4/c (Emekli Sandığı) kapsamında sigortalı olanlar için adi malullük ve vazife malullüğü olmak üzere iki şekilde malullük söz konusu olup, aradaki en önemli fark, adi malullükte belirli bir hizmet süresi şartı aranmaktayken vazife malullüğünde herhangi bir hizmet süresi şartı aranmamaktadır.

Yani 4/a (SSK) ve 4/b (Bağ-Kur) kapsamında çalışanlar için geçerli olan iş kazasının yerini 4/c (Emekli Sandığı) kapsamında sigortalı olanlar için vazife malullüğü almıştır.

1 Ekim 2008 veya Sonrasında 4/c Kapsamında İlk Defa Sigortalı Olanların Malulen Emeklilik Şartları

1.10.2008 veya sonrasında ilk defa 4/c kapsamında sigortalı olanların vazife veya harp malullüğü dışındaki sebeplerle 5510 sayılı Kanun hükümlerine göre malulen emeklilik şartları kısaca aşağıdaki gibidir;

• Sigortalının, SGK tarafından sevk edilmesi sonucu ilgili hastane tarafından düzenlenen sağlık kurulu raporu ve eki belgelerin SGK Kurum sağlık Kurulu tarafından değerlendirilmesi sonucunda, sigortalının çalışma gücünün en az % 60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybettiğinin tespit edilmiş olması,

• En az on yıldan beri sigortalı olma (ilk sigorta giriş tarihinden itibaren en az 10 yıl geçmiş olması, başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl olan sigortalılar için bu sigortalılık süresi şartı aranmaz),

• Malûllük, yaşlılık ve ölüm sigorta yani uzun vadeli sigorta kollarını kapsayacak şekilde toplam olarak en az 1800 prim günü olması,

gerekir.

Bu konuda ayrıntılı bilgi için “Emeklilik İşlemleri” konulu ve 2018/38 sayılı SGK Genelgesine bakılabilir. Söz konusu Genelgeye SGK’nın internet sitesindeki Mevzuat bölümünden ulaşılabilir.

Vazife malullüğü ile harp malullüğü şartları konusundaki ayrıntılı bilgi aşağıda yer almaktadır.

1 Ekim 2008 Tarihinden Önce İştirakçi Olanlar İçin Malulen Emeklilik Şartları

Aşağıda belirtilen malulen emeklilik şartları 1 Ekim 2008 tarihinden önce 5434 sayılı Emekli Sandığı iştirakçisi olarak işe başlamış olanlar için geçerlidir.

4/C (EMEKLİ SANDIĞI) KAPSAMINDA SİGORTALI OLANLARIN MALUL SAYILMALARININ GENEL ŞARTLARI

SGK tarafından sevk edilen hastane sağlık kurullarınca usulüne uygun olarak düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu “her ne sebep ve suretle olursa olsun vücutlarında oluşan arızalar veya tedavisi imkânsız hastalıklar yüzünden atandıkları vazifelerini yapamayacak duruma girdikleri” ya da “hastalıklarının kanunlarında tayin edilen sürelerden (genel olarak 657 ve 926 sayılı kanunlarda yer alan süreler) fazla devam ettiği” Kurum (SGK) Sağlık Kurulunca tespit edilenler “malul” sayılmakta olup, memurlar malullüklerinin mahiyetlerine ve doğuş sebeplerine göre “adi malûl” veya “vazife malûlü” sayılmaktadır.

Kat’i Sağlık Kurulu Raporlarına Göre Malullük

5434 sayılı Kanunun mülga 44 üncü maddesi uyarınca, iştirakçilerden her ne sebep ve suretle olursa olsun vücutlarında oluşan arızalar veya tedavisi imkânsız hastalıklar yüzünden vazifelerini yapamayacak duruma girdiklerine Kurum (SGK) Sağlık Kurulunca karar verilenler “malul sayılmakta” ve haklarında “malullük” hükümleri uygulanmaktadır.

Sıhhi İzin Sürelerine Göre Malullük

5434 sayılı Kanunun mülga 47 nci maddesi uyarınca iştirakçilerden vazifelerini yapamayacak derecede hastalığa uğrayanlardan,

a) Hastalıkları kanunlarında tayin edilen sürelerden (genel olarak 657 ve 926 sayılı kanunlarda yer alan süreler) fazla devam edenler,

b) Hastalıklarının tedavisi imkansız olduğu sağlık kurulu raporuyla belirlenenler, sıhhi izin sürelerinin bitmesi beklenilmeksizin,

bu hastalıklarının mahiyetlerine ve doğuş sebeplerine göre, adi malul veya vazife malulü sayılmaktadır.

Sıhhi izin süreleri aşağıda belirtilmiş olup, sıhhi izin süresini dolduranların başka sınıf ve vazifelere nakledilerek göreve devam etme imkanları bulunmamaktadır.

Kesin işlemli raporu bulunmadığı halde uzun süreden beri tedavi gördüğü anlaşılanların, kullanmış oldukları tüm istirahatlerinin toplamına göre, sıhhi izin sürelerini doldurup doldurmadıkları Kurum (SGK) Sağlık Kurulunca incelenerek karara bağlanır.

Memurlar İçin Geçerli Sıhhi İzin Süreleri

657 sayılı Kanunun 105 inci maddesi uyarınca memura, aylık ve özlük hakları korunarak, verilecek raporda gösterilecek lüzum üzerine;

• Kanser, verem ve akıl hastalığı gibi uzun süreli bir tedaviye ihtiyaç gösteren hastalığı hâlinde on sekiz,

• Diğer hastalık hâllerinde ise on iki,

aya kadar izin verilir, gerektiğinde bu süreler bir katına kadar uzatılabilir.

Görevi sırasında veya görevinden dolayı bir kazaya veya saldırıya uğrayan veya bir meslek hastalığına tutulan memur, iyileşinceye kadar izinli sayılır.

Askeri Personel İçin Geçerli Sıhhi İzin Süreleri

926 sayılı Kanunun 128 inci maddesi uyarınca;

• Barışta ve savaşta hizmet yapamayacak şekilde hastalanan subaylar ve astsubaylar, hastalıkları geçici veya geçici olup sekel bırakan hastalıklardan ise, fiilen iki yılı geçmemek üzere, nekahet tedavisi, istirahat ve hava değişimi işlemine tabi tutulur.

• Kanser, her türlü kötü huylu tümör, verem, kronik böbrek yetmezliği ile akıl ve ruh hastalıkları gibi uzun süreli bir tedaviye ihtiyaç gösteren hastalığa yakalananlar, toplam olarak ve fiilen üç yılı geçmemek şartı ile tedavi, istirahat veya hava değişimine tabi tutulabilir

• Barışta ve savaşta görev esnasında veya görev dışında, görevlerinden dolayı bir saldırıya veya kazaya uğrayan veya bir meslek hastalığına yakalanan subay ve astsubaylar yukarıda belirtilen sürelerle bağlı olmaksızın iyileşinceye kadar izinli sayılır.

Diğer Personel İçin Geçerli Sıhhi İzin Süreleri

Personel kanunlarına tabi olmayanların hastalık sebebiyle malul sayılmalarına esas alınacak hastalık süresi hakkında kendi özel kanunları yürürlüğe girinceye kadar 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun hastalık iznine ilişkin hükümleri uygulanır.

Memuriyete Başlamadan Önce Malul Sayılmayı Gerektiren Hastalık veya Engelliliği Olanların Durumu

Her ne kadar 5434 sayılı Kanunun mülga 44 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında göreve atandığı tarihten önce malul sayılmayı gerektiren hastalık veya engelliliği mevcut olanlar hakkında malullük hükümlerinin uygulamayacağı hükme bağlanmış ise de, anılan maddede sıhhi izin sürelerinin dolumu nedeniyle malul sayılanların, söz konusu sıhhi izin sürelerini kullanmalarına neden olan hastalığın, sigortalılık öncesi var olup olmadığı hususunda veya hastalığın sigortalılık öncesinde de var olması halinde, bu durumun malul sayılmaya engel teşkil edeceğine ilişkin bir hükme yer verilmemiştir.

Sıhhi İzin Süresinin Hesabında Dikkate Alınan Süreler

• 657 sayılı Kanuna tabi memurların hastalıkları sebebiyle yataklı tedavi kurumlarında yatarak gördükleri tedavi süreleri,

• İlk hastalık izninin alındığı tarihten itibaren bir yıldan fazla ara vermeden aynı hastalık nedeniyle alınan rapor süreleri,

• Personel kanunlarındaki yazılı sürelerden önce geçen hastalıkları en çok bir yıl içinde nüksetmesi halinde eski ve yeni hastalık süreleri,

hastalık izinlerine ait sürelerin hesabında dikkate alınır.

Sıhhi İzin Süresinin Hesabında Dikkate Alınmayan Süreler

• 926 sayılı Kanuna tabi olanların, hastalıkları sebebiyle hastanelerde geçen teşhis ve tedavi süreleri,

• Ayrı ayrı hastalıklar sebebiyle alınan rapor süreleri,

• Aynı hastalık sebebiyle son istirahat raporunun bitiminden l yıl geçtikten sonra alınan rapor süreleri,

• Kadın iştirakçilere verilen doğum öncesi ve sonrası izin süreleri,

hastalık izinlerine ait sürelerin hesabında dikkate alınmaz.

Sıhhi İzin Sürelerinin Hesabı

• Aynı hastalık nedeniyle ilk hastalık izninin alındığı tarihten itibaren bir yıldan fazla ara vermeden alınan rapor süreleri,

• Kanunlarında yazılı müddetlerden evvel geçen hastalıkların en çok bir yıl içinde nüksetmeleri halinde, eski ve yeni hastalık sıhhi izin süreleri,

• Farklı hastalıklar nedeniyle alınan rapor süreleri ayrı ayrı,

toplanmak suretiyle sıhhi izin süresi hesabı yapılır.

Sıhhi İzin Süreleri Dolduğu İçin Malulen Emekli Olanların Sağlığına Kavuşmaları

Sıhhi izin süresini doldurmaları nedeniyle haklarında emeklilik hükümleri uygulananlardan, gerekli sağlık şartlarını yeniden kazandıkları (sağlığına kavuştuğu) resmî sağlık kurullarınca tespit edilerek, niteliklerine uygun kadrolarda yeniden göreve başlayanların, aynı hastalık veya başka bir hastalık kapsamında kullanacakları sıhhi izin süresi yeniden başlatılır.

İştirakçiliği Sona Erenlerin Malul Sayılma Şartları

Sadece 4/c (Emekli Sandığı) kapsamında değil de 4/a (SSK) ve/veya 4/b (Bağ-Kur) kapsamında da çalışmaları bulunanların emeklilik şartlarının belirlenmesinde son 7 yıllık fiili hizmet süresi (2.520 prim günü) içerisinde en çok prim günü bulunan sigortalılık statüsünün esas alınması uygulaması, malullük ve ölüm ile iş kazaları ve meslek hastalıkları hallerinde uygulanmaz, sadece yaşlılık (emeklilik) aylığı bağlanması durumunda uygulanır. (Bkz. Emeklilik Başvurusunda Son Yedi Yıl – 1260 Gün Uygulaması Nedir ?)

Dolayısıyla; 5434 sayılı Kanunun mülga 39 uncu maddesinin (e) ve (f) fıkraları kapsamındakiler hariç olmak üzere iştirakçilikleri herhangi bir nedenle sona ermiş ve görevinden ayrıldıktan sonra 5510 sayılı Kanunun 4/1-(a) ve (b) bentleri kapsamında veya 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesinde sayılan sandıklara tabi sigortalılığı bulunmayanlardan, fiili hizmet müddetleri 10 yıl ve daha fazla olduğu için kesenek iadesi yapılmayarak hizmetleri saklı tutulanların, 61 yaşını doldurmadan önce alacakları sağlık kurulu raporlarının Kurum sağlık kurulunca incelenerek “malul olduklarına” karar verilenler malul sayılır.

Buna karşılık iştirakçiliği yani 4/c (Emekli Sandığı) kapsamındaki sigortalılığı bir şekilde sona ermiş olup daha sonra 4/a (SSK) ve/veya 4/b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalı olanlar ise en son hangi kapsamda sigortalılıkları varsa o sigortalılık statüsüne bağlı şartlarla malulen emekli olabilirler. (Bkz. Malullük Sigortası – Malul Sayılma ve Aylık Bağlanmasının Şartları – Kontrol Muayenesi ve Diğer Konular)

Malul Sayılmaya Engel Haller

• İştirakçilerden; talim, manevra, seferberlik veya harp dolayısıyla vazifeleri ile ilgileri kesilmeksizin silah altına alındıkları dönemde malul olup, bu malullükleri asıl vazifelerini yapmaya mani olmayanlar,

• Göreve atandıkları tarihten önce malul sayılmalarını gerektiren bir hastalık ve engelliliği bulunanlar,

(Kanuna geçici 219 uncu maddesi uyarınca bu kapsamda olup da Kurum sağlık kurulunca 21/04/2005 tarihinden önce malul olduklarına karar verilenlerin bu hakları saklı tutulmuştur. Ayrıca, Kurum (SGK) sağlık kurulunca sıhhi izin kullanmasına neden hastalığının göreve girmeden önce de mevcut olduğu tespit edilen iştirakçiler hakkında yukarıdaki hüküm uygulanmaz.)

• Kurum (SGK) sağlık kurulunca malul sayılan iştirakçilerden, maluliyetleri nedeniyle görevleriyle ilişikleri kesilmeyip, malullüklerinin mani olmadığı başka vazife ve sınıflara nakil suretiyle tayinleri yapılmak suretiyle göreve devam etmeyi tercih edenler,

• 5434 sayılı Kanun kapsamında iştirakçi olarak çalışmaya devam etmekte iken, malulen emekliye sevk edilmeleri dışında, herhangi bir nedenle görevleri sona erenler,

• Özel kanunlarına göre yükümlülük süresine tabi olanlardan, bu yükümlülüklerini tamamlamayanlar veya malûliyetlerinin yeni vazifelerine de mani olduğuna dair mülga 50’nci madde uyarınca rapor almayanlar,

• 5434 sayılı Kanunun mülga 39 uncu maddesinin (e) ve (f) fıkraları kapsamında emekliye sevk edilen ve toplam hizmet süresinin 25 yıldan az olması nedeniyle haklarında toptan ödeme işlemi yapıldıktan sonra başka bir statüde çalışması bulunmayanlardan, toptan ödeme tutarını almayarak malullük talebinde bulunanlar,

hakkında malullük hükümleri uygulanmaz.

VAZİFE ve HARP MALULLÜĞÜ ŞARTLARI

Vazife ve harp malullüğü şartlarıyla ilgili açıklamalar Memurlar İçin İş Kazası Sayılan Haller başlıklı yazıda yer almaktadır.

ADİ MALULLÜK ŞARTLARI

Malullük halinin, vazife malullüğü dışında kalan sebep ve hallerden doğması halinde “Adi Malullük” bunlara uğrayanlara da “Adi Malul” denilmektedir.

Adi Malullük Aylığına Hak Kazanma Koşulları

5434 sayılı Kanunun mülga 53 üncü maddesi gereğince, iştirakçi veya iştirakçilikleri sona ermiş ve daha sonra başka bir sigortalılık haline tabi olarak çalışmamış olanlara, malullük aylığı bağlanabilmesi için;

• Kanuna göre malul sayılması (bu konudaki şartlar yukarıda belirtilmiştir),

• Hizmet sürelerinin en az 10 yıl olması,

şartları aranır.

5 Yıl Hizmet Süresi İle Adi Malullük Aylığına Hak Kazanma Koşulları

İştirakçilerden tedavisi mümkün olmayan bir maluliyete uğrayan ve bu maluliyeti sebebiyle herhangi bir şekilde kazanç ve başkasının yardımı olmaksızın hayatını idame imkanı kalmayanların ise, en az 5 yıl fiili hizmetinin bulunması yeterlidir. Ancak bunların söz konusu maluliyetlerinin 5434 sayılı Kanunun mülga 48 inci maddesinde belirtilen,

• Keyif verici içki ve her çeşit maddeler kullanmaktan,

• Kanun, tüzük ve emir dışında hareket etmiş olmaktan,

• Yasak fiilleri yapmaktan,

• İntihara teşebbüsten,

• Her ne suretle olursa olsun kendisine veya başkasına menfaat sağlamak veya zarar yapmak maksadından,

doğmamış olması gerekmekte olup, bu hüküm iştirakçilikleri sona ermiş ve daha sonra başka bir sigortalılık haline tabi olarak çalışmamış olanlar hakkında da uygulanmaktadır.

Diğer taraftan, hizmet süresi 5 yıldan az olan ve 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce görevinden ayrılmış, ancak görevde iken almış olduğu sağlık kurulu raporu, mülga Emekli Sandığı Sağlık Kurulunca incelenmiş ve maluliyetlerine karar verilerek toptan ödeme yapılmış olanların, 5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesinin on beşinci fıkrası hükmüne istinaden borçlanacağı ya da ihya edeceği hizmetlerle birlikte 5 yılı doldurması ve 5510 sayılı Kanuna göre hizmet yönünden aylığa hak kazanır duruma gelmesi halinde, görevde iken alınmış olan sağlık kurulu raporları dikkate alınarak, 5510 sayılı Kanunun 25 ve 26 ncı maddelerine göre (başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl olup olmadığı yönüyle) incelenmesi için Sağlık Kuruluna gönderilir. Görevde iken alınmış olan sağlık kurulu raporları bulunmayanların ve hizmet süresi 5 yıldan az ya da fazla olmakla birlikte borçlanacağı ya da ihya edeceği hizmetleri de olmayanların maluliyet talepleri ise reddedilir.

Aynı şekilde Kanuna tabi iştirakçiliği sona erenlerden açıkta olanların, 5510 sayılı Kanunun 26 ncı maddesinde yer alan, “b) En az on yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 gün” hükmüne göre malullük aylığı bağlanması talebinde bulunmaları halinde, talepleri reddedilir.

Konu Hakkında Daha Ayrıntılı Bilgi

1 Ekim 2008 tarihinden önce 4/c (Emekli Sandığı) kapsamında sigortalı olanların malulen emeklilik şartları ve diğer konular hakkında ayrıntılı bilgiye KAYSİS (ELEKTRONİK KAMU BİLGİ YÖNETİM SİSTEMİ) (kaysis.gov.tr) sayfasında Genelgeler bölümünde yer alan “4/1-(c) Kapsamındaki Sigortalıların Tescil ve Hizmet, Emeklilik ve Ödeme İşlemleri” konulu ve 2020/22 sayılı SGK Genelgesinden ulaşılabilir. 1 Ekim 2008 veya sonrasında ilk defa 4/c kapsamında sigortalı olanların malulen emeklilik şartları konusunda ayrıntılı bilgiye ise aynı internet sayfasında yer alan “Emeklilik İşlemleri” konulu ve 2018/38 sayılı SGK Genelgesine bakılabilir.  (isvesosyalguvenlik.com)