabileceği sağlık kurulu raporu ile tespit edilirse bu süre uzatılır.

4/a kapsamındaki sigortalılara, bir takvim yılı içinde tek hekim tarafından ayaktan tedavilerde verilecek istirahat sürelerinin toplamı 40 (kırk) günü geçemez. Bu süreyi geçen istirahat raporları sağlık kurulunca verilir.

11- İşyeri Hekimi İstirahat Verebilir mi ?

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca yetki tanınan işyeri hekimi bir kerede en fazla 2 gün istirahat verebilir.

12- Sigortalılık Niteliğinin Sona Ermesi Durumu:

Yukarıda birçok yerde, sigortalıya geçici iş göremezlik ödeneğinin ödenebilmesi için, istirahatın başladığı tarihte sigortalılık niteliğinin sona ermemiş olması gerektiği belirtilmiştir. 5510 sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin ikinci fıkrası gereğince, hastalık ve analık hükümlerinin uygulanmasında sigortalılık niteliği, ödenen primin ilişkin olduğu günü takip eden 10’uncu günden başlanarak yitirilmiş sayılır. Ancak, sigortalının ilgili kanunlar gereği ücretsiz izinli olması, greve iştirak etmesi veya işverenin lokavt yapması hallerinde, bu hallerin sona ermesini takip eden onuncu günden başlanarak sigortalılık niteliği yitirilmiş sayılır. Aynı şekilde, 4857 sayılı İş Kanununa istinaden kullanılan yıllık ücretli izin süreleri hesaplamalarda dikkate alınır.

Sigortalılık niteliğinin yitirildiği tarihe kadar hastalık ve analık sigortası bakımından geçici iş göremezlik ödeneği sigortalıya çalışıyormuş gibi kabul ederek verilir. Bu süre içinde başlayan geçici iş göremezlik ödenekleri, sigortalılık niteliğinin bittiği tarihten sonra da istirahat devam ederse yine istirahat raporlarına bağlı olarak ödenmeye devam edilir.

13-  İstirahatli Sigortalının Çalışması Halinde Ödeneğin Durumu:

Sigortalıya geçici iş göremezlik ödeneği ödenebilmesi için, diğer şartlar yanında istirahatli olduğu süre içerisinde işyerinde çalışmamış olması gerekir. Dolayısıyla istirahatli olduğu sürede işyerinde çalışmış olan sigortalılara geçici iş göremezlik ödeneği ödenmeyeceği gibi, ödenmiş olanlar da 5510 sayılı Kanunun 96 ncı maddesine göre yersiz ödeme kapsamında geri alınır, yani Kurumca ilgili kişiden tahsil edilir. (isvesosyalguvenlik.com)

YORUMLAR

  1. Can dedi ki:

    Peki 4c kapsamında bulunan bir sözleşmeli askeri personel den 38 gün rapor için 1300 TL kesinti normal mi

    1. Admin dedi ki:

      Bu konuda bir şey diyemeyiz, kendi personel mevzuatınıza, tabi olduğunuz diğer mevzuata bağlı bir durum. Maaşınız içerisinde fiilen çalışmaya ve çalışma süresine bağlı olarak yapılan ödemeler varsa, bu nedenle kesinti fazla yapılmış olabilir. 4/c kapsamında çalışanlara yapılan bazı ödemelerden 7 günü geçen istirahatler için, bazı ödemelerde 10 günü geçen istirahatler için, bazı ödemelerde 30 günü geçen istirahatler için kesinti kapsamına giren ödemeler söz konusu olabiliyor.

  2. Selvi dedi ki:

    Merhaba,
    Ben işe başlama tarihimden 3 ay sonra bir hastalıktan dolayı rapor aldım ve raporun başladığı ay olan ekim ayına kadar toplamda 87 günlük primim var görünüyor. ………………….. ekim ayı primi hala sisteme düşmediği için mi, yoksa ödenekten faydalanma şartı sadece önceki aylar için mi geçerli? Öğrenebilirsem çok sevinirim. İyi çalışmalar.

    1. Admin dedi ki:

      Sayın ziyaretçimiz aynı konuda Rapor Parasında 90 Günü Tamamlama Şartları başlıklı yazının altına yazmış olduğunuz sorunuzu cevapladık.

  3. Halil dedi ki:

    Selamlar, 4/a kapsamında, Emekli aylığı bağlı olarak çalışmaktayım. Ocak ayının ilk haftası SSK hastanesinde ağır bir ameliyat geçirdim. Sağlık kurulu heyeti 60 gün istirahat raporu verdi. Emeklili olduğum için geçici işgöremezlik ödeneği verilmediğini biliyorum. Fakat Belirsiz iş sözleşmesinde ücret tanımı arasında (Maktu) aylık ödeme yapılacak diye yer alıyor. Fakat işyeri ödeme yapmadı. Nasıl ilerleyebilirim.

    1. isvesosyalguvenlik.com dedi ki:

      İş sözleşmesinde ücretin maktu (aylık) olarak belirtilmiş olması daha çok ücretin ödenme şekline ilişkindir. Eğer aynı ay içerisinde kalacak şekilde birkaç günlük, bir – iki haftalık istirahat raporu almış olsanız, buna dayanarak o aya ait ücretin tam olarak ödenmesini işverenden talep edebilirdiniz belki. Ancak iki aylık istirahat almış olduğunuz için, eğer iş sözleşmesinde istirahatli olduğunuz süreler için işverenin ücret ödeyeceği belirtilmemişse, sırf ücretin maktu olarak belirlenmiş olmasına dayanarak istirahat kullandığınız aylara ait ücretlerinizin tam olarak ödenmesini işverenden talep edebilir misiniz bilemiyoruz.

      1. HALİL dedi ki:

        4857 sayılı İş Kanunu’nun 49 uncu maddesinin 2 nci fıkrasında açıkça hasta, izinli veya sair sebeplerle mazeretli olduğu hallerde dahi aylık (maktu) ücretin işçiye tam olarak ödenmesi gerektiği, tek istisnasının ise aynı Kanunun 48 inci maddesinin 2 nci fıkrasında hastalık nedeni ile işçiye geçici iş göremezlik ödeneği ödenmesi halinde ödenen bu tutarın aylık (maktu) ücretten mahsup edileceği hususu belirtilmiştir. Bu nedenlerle, Yaşlılık aylığı almasına rağmen, sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışmaya devam eden aylık (maktu) ücret alan işçinin hastalanması halinde herhangi bir geçici iş göremezlik ödeneği almaması nedeniyle ücretinden herhangi bir kesinti yapılmadan yararlanmaya devam edecektir. Diye bir bilgi verilmektedir.

        1. isvesosyalguvenlik.com dedi ki:

          Söz konusu 49 uncu maddede, ücretin aylık (maktu) olarak ödenmesiyle ilgili hüküm son fıkrada yer almakta olup, fıkra aynen “Hasta, izinli veya sair sebeplerle mazeretli olduğu hallerde dahi aylığı tam olarak ödenen aylık ücretli işçilere 46, 47 ve 48 inci maddenin birinci fıkrası hükümleri uygulanmaz. Ancak bunlardan ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışanlara ayrıca çalıştığı her gün için bir günlük ücreti ödenir.” şeklindedir. “Hasta, izinli veya sair sebeplerle mazeretli olduğu hallerde dahi aylığı tam olarak ödenen” ifadesi, iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesine ya da işyeri uygulamalarına istinaden işçinin istirahatli olması halinde dahi aylık ücretinin tam olarak ödeneceğinin belirtilmesi haliyle ilgilidir. Dolayısıyla burada yine iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi hükümleri, işçi – işveren arasındaki anlaşma devreye girmektedir. Devlet kurumlarında bile çalışanlara ücretleri aylık olarak ödendiği halde, bir haftadan veya 10 günden fazla istirahat almaları halinde bazı ödemeler kesilmektedir.

      2. Ömer Halis dedi ki:

        Benimki 30gunu geçti ve bu konu için kimden bilgi alabiliriz

        1. isvesosyalguvenlik.com dedi ki:

          Hangi konuda bilgi almayı kastediyorsunuz bilmiyoruz, ancak ALO 170’den bilgi alabilirsiniz.

  4. Hayriye dedi ki:

    Merhaba
    Çalısıyorum ve 3 yıl once emekliliğe hak kazandım.İşimden ayrılmadan yani istifami vermeden emekli olunabildiğini ogrendim.Yardımci olursanız cok sevinirim?

    1. isvesosyalguvenlik.com dedi ki:

      Verdiğiniz bilgiler kısmen doğru, kısmen yanlış. Emeklilik başvurusu yapabilmeniz için şu an yürürlükte olan Kanun maddesine göre sigorta çıkışınızın verilmesi gerekiyor, ancak sigorta çıkışınız verilip, emeklilik başvurusunu yaptıktan sonraki gün aynı veya başka işyerinden sosyal güvenlik destek primine tabi (SGDP’li) sigortalı olarak tekrar sigorta girişiniz yapılabiliyor ve çalışmaya devam edebiliyorsunuz. (Bkz. https://www.isvesosyalguvenlik.com/emeklilik-basvurusu-icin-isten-ayrilma-sarti-devam-ediyor/)

  5. Hayriye dedi ki:

    Pandemi ve kısa calisma odeneginden dolayı primlerimiz eksik yattıgından son 1 yıl icinde 90 gıunu doldurmus olma sartından dolayı rapor paramı alamiyorum.Pandemiden dolayı gerceklesen bu prim eksikligi bu doneme istinaden dikkate alınamazmı?Raporlu olmasaydım devlet zaten kısa calısma odeneginden dolayı bana odeme yapacakti.Bu ay gercekten zor durumda kaldım…

    1. isvesosyalguvenlik.com dedi ki:

      90 prim gününün hesabına esas bir yıllık süreye dahil edilmeyecek, yani bir yıllık süreden düşülecek süreler https://www.isvesosyalguvenlik.com/rapor-parasinda-90-gunu-tamamlama-sartlari/ başlıklı yazının “90 Günün Arandığı Bir Yıllık Süreye Dahil Edilmeyen Süreler” başlıklı bölümünde açıklanmıştır. Yazıdan da anlaşılacağı üzere maalesef kısa çalışma ödeneğinden yararlanılan süreler bir yıllık süreden düşülmüyor, bir yılın hesabında dikkate alınıyor, aksi uygulama için mevzuat değişikliği gerekiyor.