İşyerlerinde işe başlayan ve işten ayrılan çalışanların, mevzuatta belirtilen süre içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) bildirilmeleri zorunlu olup, bu zorunluluk herkes tarafından bilinmektedir. Bazı işverenlerin işçilerini kayıt dışı (sigortasız) çalıştırmaları da bu zorunluluğu bilmemelerinden kaynaklanan bir durum değildir.

11 Temmuz 1973 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmış olan 1774 sayılı Kimlik Bildirme Kanunu hükümlerine göre de; işe başlayan ve işten ayrılan çalışanlarla ilgili kimlik bilgilerinin genel kolluk örgütüne bildirilmesi zorunlu olup, konuyla ilgili ayrıntılı düzenleme de 13 Temmuz 1974 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Kimlik Bildirme Kanununun Uygulanması İle İlgili Yönetmelik’te yer almaktadır.

İşe Başlayan ve İşten Ayrılan Çalışanlarını Kolluk Örgütüne Bildirmesi Gereken İşyerleri

Şehir, kasaba ve köy sınırları içinde bulunan aşağıdaki işyerlerinin, işe başlayan ve işten ayrılan çalışanlarına ait kimlik bilgilerini genel kolluk örgütüne bildirmeleri gerekmektedir.

1- Otel, motel, han, pansiyon, bekar odaları, kamp, kamping, tatil köyü, her türlü özel veya resmi konaklama yerleri (yatılı okulların pansiyonları, yetiştirme yurtları ve köy odaları dahil) ile özel sağlık müesseseleri, dinlenme ve huzur evleri ve dini ve hayır kurumlarının sosyal tesisleri.

2- Her çeşit ticaret ve sanat amacı güden iş yerleri. (Bu kapsama her türlü ticarethane, tüccar yazıhanesi, ocak veya şantiye fabrika ve imalathane ve atölye, depo, antrepo, ardiye, mağaza ve dükkan, banka ve banker dairesi, ikraz ve istikraz müessesesi, imtiyazlı ve imtiyazsız anonim, kooperatif, limitet, komandit ve kollektif şirket gibi çalışma konusu mal veya para ticareti olan, dolayısı ile belirli yerinde para veya mal bulunduran veya hizmet arz eden ve amacı doğrultusunda maddi iş yapan özel veya kamu kuruluşları girmektedir.)

3- Öğrenci yurtları ve benzeri yerler.

4- Apartman, site ve konutlar. (Apartman veya sitelerde kapıcı, kaloriferci, bekçi, telefoncu olarak çalışanlarla benzeri idari, teknik ve yardımcı hizmetlerde çalışanlar, konutlarda sürekli veya geçici olarak ya da konutta kalarak çalışan hizmetçi, aşçı, mürebbiye, bekçi ve benzeri her türlü hizmetlerde çalışanların kimliklerinin kolluk örgütüne bildirilmesi gerekmektedir.)

Bildirimin Süresi ve Bildirim Şekli

Yukarıda birinci maddede belirtilen işyerlerinde işe başlayan ve işten ayrılan çalışanlara ait belgelerin 24 saat içerisinde; diğer işyerleri, öğrenci yurtları, apartman – site ve konutlarda işe başlayan ve işten ayrılan çalışanlara ait belgelerin ise üç gün içinde en yakın yetkili genel kolluk örgütüne verilmesi gerekmektedir.

Buradaki 24 saat deyimi; işe başlamanın veya ayrılmanın vuku bulduğu saatten itibaren geçen 24 saatlik süreyi; üç gün deyimi ise işe başlama veya ayrılmanın vuku bulduğu saatten itibaren işlemeye başlayan 72 saatlik süreyi ifade etmektedir.

Belgeden kastedilen ise Yönetmelik eki ÇALIŞANLARA AİT KİMLİK BİLDİRME BELGESİ olup, bu belgeye çalışanların kimlik bilgilerinin yazılması ve en yakın yetkili genel kolluk örgütüne verilmesi gerekmektedir.

Kimlik Bildirme Belgesinin Verileceği Kolluk Örgütü – İnternet Ortamında Bildirim

Bildirimin yapılması gereken en yakın genel kolluk örgütü; tesis, iş yeri veya konutun bulunduğu yerin sürekli olarak genel güvenliğini sağlayan polis veya jandarma karakoludur. Kimlik bildirimlerinin, mahalli kolluk örgütüne verilmeden evvel mahalle veya köy muhtarına onaylatılması gerekmektedir.

Öte yandan, bu bildirimler sorumlu işleticiler tarafından, yukarıda belirtilen süre içerisinde genel kolluk örgütüne elektronik ortamda da (internet üzerinden) yapılabilmektedir. Elektronik ortamda yapılacak bildirimler için mahalle veya köy muhtarının onayı gerekmez.

Elektronik bildirim, bildirimin yapılması gereken kolluk örgütüne bağlı olarak e-Devlet şifresiyle Emniyet Genel Müdürlüğünün veya Jandarma Genel Komutanlığının e-Devlet sayfasında bulunan Kimlik Bildirim Sistemi menüsünden yapılabilir.

Söz konusu sayfalara erişim linkleri aşağıda yer almaktadır.

Emniyet Genel Müdürlüğü E-Devlet Sayfası (turkiye.gov.tr)

Jandarma Genel Komutanlığı Kimlik Bildirim Sistemi (turkiye.gov.tr)

Bildirimi Yapmakla Yükümlü Olan Kişi

Yukarıda 1. maddede sayılan tesislerle, her türlü ticaret ve sanat amacı güden iş yerlerinde ve öğrenci yurtlarında, işe başlayan ve işten ayrılanlarla ilgili kimlik bildirimini yapma yükümlülüğü sorumlu işleticiye aittir. Sorumlu işletici kapsamına; sürekli veya geçici, sözleşmeli veya sözleşmesiz, ücretli veya ücretsiz olarak çalıştırmak ve yönetmek üzere, özel kuruluşlar için sahibi, kanuni temsilcisi veya kiracısı, resmi kuruluşlar için en büyük amir tarafından iş verilen veya atanan kişi veya bu kişi tayin edilmediği takdirde o yerin sahip, kanuni temsilci veya kiracısı girmektedir.

Apartman veya sitelerde yönetici veya yönetim kurulunun bu konuda yetkili kıldığı kişi, konutlarda ise konutların sahip veya kiracıları, işe başlayan ve işten ayrılanlarla ilgili kimlik bildirimini yapma yükümlüdür.

Kolluk Örgütüne Bildirilecek Çalışanlarla İlgili Belgeleri Süresinde SGK’ya Vermeyi Unutmayın

1774 sayılı Kimlik Bildirme Kanunun Ek 2 nci maddesi gereğince; işyerlerinde işe başladığı veya işten ayrıldığı için kolluk örgütüne bildirilen kişilerin kimlik bilgileri, genel kolluk örgütünce ilgili Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı il müdürlükleri veya merkez müdürlüklerine bildirildiğinden, kolluk örgütüne çalışanlarla ilgili olarak bildirilen işe başlama ve işten ayrılış tarihlerine uygun olarak, o çalışanlarla ilgili sigortalı işe giriş ve işten ayrılış bildirgelerinin yasal süresi içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) verilmiş olması / verilmesi gerekmektedir.

Çalışanlara ait sigortalı işe giriş bildirgesinin, istisnai durumlar hariç en geç çalışan işe başlamadan bir gün önce, sigortalı işten ayrılış bildirgesinin ise 10 gün içerisinde SGK’ya verilmesi gerekmektedir. (Bkz. İşkolu Koduna Göre Aynı Gün İşe Giriş Verilebilecek İşyerleri, Sigortalı İşten Ayrılış Bildirgesiyle İlgili Özellikli Durumlar) Bu bildirimleri süresinde yapmayanlara, SGK tarafından 5510 sayılı Kanunun 102 nci maddesi kapsamında idari para cezası uygulanmaktadır. (Bkz. SGK İdari Para Cezaları – 5510 Para Cezaları)

Personel Kimlik Kartı Verilmesi Zorunlu Olan İşyerleri

1774 sayılı Kimlik Bildirme Kanunun 4 üncü maddesi ile Kimlik Bildirme Kanununun Uygulanması İle İlgili Yönetmelik’in 9 ve 10 uncu maddeleri uyarınca; otel, motel, han, pansiyon, bekar odaları, günübirlik kiralanan evler, kamp, kamping, tatil köyü ve benzeri her türlü, özel veya resmi konaklama yerleri ile özel sağlık müesseseleri, dinlenme ve huzur evleri, dini ve hayır kurumlarının sosyal tesislerince kolluk örgütüne bildirilerek çalıştırılanlara, en geç üç gün içinde sorumlu işletici tarafından doldurulup onaylanan, KONAKLAMA TESİSİ PERSONELİNE AİT KİMLİK KARTI verilmesi, ayrılmak için başvuran kişinin kimlik kartının ise geri alınması zorunludur.

1774 Sayılı Kimlik Bildirme Kanununa Göre Uygulanan İdari Para Cezaları

Aşağıda belirtilen idari para cezaları 2022 yılı için geçerli tutarlar olup, söz konusu tutarlar her yıl yeniden değerleme oranında artırılmaktadır.

• İşe başlayan ve işten ayrılan çalışanlarla ilgili kimlik bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen;

– Otel, motel, han, pansiyon, bekar odaları, günübirlik kiralanan evler, kamp, kamping, tatil köyü ve benzeri her türlü, özel veya resmi konaklama yerleri ile özel sağlık müesseseleri, dinlenme ve huzur evleri, dini ve hayır kurumlarının sosyal tesislerine 1.171 TL,

– Diğer işyerlerine 76 TL,

idari para cezası uygulanır.

• Çalışana kimlik kartı vermeyen konaklama tesislerine 1.171 TL idari para cezası uygulanır.

• Kimlik bildirme belgesiyle gerçeğe uymayan bilgi verenlere 457 TL idari para cezası uygulanır.

Bu konudaki idari para cezaları mahalli mülki amir (vali veya kaymakam) tarafından verilir.

İdari Para Cezasına İtiraz ve Peşin Ödeme İndirimi

1774 sayılı Kimlik Bildirme Kanununa istinaden uygulanacak idari para cezaları hakkında da 5326 sayılı Kabahatler Kanunu hükümleri geçerlidir. Söz konusu Kanun hükümleri uyarınca da;

İdari para cezasının tebliği tarihinden itibaren onbeş (15) gün içinde, sulh ceza mahkemesine itirazda bulunulabilir. Bu süre içinde itiraz başvurusunun yapılmamış olması halinde idari para cezası kesinleşir.

İdari para cezasını kanun yoluna başvurmadan yani mahkemeye itiraz başvurusu yapmadan önce ödeyen kişiden bunun dörtte üçü tahsil edilir, yani yüzde 25 peşin ödeme indirimi yapılır. Peşin ödeme yaparak peşin ödeme indiriminden yaralanmış olmak, kişinin bu karara karşı kanun yoluna başvurmasına yani mahkemeye itirazda bulunmasına engel teşkil etmez.

İdari para cezasının ödemesi, tahsilat yapan vergi dairelerine, mal müdürlüklerine yapılabileceği gibi banka kartı ya da kredi kartı ile İnternet Vergi Dairesinden de yapılabilir. (İnternet Vergi Dairesi – gib.gov.tr) (isvesosyalguvenlik.com)