4/1-a (SSK) ve 4/1-b (Bağ-Kur) sigortalıları için nasıl ki bazı hal ve durumlar iş kazası sayılmaktaysa, aynı şekilde 4/1-c (Emekli Sandığı) kapsamında çalışan memurlar için de bazı hal ve durumlar iş kazası sayılmaktadır.

Ancak aradaki en önemli fark, memurlar için mevzuatta iş kazası yerine vazife malullüğü ifadesi kullanılmaktadır.

Memurlar açısında hangi hal ve durumların vazife malullüğü sayılacağı ise 1 Ekim 2008 tarihinden önce memuriyete başlamış olanlar için 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanununun 45 inci maddesinde, 1 Ekim 2008 tarihi veya sonrasında memuriyete başlamış veya başlayacak olanlar için de 5510 sayılı Kanunun Vazife Malûllüğü başlıklı 47 nci maddesinde belirtilmiştir.

1 Ekim 2008 veya Sonrasında Memuriyete Başlayanlar İçin Vazife Malullüğü (İş Kazası) Sayılan Hal ve Durumlar

5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten yani 1 Ekim 2008 tarihinden sonra ilk defa 4/1-c kapsamında sigortalı olanların (memuriyete başlayanların) malul hale gelmelerine veya ölümlerine neden olan olay;

– Vazifelerini yaptıkları sırada,

– Vazifeleri dışında idarelerince görevlendirildikleri herhangi bir kamu idaresine ait başka işleri yaparken bu işlerden dolayı,

– Kurumlarının menfaatini korumak maksadıyla bir iş yaparken,

– İdarelerince sağlanan bir taşıtla işe gelişi ve işten dönüşü sırasında,

– İşyerinde meydana gelen kazadan,

meydana gelmiş ise vazife malullüğü sayılmaktadır.

1 Ekim 2008 Tarihinden Önce Memuriyete Başlayanlar İçin Vazife Malullüğü (İş Kazası) Sayılan Hal ve Durumlar

Sosyal Güvenlik Reformu çerçevesinde üç ayrı sosyal güvenlik kurumunun (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) Sosyal Güvenlik Kurumunun çatısı altında birleşmiş olması nedeniyle yürürlüğe giren 5510 sayılı Kanunla birlikte 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunun da bir çok maddesi yürürlükten kaldırılmış ve yerini 5510 sayılı Kanun hükümleri almış olmakla birlikte, 5510 sayılı Kanunun 5434 sayılı Kanuna ilişkin geçiş hükümleri başlıklı Geçici 4 üncü maddesinde; “Bu Kanunda aksine bir hüküm bulunmadığı takdirde; iştirakçi iken, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamına alınanlar, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 5434 sayılı Kanun hükümlerine tabi olarak çalışmış olup bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine tabi olarak yeniden çalışmaya başlayanlar ile bunların dul ve yetimleri hakkında bu Kanunla yürürlükten kaldırılan hükümleri de dahil 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre işlem yapılır.” hükmüne yer verilmiştir.

Dolayısıyla 1 Ekim 2008 tarihinden önce memuriyete başlamış veya bu tarihten önce memuriyete başlamış olmakla birlikte daha sonra memuriyete ara vermiş ve 1 Ekim 2008 tarihi veya sonrasında tekrar memuriyete başlamış olanlar için, vazife malullüğü açısından 5434 sayılı Kanun hükümleri esas alınacaktır.

5434 sayılı Kanunun 45 inci maddesi uyarınca da;

– İştirakçilerin vazifelerini yaptıkları sırada vazifelerinden doğmuş olan,

– Vazifeleri dışında kurumların verdiği her hangi bir kuruma ait başka işleri yaparken, bu işlerden doğmuş olan,

– Kurumların menfaatini korumak maksadiyle bir iş yaparken o işten doğmuş olan (Maksadın ilgili kurumlarca kabul edilmesi şartiyle),

– Fabrika, atelye ve benzeri işyerlerinde, işe başlamadan evvel iş sırasında veya işi bitirdikten sonra, o işyerinde husule gelen ve yine o işyerinin mahiyetinden veya çalışma konusundan ileri gelen kazadan doğmuş olan,

maluliyet halleri vazife malullüğü sayılmaktadır.

Harp Malullüğü Sayılan Hal ve Durumlar

Vazife malullüğü;

– Harpte fiilen ateş altında,

– Harpte, harp bölgelerindeki harp harekât ve hizmetleri sırasında, bu harekât ve hizmetlerin sebep ve etkileriyle,

– Harpte veya harbe hazırlık devresinde her çeşit düşman silâhlarının etkisiyle,

– Askerî harekâtı gerektiren iç tedip ve sınır hareketleri sırasında, bu hareketlerin sebep ve etkisiyle,

– Barışta veya olağanüstü hallerde, emir veya görev ile uçuş yapan uçucularla hangi meslek ve sınıftan olursa olsun emirle görevli olarak uçakta bulunanlardan uçuşun havadaki ve yerdeki sebepleriyle ve yine emir ve görev ile dalış yapan dalgıçlarla, hangi meslek ve sınıftan olursa olsun emirle görevli olarak denizaltı gemisinde veya dalgıç kıtasında bulunanlardan denizaltıcılığın veya dalgıçlığın çeşitli sebep ve etkileriyle,

– Anayasanın 92 nci maddesi veya Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler uyarınca Türk Silahlı Kuvvetlerinin yabancı ülkelere gönderilmesini gerektiren durumlarda, birliklerin bulundukları yerlerden hareketlerinden itibaren yurt içinde, yurt dışında, yabancı ülkelerde veya yurda dönüş sırasında,

– İç güvenlik veya istihbarat görevi ifa eden kamu kurum ve kuruluşlarınca yerine getirilen uçuş veya dalış hizmetleri sırasında, uçuşun havadaki ve yerdeki veya dalgıçlığın çeşitli sebep ve tesiriyle,

meydana gelmiş ise bu durumda harp malullüğü sayılmaktadır.

Vazife veya Harp Malullüğü Kapsamına Girmeyen Hal ve Durumlar

Vazife veya harp malullüğüne sebep olan olay;

– Keyif verici içki ve her çeşit maddeler kullanmaktan,

– Kanun, tüzük ve emir dışında hareket etmiş olmaktan,

– Yasak fiilleri yapmaktan,

– İntihara teşebbüsten,

– Her ne suretle olursa olsun kendisine veya başkalarına menfaat sağlama veya zarar verme amacından,

meydana gelmişse, vazife veya harp malullüğü sayılmaz. 1 Ekim 2008 tarihinden önce memuriyete başlamış olanlar için adi malullük, 1 Ekim 2008 veya sonrasında memuriyete başlayanlar içinse normal malullük sayılır.

Vazife ve Harp Malullüğünden Sağlanan Haklar

4/1-c (Emekli Sandığı) kapsamındaki sigortalının malul kalmasına neden olan olay yukarıda belirtilen vazife veya harp malullüğü kapsamına giriyorsa sigortalının kendisine vazife malullüğü aylığı bağlanır. Malullük harp malullüğü nedeniyle meydana gelmişse bağlanacak vazife malullüğü aylığına ayrıca harp malûllüğü zammı eklenir.

Vazife malûllüğü aylığı almakta iken veya vazife malûllüğü aylığı bağlanması gerekirken ölenlerin hak sahiplerine, müstahak olmaları halinde harp malûllüğü zammı da dahil olmak üzere prim ödeme gün sayısına bakılmaksızın ölüm aylığı (dul – yetim aylığı) bağlanır.

Vazife Malullüğünün SGK’ya Bildirilmesi

Kamu idareleri vazife malûllüğüne sebep olan olayı, o yer yetkili kolluk kuvvetlerine veya kendi mevzuatına göre yetkili mercilere derhal, Sosyal Güvenlik Kurumu’na da en geç onbeş iş günü içinde bildirmekle yükümlüdürler.

On beş günlük Kuruma bildirim süresi;

– Vazife malûllüğüne sebep olan olayın meydana geldiği tarihten,

– Hastalıklarının sebep ve mahiyetleri dolayısıyla haklarında vazife malûllüğü hükümleri uygulanacaklar için, hastalıklarının tedavisinin imkânsız olduğuna dair düzenlenen kati raporun onay tarihinden,

– Esirlik ve gaiplik hallerinde ise, bu hallerin sona erdiği tarihten,

başlar.

Kuruma bildirim, aynı süre içerisinde sigortalının kendisi veya hak sahiplerince de yapılabilir. Ancak vazife malûllüğüne sebep olan olaydan kamu idarelerinin yetkili mercilerinin haberdar edilmemiş olması hali hariç, sigortalının kendisinin veya ilgililerin bu konudaki bildirimi, kamu idarelerinin bildirim sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.

Diğer Konular

4/1-a (SSK) ve 4/1-b (Bağ-Kur) sigortalılarıyla ilgili iş kazası konusunda web sitemizde çok sayıda yazı yer almakta olup bu yazılara sayfa üstünde sağ tarafta bulunan site içi Arama fonksiyonunu kullanarak ulaşabilirsiniz. (isvesosyalguvenlik.com)