Normal emeklilik, malulen emeklilik, engellilik nedeniyle erken emeklilik, ölüm (dul-yetim) aylığı bağlanma şartları, fiili hizmet süresi zammı, itibari hizmet süresi, cenaze yardımı, evlenme yardımı (çeyiz parası) gibi SGK işlem ve uygulamalarıyla ilgili soru ve cevaplar.

Not: Aşağıda yer alan cevap ve açıklamalar 30.01.2014 tarihinden sonraki mevzuat ve uygulama konusundaki değişiklikleri içermemektedir, bu konularda sitemizde yer alan diğer güncel yazılara da bakabilirsiniz.

SORU 1- UZUN VADELİ SİGORTA KOLLARI (EMEKLİLİK) HANGİ YARDIMLARI KAPSAMAKTADIR ?

CEVAP 1- Uzun vadeli sigorta kolları,

– Yaşlılık (emekli) aylığı bağlanması,

– Malullük ve vazife malullüğü aylığı başlanması,

– Hak sahiplerine ölüm aylığının bağlanması,

– Ölüm aylığı almakta iken evlenen kız çocuklarına evlenme yardımı yapılması,

– Ölenin yakınlarına cenaze ödeneği verilmesi,

yardımlarını kapsamaktadır.

SORU 2- UZUN VADELİ SİGORTA KOLLARI (EMEKLİLİK) UYGULAMASI KAPSAMINDA YAŞ TESPİTİNDE HANGİ UNSURLAR ESAS ALINMAKTADIR ?

CEVAP 2- Sigortalılar ile hak sahiplerinin;

-Nüfus cüzdanlarındaki doğum tarihleri ile nüfus kayıtlarındaki doğum tarihleri arasında fark varsa nüfus kayıtlarındaki tarih,

-Birden fazla nüfus kaydı bulunanların, bu kayıtları arasında fark varsa nüfus kayıtlarındaki eski tarihli kayıt,

-Birden fazla nüfus kaydı bulunanlardan, kayıtlarının birisinin idare veya kaza mercilerinden verilmiş bir kararla yapılmış veya düzeltilmiş olması durumunda kararların kesinleşmiş olması şartıyla nüfus kayıtlarına geçirilmemiş olsa bile bu kayıt,

-Sigortalının ilk defa malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olduğu tarihte, sigortalıların ve hak sahibi çocuklarının nüfus kütüğünde kayıtlı bulunan doğum tarihleri,

-Sigortalının ilk defa sosyal güvenlik sistemine tabi olduğu tarihten sonra doğan çocuklarının, nüfus kütüğüne ilk olarak yazılan doğum tarihleri,

esas alınmaktadır.

SORU 3- UZUN VADELİ SİGORTA KOLLARINDA (EMEKLİLİK) YAŞ DÜZELTMELERİ DİKKATE ALINMAKTA MIDIR ?

CEVAP 3- Malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarından aylık bağlanmasında ilk defa sigortalı olunduğu tarihten sonraki yaş düzeltmeleri dikkate alınmamaktadır.

Dolayısıyla, özetle, ilk sigortalı olduktan sonra yapılan yaş düzeltmeleri sosyal güvenlik açısından dikkate alınmamaktadır.

SORU 4- UZUN VADELİ SİGORTA KOLLARINDA SİGORTALILIK SÜRESİ NASIL BELİRLENMEKTEDİR ?

CEVAP 4- Uzun vadeli sigorta kollarından aylığa hak kazanma, genel olarak sigortalının belli bir prim ödeme gün saysını (hizmeti) ve yaşını tamamlama şartına bağlanmıştır. Ancak bazı hallerde, özellikle 4/a (eski SSK’li) kapsamındaki sigortlılar yönüyle malulük, yaşlılık ve ölüm aylığına hak kazanmada, belli bir sigortalılık süresinin yerine getirilmesi de önemli bir yer tutmaktadır.

5510 sayılı Kanunla sigortalılık süresi şartına göre aylığa hak kazanma seçenekleri önemli ölçüde kaldırılmakla birlikte, 4/b (eski Bağ-Kur’lu) ve 4/c (eski Emekli Sandığı) sigortalılarını da kapsyacak şekilde istisnai düzenlemelere de yer verilmiştir.

Uzun vadeli sigorta kolların açısından sigortalılık süresi, ilk defa sigortalı olunduğu (adına prim ödenmeye başlandığı) tarih ile tahsis talebinde bulunduğu veya ölüm tarihi arasında geçen süreyi kapsamaktadır.

SORU 5-  2008 YILINDA YÜRÜRLÜĞE GİREN 5510 SAYILI KANUNLA YAŞLILIK AYLIĞI (EMEKLİLİK) ŞARTLARINDA HERHANGİ BİR DEĞİŞİKLİK YAPILMIŞ MIDIR ?

CEVAP 5- 5510 sayılı Kanunla yaşlılık aylığı (normal emeklilik) 30/4/2008 tarihinden önce işe girmiş olanların emeklilik şartlarında herhangi bir değişiklik yapılmamış ve bu tarihten önce işe girenlerin hakları korunmuştur.

Bu tarihten sonra ilk defa işe girenlerin emeklilik şartlarının ise 5510 sayılı Kanuna göre belirlenmesi öngörülmüştür.

SORU 6- 5510 SAYILI KANUNA GÖRE 30/4/2008 TARİHİNDEN SONRA İŞE GİRENLER İÇİN YAŞLILIK (EMEKLİLİK) AYLIĞI ŞARTLARI NASIL BELİRLENMİŞTİR ?

CEVAP 6- 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden sonra (30/4/2008) işe veya göreve başlayanların emeklilik şartları;

– 4/a  (eski SSK’lı) kapsamında çalışanlar için 2036 yılına kadar kadınlar  58 ve erkekler  60 yaş ile 7200 gün prim ödeme gün sayısı,

– 4/b (eski Bağ-Kur’lu) ile 4/c (eski Emekli Sandığı) kapsamında çalışanlar için 2036 yılına kadar kadınlar  58 ve erkekler 60 yaş ile 9000 gün prim ödeme gün sayısı,

– Her üç statü için 2036 ila 2048 yılları arasında yaşların kademeli olarak artışı ve 2048 yılından sonra hem kadın hem erkek için yaş 65,

olarak belirlenmiştir.

2036 yılından sonra yaş olarak kademeli geçiş süreci de;

-1/1/2036 ilâ 31/12/2037 tarihleri arasında kadın için 59, erkek için 61,

-1/1/2038 ilâ 31/12/2039 tarihleri arasında kadın için 60, erkek için 62,

-1/1/2040 ilâ 31/12/2041 tarihleri arasında kadın için 61, erkek için 63,

-1/1/2042 ilâ 31/12/2043 tarihleri arasında kadın için 62, erkek için 64,

-1/1/2044 ilâ 31/12/2045 tarihleri arasında kadın için 63, erkek için 65,

-1/1/2046 ilâ 31/12/2047 tarihleri arasında kadın için 64, erkek için 65,

-1/1/2048 tarihinden itibaren ise kadın ve erkek için 65,

olarak uygulanmaktadır.

Ayrıca, her üç statü için ve 1/5/2008 tarihinden sonra ilk defa girenlerden ileri yaşta olanlar için, yukarıda belirtilen yaş hadlerine 3 yıl eklenmek suretiyle 4/a (eski SSK’lı) kapsamında olan sigortalılar için 7000, 4/b (eski Bağ-Kur’lu) ve 4/c (eski Emekli Sandığı) kapsamındaki sigortalılar için 5400 gün prim ödeme gün sayısıyla emekli olmalarına imkan tanınmıştır.

Yalnız, 4/a (eski SSK’lı) sigortalıları için  5400 gün şartı hemen uygulanmamakta olup, 2008  yılından başlamak üzere 4500 güne her yıl 100 gün eklenmek suretiyle ve 5400 güne ulaşıncaya kadar kademeli bir uygulama söz konusu olacaktır.

SORU 7- HER ÜÇ STATÜ İÇİN NORMAL EMEKLİLİK YAŞININ KADEMELENDİRİLMESİNDE YAŞ HADLERİ EMEKLİ TARİHİNE GÖRE Mİ BELİRLENMEKTEDİR ?

CEVAP 7- Hayır. Yaş hadlerinin uygulanmasında asgari prim gün sayısı şartının doldurulduğu tarihte geçerli olan yaş hadleri esas alınmaktadır.

Örneğin, 4/a (eski SSK) kapsamında çalışan bir kişi asgari prim ödeme gün sayısını 2036 yılından önce doldurmuşsa, yaşını 2042 yılında dolduracak olsa da bu yılın kademeli yaşına denk gelen 64 yaş değil, 2036 yılından önceki yaş haddi olan 60 uygulanacaktır.

SORU 8- 4/a (ESKİ SSK) KAPSAMINDA ÇALIŞANLAR İÇİN 1/5/2008 TARİHİNDEN ÖNCE EMEKLİLİK ŞARTLARI NASIL BELİRLENMİŞTİR ?

CEVAP 8- Bu tarihten önce işe girenler için;

-8/9/1999 ila 30/4/2008 tarihleri,

-Kadınlar için 8/9/1981 tarihi öncesi ve erkekler için de 8/9/1976 tarihi öncesi,

olmak üzere iki farklı dönem için emeklilik şartları ayrı ayrı belirlenmiştir.

SORU 9- 4/a (ESKİ SSK) KAPSAMINDA ÇALIŞANLARDAN 8/9/1999 İLA 30/4/2008 TARİHLERİ ARASINDA İŞE GİRENLER İÇİN EMEKLİLİK ŞARTLARI NELERDİR ?

CEVAP 9- Bu kapsamda çalışanlar için 8/9/1999 ila 1/5/2008 tarihleri arasında emeklilik şartları; “kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmak ve 7000 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak” veya “kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmak ve 25 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 4500 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak” şeklinde belirlenmiştir.

SORU 10- 4/a (ESKİ SSK) KAPSAMINDA ÇALIŞANLARDAN 8/9/1999-8/9/1981 VEYA 8/9/1976 DÖNEMİNDE İŞE GİRENLER İÇİN EMEKLİLİK ŞARTLARI NELERDİR ?

CEVAP 10- Kadınlar için 8/9/1981, erkekler için de 8/9/1976 tarihi ile 8/9/1999 tarihi arasında işe girenlerle ilgili olarak ise 4447 sayılı sayılı Kanun gereğince kademeli emeklilik şartları uygulanmakta olup, kadın ve erkekler için bu şartlar Emeklilik Kademeli Geçiş Süreleri-Emeklilik Şartları sayfasındaki tablolarda belirtilmiştir.

Ayrıca, bu dönemde ileri yaşta emeklilik denilen şartlar da söz konusu olup, bu şartlar da aşağıda yer alan tablolarda kadın ve erkekler için ayrı ayrı gösterilmiştir.

Burada belirtilen şartların temeli ve esası, 4447 sayılı Kanunla yapılan değişiklikten önce asgari emeklilik şartlarını dolduranlara, doldurdukları tarih itibarıyla yaş olarak kademelendirme getirilmiştir.

SORU 11- 4/a (ESKİ SSK) KAPSAMINDA ÇALIŞANLARDAN KADINLAR İÇİN 8/9/1981 VE ERKEKLER İÇİN DE 8/9/1976 TARİHLERİNDEN ÖNCE İŞE GİRENLER İÇİN EMEKLİLİK ŞARTLARI NELERDİR ?

CEVAP 11- Bu dönemdeki emeklilik şartları da kadınlar ve erkekler olarak ayrı ayrı tablolarda gösterilmiştir:

SORU 12-  2008 YILINDA YÜRÜRLÜĞE GİREN 5510 SAYILI KANUNLA TARIMDA HİZMET AKDİYLE SÜREKSİZ ÇALIŞANLARIN EMEKLİLİK ŞARTLARINDA HERHANGİ BİR DEĞİŞİKLİK YAPILMIŞ MIDIR ?

CEVAP 12- 5510 sayılı Kanunla tarımda hizmet akdiyle süreksiz çalışanlardan 1/5/2008 tarihinden önce işe girmiş olanların emeklilik şartlarında herhangi bir değişiklik yapılmamış ve bu tarihten önce işe girenlerin hakları korunmuştur.

Bu tarihten sonra ilk defa işe girenlerin emeklilik şartlarının ise 5510 sayılı Kanuna göre belirlenmesi öngörülmüştür.

SORU 13- 5510 SAYILI KANUNA GÖRE TARIMDA HİZMET AKDİYLE SÜREKSİZ ÇALIŞANŞLARIN EMEKLİLİK ŞARTLARI NASIL BELİRLENMİŞTİR ?

CEVAP 13- 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden sonra (30/4/2008)  tarımda hizmet akdiyle süreksiz kapsamında ilk defa işe başlayanların emeklilik şartları  2036 yılına kadar kadınlar  58 ve erkekler  60 yaş ile 7200 gün prim ödeme gün sayısı ve 2036 ila 2048 yılları arasında yaşların kademe olarak artışı ve 2048 yılından sonra hem kadın hem erkek için yaş 65 olarak belirlenmiştir.

SORU 14- TARIMDA HİZMET AKDİYLE SÜREKSİZ ÇALIŞANLAR İÇİN 1/5/2008 TARİHİNDEN ÖNCE EMEKLİLİK ŞARTLARI NASIL BELİRLENMİŞTİR ?

CEVAP 14- Bu tarihten önce işe girenler için;

8/9/1999 ila  30/4/2008 tarihleri,

8/9/1999 tarihi öncesi,

olmak üzere iki farklı dönem için emeklilik şartları ayrı ayrı belirlenmiştir.

SORU 15- TARIMDA HİZMET AKDİYLE SÜREKSİZ ÇALIŞANLARDAN 8/9/1999 İLA 30/4/2008 TARİHLERİ ARASINDA İLK DEFA ÇALIŞMAYA BAŞLAYANLARIN EMEKLİLİK ŞARTLARI NASIL BELİRLENMİŞTİR ?

CEVAP 15- Bu dönemde tarımda hizmet akdiyle süreksiz çalışanların emeklilik şartları Kadın 58, erkek 60 yaşının doldurmasının yanı sıra 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim ödeme gün sayısı şartları aranmaktadır.

SORU 16- TARIMDA HİZMET AKDİYLE SÜREKSİZ ÇALIŞANLARDAN 8/9/1999 TARİHİ ÖNCESİNDE İLK DEFA ÇALIŞMAYA BAŞLAYANLARIN EMEKLİLİK ŞARTLARI NASIL BELİRLENMİŞTİR ?

CEVAP 16- 4447 sayılı kanunla kademeli emeklilik şartları öngörülmüş olup, bu şartlar kadın ve erkekler için aşağıda yer alan tabloda gösterilmiştir:

SORU 17- TARIMDA ÇALIŞANLAR DA DAHİL 4/b (ESKİ BAĞ-KUR) KAPSAMINDA ÇALIŞANLAR İÇİN 30/4/2008 TARİHİNDEN ÖNCE EMEKLİLİK ŞARTLARI NASIL BELİRLENMİŞTİR ?

CEVAP 17- Bu tarihten önce işe girenler için;

8/9/1999 ila  30/4/2008 tarihleri,

8/9/1999 tarihi öncesi,

olmak üzere iki farklı dönem için emeklilik şartları ayrı ayrı belirlenmiştir.

SORU 18- TARIMDA ÇALIŞANLAR DA DAHİL 4/b (ESKİ BAĞ-KUR) KAPSAMINDA ÇALIŞANLAR İÇİN 8/9/1999 İLA 30/4/2008 TARİHLERİ ARASINDA İLK DEFA ÇALIŞMAYA BAŞLAYANLARIN EMEKLİLİK ŞARTLARI NASIL BELİRLENMİŞTİR ?

CEVAP 18- Bu dönemde 4/b (tarım da dahil eski Bağ-Kur) emeklilik şartları “kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş ve 25 tam yıl sigorta primi ödemiş olması” veya “kadın ise 60, erkek ise 62 yaşını doldurması ve en az 15 tam yıl malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemesi” olarak belirlenmiştir.

SORU 19- TARIMDA ÇALIŞANLAR DA DAHİL 4/b (ESKİ BAĞ-KUR) KAPSAMINDA ÇALIŞANLARDAN 8/9/1999 TARİHİ ÖNCESİNDE İLK DEFA ÇALIŞMAYA BAŞLAYANLARIN EMEKLİLİK ŞARTLARI NASIL BELİRLENMİŞTİR ?

CEVAP 19- Bu dönemde ilk defa çalışmaya başlayanların emekililiği için 4447 sayılı Kanun gereğince kademeli geçiş süreci öngörülmüş ve kadın ve erkekler için öngörülen emeklilik şartları aşağıdaki tabloda belirtilmiştir:

SORU 20- 4/c (ESKİ EMEKLİ SANDIĞI) KAPSAMINDA ÇALIŞANLAR İÇİN 30/4/2008 TARİHİNDEN ÖNCE EMEKLİLİK ŞARTLARI NASIL BELİRLENMİŞTİR ?

CEVAP 20- Bu tarihten önce işe girenler için;

8/9/1999 ila 30/4/2008 tarihleri,

8/9/1999 tarihi öncesi,

olmak üzere iki farklı dönem için emeklilik şartları ayrı ayrı belirlenmiştir.

SORU 21- 4/c (ESKİ EMEKLİ SANDIĞI) KAPSAMINDA ÇALIŞANLARDAN 8/9/1999 İLA 30/4/2008 TARİHLERİ ARASINDA İLK DEFA ÇALIŞMAYA BAŞLAYANLAR İÇİN EMEKLİLİK ŞARTLARI NELERDİR ?

CEVAP 21- Bu dönemde ilk defa çalışmaya başlayanlar için emeklilik şartları “kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş ve 25 tam yıl sigorta primi ödemiş olması” veya “61 yaşını doldurması ve en az 15 tam yıl malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemesi” olarak belirlenmiştir.

SORU- 22-   4/c (ESKİ EMEKLİ SANDIĞI) KAPSAMINDA ÇALIŞANLARDAN 8/9/1999 TARİHİ ÖNCESİNDE İLK DEFA ÇALIŞMAYA BAŞLAYANLAR İÇİN EMEKLİLİK ŞARTLARI NELERDİR ?

CEVAP 22- Bu dönemde ilk defa çalışmaya başlayanlar için 4447 sayılı Kanunla kademeli emeklilik şartları öngörülmüş olup, bu şartlar kadın ve erkekler için ayrı ayrı aşağıda yer alan tablolarda gösterilmiştir.

SORU 23- YAŞLILIK (NORMAL EMEKLİLİK) ŞARTLARI AÇISINDAN ÖZEL DURUM VE ŞARTLAR DA SÖZ KONUSU MUDUR ?

CEVAP 23- Bazı çalışma veya durumlar için özel olarak yaşlılık yani emekli şartları belirlenmiş olup, bunlar aşağıda sıralanmıştır:

-4/a (eski SSK) sigortalıları için; En az 20 yıldan beri Bakanlıkça tespit edilen maden işyerlerinin yeraltı işyerlerinde sürekli çalışanlar,

-4/a (eski SSK) sigortalıları için; Bakanlıkça tespit edilen maden işyerlerinin yeraltı işyerlerinde yeraltı münavebeli işlerinde çalışanlar,

-Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten malûl sayılmayı gerektirecek derecede hastalık veya özrü bulunan ve bu nedenle malûllük aylığından yararlanamayan sigortalılar,

-4/a sigortalıları için; 1/10/2008 tarihinden önce sigortalı olup bu Kanunun yürürlük tarihinden önce veya sonra sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış durumda olan sigortalılar,

-SGK’ca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularının sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu SGK Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının % 50 ilâ % 59  veya % 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar.

-Erken yaşlanmış olduğu tespit edilen sigortalılar.

SORU 24- MADEN İŞLERİNİN YER ALTI İŞLERİNDE ÇALIŞANLARIN EMEKLİLİK ŞARTLARI NASIL BELİRLENMİŞTİR ?

CEVAP 24- 1/10/2008 tarihinden sonra işe girmiş olan ve Bakanlıkça tespit edilen maden işyerlerinin yeraltı işlerinde sürekli veya münavebeli olarak en az 20 yıldan beri çalışan sigortalılar için 7000 gün sayısı ve 55 şartları, eğer 20 yıl yer altında çalışma yoksa o zaman 2036 yılına kadar kadınlar için 58, erkekler için 60, 2036 yılından sonra 2048 yılına kadar kademeli yaş artışı ve 2048 yılından sonra da hem erkek ve hem de kadınlar için 65 yaş şartı uygulanmaktadır.

1/10/2008 tarihinden önce Bakanlıkça tespit edilen maden işyerlerinin yer altı işlerinde çalışanları emeklilik şartları ise şağıda tabloda belirtilmiştir:

SORU 25- SİGORTALI OLARAK İLK DEFA ÇALIŞMAYA BAŞLADIĞI TARİHTEN ÖNCE MALUL SAYILMAYI GEREKTİRECEK DERECEDE HASTALIK VEYA ÖZÜRÜ BULUNAN VE BU NEDENLE MALULLÜK AYLIĞINDAN YARARLANAMAYANLARIN EMEKLİLİK ŞARTLARI NASIL BELİRLENMİŞTİR ?

CEVAP 25- Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten malûl sayılmayı gerektirecek derecede hastalık veya özrü bulunan ve bu nedenle malûllük aylığından yararlanamayan sigortalılar için emeklilik şartları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:

SORU 26- VERGİ İNDİRİMİNDEN YARARLANMAYA HAK KAZANMIŞ OLANLAR İÇİN EMEKLİLİK ŞARTLARI NASIL BELİRLENMİŞTİR ?

CEVAP 26- Burada belirtilen emeklilik şartları 4/a sigortalıları için geçerli olup, 1/10/2008 tarihinden önce sigortalı olup önce veya sonra sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış durumda olan sigortalıları kapsamaktadır. Yani 1/10/2008 tarihinden sonra ilk defa sigortalı olanlar vergi indiriminden yararlananmış olsalar da burada belirtilen şartlardan yararlanmayacakladır.

Daha açık ifadelerle, 1/10/2008 tarihinden sonra vergi indiriminden dolayı emeklilik imkanı ortadan kaldırılmıştır.

Bu çerçevede; 1/0/2008 tarihinden önce işe girip vergi indiriminden yararlananlar için emeklilik şartları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:

SORU 27- MALULLÜK AYLIĞI BAĞLANMASINA HAK KAZANAMAYAN ENGELLİLERİN EMEKLİLİK ŞARTLARI NASIL BELİRLENMİŞTİR ?

CEVAP  27- Özür derecesi açısından malullük aylığına hak kazanmayan sigortalılar için vergi indirimi uygulaması yerine 1/10/2008 tarihi itibarıyla farklı emeklilik şartları getirilmiştir.

Dolayısıyla, özür dereceleri açısından malullük aylığı bağlanmasına hak kazanamayan ve sadece 1/10/2008 tarihinden sonra ilk defa işe girenler için aşağıda tabloda belirtilen şartlarla emeklilik aylığı bağlanmaktadır.

SORU 28 – YAŞLILIK AYLIĞI (NORMAL EMEKLİLİK) İÇİN NEREYE BAŞVURULMASI GEREKMEKTEDİR ?

CEVAP 28- Yaşlılık aylığı şartlarını taşıyan; sigortalıların bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il / merkez müdürlüğüne, kamu görevlilerinin ise emeklilik talebine ilişkin belgeleri Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü Kamu Görevlileri Emeklilik İşlemleri Daire Başkanlığına gönderilmek üzere son defa çalıştıkları kamu kurumuna başvuru yapmaları gerekmektedir.

2012 yılında başlatılan uygulamayla, internet üzerinden de başvuru yapılması imkanı getirilmiştir.

SORU 29- YAŞLILIK AYLIĞI (NORMAL EMEKLİLİK) İÇİN BAŞVURUDA HANGİ BELGELER İSTENMEKTEDİR ?

CEVAP 29- Müracaat için gerekli belgeler aşağıda statülere gore ayrı arı belirtilmiştir:

a) 4/a (eski SSK’lı) kapsamında çalışan sigortalılar için;

-Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesi 

-1 adet fotoğraf 

-Gelir vergisinden muafiyet belgesi (Vergi indiriminden yararlanan sigortalılar için)

– Sigortalı İşten Ayrılış Bildirgesi (işten ayrıldıktan sonra ilk 10 gün içinde talepte bulunanlar için)

b) 4/c (eski Emekli Sandığı) kapsamında çalışanlardan;

b-1) Görevde iken emekli olanlar için; 

-Dilekçe (İstekle ve açıkta iken emekli olanlar için) 

-Emekliye Sevk Onayı

-Hizmet Belgesi

-Öğrenim Durum Belgesi

-Askerlik Durumu Belgesi

-3 adet fotoğraf (son altı ay içerisinde çekilmiş) 

b-2)Açıkta iken emekli olanlar için; 

Görevde iken emekli olanlar için istenen belgelere ilaveten,

-Halen ikamet edinilen yerdeki vergi dairesinden veya mal müdürlüğünden alınacak vergi mükellefi olup olmadığına dair resmi yazı

-Kanuna göre hizmet akdi ve kendi nam ve hesabına bağımsız kapsamında hizmetinin olup olmadığına dair birinci derece imzaya yetkili personel tarafından imzalı resmi yazı

-Görevinden ayrıldıktan sonra göre 4/a veya 4/b kapsamına tabi çalışıp çalışmadığına dair kendisi tarafından doldurulacak beyanname.

c) 4/b (eski Bağ-Kur’lu) kapsamında çalışanlar için;

-Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesi 

-1 adet fotoğraf 

-Sigortalılık belgesi (Vergi, dernek ve oda kaydı olan sigortalılar için İlişiksizlik Belgesi)

SORU 30- YAŞLILIK AYLIĞI BAĞLANMASI İÇİN İŞTEN AYRILMAK YA DA FAALİYETİ BIRAKMAK ŞART MIDIR ?

CEVAP 30- 4/a (eski SSK’lı) ve 4/b (eski Bağ-Kur’lu) kapsamında çalışanlara aylık bağlanması için işten ayrılma veya faaliyeti sona erdirme şart olmakla birlikte, bazı durumlarda bu konuda istisnalar getirilmiştir:

-İsteğe bağlı prim ödenmesi durumunda doğal olarak işten ayrılma veya faaliyete son verme şartı aranmamaktadır.

– 4/a kapsamındaki sigortalılar için tahsis talep tarihi ile ile işten ayrılma tarihinin aynı ay içinde olması halinde tahsis talebi geçerli sayılmaktadır. Dolayısıyla, bu durumda işten ayrılma şartı talep tarihinin yapıldığı ayın sonuna kadar gerçekleştirlebilmektedir.

– 4/b kapsamındaki sigortalılarca, yine 4/b kapsamında faaliyete devam edilmesi durumunda, dilekçe durumun bildirilmesi kaydıyla faalieyete son verilmesi gerekmemektedir.

– Sözleşmeli olmayan ülkelere çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçilerinden zorunlu çalışma kapsamında emeklilik primi alınmadığından ve bunların istekleri halinde isteğe bağlı prim ödemeleri nedeniyle bunların da işten ayrılması gerekmemektedir.

SORU 31- 4/a (ESKİ SSK) KAPSAMINDA ÇALIŞANLARIN EMEKLİ AYLIĞI TALEBİNDE BULUNABİLMESİ İÇİN TÜM ŞARTLARI YERİNE GETİRMESİ GEREKMEKTE MİDİR ?

CEVAP 31- Emeklilik için öngörülen sigortalılık süresi, yaş ve prim ödeme gün sayısı veya yaş ve prim ödeme gün sayısı şartlarından tamamını tahsis talep tarihinden sonra bir ay içinde yerine getirenlerin, emeklilik talepleri geçerli sayılmakta, yani bu durumda yeni emeklilik talebi alınmasına gerek duyulmamaktadır.

SORU 32- YAŞLILIK AYLIĞI HANGİ ÇALIŞMALARDA NE ZAMAN KESİLMEKTEDİR ?

CEVAP 32- Yaşlılık aylığı;

4/a kapsamında yaşlılık aylığı alanlardan;

-Tekrar 4/a kapsamında özel sektörde çalışmaya başlanılması halinde tercihlerine göre  sosyal güvenlik destek primi ödenmemesi ve kamu sektöründe çalışmaya başlanılması, 30/4/2008 tarihinden sonra işe girenlerin kamu-özel ayırımı yapılmadan tekrar 4/a kapsamında işe başlamaları hallerinde, 

-4/c kapsamında çalışmaya başlanılması halinde,

aylıklar kesilmektedir.

4/b kapsamında çalışma başlanılması durumunda aylık kesilmeksizin aylıklarından sosyal güvenlik destek primi ödenmesi gerekmektedir.

4/b kapsamında aylık alanlardan;

-4/a kapsamında özel sektörde çalışmaya başlanılmasında halinde aylıkların ödenmesine devam edilmekte, kamu sektöründe çalşmaya başlanılması halinde aylıklar kesilmektedir.

-4/c kapsamında çalışmaya başlanılması durumunda aylıklar kesilmektedir.

-Tekrar 4/b kapsamında çalışma halinde sosyal güvenlik destek primi ödenerek aylıklar devam etmektedir.

4/c kapsamında aylık alanlardan;

– 4/a kapsamında özel sektörde çalışmaya başlanılması halinde aylıkların ödenmesine devam edilmekte, kamu sektöründe çalışmaya başlanılması halinde aylıklar kesilmektedir.

-4/c kapsamında çalışmaya başlanılması halinde, aylıklar kesilmektedir.

– 4/b kapsamında çalışmada aylıklar kesilmeden sosyal güvenlik destek primi ödenmektedir.

SORU 33- MALULLÜK AYLIĞININ BAĞLANMA ŞARTLARI NELERDİR ?

CEVAP 33- Her üç statü, yani 4/a (eski SSK), 4/b (eski Bağ-Kur) ve 4/c (eski Emekli Sandığı) kapsamında çalışanlar için gerek 1/10/2008 tarihinden önce ve sonra işe giren ve göreve başlayanlar için maluliyet şartları;

-Malul olduğunun tıbbi raporla ortaya konması ve bu raporun SGK Sağlık Kurulları tarafından onaylanması,

-10 yıl sigortalılık süresi ve toplam 1800 gün prim ödeme gün sayısı, maluliyet talebinde bulunan kişinin başkasının bakımına muhtaç olması halinde 10 yılı sigortalılık süresi aranmadan sadece 1800 gün prim ödeme gün sayısı aranması,

-Kişinin işinden ayrılması, faaliyetine son vermesi ve görevinden ayrılması,

olarak belirlenmiştir.

Yani, 1/10/2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Kanunla, önce veya sonrası ayrımı yapılmadan malullük şartlarının belirlendiği görülmektedir.

SORU 34– MALULİYET İÇİN SEVK TALEBİNDE BULUNULURKEN İŞTEN AYRILMA VEYA FAALİYETE SON VERME ŞARTI BULUNMAKTA MIDIR ?

CEVAP 34– Hayır. Bu şart maluliyet için sevk aşamasında aranmamakta, maluliyet aylığının bağlanması için aranmaktadır.

SORU 35- MALULİYET İÇİN TIBBİ RAPORLARIN KAPSAMI NE OLMALIDIR ?

CEVAP 35- Kanuna göre; sigortalının veya işverenin talebi üzerine SGK’ca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu,

-4/a (eski SSK’lı) ve 4/b (eski Bağ-Kur’lu) sigortalıları için çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60’ını,

-4/c (eski Emekli Sandığı) kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün en az % 60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybettiği,

SGK Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalılar malûl sayılmaktadır.

SORU 36- MALULLÜK AYLIĞININ BAĞLANMASI KARARININ VERİLMESİNDE KAMU GÖREVLİLERİ AÇISINDAN BİR FARKLILIK VAR MIDIR ?

CEVAP 36- 4/a (eski SSK) ve 4/b (eski Bağ-Kur) kapsamında çalışanlar için meslekte kazanma gücü kaybında en az % 60’lık oran aranırken, kamu görevlisi olarak çalışanlarda kayıp oranı yerine “vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybettiği” şartı aranmaktadır.

SORU 37- MALULLÜK AYLIĞI HANGİ HALLERDE KESİLMEKTEDİR ?

CEVAP 37-  Malullük aylığı;

4/a kapsamında malullük aylığı alanlardan;

– 4/a kapsamında çalışmaya başlayanların aylıkları kesilmektedir.

– 01/10/2008 tarihinden önce 4/b kapsamında çalışmaya başlayanların aylıkları üzerinden sosyal güvenlik destek primi kesilerek aylıkların devamı sağlanmakta, bu tarihten sonraçalışmaya başlayanların ise aylıkları kesilmektedir.

– 4/c kapsamında çalışmya başlamaları halinde, aylıklar 15/10/2008 tarihinden önce bağlanmışsa aylıkların ödenmesine devam edilmekte, bu tarihten sonra bağlanmışşsa aylıklar kesilmektedir.

b) 4/b kapsamında aylık alanlardan;

– 4/a kapsamında çalışanların;  1/10/2008 tarihinden önce sigortalı olanların aylıkları kesilmez, prime esas kaznçları üzerinden sosyal güvenlik destek primı alınmakta, 1/10/2008 tarihinden sonra sigortalı olanların aylıkları kesilmektedir.

– 4/b kapsamında çalışmaya başlayanlardan, 1/10/2008 tarihinden sonra aylık bağlananların ise aylıkları kesilmekte, 1/10/2008 tarihinden önce aylık bağlananların aylıkları kesilmemekte ve ayrıca prim de alınmamaktadır.

– 4/c kapsamında çalışmaya başlayanlardan, 1/10/2008 tarihi öncesinde  bağlanan aylıkları kesilmemekte, bu tarihten sonra bağlanan aylıklar kesilmektedir.

c) 4/c kapsamında malullük aylığı alanlardan; ilk defa 15/10/2008 tarihinden önce çalışmaya başlayanların aylıkları sadece 4/c kapsamında, ilk defa bu tarihten sonra çalışmaya başlmaya başlayanların ise her üç statüde yeniden çalışma durumunda kesilmektedir.

Ayrıca, tüm yukarıda sayılanlar için kontrol muayenesi sonucu malullük durumunun ortadan kalkması halinde de yukarıdaki şartlara bakılmadan aylıklar kesilmektedir.

SORU 38- SGK’NIN HANGİ DURUMLARDA KONTROL MUAYENESİ YAPTIRILMASINI İSTEME YETKİSİ VARDIR ?

CEVAP 38- SGK tarafından;

-Sağlık hizmeti alan genel sağlık sigortalısından veya bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilerden, sağlık hizmetinin gerçekten alınıp alınmadığını,

 -Sigortalının, isteğe bağlı sigortalının veya bunların hak sahiplerinin malûllük, iş göremezlik raporlarında belirtilen rahatsızlıklarının mevcut olup olmadığını,

 -SGK Sağlık Kurulunca ihtiyaç duyulması,

-SGK’ca yürütülen denetim ve soruşturmalarda ihtiyaç duyulması,

hallerinde kontrol muayenesi yapabilmektedir.

SORU 39- KONTROL MUAYENESİ YAPTIRILMASI SİGORTALILAR TARAFINDAN DA İSTENEBİLİR Mİ ?

CEVAP 39- SGK Sağlık Kurullarınca verilen kararlara sigortalı ve hak sahipleri itiraz edip kontrol muayenesi yapılmasını istenebilmektedir.

Ayrıca bunların dışında her hangi bir kişi de SGK Sağlık Kurullarınca verilen kararlara itiraz edip SGK dan kontrol muayenesi talep edebilir. 

Diğer taraftan, malûllük, vazife malûllüğü aylığı veya sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış sigortalılar, malûllük durumlarında artma veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç olduğunu ileri sürerek aylık ve gelirlerinde değişiklik yapılmasını isteyebilecekleri gibi, SGK da harp malûllüğü, vazife malûllüğü, malûllük aylığı veya sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış sigortalılar ile aylık veya gelir bağlanan ve çalışma gücünün en az % 60’ını yitiren malûl çocukların kontrol muayenesine tâbi tutulmasını talep edebilmektedir.

SORU 40- YAPILAN KONTROL MUAYENESİ SONUCUNDA BAĞLANMIŞ OLAN AYLIKLARLA İLGİLİ HANGİ İŞLEMLER YAPILMAKTADIR ?

CEVAP 40- SGK’ca yaptırılan kontrol muayenesinde veya sigortalının isteği üzerine ya da işe alıştırma sonunda yapılan muayenesinde yeniden tespit edilecek malullük durumuna göre, malullük aylığı yeni malullük durumuna esas tutulan raporun tarihini takip eden ödeme dönemi başından başlanarak artırılmakta, azaltılmakta veya kesilmektedir.

Burada, maluliyet derecesine göre işlem yapılmakta ve eğer maluliyet oranı % 60’ın altına düşmüşse malullük aylığı kesilmektedir.

SORU 41- MALULLÜK HALLERİNİN TESPİTİNDE HANGİ DURUMLARDA SGK TARAFINDAN SEVK İŞLEMİ YAPILMAMAKTADIR ?

CEVAP 41- Sevk işlemi için müracaat eden sigortalıların;

– Kamu görevlileri hariç, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim ödeme gün sayısı 1800 günden az olanların,

– Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar için kendi sigortalılığı nedeniyle genel sağlık sigortası primi dahil, prim ve prime ilişkin her türlü borçları bulunanların,

– Aynı nedene dayanarak daha sonra yine talepte bulunanların,

sevkleri yapılmamaktadır.

Ancak, 4/b (eski Bağ-Kur) kapsamında çalışanlardan prim ve prime ilişkin borçları bulunanların sevk işlemleri her türlü masrafları kendilerince ödenmek üzere yapılmaktadır.

SORU 42- SGK’CA VERİLEN MALULİYET KARARLARINA KARŞI İTİRAZ HAKKI VAR MIDIR VE İTİRAZLAR NERELERE YAPILMAKTADIR ?

CEVAP 42- SGK sağlık kurullarından çıkan kararlara sigortalılar veya hak sahipleri tarafından itiraz edilebilmektedir.

Yapılan bu itirazlarda, dosya karara bağlanmış şekli ile aynen muhafaza edilerek ilgilinin dilekçesi ile birlikte Ankara’da bulunan SGK’nın maluliyetle ilgili sağlık kurulları birimine gönderilmektedir. Kuruma yapılan itirazlardan sonuç alınamaması halinde İş mahkemesinde dava açılabilir.

SORU 43- MALULLÜK AYLIĞI İÇİN NEREYE BAŞVURULMAKTADIR ?

CEVAP 43- Sigortalının, maruz kaldığı herhangi bir sebep sonucu çalışma gücünün veya meslekte kazanma gücünün %60 ını kaybettiğini, malul olduğunu düşünüyorsa kendisi veya işvereni, maluliyetinin tespiti için sigortalının bağlı bulunduğu ya da en yakın sosyal güvenlik il veya sosyal güvenlik merkezine yazılı olarak başvurması gerekmektedir.

Kişinin yazılı olarak başvurusunun ardından yetkili sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarına sevkini yaptıracaktır. Bu sağlık kurullarınca düzenlenen raporun incelenmesi sonucu SGK Sağlık Kurulu, sigortalının maluliyet şartlarını taşıyıp taşımadığına karar verilmektedir.

SORU 44- MALULLÜK AYLIĞI İÇİN HANGİ BELGELER İSTENMEKTEDİR ?

CEVAP 44- Malullük aylığı için;

a) 4/a (Eski SSK’lı) ve 4/b (eski Bağ-Kur’lu) kapsamında çalışanşlar sigortalılar için;

-Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesi,

-1 adet fotoğraf,

– Sigortalı İşten Ayrılış Bildirgesi (işten ayrıldıktan sonra ilk 10 gün içinde talepte bulunanlar için)

b) 4/c (eski Emekli Sandığı) kapsamında çalışan sigortalılar için;

-Malullük aylığı bağlanabilmesi için açıkta bulunanların şahsen/vekâleten veya görevde bulunanlar için Kurumları aracılığı ile yapılacak başvuru,

-Vazife malullüğü halinde ilgililerin kendileri veya kurumları veyahut yakınları tarafından yapılacak başvuruları

-Malulen veya vazife malulü olarak emekliye sevke ilişkin emekliye sevk onayı,

-Maluliyetin tespiti için sağlık kurulu raporu

-Vazife malullüğünün sağlık kurulu raporuna göre tespit edilmemesi halinde 8/11/1951 tarihli ve 7951 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Vazife Malullüklerini Belirten Usul ve Belgeler Hakkında Tüzük ile belirlenen ve vazife malullüğünü tevsik edici bilgi ve belgeler,

istenmektedir.

SORU 45- ÖLÜM AYLIĞININ BAĞLANMA ŞARTLARI NELERDİR ?

CEVAP 45- Ölüm aylığı için;

– Ölüm tarihi 1/10/2008 tarihinden sonra olan 4/a (eski SSK’lı) kapsamında çalışanlar için 5 yıl sigortalılık süresi ve her türlü borçlanma hariç 900 prim ödeme gün sayısı, ölüm tarihi 1/10/2008 tarihinden önce olan 4/a (eski SSK’lı) kapsamında çalışanlar için 5 yıl sigortalılık süresi ve gün 900 prim ödeme gün sayısı,

– 4/b (eski Bağ-Kur’lu) ve 4/c (eski Emekli Sandığı) kapsamında çalışanlar için de 1800 gün prim ödeme gün sayısı,

şartları aranmaktadır.

Tabi bu şartların yanı sıra, aylık bağlanacak kişilere ilişkin şartların da yerine getirilmesi gerekir.

SORU 46– ÖLÜM AYLIĞININ BAĞLANMASINDA 30/4/2008 TARİHİNDEN ÖNCE GÖREVE BAŞLAYAN EMEKLİ SANDIĞI KAPSAMINDAKİ DEVLET MEMURLARI İÇİN FARKLILIK SÖZ KONUSU MUDUR ?

CEVAP 46– 5510 sayılı Kanunun emeklilik şartları açısından yürürlik tarihinden önce, maluliyet için Devlet Memurları için 10 yıl hizmet şartı bulunmakla birlikte, 5510 sayılı Kanunnun geçici 4 üncü maddesiyle bunlardan 5 ila 10 hizmeti olanlara ölüm aylığı bağlanması hakkı getirilerek, statüler arasında durum eşitlenmiştir. Ancak, gözden kaçırılmaması gereken husus, 10 yıl hizmet süresiyle ölüm aylığı bağlanmış olanların durum değişiklikleri 5434 sayılı Kanuna, geçici 4 üncü maddeye göre 5 ila 10 hizmeti olanlara bağlanan ölüm aylıklarındaki durum değişiklikleri ise 5510 sayılı Kanun hükümlerine göre yürütülmektedir.

SORU 47- EŞE ÖLÜM GELİR VEYA AYLIĞI BAĞLANABİLMESİ İÇİN KOŞULLAR NELERDİR ?

CEVAP 47- Ölen sigortalının dul eşine aylık bağlanabilmesi için ölüm tarihinde sigortalı ile resmi olarak evli olması gerekmektedir.

Eşin, 5510 sayılı Kanuna göre veya yabancı ülke mevzuatına göre aylık veya gelir alması aylık bağlanmasını engellememekle birlikte bu durum sadece bağlanacak aylığın miktarını etkilemektedir.

Yani, eşe her halükarda aylık bağlanmakta, yukarıda belirtilen durumlar sadece eşe bağlanacak aylığın miktarını değiştirmektedir. 

SORU 48- ÇOCUKLARA ÖLÜM GELİR VEYA AYLIĞI BAĞLANABİLMESİ İÇİN KOŞULLAR NELERDİR ?

CEVAP 48-

a) Kız Çocukları: Ceza infaz kurumları ve tutukevlerindeki atölyelerde çalışan hükümlü ve tutuklular, 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve mesleki eğitim gören öğrencilerle, meslek liselerinde veya yükseköğrenimleri sırasında zorunlu staja tabi olanlar, Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme kurslarına katılanlar hariç olmak üzere Kanuna tabi olarak ya da yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmayan kız çocuklarının evli olmayanları, evli olup da sonradan boşanan veya dul kalan kız çocuklarına talep etmeleri halinde ölüm gelir ve aylığı bağlanmaktadır.

b) Erkek çocukları: Ceza infaz kurumları ve tutukevlerindeki atölyelerde çalışan hükümlü ve tutuklular, 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve mesleki eğitim gören öğrencilerle, meslek liselerinde veya yükseköğrenimleri sırasında zorunlu staja tabi olanlar, Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme kurslarına katılanlar hariç olmak üzere Kanuna tabi olarak ya da yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmayan, kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olan çocuklardan öğrenci değilse 18 yaşını, orta öğrenim görüyorsa 20 yaşını, yüksek öğrenim görüyorsa da 25 yaşını doldurmamış olanlara ölüm gelir ve aylığı bağlanır. Ancak kişi orta öğretimi 20 yaşından, yüksek öğrenimi 25 yaşından önce bitirmişse bitirdiği zaman aylığı kesilmektedir. Erkek çocuklarının aylıkları bu süre içinde evlendikleri zaman kız çocuklarından farklı olarak kesilmemektedir.

c) Malul Çocuklar: Ceza infaz kurumları ve tutukevlerindeki atölyelerde çalışan hükümlü ve tutuklular, 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve mesleki eğitim gören öğrencilerle, meslek liselerinde veya yükseköğrenimleri sırasında zorunlu staja tabi olanlar, Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme kurslarına katılanlar hariç olmak üzere Kanuna tabi olarak ya da yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmayan ve SGK Sağlık Kurulu Kararı ile çalışma gücünü en az %60 oranında yitirip malul olduğu anlaşılanlara ölüm gelir ve aylığı bağlanmaktadır. Malul durumda olan çocuklar evli olsalar da, öğrenci olmasalar da ve ileri yaşlarda olsa dahi kendilerine gelir ve aylık bağlanmaktadır.

SORU 49- HAK SAHİBİ MALUL ÇOCUKLARA AYLIK BAĞLANMASINDA 4/c (ESKİ EMEKLİ SANDIĞI) KAPSAMINDA ÇALIŞANLAR AÇISINDAN BİR FARKLILIK VAR MIDIR ?

CEVAP 49- 10 yıldan fazla hizmetin bulunması halinde, yani ölüm aylığının 5434 sayılı Kanuna göre bağlanması durumunda; iyileştirilmesi olanaksız hastalıklarının veya sakatlıklarının çalışmalarına engel olduğu sağlık kurulunca onaylanacak raporla tespit edilenlere muhtaç olmaları şartıyla, ölüm tarihindeki yaşları ne olursa olsun ölüm tarihini izleyen ay başından, sonradan bu şekilde malul ve muhtaç duruma düştükleri anlaşılanlara kendileri veya veli veyahut vasileri tarafından SGK’ya müracaat tarihlerini takip eden aybaşından itibaren aylık bağlanmaktadır.

SORU 50- HAK SAHİBİ ÇOCUKLARA AYLIK BAĞLANMASINDA 4/c (ESKİ EMEKLİ SANDIĞI) KAPSAMINDA ÇALIŞANLAR AÇISINDAN BİR FARKLILIK VAR MIDIR ?

CEVAP 50- 10 yıldan fazla hizmetin bulunması halinde, yani ölüm aylığının 5434 sayılı Kanuna göre bağlanması durumunda; yetim kalan kız çocuklarının 4/a (eski SSK’lı) veya 4/b (eski Bağ-Kur’lu) kapsamında çalışmaları aylık bağlanmasına herhangi bir engel teşkil etmemekte olup, aylıkları kesilmemektedir. Bu husus hem kız hem de erkek çocukları için geçerli olmaktadır.

SORU 51- ANNE VE BABAYA ÖLÜM AYLIĞI BAĞLANABİLMESİ İÇİN KOŞULLAR NELERDİR ?

CEVAP  51- Anne ve babaya aylık bağlanabilmesi için;

-Elde ettikleri tüm gelirlerin asgari ücretin net tutarından daha az olması,

-Varsa diğer çocuklardan elde ettikleri gelir veya aylık dışında kendilerine gelir veya aylık bağlanmaması,

-Vefat eden sigortalının hak sahibi eş ve çocuklarından artan hisse olması,

gerekmektedir.

Ancak anne ve baba 65 yaşın üzerinde ise artan hisse olması şartı aranmamaktadır.

Anne ve baba evli ise aranan şartlar için anne ve babanın durumu beraber araştırılmakta, eğer boşanmışlarsa durumlarına ayrı ayrı bakılmaktadır. 

SORU 52- HAK SAHİBİ ANNE – BABALARA AYLIK BAĞLANMASINDA 4/c (ESKİ EMEKLİ SANDIĞI) KAPSAMINDA ÇALIŞANLAR AÇISINDAN BİR FARKLILIK VAR MIDIR ?

CEVAP 52- 10 yıldan fazla hizmetin bulunması, yani 5434 sayılı Kanuna göre ölüm aylığı bağlanması durumu için;

a) Babalara aylık bağlanmasında,

-İştirakçi olmamaları,

-Muhtaç olmaları ve 65 yaşını doldurmuş bulunmaları,

-İştirakçi olmamaları, muhtaç ve çalışarak geçimini sağlamayacak derecede malul olmaları 

b) Anneye aylık bağlanabilmesi için ise; dul ve muhtaç olmaları,

şartları aranmaktadır.

SORU 53- SİGORTALININ ÖLÜMÜ HALİNDE HAK SAHİPLERİNE ÖLÜM SİGORTASINDAN ÖLÜM AYLIĞI NE ZAMANDAN İTİBAREN BAĞLANMAKTADIR ?

CEVAP 53- Ölüm aylığı, hak sahiplerinin bu tarihte gerekli koşulları taşımaları halinde ölüm tarihini takip eden aybaşından itibaren bağlanır. Kişiler aylık bağlanması için gereken şartları sonradan kazanırlarsa aylık, hakkın kazanılmasını takip eden ay başından itibaren bağlanmaktadır.

SORU 54- ÖLÜM AYLIĞI HAK SAHİPLERİNE NASIL PAYLAŞTIRILMAKTADIR ?

CEVAP 54- Ölen sigortalının;

– Dul eşine hesaplanan aylığın % 50 si bağlanmaktadır. Ancak dul eşin çocuklarına aylık bağlanmamışsa ve dul eş çalışmıyor ya da kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık almıyorsa o zaman eşe bağlanacak aylığın oranı % 75’ tir.

– Aylığa hak kazanan çocukların her birine % 25 oranında aylık bağlanmaktadır. Ancak hak sahibi çocuk, sigortalının vefatı durumunda öksüz ve yetim kalıyorsa, kendisinden başka aylık alan yoksa bu durumda hak sahibi çocuğa % 50 oranında gelir ve aylık bağlanmaktadır.

– Anne ve babanın her birine aylık bağlanacaksa % 12,5, ancak sadece birine aylık bağlanacaksa % 25 oranında gelir ve  aylık bağlanmaktadır.

Bununla birlikte hak sahiplerine bağlanacak aylığın toplamı sigortalıya ait aylığın toplamını geçememektedir.

Hak sahibi sayısı fazla ise oranlama yapılarak aylık garameten paylaştırılmaktadır.

SORU 55- HAK SAHİPLERİNE AYLIĞIN PAYLAŞTIRILMASINDA 4/c (EMEKLİ SANDIĞI) KAPSAMINDA ÇALIŞANLAR AÇISINDAN BİR FARKLILIK VAR MIDIR ?

CEVAP 55- 10 yıldan fazla hizmetin bulunması, yani ölüm aylığının 5434 sayılı Kanuna göre bağlanması durumunda bağlanacak dul ve yetim aylıkları; ölenin bağlanmış veya hesaplanacak emekli, adi malullük veya vazife malullüğü aylıklarının;

-Tek eş kalması halinde % 75, dul eş devlet memuru ise ve bu statüden dolayı kendi aylığını alıyorsa % 50,

-Eş ile birlikte bir yetim varsa % 90 (eş için% 60, yetim için % 30),

-Eş ile birlikte iki yetim varsa % 100 (eş için% 50, yetimlerin herbiri için % 25),

-Tek yetim için %50,  iki yetim için % 80 (her biri için % 40), üç ve dört yetim için % 100 (her biri için eşit oranda, ana – baba yetimi içn % 30 olmak üzere),

oranında bağlanmaktadır.

Bu oranlara göre bağlanacak aylıklar toplamı, bunlara esas olan emekli, adi malullük veya vazife malullüğü aylıklarından fazla olursa, fazlası dul ve yetim aylıklarından orantılı olarak indirilmektedir.

SORU 56- EŞLERİN ÖLÜM AYLIĞINA HAK KAZANMASINDA VE EŞLERE ÖLÜM AYLIĞININ BAĞLANMASINDA 1/10/2008 TARİHİNDEN SONRA HERHANGİ BİR DEĞİŞİKLİK YAPILMIŞ MIDIR ?

CEVAP 56- 1/10/2008 tarihinde yapılan düzenlemeyle ölen sigortalının eşinin hak sahipliğini kazanma koşulları değişmezken sadece bağlanacak aylığın oranı değişiklik göstermiştir.

Bu düzenlemeden önce hak sahibi olan dul eşe çalışsa da çalışmasa da % 75 üzerinden aylık bağlanmakta iken, yapılan düzenlemeyle, eş çalışıyor ya da kendi çalışmalarından dolayı aylık alıyorsa eşe % 50 üzerinden, çalışmıyorsa % 75 üzerinden aylık bağlanması öngörülmüştür.

SORU 57- KIZ ÇOCUKLARININ ÖLÜM AYLIĞINA HAK KAZANMASINDA VE KIZ ÇOCUKLARINA ÖLÜM AYLIĞININ BAĞLANMASINDA 1/10/2008 TARİHİ İTİBARIYLA YAPILAN HERHANGİ BİR DEĞİŞİKLİK VAR MIDIR ?

CEVAP 57- 1/10/2008 tarihinde yapılan düzenlemeyle, ölüm aylığının bağlanmasında kız çocuklarının aylığa hak kazanma koşullarında herhangi bir değişiklik söz konusu değil iken, sadece hem eşinden hem de babasından dolayı aylık almaya hak kazanan kız çocuklarına iki aylıktan birini tercih etme şansı getirilmiştir.

Daha önceki uygulamada hem eşinden hem de babasından dolayı aylık almaya hak kazanan kız çocuklarının kendilerine sorulmaksızın yüksek olan aylık bağlanırken, 1/10/2008 tarihinde yapılan düzenleme gereğince kız çocuğuna tercih yapma hakkı verilmiştir.             

SORU 58- ANNE – BABANIN ÖLÜM AYLIĞINA HAK KAZANMASINDA VE ANNE – BABAYA ÖLÜM GELİR VE AYLIĞININ BAĞLANMASINDA 1/10/2008 TARİHİNDEN SONRA HERHANGİ BİR DEĞİŞİKLİK VAR MIDIR ?

CEVAP 58- Ölüm aylığının bağlanmasında anne ve babaya aylığa hak kazanma koşullarında 1/10/2008 tarihinde ve daha önce olmayan yeni düzenleme ile ölen sigortalının 65 yaş ve üzeri anne ve babasına hiçbir şart aranmaksızın aylık bağlanması öngörülmüştür.

Bunun dışında ise bağlanacak aylığın hissesinde de değişiklik yapılarak,  hak sahibi anne ve babaya ayrı ayrı % 25 üzerinden aylık bağlanması yerine, ayrı ayrı % 12,5 olmak üzere toplam % 25 üzerinden aylık bağlanması düzenlemesi yapılmıştır.

SORU 59- ÖLÜM GELİR VE AYLIĞI BAĞLANMIŞ OLAN HAK SAHİPLERİNDEN DUL EŞİN AYLIĞI HANGİ HALLERDE KESİLMEKTEDİR ?

CEVAP 59- Hak sahiplerinin aylıkları, hak sahipliğini kazanmalarını sağlayan durumlarında herhangi bir değişiklik olması halinde durum değişikliğini takip eden ödeme dönemi başından itibaren değişmektedir.

Durum değişikliği eş için sadece evlenme hali olup, dul eş evlenirse aylığı kesilmektedir. Eş için diğer durum değişikliklerinde ise sadece aylığın miktarı değişmektedir.

SORU 60- ÖLÜM GELİR VE AYLIĞI BAĞLANMIŞ OLAN HAK SAHİPLERİNDEN ÇOCUKLARIN AYLIĞI HANGİ HALLERDE KESİLMEKTEDİR ?

CEVAP 60-         

a) Kız Çocukları: Ceza infaz kurumları ve tutukevlerindeki atölyelerde çalışan hükümlü ve tutuklular, 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve mesleki eğitim gören öğrencilerle, meslek liselerinde veya yükseköğrenimleri sırasında zorunlu staja tabi olanlar, Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme kurslarına katılanlar hariç olmak üzere Kanuna tabi olarak ya da yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlayan ve evlenen kız çocuklarının gelir ve aylıkları durumun oluşmasını takip eden ödeme dönemi başından itibaren kesilmektedir.

b) Erkek çocukları: Ceza infaz kurumları ve tutukevlerindeki atölyelerde çalışan hükümlü ve tutuklular, 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve mesleki eğitim gören öğrencilerle, meslek liselerinde veya yükseköğrenimleri sırasında zorunlu staja tabi olanlar, Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme kurslarına katılanlar hariç olmak üzere Kanuna tabi olarak ya da yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlayan, kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmış olan, erkek çocuklardan öğrenci değilse 18 yaşını, orta öğrenim görüyorsa 20 yaşını, yüksek öğrenim görüyorsa da 25 yaşını doldurmuş olanların gelir ve aylığı durumun oluşmasını takip eden ödeme dönemi başından itibaren kesilmektedir.

c) Malul çocuklar:Ceza infaz kurumları ve tutukevlerindeki atölyelerde çalışan hükümlü ve tutuklular, 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve mesleki eğitim gören öğrencilerle, meslek liselerinde veya yükseköğrenimleri sırasında zorunlu staja tabi olanlar, Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme kurslarına katılanlar hariç olmak üzere Kanuna tabi olarak ya da yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlayan ve SGK Sağlık Kurulu Kararı ile çalışma gücünü en az %60 oranında yitirmediği tespit edilen çocukların gelir ve aylıkları yeni malullük raporunu izleyen ödeme dönemi başından itibaren kesilmektedir.

SORU 61- HAK SAHİPLERİNDEN ÇOCUKLARIN AYLIKLARININ KESİLMESİNDE 4/c (ESKİ EMEKLİ SANDIĞI) KAPSAMINDA ÇALIŞANLAR AÇISINDAN BİR FARKLILIK VAR MIDIR ?

CEVAP 61- 10 yıldan fazla hizmetin bulunması, yani ölüm aylığının 5434 sayılı Kanuna göre bağlanması durumunda;

– Kız çocukları için aylıklar Kanuna göre 4/a (eski SSK’lı) ve 4/b (sski Bağ-Kur’lu) kapsamında çalışmaya başlamaları halinde,

– Erkek çocuklar için aylıklar yaş şartlarını sağlamaları halinde 5510 sayılı Kanuna göre ve 4/a (eski SSK’lı) ve de 4/b (eski Bağ-Kur’lu) kapsamında çalışmaya başlamaları halinde,

kesilmemektedir.

Dolayısıyla, bunlar için sadece 4/c (eski Emekli Sandığı) kapsamında çalışmaya başlama halinde aylık kesilmektedir.      

SORU 62- ÖLÜM AYLIĞI BAĞLANMIŞ OLAN HAK SAHİPLERİNDEN ANNE VE BABAYA BAĞLANAN AYLIK HANGİ HALLERDE KESİLMEKTEDİR ?

CEVAP 62- Anne ve babanın aylıkları;

– Elde ettikleri tüm gelirlerin asgari ücretin net tutarından daha fazla olması,

– Varsa diğer çocuklardan elde ettikleri gelir veya aylık dışında kendilerine gelir veya aylık bağlanması durumlarında,

durumun tespit edilmesini takip eden ödeme dönemi başından itibaren kesilmektedir.

SORU 63- ÖLÜM AYLIĞI İÇİN NEREYE BAŞVURULMAKTADIR ?

CEVAP 63- 4/a (eski SSK’lı) ve 4/b (eski Bağ-Kur’lu) kapsamında çalışanlar için bu sigortalıların bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlüğüne/merkezine, kamu görevlileri için ise talepleri gerekli belgelerle Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü Kamu Görevlileri Emeklilik İşlemleri Daire Başkanlığına intikal ettirilmek üzere tabi olunan kamu kurumuna başvuru yapmaları gerekmektedir.

SORU 64- ÖLÜM AYLIĞININ BAĞLANMASI İÇİN HANGİ BİLGİ VE BELGELER İSTENMEKTEDİR ?

CEVAP 64-

a) 4/a (eski SSK’lı) ve 4/b (eski Bağ-Kur’lu) kapsamındakiler için;

-Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesi.

-1 adet fotoğraf .

-İl veya İlçe İdare kurullarından alınacak Muhtaçlık Belgesi. (anne-babalar için) 

Vasi İlamı. (hak sahiplerine vasi tayin edilmesi durumunda istenir)

b) 4/c (eski Emekli Sandığı) kapsamdakiler için;

Görevde iken emekli olanlar için;

-Çalışılan kurumdan onaylı Hizmet Belgesi. (görevde iken vefat edenler)

-Dilekçe.

-Kimlik araştırma belgesi.

-3’er adet fotoğraf. (aylık bağlanacak kişilere ait ve son 6 ay içerisinde çekilmiş)

-Mal bildirim belgesi. (anne, baba ve malul erkek çocuk için)

-Muhtaçlık belgesi. (anne, baba ve malul erkek çocuk için)

-Malul olanlardan sağlık kurulu raporu (erkek çocuklar ve baba için)

-Feragatname. (Görevde iken vefat edenlerin İkramiyeden vazgeçen ana-babası için)

-4/a ve 4/b kapsamında geçen hizmetinin gösterir belge.

Açıkta iken emekli olanlar için;

Yukarıdaki belgelere ilaveten;

-Halen ikamet edinilen yerdeki vergi dairesinden veya mal müdürlüğünden alınacak vergi mükellefi olup olmadığına dair resmi yazı.

-4/a ve 4/b kapsamında göre hizmetinin olup olmadığına dair birinci derece imzaya yetkili personel tarafından imzalı resmi yazı.

-Görevinden ayrıldıktan sonra 4/a ve 4/b kapsamında tabi çalışıp çalışmadığına dair kendisi tarafından doldurulacak beyanname.

SORU 65- ÖLÜM AYLIĞININ ALINMASINDA ZAMANAŞIMI VEYA HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE VAR MIDIR ?

CEVAP 65- Öncelikle, ölüm aylığının alınmasında zamanaşımı süresi söz konusu olup, hak düşürücü süre söz konusu değildir. Bu konuda 1/0/2008 öncesi ve sonrası farklılık söz konudur.

1/10/2008 öncesinde hak kazanılan ölüm aylığı için ölüm tarihinden itibaren 5 yıllık zamanaşımı süresi uygulanmakta iken, 1/10/2008 tarihinden sonra hak edilen ölüm aylıklarında zamanaşımı süresi ölüm aylığı talep tarihinden geriye doğru uygulanmaktadır.

Buna göre; eğer hak edilen ölüm aylığı 1/10/2008 tarihinden önce ise bu ölüm tarihinden itibaren de 5 yıllık süre dolmuş ise, bu durumda kişiye ölüm aylığı 1/0/2008 tarihinden itibaren, eğer yine ölüm aylığının hak edilme tarihi 1/0/2008 tarihindenn önce, ancak 5 yıllık süre dolmamış ise bu defa ölüm aylığı doğal olarak ölüm tarihinden itibaren ödenecektir.

SORU 66- EVLENME ÖDENEĞİ KİMLERE VERİLMEKTEDİR ?

CEVAP 66- Hak sahibi olarak kendilerine gelir veya aylık bağlanan kız çocuklarının evlenmeleri halinde gelir veya aylıkları kesilmektedir.

Ancak, evlenmeleri nedeniyle gelir veya aylıkları kesilen kız çocuklarının talep etmeleri halinde kendilerine almakta oldukları aylık veya gelirlerin iki yıllık tutarı bir defaya mahsus olmak üzere peşin olarak verilmektedir.

Verilen bu paraya “çeyiz parası” da denilmektedir.

Eğer kız çocuğu 2 yıl içerisinde boşanırsa, iki yıl tamamlanmadan tekrar anne veya babasından dolayı aylık bağlanmamaktadır Bu durumda aylığa yeniden ancak iki yıl sonunda hak kazanılmaktadır. Bunun mantığı da, iki yıllık aylığın kendisine evlenme ödeneği olarak peşin olarak ödenmesine dayanmaktadır.

SORU 67- EVLENME ÖDENEĞİNİN VERİLMESİNDE 4/c (ESKİ EMEKLİ SANDIĞI) KAPSAMINDA ÇALIŞANLAR İÇİN BİR FARKLILIK VAR MIDIR ?

CEVAP 67-  10 yıldan fazla hizmetin bulunması, yani ölüm aylığının 5434 sayılı Kanuna göre bağlanması halinde, dul veya yetim aylığı almakta olan ve evlenmeleri nedeniyle aylığı kesilen eşlere, kız çocuklara, anneye bir defaya mahsus olmak üzere almakta oldukları dul ve yetim aylıklarının oniki aylık tutarı evlenme ikramiyesi olarak ödenmektedir.

Yani, bu tarihten önceki kamu görevlilerinin hak sahipleri dul eşe ve anaya da evlilik ikramiyesi verilmektedir.

SORU 68- EVLENME ÖDENEĞİ ALINDIĞI SÜRE İÇERİSİNDE KİŞİNİN KENDİSİ ÜZERİNDEN SAĞLIK YARDIMI ALMASI MÜMKÜN MÜDÜR ?

CEVAP 68- Evlenme ödeneği alan hak sahibi kız çocuğu evlendikten sonra çalışmaya başlarsa kendi çalışmalarından dolayı SGK’ya genel sağlık sigortası primi de ödeyeceği için kendi sigortalılığı üzerinden sağlık yardımı alabilmektedir.

SORU 69- EVLENME ÖDENEĞİ İÇİN NEREYE VE NASIL BAVURULMAKTADIR ?

CEVAP 69- Hak sahiplerinin,

-4/a (eski SSK’lı) ve 4/b (eski Bağ-Kur’lu) kapsamındakilerin Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sigortalı Emeklilik Daire Başkanlığına veya bulunulan yerdeki il müdürlüğüne / sosyal güvenlik merkezine SGK’ca belirlenen Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesiyle,

-4/c (eski Emekli Sandığı) kapsamındakilerin ise, Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığı Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü Kamu Görevlileri Emeklilik İşlemleri Daire Başkanlığına, herhangi bir görevde çalışmadığına dair beyan örneğiyle,

başvurmaları gerekmektedir.

SORU 70- EVLENME YARDIMININ ALINMASINDA ZAMANAŞIMI VEYA HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE UYGULANMAKTA MIDIR ?

CEVAP  70- Evlenme yardımı, evlenme tarihinden itibaren 5 yıl içinde talep edilmez ise, artık istenme hakkı düşmektedir. Yani buradaki 5 yıllık süre hak düşürücü süre olarak uygulanmaktadır.

SORU 71- 4/b (ESKİ BAĞ-KUR) KAPSAMINDA ÇALIŞANLAR İLE İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILARIN PRİM BORCU BULUNMASI HALİNDE AYLIKLARININ BAŞLANGICININ TESPİTİ NASIL YAPILMAKTADIR ?

CEVAP 71- Genek kural olarak, esasen aylığın başlangıç tarihinde kendi sigortalılığından dolayı genel sağlık sigortası dahil prim ve prime ilişkin borcu bulunan 4/b (eski Bağ-Kur’lu) sigortalıları ile isteğe bağlı sigortalıların borçları tahsil edilmeden gelir ve aylık bağlama işlemi sonuçlandırılmamaktadır. Bu çerçevede, aylıklar, borcun ödendiği tarihi takip eden ay başında başlatılmaktadır. Kısacası, bu durumda borçlar ödeninceye kadar aylıklar başlatılmamaktadır.

Ancak söz konusu borç, her yıl Mali Bütçe Kanunuyla belirlenen miktarın altında ise aylık bağlanmakta, ancak söz konusu miktar 4/b sigortalısının hemen ilk aylığından tehsil edilmektedir.

SORU 72- YAŞLILIK TOPTAN ÖDEMESİ HANGİ DURUMLARDA VERİLMEKTEDİR ?

CEVAP 72- 4/a ve 4/b kapsamındaki sigortalılar ile 1/10/2008 tarihinden sonra ilk defa 4/c kapsamında sigortalı olanlardan, herhangi bir nedenle çalıştığı işten ayrılan veya işyerini kapatan ve yaşlılık aylığı bağlanması için gerekli yaş şartını doldurduğu halde malûllük ve yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanamayan sigortalıya,  ödenen emeklilik primlerinin her yıla ait tutarı, primin ait olduğu yıldan itibaren yazılı istek tarihine kadar geçen yıllar için, her yılın gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenerek toptan ödeme şeklinde verilmektedir.

Burada dikkat edilmesi gereken bazı hususlar söz konusudur:

İlk husus, kişilerin yaş dışındaki emeklilik şartlarından kastedilenin, 5510 sayılı Kanuna göre, sigortalıların ilk defa işe girdikleri tarihte geçerli olan emeklilik şartlarıdır.

İkinci husus da, toptan ödeme yapılırken 4/a ve 4/b kapsamında çalışanlar için 1/10/2008 tarihine kadar toptan ödeme miktarlarının hesaplanması mülga kanunlara (emeklilik primleri faizsiz geri verilmekte), 1/10/2008 tarihinden sonrasına isabet eden toptan ödeme miktarlarının da 5510 sayılı Kanuna göre (güncelleme katsayısıyla güncellenerek) belirlenmesidir.

Üçüncü husus ise,  4/a ve 4/b kapsamında çalışanlar için işe başlama tarihleri açısından 5510 sayılı Kanun öncesi ve sonrası ayrımı yapılmamış olmakla birlikte, 4/c sigortalıları için 15/10/2008 tarihinden sonra ilk defa göreve başlayanlar 5510 sayılı kapsama alınmakla birlikte, bu tarihten önce göreve başlayanlar için 5434 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanması öngörülmüştür.

SORU 73- 15/10/2008 TARİHİNDEN ÖNCE GÖREVE BAŞLAYAN DEVLET MEMURLARININ KESENEKLERİNİN İADESİ SÖZ KONUSU MUDUR VE İADE NASIL YAPILMAKTADIR ?

CEVAP 73- 15/10/2008 tarihinden once göreve başlayan kamu görevlilerine aşağıda belirtilen hallerde ödemiş oldukları keseneklerin toplamı faizsiz ödenmektedir:

İlişiğin kesilmesi res’en ise;

-Yaş haddinden dolayı emekliye ayrılanlardan veya 61 yaşını doldurarak emekliye ayrılmalarını istiyenlerden, fiili hizmet müddetleri 15 yıldan az olanlar,

-5434 sayılı Kanunun 39 uncu maddesinin (e) ve (f) fıkralarında yazılı olanlardan fiili hizmet müddetleri 25 yılı doldurmamış olanlar,

-Haklarında adi malullük hükümleri tatbik edilen iştirakçilerden; fiili hizmet müddetleri 10 yıldan az olanlar,

-Vazife malullüğü geçtiğinden aylığı kesilmiş ve emeklilik hakkı tanınan bir vazifeye tayin edilmemiş durumda iken 61 yaşını dolduranlardan; fiili hizmet müddetleri 15 yıldan az olanlara veya yine bu durumda iken ölen ve fiili hizmet müddetleri 15 yıldan az olanların; dul ve yetimlere,

-Mahkemece gaipliklerine hükmolunan iştirakçilerden fiili hizmet müddetleri 10 yıldan az olanların; hüküm tarihinden itibaren bir yıl içinde yazı ile Sandığa müracaat eden dul ve yetimlere,

B) İlişiği kesilmesi res’en değilse; hizmetleri 5 ila 10 yıl arasında olmak kaydıyla;

-İstifa edenler

-İstifa etmiş sayılanlar,

-Emeklilik hakkı tanınmıyan kadrolara nakil suretiyle tayin edilenler,

-Belediye başkanlığından veya il daimi komisyonu üyeliğinden 5434 sayılı Kanunun 39 uncu maddenin (b) fıkrasında yazılı duruma girmeden ayrılanlardan emeklilik hakkı tanınan bir vazifeye tayin edilmemiş veya 40 ıncı maddede yazılı yaş hadleri sebebiyle tayin edilememiş olanlar,

-İdareten veya cezaen vazifelerine son verilenler,

-Asillikleri tasdik olunmıyarak vazifelerine son verilen stajyerler ve adaylar,

-Bakanlık emrine alınanlardan, kurumlarca teklif edilen eski vazifelerine eşit veya bir aşağı derecedeki emeklilik hakkı tanınan vazifeleri kabul etmemek suretiyle ilgisi kesilerek aylıksız duruma geçenler,

-Kadro yüzünden açıkta kalanlardan aylıksız veya ücretsiz duruma girenler,

-Kadroları kurumlarınca geçici hale getirilenler,

-Emeklilik hakkı düşenler,

-Harp okulları ve astsubay meslek yüksek okullarındaki öğrenciler ile astsubay nasbedilmek üzere temel askerlik eğitimine tâbi tutulanlardan eğitimlerini tamamlayamayarak ayrılanlar,

-Muvazzaflık hizmetini kısa veya tam olarak yapmak üzere vazifeleri ile ilgileri kesilmek suretiyle silah altına alınan iştirakçilerle, seferberlik, talim veya manevra için er olarak silah altına alınanlar.

SORU 74- YAŞLILIK TOPTAN ÖDEMESİ ALANLARA DAHA SONRA AYLIK BAĞLANMASI MÜMKÜN MÜDÜR ?

CEVAP 74- Toptan ödeme yapılarak hizmetleri tasfiye edilmiş bulunanlardan, yeniden emeklilik primi bildirilmiş olanlar, yazılı olarak müracaat etmeleri halinde, aldıkları toptan ödemenin ödeme tarihi ile yazılı istek tarihi arasında geçen yıllar için her yılın gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenerek bulunan tutarın ilgiliye tebliğ tarihini takip eden ayın sonuna kadar ödemeleri halinde, bu hizmetler ihya edilmekte ve gerektiğinde de aylık bağlanmaktadır.

Burada da dikkat edilmesi gereken husus, ihya yapılırken 4/a ve 4/b sigortalıları için ihya miktarının hesaplanması, 1/0/2008 tarihine kadar olan kısıma isabet eden miktarı için hesaplama mülga kanunlara (kanuni faiz ile tahsili), 1/10/2008 tarihinden sonrasına isabet eden miktarı için ise hesaplamada güncelleme katsayısının kullanılacak olmasıdır.

Ayrıca,  15/10/2008 tarihinden önce göreve başlayan kamu görevlileri için kesenek iadesi için 5 yıllık zamanaşımı söz konusu olmasına karşın, bu kesenekler kişi adına 10 yıl boyunca hesaplarda izlenmekle birlikte, 5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesiyle “Kesenek veya toptan ödemeleri zamanaşımına uğramış olması nedeniyle hizmetleri tasfiye edilmiş olanların, tasfiye edilmiş süreleri bu Kanuna göre birleştirilecek hizmetlerden kabul edilir.” hükmü getirildiğinden,  kesenekleri zamanaşımına uğrayan hizmetlerin ihya edilmeksizin iştirakçilerin fiili hizmet sürelerine eklenmesi  imkanı sağlanmıştır.

Prim ödeme veya hizmetlerin ihyası için, ihya tarihinde herhangi bir statüye tabi çalışmak ve prim ödenmesi şartı da aranmaktadır.

SORU 75– TOPTAN ÖDEMENİN (TOPLU ALINAN KESENEKLERİN) İHYASINDA 15/10/2008 TARİHİNDEN ÖNCE KAMU GÖREVLİSİ OLANLAR İÇİN FARKLILIK SÖZ KONUSU MUDUR ?

CEVAP 75– Öncelikle, İstekleri üzerine emekli olacakların, emekliliklerini istedikleri tarihten en az 6 ay önce, re’sen veya yaş haddinden emekliye sevk edilme nedenleriyle görevlerinden ilişiği kesilenlerin, görevlerinden ayrıldıkları tarihten itibaren  6 ay içinde istekte bulunmaları ve hesaplanacak tutarın da kendiler tarafından yatırılmış olması şarttır.

Bu çerçevede, toptan ödeme tutarları, toptan ödemeleri zamanaşımına uğramış olanlardan faizsiz olarak, toptan ödemelerini almış olanlardan, toptan ödemelerini aldıkları 17/4/2003 tarihine kadar  % 5, bu tarihten sonra ise kanuni faizi ile birlikte alınmaktadır.

SORU 76– ÖLÜM TOPTAN ÖDEMESİ HANGİ DURUMLARDA VERİLMEKTEDİR ?

CEVAP 76 –  Kanunun 4/a ve 4/b kapsamındaki sigortalılarıyla 1/10/2008 tarihinden sonra ilk defa kamu görevlisi olarak göreve başlayanlardan ölen sigortalıların hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanamaması durumunda, ölüm tarihi esas alınmak kaydıyla ölüm aylığına hak kazanan hak sahiplerine Kanunda belirtilen oranlarda hesaplanan tutar toptan ödeme olarak verilmektedir.

Hak sahiplerine yapılacak toptan ödemenin toplamı, sigortalıya yapılacak toptan ödeme tutarını geçememekte, bu sınırın aşılmaması için gerekirse hak sahiplerinin hisselerinden orantılı olarak indirim yapılmaktadır.

Burada dikkat edilmesi gereken bazı hususlar söz konusudur:

İlk husus, kişilerin yaş dışındaki emeklilik şartlarından kastedilenin, 5510 sayılı Kanuna göre, sigortalıların ilk defa işe girdikleri tarihte geçerli olan emeklilik şartlarıdır.

İkinci husus da, toptan ödeme yapılırken 4/a ve 4/b kapsamında çalışanlar için 1/10/2008 tarihine kadar toptan ödeme miktarlarının hesaplanması mülga kanunlara (emeklilik primleri faizsiz geri verilmekte), 1/10/2008 tarihinden sonrasına isabet eden toptan ödeme miktarlarının da 5510 sayılı Kanuna göre (güncelleme katsayısıyla güncellenerek) belirlenmesidir.

Üçüncü husus ise,  4/a ve 4/b kapsamında çalışanlar için işe başlama tarihleri açısından 5510 sayılı Kanun öncesi ve sonrası ayrımı yapılmamış olmakla birlikte, 4/c sigortalıları için 15/10/2008 tarihinden sonra ilk defa göreve başlayanlar 5510 sayılı kapsama alınmakla birlikte, bu tarihten önce göreve başlayanlar için 5434 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanması öngörülmüştür.

SORU 77- ÖLÜM TOPTAN ÖDEMESİ ALANLARA DAHA SONRA AYLIK BAĞLANMASI MÜMKÜN MÜDÜR ?

CEVAP 77- Toptan ödeme yapılarak tasfiye edilmiş süreler, borçlanılarak veya yurt dışı hizmetleri birleştirilerek ya da sonradan hizmet tespiti nedeniyle hak kazanılan sürelerin eklenmesi suretiyle ölüm sigortasından yararlanmak için gerekli prim ödeme gün sayısının tamamlanması halinde, hak sahiplerinin yazılı isteği üzerine geri ödenen primler güncelleme katsayısıyla güncellenip ihya edilerek, hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilmektedir.

Burada dikkat edilmesi gereken husus, ihya yapılırken 4/a ve 4/b sigortalıları için ihya miktarının hesaplanması, 1/0/2008 tarihine kadar olan kısıma isabet eden miktarı için hesaplama mülga kanunlara (kanuni faiz ile tahsili), 1/10/2008 tarihinden sonrasına isabet eden miktarı için ise hesaplamada güncelleme katsayısının kullanılacak olmasıdır.

SORU 78- ÖLÜM TOPTAN ÖDEMESİNDE 15/10/2008 TARİHİNDEN ÖNCE KAMU GÖREVLİSİ OLANLAR İÇİN HERHANGİ BİR FARKLILIK VAR MIDIR ?

CEVAP 78- Toptan ödeme tutarları, toptan ödemeleri zamanaşımına uğramış olanlardan faizsiz olarak, toptan ödemelerini almış olanlardan, toptan ödemelerini aldıkları 17/4/2003 tarihine kadar  % 5, bu tarihten sonra ise kanuni faizi ile birlikte ödemeleri durumunda hak sahiplerine aylık bağlanabilmektedir.

SORU 79- 1/10/2008 TARİHİNDEN ÖNCE İŞE GİRENLERİN EMEKLİ AYLIKLARI NASIL HESAPLANMAKTADIR ?

CEVAP 79- 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden (1/10/2008) önce sistemde olanların  Kanunun yürürlüğe girmesinden önceki prim ödeme gün sayıları Kanunun yürürlüğe girmesinden önceki tabi oldukları kanunlara göre, bunların Kanunun yürürlük tarihinden sonraki prim ödeme gün sayıları da Kanuna göre hesaplanacak ve her dönemde geçen süreler aylıklara orantılı bir şekilde yansıtılmaktadır.

Dolayısıyla, Kanunun yürürlük tarihinden önce işe girenlerin aylık hesaplanması yönünden müktesep hakları korunmuştur.

SORU 80- 5510 SAYILI KANUNUN YÜRÜRLÜK TARİHİNDEN ÖNCE GÖREVE BAŞLAYANLARDAN 4/c (ESKİ EMEKLİ SANDIĞI) KAPSAMINDA ÇALIŞANLARIN EMEKLİ AYLIKLARININ HESAPLANMASINDA BİR FARKLILIK VAR MIDIR ?

CEVAP 80- 5510 sayılı Kanunun 4/c sigortlıları için yürürlük tarihi olan 15/10/2008’den  önce  göreve başlayan ve bu tarihten sonra görevlerine kamu görevlisi olarak devam edenlerin emekli aylıkları 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre değerlendirilmektedir.

Yani, bunların toplam kazançlarına değil, emeklilik tarihindeki görevde bulundukları unvana ilişkin özlük parametlerine bakılarak aylıkları hesaplanmaktadır.

SORU 81- 5510 SAYILI KANUNUN YÜRÜLÜĞE GİRMESİNDEN SONRA İLK DEFA 4/a (ESKİ SSK), 4/b (ESKİ BAĞ-KUR) VE 4/c (ESKİ EMEKLİ SANDIĞI) KAPSAMINDA ÇALIŞANLARIN AYLIKLARI NASIL HESAPLANMAKTADIR ?

CEVAP 81- 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden sonra 4/a (eski SSK’lı) ve 4/b (eski Bağ-Kur’lu) için 1/10/2008 ve de (eski Emekli Sandığı) çalışanlar için de 15/10/2008 tarihinden sonra göreve başlayanlar için aylıklar Kanun hükümlerine hesaplanacaktır.

Burada en önemli değişiklik kamu görevlileri açısından yapılmıştır. Bu tarihten sonra göreve başlayan kamu görevlilerinin artık emeklilik tarihindeki görev aylıklarına değil, tüm görevleri boyunca aldıkları görev aylıklarının ortalaması dikkate alınacaktır.

CEVAP 82– Bilindiği üzere, emeklilik aylıklarının hesaplanmasında günümüz itibarıyla “1/1/2000 tarihi öncesi” – “1/1/2000 ila 1-15/10/2008 dönemi” – “1-15/10/2008 sonrası” olmak üzere 3 farklı dönem bulunmaktadır. Buna göre;

A) Çalışmaları “1/1/2000 tarihi öncesi-1/1/2000 ve 2008 yılı Ekim arasında-1/10/2008 sonrasında” olanlar (yani her 3 dönemde de çalışması bulunanlar):

a) 4/a (eski SSK’lı) sigortalıları

 – 1/1/2000 tarihi öncesindeki çalışmalar için emeklilik tarihinden öncesi 5 veya 10 yılın kazanç ortalamalarının normal ve üst gösterge tablolarında denk gelen gösterge rakamının memur maaş katsayısıyla çarpımına aylık bağlama oranın uygulanmasıyla aylık tespit edilmekte, tespit edilen bu miktar; bu dönemdeki prim ödeme gün sayısının toplam prim ödeme gün sayısına oranlanmasıyla kısmi aylık bulunmaktadır.

– 1/1/2000 ila 2008/Ekim arasındaki çalışmalar için, tüm kazançlar (emeklilik tarihindeki ve bir yıl önceki kazançlar hariç) güncelleme katsayısıyla güncellenerek toplamı alınmakta ve toplam prim ödeme gün sayısına bölünerek, günlük ortalama kazanç tespit edilip 360 ile çarpılıp ortalama yıllık kazanç bulunmakta ve de bu da 12’ya bölünüp ortalama kazanç bulunarak bu kazanca aylık bağlama oranı uygulanmaktadır. Aylık bağlama oranının uygulandığı miktar daha sonra bu dönemdeki prim ödeme gün sayısının toplam prim ödeme gün sayısına oranlanması sonucunda bu döneme ait ikinci kısmi aylık tespit edilmektedir.

– 2008/Ekim sonrası çalışmalar için ise, ödenen prime esas kazançlar her yıl bazında (emeklilik yılı ile bir önceki yıl hariç) güncelleme katsayısıyla güncellenip güncellenen miktarın prim ödeme gün sayısına bölünüp 30’la çarpılması soncu bulunan “aylık ortalama kazanç” ve çalışma süresine göre tespit edilen “aylık bağlama oranı” çarpımıyla hesaplanan aylık, bu dönemdeki prim ödeme gün sayısının toplam prim ödeme gün sayısına oranlanmasıyla üçüncü kısmi aylık bulunmaktadır.

Her üç dönem için hesaplanan kısmi aylıklardan, 1/1/2000 dönemi öncesine ait kısmi aylığın 2008/Ekim ayına kadar güncelleme katsayısıyla güncellenmesi sonucunda elde edilen miktar, 1/1/2000 ila 2008/Ekim arasındaki çalışmalar için kesaplanan kismi aylıkla birleştirilerek bu kez tahsis talep tarihine kadar güncelleme katsayısı ile güncellenir. Bu şekilde güncellenen 2008/Ekim ayından önceki çalışmalara ait kısmı aylığın 2008/Ekim sonrası çalışmalar için hesaplanan kısmi aylık ile toplamı kişiye bağlanacak aylık miktarını vermektedir.

Görüleceği üzere, her dönemdeki hesaplama yöntemleri farklı olmakla birlikte, her dönemdeki çalışamlar ait olduğu mevzuata göre hesaplanıp, daha sonra her dönemim çalışma süresi kadar toplam aylığa etki edecek bir hesaplama söz konusu olmaktadır. Yani müktesep haklar her dönem için korunmaya çalışılmıştır.

4/b (eski Bağ-Kur) sigortalıları

– 1/1/2000 tarihi öncesinde çalışması bulunanlar için basamak ve kazançlarına denk gelen “Basamak Karşılığı Gösterge Tablosu”ndaki rakamın aylık bağlama oranıyla çarpılması sonucunda bulunun miktara, bu dönemdeki çalışma süresinin toplam çalışma süresine oranlanmasıyla birinci kısmi aylık bulunmaktadır.

– 1/1/2000 ila 1/10/2008 döneminde çalışması bulunanlar için de, primi ödenen gelir basamaklarındaki bekleme süresi dikkate alınarak bulunan “Ağırlıklı Ortalama”ya aylık bağlama oranı uygulanmakta ve bulunun miktarın, bu dönemdeki çalışma süresinin toplam çalışma süresine oranlanmasıyla ikinci kısmi aylık bulunmaktadır.

– 2008/Ekim sonrası çalışmalar için ise, ödenen prim miktarları (kazançlar) her yıl bazında (emeklilik yılı ile bir önceki yıl hariç) güncelleme katsayısıyla güncellenip güncellenen miktarın prim ödeme gün sayısına bölünüp 30’la çarpılması soncu bulunan “aylık ortalama kazanç” ve çalışma süresine göre tespit edilen “aylık bağlama oranı” çarpımıyla hesaplanan aylık, bu dönemdeki prim ödeme gün sayısının toplam prim ödeme gün sayısına oranlanmasıyla ikinci kısmi aylık bulunmaktadır.

Her üç dönem için hesaplanan kısmi aylıklardan, 1/1/2000 dönemi öncesine ait kısmi aylık 1/1/2008 tarihine kadar güncelleme katsayısıyla güncellenmesi sonucunda elde edilen miktar, 1/1/2000 ila 1/1/2008 tarihleri arasındaki çalışmalar için kesaplanan kismi aylıkla birleştirilerek bu kez tahsis talep tarihine kadar güncelleme katsayısı ile güncellenir. Bu şekilde güncellenen 1/1/2008 tarihinden önceki çalışmalara ait kısmı aylığın bu tarihten sonraki çalışmalar için hesaplanan kısmi aylıklar toplamı kişiye bağlanacak aylık miktarını vermektedir.

Görüleceği üzere, her dönemdeki hesaplama yöntemleri farklı olmakla birlikte, her dönemdeki çalışamlar ait olduğu mevzuata göre hesaplanıp, daha sonra her dönemim çalışma süresi kadar toplam aylığa etki edecek bir hesaplama söz konusu olmaktadır. Yani müktesep haklar her dönem için korunmaya çalışılmıştır.

 4/c (eski Emekli Sandığı) sigortalıları

4/c sigortalıları için dönem farklılığı bulunmamakta olup, 15/10/2008 tarihinden önce göreve başlayanlar için emeklilik tarihindeki son emekliliğe esas unsurların toplamından oluşan miktara aylık bağlama oranının uygulanmasıyla aylık hesaplanmakta, 15/10/2008 tarihinden sonra işe gürenler için ise, ödenen prim miktarları (kazançlar) her yıl bazında (emeklilik yılı ile bir önceki yıl hariç) güncelleme katsayısıyla güncellenip güncellenen miktarın prim ödeme gün sayısına bölünüp 30’la çarpılması soncu bulunan “aylık ortalama kazanç” ve çalışma süresine göre tespit edilen “aylık bağlama oranı” çarpımıyla aylık bulunmaktadır.

Çalışmaları 1/1/2000-2008/Ekim arasında ve 2008/Ekim sonrasında olanlar:

a) 4/a (eski SSK’lı) sigortalıları

– 1/1/2000 ila 2008/Ekim arasındaki çalışmalar için, tüm kazançlar (emeklilik tarihindeki ve bir yıl önceki kazançlar hariç) güncelleme katsayısıyla güncellenerek toplamı alınmakta ve toplam prim ödeme gün sayısına bölünerek, günlük ortalama kazanç tespit edilip 360 ile çarpılıp ortalama yıllık kazanç bulunmakta ve de bu da 12’ya bölünüp ortalama kazanç bulunarak bu kazanca aylık bağlama oranı uygulanmaktadır. Aylık bağlama oranının uygulandığı miktar daha sonra bu dönemdeki prim ödeme gün sayısının toplam prim ödeme gün sayısına oranlanması sonucunda bu döneme ait ikinci kısmi aylık tespit edilmektedir.

– 2008/Ekim sonrası çalışmalar için ise, ödenen prime esas kazançlar  her yıl bazında (emeklilik yılı ile bir önceki yıl hariç) güncelleme katsayısıyla güncellenip güncellenen miktarın prim ödeme gün sayısına bölünüp 30’la çarpılması soncu bulunan “aylık ortalama kazanç” ve çalışma süresine göre tespit edilen “aylık bağlama oranı” çarpımıyla hesaplanan aylık, bu dönemdeki prim ödeme gün sayısının toplam prim ödeme gün sayısına oranlanmasıyla üçüncü kısmi aylık bulunmaktadır.

-Her iki dönem için hesaplanan kısmi aylıklardan, 1/1/2000 tarihinden öncesine ait kısmi aylığın 2008/Ekim ayına kadar ayrıca güncelleme katsayısıyla güncellenmesi sonucunda, her iki kısmi aylığın toplamı kişiye bağlanacak aylık miktarını vermektedir.

Görüleceği üzere, her dönemdeki hesaplama yöntemleri farklı olmakla birlikte, her dönemdeki çalışamlar ait olduğu mevzuata göre hesaplanıp, daha sonra her dönemim çalışma süresi kadar toplam aylığa etki edecek bir hesaplama söz konusu olmaktadır. Yani müktesep haklar her dönem için korunmaya çalışılmıştır.

b) 4/b (eski Bağ-Kur) sigortalıları

– 1/1/2000 ila 1/10/2008 döneminde çalışması bulunanlar için de, primi ödenen gelir basamaklarındaki bekleme süresi dikkate alınarak bulunan “Ağırlıklı Ortalama”ya aylık bağlama oranı uygulanmakta ve bulunun miktarın, bu dönemdeki çalışma süresinin toplam çalışma süresine oranlanmasıyla birinci kısmi aylık bulunmaktadır.

– 2008/Ekim sonrası çalışmalar için ise, ödenen prim miktarları (kazançlar) her yıl bazında (emeklilik yılı ile bir önceki yıl hariç) güncelleme katsayısıyla güncellenip güncellenen miktarın prim ödeme gün sayısına bölünüp 30’la çarpılması soncu bulunan “aylık ortalama kazanç” ve çalışma süresine göre tespit edilen “aylık bağlama oranı” çarpımıyla hesaplanan aylık, bu dönemdeki prim ödeme gün sayısının toplam prim ödeme gün sayısına oranlanmasıyla ikinci kısmi aylık bulunmaktadır.

Her iki dönem için hesaplanan kısmi aylıklardan, 1/10/2008 dönemi öncesine ait kısmi aylık 2008/Ekim ayına kadar ayrıca güncelleme katsayısıyla güncellenmesi sonucunda, her iki kısmi aylığın toplamı kişiye bağlanacak aylık miktarını vermektedir.

Görüleceği üzere, her dönemdeki hesaplama yöntemleri farklı olmakla birlikte, her dönemdeki çalışmalar ait olduğu mevzuata göre hesaplanıp, daha sonra her dönemim çalışma süresi kadar toplam aylığa etki edecek bir hesaplama söz konusu olmaktadır. Yani müktesep haklar her dönem için korunmaya çalışılmıştır.

c) 4/c (eski Emekli Sandığı) sigortalıları

4/c sigortalıları için dönem farklılığı bulunmamakta olup, 15/10/2008 tarihinden oönce göreve başlayanlar için emeklilik tarihindeki son emekliliğe esas unsurların toplamından oluşan miktara aylık bağlama oranının uygulanmasıyla aylık hesaplanmakta, 15/10/2008 tarihinden sonra işe gürenler için ise, ödenen prim miktarları (kazançlar) her yıl bazında (emeklilik yılı ile bir önceki yıl hariç) güncelleme katsayısıyla güncellenip güncellenen miktarın prim ödeme gün sayısına bölünüp 30’la çarpılması soncu bulunan “aylık ortalama kazanç” ve çalışma süresine göre tespit edilen “aylık bağlama oranı” çarpımıyla aylık bulunmaktadır.

C) Çalışmaları sadece 2008/Ekim sonrası olanlar: Her üç statü için de, 2008/Ekim döneminden sonra ilk defa çalışmaya/göreve başlayanların aylıklarının hesaplanmasında, ödenen prim miktarları her yıl bazında (emeklilik yılı ile bir önceki yıl hariç) güncelleme katsayısıyla güncellenip güncellenen miktarın prim ödeme gün sayısına bölünüp 30’la çarpılması soncu bulunan “aylık ortalama kazanç” ve çalışma süresine göre tespit edilen “aylık bağlama oranı” çarpımıyla aylık hesaplanmaktadır.

SORU 83- EMEKLİ AYLIKLARININ HESABINDA KAZANÇLARIN GÜNCELLENMESİ NASIL YAPILMAKTADIR ?

CEVAP  83- Emekli aylıklarının hesaplanmasında kullanılan güncelleme katsayısı, her yılın Aralık ayında açıklanan TÜFE ile o yılın GSYİH gelişme hızının yüzde 30’unun toplamına bir tam sayının ilave edilmesiyle bulunmakta olup, 1/10/2008 tarihi itibarıyla hesaplamada değişiklik yapılmasına karşın (2008/Ekim öncesinde güncelleme katsayısı TÜFE ile GSMİH’nın çarpımı yoluyla hesaplanmaktadır) 5510 sayılı Kanunla birlikte bu uygulamaya devam edilmesi öngörülmüştür.

SORU 84- HER ÜÇ STATÜ (4/a – 4/b – 4/c) İÇİN DE DÖNEMLER İTİBARIYLA AYLIK BAĞLAMA ORANLARI NASIL BELİRLENMİŞTİR ?

CEVAP 84- Her üç statü açısından emeklilik aylıklarının hesaplanması konusunda dönemler itibarıyla yapılan değişiklilere parallel olarak aylık bağlama oranları da aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:

SORU 85- MEVCUT 4/a (ESKİ SSK) KAPSAMINDA ÇALIŞANLARIN AYLIK BAĞLAMA ORANLARININ TESPİTİNDE HERHANGİ BİR KAYIP OLACAK MI ?

CEVAP 85-  5510 sayılı Kanun yürürlüğe girmeden önce çalışanların Kanunun yürürlük tarihinden sonraki çalışmaları da dahil ilk on yıl için aylık bağlama oranı % 3 olarak alınacak olup, bu konuda hak kaybı söz konusu olmayacaktır.

Örneğin; Kanunun yürürlüğe girmesinden önce 30 gün çalışması bulunan sigortalı için her yıl % 2 yerine, bu sigortalının ilk on yılı (3600 prim ödeme gün sayısı) için aylık bağlama oranı % 3 olarak dikkate alınacaktır.

SORU 86- 1/10/2008 SONRASI ÇALIŞMALAR İÇİN GÜNCELLEME KATSAYISININ DEĞİŞTİRİLMESİ VE AYLIK BAĞLAMA ORANLARININ DÜŞÜRÜLMESİYLE EMEKLİ AYLIKLARINDA DÜŞÜŞ OLACAK MIDIR ?

CEVAP 86- Bu konuda yapılan simülasyonlarda, genel itibarıyla;

-Her üç dönemde de çalışma varsa 1/10/2008 tarihinden sonraki prim ödeme gün sayısı arttıkça aylık artmakla birlikte her fazla çalışma sonrası artış hızı gittikçe azalmaktadır. Daha açık ifadelerle, 1/10/2008 tarihinden sonra ilk 10 yıl sonrasında % 2’ye düşmesinden dolayı beklenen artış azalma seyri içerisinde gerçekleşmektedir.

-Son iki dönemde çalışma varsa emekli aylığında yine artış gerçekleşmekte, ancak aylık bağlama oranının her iki dönemde de benzer hükümleri içermesi ve 1/10/2008 tarihinden sonra ilk 10 yıl için % 3 aylık bağlama oranının uygulanmasından ötürü her fazla çalışma, her üç dönemdeki artışın azalma hızından daha düşük olarak seyretmektedir.

-Son dönemde ise yeni bir kanun uygulaması nedeniyle diğer dönemlerle kıyaslanmasına gerek kalmadan her fazla çalışmanın emekli aylığında artan bir şekilde (artış hızında azalma olmadan ve artı çalışma süresine periyodik olarak) artış sağladığı görülmektedir.

SORU 87- 5510 SAYILI KANUNUN YÜRÜRLÜK (1/10/2008) TARİHİNDEN ÖNCE BAĞLANMIŞ VEYA KANUNUN YÜRÜRLÜK TARİHİNDEN SONRA BAĞLANACAK GELİR VE AYLIKLAR NASIL ARTIRILACAKTIR ?

CEVAP 87- Gerek  5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce gerekse aynı Kanunun yürürlük (1/10/2008) tarihinden sonra bağlanan 4/a (eski SSK) ve 4/b (eski Bağ-Kur) ile ilk defa 15/10/2008 tarihinden sonra 4/c (eski Emekli Sandığı) kapsamında çalışmaya başlayanların aylıkları her yılın Ocak ve Temmuz ödeme tarihlerinden geçerli olmak üzere, bir önceki altı aylık döneme göre Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan en son temel yıllı tüketici fiyatları genel indeksindeki değişim oranı kadar artırılacağı öngörülmüştür.               

SORU 88- 4/c (ESKİ EMEKLİ SANDIĞI) KAPSAMINDA ÇALIŞANLAR İÇİN AYLIKLARIN ARTIRILMASINDA FARKLILIK VAR MIDIR ?

CEVAP 88- 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden (15/10/2008) önce kamu görevlisi (eski Emekli Sandığı) olanların bağlanmış ve bağlanacak aylıkları eskiden olduğu gibi devlet memur maaş katsayısına göre artırılmaktadır.

Bu tarihten sonra ilk defa göreve başlayanların aylıkları diğer statülerde olduğu gibi bir önceki 6 aylık TÜFE’ye göre belirlenecektir.

SORU 89– YAŞLILIK AYLIĞI BAĞLANDIKTAN SONRA SOSYAL GÜVENLİK DESTEK PRİMİNE TABİ ÇALIŞANLARIN BU ÇALIŞMALARINI BIRAKTIKTAN SONRA AYLIKLARINDA HERHANGİ BİR DEĞİŞİKLİK OLACAK MIDIR ?

CEVAP 89– 4/a ve 4/c kapsamında sosyal güvenlik destek primi ödeyenlerin aylıkları kesilmediğinden ve ikinci çalışmaları için de emeklilik primi alınmadığından, bunların ikinci çalışmalarını terketmeleri halinde aylıklarında herhangi bir değişiklik olmayacak, yani ikinci çalışmaları emekli aylıklarını hiç bir şekilde artırmayacaktır.

4/b sigortalıları için de ikinci faaliyete son verildikten sonra, aylıklarından her ay yapılan % 15 kesinti kalkacaktır.

SORU 90– YAŞLILIK AYLIĞI BAĞLANDIKTAN SONRA AYLIKLARINI KESTİREREK TÜM SİGORTA KOLLARINA TABİ ÇALIŞANLARIN BU ÇALIŞMALARINI BIRAKTIKTAN SONRA AYLIKLARINDA HERHANGİ BİR DEĞİŞİKLİK OLACAK MIDIR ?

CEVAP 90– Bu kapsamda çalışanlar için ikinci çalışma tamamlandıktan ve tekrar aylık talebinde bulunulmasından sonra aylıkları yeniden hesaplanacaktır.

Bu hesaplama; emekli aylıklarının kesilmesinden sonra aylıklara yapılan artış oranlarının uygulanmasıyla bulunacak miktarın, ikinci çalışma süresi için tüm çalışmaların (her iki dönem) bu dönemde geçmiş gibi hesaplanacak aylık miktarının bu dönemde geçen sürenin toplam süreye oranlanmasıyla bulunacak miktarla toplamından oluşacak şekilde yapılmaktadır.

SORU 91– MALULLÜK AYLIĞI BAĞLANDIKTAN SONRA ÇALIŞMALARI NEDENİYLE AYLIĞI KESİLENLERİN BU ÇALIŞMALARINI BIRAKTIKTAN SONRA AYLIKLARINDA HERHANGİ BİR DEĞİŞİKLİK OLACAK MIDIR ?

CEVAP 91– Bu kapsamda çalışanlar için ikinci çalışma tamamlandıktan ve tekrar aylık talebinde bulunulmasından sonra aylıkları yeniden hesaplanacaktır.

Bu hesaplama; emekli aylıklarının kesilmesinden sonra aylıklara yapılan artış oranlarının uygulanmasıyla bulunacak miktarın, bu dönemdeki çalışma süresinin toplam çalışma süresine oranlanaarak bulunacak kısmi aylık miktarının, ikinci çalışma süresi için tüm çalışmaların (her iki dönem) bu dönemde geçmiş gibi hesaplanacak aylık miktarının bu dönemde geçen sürenin toplam süreye oranlanmasıyla bulunacak kısmi miktarla toplamından oluşacak şekilde yapılmaktadır.

SORU 92- İTİBARİ HİZMET SÜRESİ VE FİİLİ HİZMET ZAMMI KAVRAMLARI NEYİ İFADE ETMEKTEDİR ?

CEVAP 92- Sosyal güvenlik sistemimizde, bazı çalışmaların özellikli ve yıpratıcı olduğu düşüncesiyle, bu tür işlerde çalışan veya görev yapanlara daha erken emekli olma hakkı tanınmıştır.

Bu hak sadece hizmet akdiyle (eski SSK) ve kamu görevlisi (eski Emekli Sandığı) kapsamında çalışanlara verilmiştir. Yani, kendi nam ve hesabına bağımız çalışanlar (eski Bağ-Kur) bu konuda kapsam dışında bırakılmıştır.

Söz konusu hak; hizmet akdiyle (eski SSK) çalışanlar için 1/10/2008 tarihine kadar “itibari hizmet süresi” ve sonrasında “fiili hizmet süresi zammı”, kamu görevlisi olarak çalışanlar için de tüm dönemlerde “fiili hizmet süresi zammı” olarak adlandırılmış ve bu hakların içeriği ve kapsamı dönemler itibarıyla değişikliğe uğramıştır.

SORU 93– İTİBARİ HİZMET SÜRESİ VEYA FİİLİ HİZMET ZAMMI 4/a (ESKİ SSK) KAPSAMINDA ÇALIŞANLAR İÇİN DÖNEMLER İTİBARIYLA NASIL UYGULANMAKTADIR ?

CEVAP 93– 4/a (eski SSK’lı) kapsamında çalışanlar için üç farklı dönem ve bu dönemler arasında önemli farklılıklar söz konusudur.

Birinci farklılık 1/10/2008 tarihi öncesinde yıpranmalı çalışmalar “itibari hizmet süresi” olarak adlandırılmakta iken, 1/10/2008 tarihinden sonra “fiili hizmet zammı süresi” olarak değiştirilmiştir. İkincisi 1/10/2008 tarihinden önce yıpranmalı çalışmalar sigortalılık süresine eklenmekte ve emeklilik yaş hadlerinden düşülmekte iken, 1/10/2008 tarihi sonrasında yıpranmalı çalışmalar prim ödeme gün sayısına eklenmekte ve yine 5 yılı geçmemek üzere de emeklilik yaş hadlerinden düşülmektedir. Üçüncüsü ise bazı çalışmaların 1/10/2008 tarihinden sonra yıpranmalı olmaktan çıkarılması, yani bu uygulama dışında bırakılmasıdır.  Üçüncü fark olarak belirtilen konuda doğal olarak 1/10/2008 tarihi öncesinde bu kapsamda çalışanların yıpranmalı çalışmalarının bu tarihe kadar dikkate alınması gereğidir.

Bu çerçevede;

8/9/1999 tarihi öncesi

Bu dönemde asıl emeklilik şartları (diğer istisnalar hariç) yaş ve prim ödeme gün sayısı açısından kademeli olarak belirlenmiş ve ilk giriş tarihlerine göre kademeli sisteme geçişte 23/5/2002 tarihi esas alınarak kademelendirmeye gidilmiştir.

Bu nedenle hizmet akdiyle yıpranmalı çalışanların itibari hizmet süreleri ve dolayısıyla emeklilik şartları tespit edilirken, öncelikle 23/5/2002 tarihine kadar geçen sürede sigortalıların ne kadar itibari hizmet süresini hak ettikleri süre bulunarak, bu süre ilk sigortalılık başlangıcına eklenmekte, daha doğrusu kademeli geçiş açısından bu süre ilk sigortalılık başlangıcından geriye doğru götürülmekte ve daha sonra geriye götürülen tarihe göre emeklilik şartları tespit edilmekte ve daha sonra da yıpranmalı çalışma süresinin toplamının belli bir oranı sigortalılık süresi ve yaş hadlerinden düşülmektedir.

Önemli iki hususa değinilmesinde yarar görülmektedir. Bundan ilki, 1/10/2008 tarihi itibarıyla hizmet akdiyle çalışanlar için de fiili hizmet zammı süresine dönüştürülen yıpranmalı çalışmalarının emeklilik açısından uygulanma şekli değiştiğinden, eğer yukarıda örneği verilen kişinin yıpranmalı çalışmalarının 1/10/2008 sonrasına da denk gelmesi durumunda, 1/10/2008 tarihi sonrası yıpranmalı çalışmalar için sigortalılık süresine değil, prim ödeme gün sayısına ekleme yapılacaktır. Yani bu kişi için iki ayrı dönem için iki ayrı hesaplama yapılacaktır. İkincisi de, yine yukarıda örneği verilen kişinin yıpranmalı çalışmalarının 1/10/2008 sonrası için 5510 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinde yer almamış olması durumudur. Bu durumda da kişinin yıpranmalı çalışmaları sadece 1/10/2008 tarihe kadar dikkate alınacaktır.

8/9/1999-30/4/2008 dönemi

Bilindiği üzere, hizmet akdiyle çalışanlar için bu dönemde emeklilik şartları değiştirilmiş ve 8/9/1999 tarihinden sonra ilk defa işe girenler için “kadın 58, erkek 60 ve 7000 prim ödeme gün sayısı” ve “25 yıl sigortalılık süresi, kadın 58, erkek 60 ve 4500 prim ödeme gün sayısı” olmak üzere iki alternatifli emeklilik şartları getirilmiştir.

Bu dönemde de işe girenler için de yıpranmalı çalışma uygulamasında herhangi bir değişiklik olmamış, yine yıpranmalı çalışma süresinin sigortalılık süresine eklenmesi ve eklenen bu sürelerin de en fazla 5 yıl olmak üzere emeklilik yaş haddinden düşülmesi söz konusudur.

Bu dönemde işe giren ve yıpranmalı çalışmaları bulunanlar için önemli bir nokta, emeklilik şartlarından, “kadın 58, erkek 60 yaş ve7000 prim ödeme gün sayısı” alternatifinde sigortalılık süresi olmadığından bu şartlarla emekli olacaklar için yıpranmalı çalışmalar söz konusu ise sadece yıpranmalı çalışma süresinin emeklilik yaş hadlerinden indirilecek olmasıdır.

Bu bölümde de yine, yıpranmalı çalışmanın 1/10/2008 sonrasında da devam etmesi durumunda, bu dönemde yıpranma uygulama şartlarının farklı olması ve yıpranmalı işin 5510 sayılı Kanunun 40 ıncı madde kapsamında olup olmadığına dikkat edilmesi gerekmektedir.

1/10/2008 tarihi sonrası

Bu dönemde de emeklilik şartları yeniden düzenlenmiştir. Bu dönemde normal emeklilik şartları olarak, “Kadın 58, erkek 60 (2036 yılına kadar emekli olacaklar için, zira bu tarihten sonra her 2 yılda bir emeklilik yaşı 2048 yılına kadar birer yaş artacak ve 2048 yılından sonra hem kadın ve hem erkek için 65 yaşta fisklenecektir) ve 7200 prim ödeme gün sayısı” ve “Kadın 61 erkek 63 yaş (2036 yılına kadar emekli olacaklar için, zira bu tarihten sonra her 2 yılda bir emeklilik yaşı 2048 yılına kadar birer yaş artacak ve 2048 yılından sonra hem kadın ve hem erkek için 65 yaşta fisklenecektir) ve 5400 prim ödeme gün sayısı” olarak yine alternatifli belirlenmiştir.

Diğer yandan asıl önemli olan 1/10/2008 tarihi itibarıyla yıpranmalı çalışmaların uygulanma şartlarının da değişmiş olmasıdır. Zira, bu dönemde yıpranmalı çalışmaların emeklilik şartları açısından, prim ödeme gün sayısına 5 yılı geçmemek üzere eklenmesi ve yıpranma sürelerinin de emeklilik yaş haddinden en fazla 3 yılı geçmemek üzere yarısından indirim yapılması öngörülmüştür. Yalnız yer altında çalışanlar için yukarıda belirtilen sınırlar uygulamaması konusunda da düzenleme yapılmıştır. Dolayısıyla yer altında çalışanlar dışında hem prim ödeme gün sayısına ekleme hem de yaş açısından uygulanma şartları kısıtlanmıştır.

Bir başka erkek kişinin tamamı yıpranmalı olmak üzere 9000 gün çalıştığını düşünelim.  Aslında bu kişinin 9000 güne göre prim ödeme gün sayısına ilave edilecek süre 2700 gün (7,5 yıl) olmakla birlikte, bu konuda 5 yıllık sınırlama olduğundan bu sürenin sadece 1800 günü prim ödeme gün sayısına eklenecek ve yaş konusunda da 3 yıl sınırlaması olduğundan 3,75 yaş yerine sadece 3 yıl yaş haddinden düşürülecektir. Dolayısıyla bu kişi 10800 prim ödeme gün sayısıyla 57 yaşında emekli olacaktır.

SORU 94- FİİLİ HİZMET ZAMMI 4/c (ESKİ EMEKLİ SANDIĞI) KAPSAMINDA ÇALIŞANLAR İÇİN DÖNEMLER İTİBARIYLA NASIL UYGULANMAKTADIR ?

CEVAP 94- 4/c kpasamında çalışanlar için uygulama açısından üç farklı dönemden bahsetmek gerekmektedir.

8/9/1999 tarihi öncesi

Bu dönemde asıl emeklilik şartları (diğer istisnalar hariç) yaş ve hizmet yılı açısından kademeli olarak belirlenmiş ve ilk giriş tarihlerine göre kademeli sisteme geçişte 23/5/2002 tarihi esas alınarak kademelendirmeye gidilmiştir.

Bu nedenle kamu görevlisi olarak yıpranmalı çalışanların fiili hizmet süreleri ve dolayısıyla emeklilik şartları tespit edilirken, öncelikle 23/5/2002 tarihine kadar geçen sürede kamu görevlilerinin ne kadar fiili hizmet süresini hak ettikleri süresi bulunarak, bu süre ilk hizmet yılına eklenmekte, daha doğrusu kademeli geçiş açısından bu süre ilk memuriyet başlangıç tarihinden geriye doğru götürülmekte ve daha sonra geriye götürülen tarihe göre emeklilik şartları tespit edilmekte ve daha sonra da toplam yıpranmalı çalışma süresinin belli bir oranı hizmet yılından ve yaş hadlerinden düşülmektedir.

Bu dönemdeki 5434 sayılı Kanun uygulamasına göre lokomotif işlerinde çalışanlarda süre sınırı bulunmamakta, bunların dışında kalanlarda ise 8 yıllık bir sınırlama bulunmaktadır. Yani lokomotif işlerinden çalışanlar dışında diğerleri için en fazla 8 yıl hizmet süresine eklenmekte ve bu süre emeklilik yaş haddinden düşülmekteydi.

Önemli bir hususa değinilmesinde yarar görülmektedir. İlk defa göreve başladıkları tarih 8/9/1999 tarihinden önce olan kamu görevlerinin yıpranmalı görevlerinin 8/9/1999-1/10/2008 dönemine veya 1/10/2008 tarihinden sonrasına sarkması halinde sonraki bölümlerde de değinileceği gibi fiili hizmet zammı uygulama şartlarında değişiklik yapılmasına karşın, bunların kazanılmış hakları açısından uygulama şartları bu dönemlerde de devam ettirilecektir.

Örneğin; 5/9/1994 tarihinde ilk defa memuriyete başlayan erkek kamu görevlisinin 1/5/2020 tarihine kadar çalıştığını düşündüğümüzde, bu kişinin 8/9/1999 ve 1/10/2008 sonraki yıpranmalı çalışmalarında da yine 8/9/1999 tarihinden önce filli hizmet zammı şartları uygulanacaktır.

8/9/1999- 15/10/2008 dönemi

Bilindiği üzere, kamu görevlileri için bu dönemde emeklilik şartları kademeli olmaktan çıkarılmış ve 8/9/1999 tarihinden sonra ilk defa işe girenler için “kadın 58, erkek 60 ve 25 hizmet yılı” ve “kadın ve erkek 61 yaş ve 15 yıl hizmet süresi” olmak üzere iki alternatifli emeklilik şartları getirilmiştir.

Bu dönemde çalışmaya başlayan kamu görevlileri için yıpranmalı çalışma uygulamasında da değişiklik yapılmış, hizmet süresine ekleme de yine 8 yıl sınırı korunurken, emeklilik yaş hadlerinden indirimde 3 yılı geçmemek üzere yıpranmalı hizmet süresinin yarısından indirim yönünde değişiklik yapılmıştır.

Bu dönemde işe giren ve yıpranmalı çalışmaları bulunanlar için önemli bir nokta, emeklilik şartlarında kademeli bir geçiş bulunmadığından, ilk önce ve ayrıca emeklilik şartları belirlenmeden, ilk memuriyete giriş tarihine doğrudan fiili hizmet süresi uygulanacak olmasıdır.

Bu bölümde de yine, ilk defa çalışmaya başlayan kamu görevlilerinin yıpranmalı çalışmalarının 1/10/2008 tarihinden sonrasına sarkması durumunda önemli bir açıklamaya yer verilmesi uygun olacaktır. Eğer böyle bir durum söz konusu ise,  1/10/2008 tarihine kadar yıpranmalı çalışma süresi 8 yıldan fazla veya ne kadar süreye tekabül ediyorsa bu süre dikkate alınacak, dolayısıyla 8 yılı aşan ve 1/10/2008 tarihinden sonrasına tekabül eden süreler için artık fiili hizmet süresi uygulanmayacaktır.

Diğer taraftan, 1/10/2008 tarihinden önce yıpranmalı çalışmalar asker ve polisler için 8, diğerleri için de 5 yıldan az ise, bunların 1/10/2008 tarihinden sonraki yıpranmalı çalışmaları ancak ve ancak 8 veya 5 yıla tamamlanacaktır. Yani daha fazlası verilmeyecektir.

15/10/2008 tarihi sonrası

Bu dönemde de yine emeklilik şartları yeniden düzenlenmiştir. Bu dönemde normal emeklilik şartları olarak, “Kadın 58, erkek 60 (2036 yılına kadar emekli olacaklar için, zira bu tarihten sonra her 2 yılda bir emeklilik yaşı 2048 yılına kadar birer yaş artacak ve 2048 yılından sonra hem kadın ve hem erkek için 65 yaşta fisklenecektir) ve 9000 (25 yıl hizmet süresi) prim ödeme gün sayısı” ve “Kadın 61 erkek 63 yaş (2036 yılına kadar emekli olacaklar için, zira bu tarihten sonra her 2 yılda bir emeklilik yaşı 2048 yılına kadar birer yaş artacak ve 2048 yılından sonra hem kadın ve hem erkek için 65 yaşta fisklenecektir) ve 5400 prim ödeme gün sayısı” olarak yine alternatifli belirlenmiştir.

Diğer yandan asıl önemli olan 1/10/2008 tarihi itibarıyla yıpranmalı çalışmaların uygulanma şartlarının da değişmiş olmasıdır. Zira, bu dönemde yıpranmalı çalışmaların emeklilik şartları açısından, prim ödeme gün sayısına asker ve polisler için 8 ve diğer kamu görevlileri için de 5 yılı geçmemek üzere eklenmesi ve yıpranma sürelerinin de emeklilik yaş haddinden en fazla 3 yılı geçmemek üzere yarısının indirim yapılması öngörülmüştür.

SORU 95- SGK’CA AYLIK ALANLARA YAPILAN FAZLA VEYA YERSİZ ÖDEMELER GERİ ALINMAKTA MIDIR ?

CEVAP 95- SGK’ca gelir veya aylık alanlara yapılan ve sonradan fazla veya yersiz ödendiği tespit edilen miktarlar ilgili kişilerden geri alınmaktadır.

Yersiz ödemeler kişilerin SGK’ya gerçeğe aykırı bilgi ve belge vermeleri gibi kasıtlı veya kusurlu davranıştan kaynaklı olabileceği gibi, SGK’nın hatalı davranışlarından dolayı da ortaya çıkabilmektedir.

SORU 96- YERSİZ ÖDEMENİN TESPİTİ HALİNDE, DOĞRUDAN ÖDEME YERİNE YERSİZ ÖDEMENİN GELİR VEYA AYLIKLARDAN KESİLME YOLUYLA TAHSİL EDİLMESİ MÜMKÜN MÜDÜR ?

CEVAP 96- SGK’ca talep edildiğinde yersiz ödenen tutar,

– Kişiler tarafından doğrudan ödenebilmekte,

– Gelir veya aylıklarından % 25 oranında kesilebilmekte,

– SGK’dan alacakları varsa bu tutarlara mahsup edilebilmekte,

– Taksitlendirilebilmektedir.

Taksitlendirme işleminin yapılabilmesi için kişilerin borcu tebliğ eden sosyal güvenlik il müdürlüğüne veya merkezine başvurmaları gerekir.

Taksitlendirme süresi 5 yılı geçememektedir.   

SORU 97- YERSİZ ÖDEMENİN SİGORTALININ KASTI VEYA KUSURU YA DA SGK’NIN HATASINDAN KAYNAKLANMASI YERSİZ ÖDEMENİN TAHSİL İŞLEMİ AÇISINDAN FARKLILIK OLUŞTURUR MU ?

CEVAP 97- Yersiz ödemeler tahsil edilirken, bu ödemenin gerçekleşmesinde kusurlu olan tarafın kim olduğuna göre tahsilât yapılmakta ve farklı hükümler uygulanmaktadır. Buna göre;

-Yersiz ödeme sigortalının ya da hak sahibinin kasıtlı veya kusurlu davranışından doğmuşsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru 10 yıllık sürede yapılan ödemeler kanuni faizi ile birlikte geri alınmaktadır. Aynı zamanda belirli kasıt veya kusurlu davranışlar sebebiyle yapılan yersiz ödemeler sonucu SGK’yı zarara uğratılacağından Cumhuriyet Başsavcılığına da suç duyurusunda bulunulmaktadır.

– Yersiz ödeme SGK’nın hatalı işleminden kaynaklı olursa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru 5 yıllık sürede yapılan ödemeler geri alınmaktadır. Geri alınma işleminde kanuni faiz hesaplanmasında yukarıdakinden farklı olarak ilgiliye tebliğ tarihi önemli olup, kişi kendisine tebliğ tarihinden itibaren 24 ay içerisinde borcun tamamını öderse bu borca herhangi bir faiz uygulanmamaktadır. 24 ay geçtikten sonra yapılan ödemelerde ise kanuni faiz hesaplanmaktadır. (2011 yılında 6111 sayılı Kanunla tebliğ tarihinden itibaren ödeme süresi 3 aydan 24 aya çıkatrılmıştır.)

CEVAP 98- Kanuna göre kişilerin birden fazla aylık alması mümkündür.

Buna göre;

– Sigortalı olarak hem emeklilik veya malullük hem de iş kazası veya meslek hastalığından dolayı gelir,

– Hak sahibi eşlerin hem kendi aylık veya gelirinin yanında eşinden dolayı gelir veya aylık,

– Hak sahibi çocukların anne-babalarından intikal eden gelir ve aylık,

– Anne-babaların çocuklarından intikal eden gelir ve aylık,

alınması mümkündür.

SORU 99- AYLIK VE GELİRLER HANGİ DURUMLARDA KANUNİ TEMSİLCİLERE ÖDENEBİLMEKTEDİR ?

CEVAP 99- Sigortalı ve hak sahiplerinden ergin ve mümeyyiz olmayanların her türlü gelir, aylık, ödeme ve ödeneklerin kanuni temsilcilere (veli, vasi, kayyum) yapılabilmektedir.

Bunun için; kanuni temsilcilerinin yazılı istekte bulunmaları şarttır.

Sigortalı veya hak sahiplerinin vekilleri tarafından yapılacak yazılı taleplerde noterlikçe onaylanmış vekaletnamenin de ibraz edilmesi gerekir.

SORU 100- GELİR VE AYLIK BAĞLANMASI TALEPLERİNDE KANUNİ TEMSİLCİLER VE VEKİLLERCE DE TAHSİS BAŞVURUSU YAPILABİLMEKTE MİDİR ?

CEVAP 100- Kişilerin bizzat başvurusu esas olmakla birlikte, SGK’ca bağlanacak gelir ve aylıkları için başvurma yetkisinin bulunduğunu açıkça gösteren durumlarına uygun belge (vasi ve kayyum için mahkeme kararı, veli için noterlikçe onaylanmış vekalet) ile de işlem yapılabilmektedir.

Yani, kanuni temsilciler ve vekiller tarafından da emekli aylığı bağlanması başvurusunda bulunulabilmektedir.

SORU 101- YABANCI UYRUKLULARIN GELİR VE AYLIK BAĞLAMA İŞLEMLERİ NASIL YAPILMAKTADIR ?

CEVAP  101- Yabancı uyruklular için nüfus cüzdanı yerine bunların hüviyetlerini gösteren ve 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununa göre yetkili makamlar tarafından düzenlenerek verilen yabancılara ait yerleşim yeri belgesinin SGK’ya ibrazı ile işlemler yapılabilmektedir.

SORU 102- 4/a (ESKİ SSK) ve 4/b (ESKİ BAĞ-KUR) EMEKLİ AYLIKLARI NASIL VE NERELERDEN ÖDENMEKTEDİR ?

CEVAP 102- Aylık ödemeleri Banka/PTT Genel Müdürlükleri ile SGK arasında imzalanan protokoller çerçevesinde yapılır.

Yalnız ilk aylık kişinin ikametgahının bulunduğu yere en yalın PTT Şubesine gönderilmekte, ancak ilk gelir alındıktan sonra Gelir alan tarafından gelirin hangi banka şubesi kanalı ile ödeneceğini belirleme hakkına sahiptir.

 Bunun için ilgililerce en yakın sosyal güvenlik merkez müdürlüğüne müracaat edebileceği gibi “www.turkiye.gov.tr” adresinden kişisel bilgiler kullanılarak (tahsis numaraları ve T.C. kimlik numaraları) ikametgah adresleri ve gelir alınan banka/PTT şubelerini değiştirebilmektedir.

Söz konusu işlem ayın ilk 10 günü hariç tüm ay boyunca her yerden her zaman gerçekleştirilebilmektedir.

4/a kapsamındaki çalışan veya hak sahiplerinin gelir tahsis numaralarının son rakamlarına göre ayın 17’si ila 26’ncı günleri arasında 10 günde ödenir.

4/b kapsamında çalışanlar ile hak sahiplerinin gelir tahsis numaralarının son rakamlarına göre ayın 25’i ila 28’inci günleri arasında  4 günde ödenmektedir.

Diğer taraftan, ödeme günü Cumartesi gününe rastlayan grubun ödemesi Cuma, Pazar gününe rastlayan grubun ödemesi Pazartesi günkü grup ile birleştirilerek yapılmaktadır. 

SORU 103- EMEKLİ AYLIKLARI EVDE ÖDENMEKTE MİDİR ?

CEVAP 103- Aylıkların konutta ödenmesini talep eden sigortalı ve hak sahiplerine hiçbir şarta bağlı olmaksızın; 4/a kapsamında çalışan sigortalıları için ilk gelirleri de dahil olmak üzere hemen, 4/b kapsamında çalışan sigortalılar için ise ilk aylıkları dışındaki aylıkları, PTT işyerleri aracılığıyla konutlarında ödenmektedir.

Bunun için SGK’ya yazılı olarak veya “www.turkiye.gov.tr” adresinden kişisel bilgilerini kullanılarak (tahsis numaraları ve T.C. kimlik numaraları) “Adres ve Banka/PTT Değişikliği” menüsündan talepte bulunmaları yeterli olmaktadır.

SORU 104-  CENAZE ÖDENEĞİ NEDİR VE KİMLERE VERİLMEKTEDİR ?

CEVAP  104- Cenaze ödeneği, SGK’dan ölüm yardımı, yaşlılık, malullük veya vazife malullüğü aylığı almakta iken veya kendisi için en az 360 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi ödenmiş olup da ölen kamu görevlisinin hak sahiplerine SGK Yönetim Kurulunca belirlenip Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı tarafından onaylanan tarife üzerinden yapılan ödemedir.

Bu ödenek, sırasıyla sigortalının eşine, yoksa çocuklarına, o da yoksa ana babasına, o da yoksa kardeşlerine verilmektedir.

Bu kişilerin olmaması halinde; kamu görevlisinin cenazesinin gerçek veya tüzel kişiler tarafından kaldırılması durumunda, tespit edilen cenaze ödeneği tutarını geçmemek üzere belgelere dayanan masraflar, masrafı yapan gerçek veya tüzel kişilere ödenmektedir.

4/c (eski Emekli Sandığı) kapsamında sigortalı sayılanlardan ölenlerin hak sahiplerine kendi kurumları tarafından ilgili mevzuat gereği ölüm yardımı hariç cenaze gideri, cenaze nakil gideri ödeneği veya bu mahiyette bir ödemenin yapılması halinde, SGK tarafından cenaze  ödeneği ödenmemektedir.

SORU 105- CENAZE ÖDENEĞİNİ ALMAK İÇİN NASIL VE NEREYE BAŞVURULMAKTADIR ?

CEVAP 105- Bu ödeneğin alınması için hak sahiplerince ölüm tarihini belirten bir dilekçe ile sosyal güvenlik il müdürlüğüne merkezine başvurulması gerekir.

Ölüm tarihi nüfusa işlenmemişse ilgili makamlarca düzenlenen ölüm belgesinin SGK’ya da ayrıca verilmesi gerekmektedir.

SORU 106- SİLİKOZİS HASTALARININ EMEKLİLİKLERİ NASIL SAĞLANMAKTADIR ?

CEVAP 106- 2011 yılında 6111 sayılı Kanunla yapılan düzenlemeyle; kayıt dışı çalışan ve kayıtlılığı tespit edilemeyen silikozis hastalarına, hastalıkları nedeniyle meslekte kazanma gücünü en az % 40 yitirenlere primsiz ödemeler kapsamında SGK’ca aylık bağlanması öngörülmüştür.

Ayrıca, Kanunun yürürlük tarihinden (24/2/2011) önce bu tür hastalıkları bulunanlara da 3 ay içinde başvuruda bulunmaları halinde SGK Sağlık Kurulunca meslekte kazanma gücünü en az % 15 kaybettiği tespit edilenlere de aylık bağlanacaktır.

Her iki durumda da bağlanan aylıklar, ölümleri halinde eş ve çocuklarına da devredilmekte ve silikozis hastalarına aile içindeki gelir durumlarına bakılmaksızın yeşil kart kapsamında sağlık yardımları da sağlanmaktadır.

SORU 107- 4/c (ESKİ EMEKLİ SANDIĞI) KAPSAMINDA ÇALIŞMASI OLMAKLA BİRLİKTE EMEKLİLİK TARİHİNDE SON ÇALIŞMASI DİĞER STATÜLERE TABİ OLANLARA DA EMEKLİLİK İKRAMİYESİ ÖDENMEKTE MİDİR ?

CEVAP 107- Daha öncesinde devlet memurluğundan istifa eden ve/veya daha sonra diğer statülere tabi çalışmalarından dolayı bu statülere (4/a veya 4/b) tabi emekli olanlar için emeklilik ikramiyesi ödenmez iken, 26/1/2012 tarihli ve 6270 sayılı Kanunla İş Kanunudaki kıdem tazminatı şartları (eski Emekli Sandığı) kapsamında çalışıp, 6270 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden sonra başka statülerden emekli olanlara kısmi (memurlukta geçen süreler için) emeklilik ikramiyesi verilmesi öngörülmüştür. (isvesosyalguvenlik.com)

Yazanlar – Hazırlayanlar :

Recep LEVENT – Sosyal Güvenlik Kurumu Başmüfettişi

Ataman YILMAZ – Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlık Müşaviri