Koronavirüs salgını nedeniyle kısmen veya tamamen çalışmaya ara verilen işyerlerinde; işverenlere kolaylık olması, çalışanların da mağdur olmaması için normal şartlar ve süre aranmadan daha kolay şartlarla ve daha uzun süre işverenlerin / çalışanların kısa çalışma ödeneği uygulamasından faydalanmasına imkan sağlanmıştı. (Bkz. Koronavirüs Sürecinde İŞKUR Kısa Çalışma Ödeneğinden Yararlanma Şartları)

Kısa Çalışma Uygulaması Bilerek ya da Bilmeyerek Mevzuata Aykırı Şekilde Kullanıldı

Aslında kısa çalışma ödeneği uygulamasında, işyerinde uygulanan çalışma süresinin, işyerinin tamamında veya bir bölümünde geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın en az dört hafta süreyle faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması gerektiği halde, işçisini normal (tam süreli) çalıştıran bazı işverenler ve işyerleri bilerek veya bilmeyerek işçisi işyerinde kısmen veya tamamen çalışmaya ara vermiş gibi SGK’ya bildirdi, dolayısıyla mevzuata aykırı olarak kısa çalışma uygulamasından yararlandı. İşyerinde normal çalışmasına devam eden birçok işçi de hak kaybına uğradı. Biz bu konudaki uyarılarımıza Fırsatçı İşverenleri Mutlaka İŞKUR’a Bildirin !, Kısa Çalışmada İşçilerin Uğradığı / Uğrayacağı Hak Kayıpları başlıklı yazılarımızda yer vermiştik.

Mevzuata Aykırı Olarak Kısa Çalışma Uygulamasından Yararlanan İşverenlere Uygulanacak Yaptırımlar

Pandemiye özel şartlarla kısa çalışmadan yararlanma uygulaması 30 Haziran 2021 tarihinde sona erdi. Ancak söz konusu süreçte işçisini işyerinde normal şekilde çalıştırdığı halde işçisi işyerinde çalışmaya kısmen veya tamamen ara vermiş gibi gösterip, kısa çalışma uygulamasından yararlanmış olan bazı işverenler / işyerleri sorunlarla karşılaşmaya başladı. Örneğin bazı işyerleriyle ilgili olarak iş kazası, şikayet gibi nedenlerle yapılan incelemeler sonucunda, işyerinde çalışmaya hiç ara vermediği halde ay içerisinde işyerinde hiç çalışmamış gibi 0 (sıfır) gün ve kazanç üzerinden SGK’ya bildirilen işçiler olduğu tespit edildi. Hatta ihale kapsamında yapılan bazı işlerde dahi işçisini ay içerisinde ara vermeden çalıştırıp, kısmen veya tamamen çalışmaya ara verilmiş gibi SGK’ya bildirip kısa çalışma uygulamasından yararlanan işverenlerin olduğu bile tespit edildi.

Yukarıda belirtildiği şekilde, işçisi ay içerisinde işyerinde normal şekilde çalıştığı halde çalışmaya ara vermiş gibi gösterip kısa çalışmadan yararlandığı tespit edilen işverenler ise bazı yaptırım ve cezalarla karşı kaşıya kaldı.

Peki bu durumdaki işverenlere hangi yaptırım ve cezalar uygulanmaktadır ?  Bu konuda hem SGK hem de İŞKUR tarafından işlem yapılmakta olup, bunlar aşağıda belirtilmiştir.

SGK Tarafından Uygulanacak Ceza ve Yaptırımlar

• İşçinin işyerinde ara vermeden çalıştığı halde hiç çalışmamış veya eksik çalışmış gibi kısa çalışma kapsamında gösterildiği aylarla ilgili olarak Sosyal Güvenlik Kurumu’na işveren tarafından iptal ve ek aylık prim ve hizmet belgesi / muhtasar ve prim hizmet beyannamesi verilmesi gerekecek. İşveren bu belgeleri vermezse SGK re’sen düzenleyip işleme koyacak. İptal prim belgesinden dolayı ceza uygulanmayacak ancak ek prim belgesinden dolayı her ay için ayrı ayrı idari para cezası uygulanacak. (Bkz. SGK İdari Para Cezaları – 5510 Para Cezaları)
• Kısa çalışma kapsamında SGK’ya 0 (sıfır) gün veya eksik gün üzerinden bildirilen işçilerle ilgili prim ödenmemiş olduğundan, o aylara ait sigorta primleri işverenden gecikme zammı ve cezası (faizi) ile birlikte tahsil edilecek.
• Başta asgari ücret desteği, 5 puanlık prim indirimi olmak üzere işverenin yararlandığı teşvik ve destekler varsa, bunlar faiziyle birlikte işverenden geri alınacak.

İŞKUR Tarafından Uygulanacak Ceza ve Yaptırımlar

4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun kısa çalışma ödeneği uygulamasıyla ilgili Ek 2 nci maddesinde aynen; “İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.” hükmü yer almaktadır.

Söz konusu Kanun hükmüne istinaden, işyerinde ay içerisinde çalışmış olan işçisini 20 günden az çalışmış veya hiç çalışmamış gibi (0 – sıfır gün üzerinden) SGK’ya bildirip, mevzuata aykırı olarak işçisine İŞKUR tarafından kısa çalışma ödeneği ödenmesine sebep olan işverenden, İŞKUR tarafından işçiye yapılmış olan kısa çalışma ödeneğinin tamamı yasal faiziyle birlikte geri alınacak.

İşçiye Herhangi Bir Yaptırım veya Ceza Uygulanacak mı ?

Kanun maddesinde işçinin herhangi bir sorumluluğuna yer verilmemiş olmakla beraber, Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Yönetmelik’in 7/11. maddesinde; “İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden, işçinin kusurundan kaynaklanan fazla ödemeler ise yasal faizi ile birlikte işçiden tahsil edilir.” hükmüne yer verilmiş, dolayısıyla bazı durumlarda mevzuata aykırı / yersiz olarak ödenmiş olan kısa çalışma ödeneğinin yasal faizi ile birlikte işçiden alınacağı belirtilmiştir.

Ancak işyerinde normal şekilde çalıştığı halde işveren tarafından hiç çalışmamış veya eksik çalışmış gibi SGK’ya bildirilip, kısa çalışma ödeneği alması sağlanan işçi bundan sorumlu tutulamayacaktır, çünkü bu işçinin kusurundan kaynaklanan bir durum değildir. Aksine burada işçi bir de sigortasız çalıştırılarak (çünkü kısa çalışmadan yararlandığı süreler için çalışma gün sayısı SGK’ya 0 gün olarak gösterilmiş ve adına prim ödenmemiştir) mağdur edilmiştir. (isvesosyalguvenlik.com)