Emeklilik, dul ve yetim aylığı başvurusu yapılan kişiye hangi tarihten itibaren ödeme yapılacağı yani ödemenin hangi tarihten itibaren başlayacağı yanında genelde en çok merak edilenlerden biri de geriye dönük toplu ödeme yapılıp yapılmayacağı konusudur.

İlk ödemenin ne zaman yapılacağı Emekli – Dul – Yetim Aylığı Bağlanan Kişiye İlk Ödeme Ne Zaman Yapılır ? başlıklı yazıda açıklanmıştır.

Geriye dönük toplu ödeme yapılacak durumlara gelince;

Emeklilik (Yaşlılık) ve Malullük Aylığında Toplu Ödeme Yapılacak Durumlar

Emekli aylığı normalde başvuru tarihini takip eden aybaşından itibaren başlar. Ancak genelde aylık bağlama işlemlerinin takip eden aybaşına yetişmesi mümkün olmadığından, emekli aylığına hak kazanılan aybaşı ile başvuru işlemlerinin tamamlandığı ve emekli aylığı ödemesinin başladığı tarihe kadar geçen süre için biriken para toplu olarak emekliye ödenir.

Benzer durum malullük aylığı için de geçerlidir. Yani malullük aylığı; kişinin malûl sayılmasına esas tutulan rapor tarihi yazılı başvuru tarihinden önce ise başvuru tarihini, eğer kişinin malûl sayılmasına esas tutulan rapor tarihi başvuru tarihinden sonra ise rapor tarihini takip eden aybaşından itibaren aylığa hak kazanılır. Ancak aylık bağlama işlemleri hak kazanılan aybaşına kadar tamamlanamamışsa, aylığa hak kazanılan aybaşı ile başvuru işlemlerinin tamamlandığı ve malullük aylığı ödemesinin başladığı tarihe kadar geçen süre için biriken para toplu olarak emekliye ödenir.

Dul – Yetim Aylığında Toplu Ödeme

Ölüm yani dul ve yetim aylığında, üzerinden aylığa hak kazanılan sigortalının ölümü tarihinde aylık alma hakkı olanlar için aylık alma hakkı, ölümü takip eden aybaşından başlar. Ancak aylık bağlama işlemi aybaşına yetişmemişse veya hak sahibi çocuk veya eş daha sonra aylık için başvurmuşsa, sigortalının ölümünü takip eden aybaşından ilk ödemenin yapıldığı döneme kadarki birikmiş aylık toplu olarak hak sahiplerine ödenir.

4/1-b (Bağ-Kur) sigortalısının ölümü halinde, eğer ölen sigortalının Sosyal Güvenlik Kurumuna prim borcu varsa, hak sahipleri bu borcun tamamını ödedikleri tarihi takip eden aybaşından itibaren aylığa hak kazanırlar.

Ancak sigortalının ölümü tarihinde aylık alma hakkı olmayan, daha sonra bu hakkı elde eden kişi ise aylık alma hakkını elde ettiği tarihi takip eden aybaşından itibaren aylık almaya hak kazanacağından, bu durumdaki kişiyle ilgili aylık bağlama işlemleri başvuruyu takip eden aybaşına (ödeme dönemine) yetişmezse, bu aybaşından ilk ödemenin yapıldığı döneme kadarki aylıklar toplu olarak ödenir.

En Fazla 5 Yıllık Süre İçin Toplu Ödeme Yapılır

5510 sayılı Kanunun 97 nci maddesinde “Bu Kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde, iş kazası, meslek hastalığı, vazife malullük ve ölüm hallerinde bağlanması gereken gelir ve aylıkların,hakkın kazanıldığı tarihten itibaren beş yıl içinde istenmeyen kısmı zamanaşımına uğrar.” hükmü yer aldığından, geriye dönük toplu ödemeye hak kazanılan durumlarda en fazla 5 yıllık süre için toplu ödeme yapılır.

Örnekler:

Örnek 1- Sigortalı 25 Eylülde vefat etmiş. Normalde bu tarih itibariyle dul aylığı alma hakkı olan eşi ve yetim aylığı alma hakkı olan çocukları için, başvuruyu ne zaman yapmış olurlarsa olsun fark etmez, 1 Ekim tarihi itibariyle aylık alma hakkı başlar. Ancak işlemlerin uzaması veya hak sahipleri tarafından başvurunun geç yapılmış olması nedeniyle aylık bağlama işlemleri Ekim ayı ödeme dönemine yetişmemiş ve Aralık ayı ödeme dönemine yetişmişse bu durumda hak sahiplerine 1 Ekim tarihi ile ilk ödemeye kadar olan tarih arasındaki süre için birikmiş olan aylıklar toplu olarak ödenir. Sigortalının ölüm tarihinde dul veya yetim aylığı alma şartlarını taşıyan kişi aylık bağlanması için başvuruyu aylığa hak kazandığı ölüm tarihin takip eden aybaşından daha sonra yapmış olsa bile fark etmez, başvuru tarihinden önceki döneme ait aylıklarını da toplu olarak alır.

Örnek 2- 10 Ocakta vefat eden sigortalının ölüm tarihinde evli olduğu için aylık alma hakkı olmayan kız çocuğu 15 Nisanda eşinden boşanmış ve babası üzerinden aylık alma hakkı elde etmiştir. Eğer bu kız çocuğu en geç 30 Nisanda yetim aylığı almak için SGK’ya başvurursa 1 Mayıs itibariyle aylığa hak kazanır ve işlemler tamamlanıp ilk aylık bağlandığında ilk ödemenin yapıldığı dönem ile aylığa hak kazanılan 1 Mayıs arasında geçmiş süreler varsa bu süreler için toptan ödeme yapılır. Eğer bu kız çocuğu başvurusunu 20 Haziran da yaparsa, 1 Mayıs itibariyle aylığa hak kazanmış olacağından 1 Mayıs ile ilk aylık ödemesinin yapılacağı dönem arasında kalan süre için toptan ödeme yapılır. Burada yetim kız çocuğu sigortalının ölüm tarihinden daha sonra aylık alma hakkı elde ettiğinden, ödenecek aylığın başlangıç tarihi açısından ölüm tarihi değil aylık almaya hak kazandığı tarihi takip eden aybaşı esas alınır, öncesi için herhangi bir ödeme yapılmaz.

Örnek 3- 10 Haziranda vefat eden sigortalının ölüm tarihinde 20 yaşında olan, ancak öğrenci olmadığı için kendisine yetim aylığı bağlanmayan erkek çocuğu Eylül ayında üniversite kaydını yaptırmış ve artık öğrenci olduğu için babası üzerinden yetim aylığı alma hakkı elde etmiştir. Bu erkek çocuk 1 Ekim tarihi itibariyle aylığa hak kazanır ve başvurusunu ne zaman yaparsa yapsın fark etmez, işlemler sonuçlanıp aylık bağlandığında, aylığa hak kazanılan aybaşı ile ilk ödemenin yapıldığı dönem arasında geçmiş süreler varsa bu sürelere ait aylıklar toplu olarak ödenir. Burada yetim erkek çocuğu sigortalının ölüm tarihinden daha sonra aylık alma hakkı elde ettiğinden, ödenecek aylık açısından ölüm tarihi değil aylık almaya hak kazandığı tarihi takip eden aybaşı esas alınır, öncesi için herhangi bir ödeme yapılmaz.

Örnek 4- 11 Kasımda ölen sigortalının evli olmayan kız çocuğu 1 Aralık tarihi itibariyle yetim aylığına hak kazanmış ve başvurusu üzerine işlemler tamamlanmış, 1 Aralık tarihinden geçerli olmak üzere aylığı başlatılmış, ilk aylık ödeme tarihine kadarki süre için de kendisine toplu ödeme yapılmıştır. Ancak bu kız çocuğu daha sonra evlendiği için, aylık alma hakkını kaybettiğinden yetim aylığı kesilmiştir. Aradan 3 yıl geçtikten sonra bu kız çocuğu 10 Şubat’ta boşanmıştır. Diğer durumlarda olduğu gibi buradaki kız çocuğu boşandığı tarihi takip eden 1 Mart’tan itibaren değil, başvuru tarihini takip eden aybaşından itibaren yetim aylığına hak kazanacaktır. Dolayısıyla aylık başvurusunu boşandıktan sonra Şubat ayı bitmeden yaparsa 1 Mart’tan itibaren aylığa hak kazanacak, işlemler daha sonra sonuçlansa da ilk aylığın ödendiği tarihe kadar birikmiş aylık toplu olarak ödenecektir. Eğer bu kız çocuğu başvurusunu birkaç ay sonra, mesela 8 Ağustos’ta yaparsa aylığı 1 Eylül’den itibaren başlayacak, öncesi için kendisine herhangi bir ödeme yapılmayacaktır. (isvesosyalguvenlik.com)