SGK’ya Gerçek Meslek Kodunun Bildirilmemesi Çalışanın Hak Kaybına Yol Açar mı ?

Eğer çalışan gerçek prime esas kazancı yani işyerinden aldığı gerçek ücretinin brütü üzerinden SGK’ya bildiriliyorsa, işyerinde yaptığı işe ait gerçek meslek kodu yerine bir başka mesleğe ait meslek kodunun SGK’ya bildirilmiş olması/bildirilmesi o çalışan için normalde herhangi bir hak kaybına yol açmaz.

Çünkü çalışanın rapor alması halinde ödenecek rapor parası, emekli olması halinde bağlanacak emekli aylığı, ölümü halinde hak sahiplerine bağlanacak dul – yetim aylığı hesaplanırken o kişi adına SGK’ya bildirilmiş olan meslek adı ve kodunun hiçbir önemi olmayıp, önemli olan o kişi adına SGK’ya bildirilen sigorta primine esas kazançtır. (Bkz. Sigortalıların SGK’ya Bildirilmesinde Aylık Prime Esas Kazancın Önemi) Bunun tek istisnası ise fiili hizmet süresi zammı (yıpranma payı) verilen işlerde çalışanlar için geçerlidir. Çünkü bu işlerde çalışan kişi gerçek ücreti üzerinden SGK’ya bildirilmiş olsa dahi fiili hizmet süresi zammından faydalanacak meslek kodlarından bildirilmemiş olan kişi fiili hizmet süresi zammından (yıpranma payından) yararlanamaz.

Ancak, gözden kaçırma – dikkatsizlik, sigortalının işyerinde yaptığı işin değişmesi gibi nedenlere dayanan ve herhangi bir kötü niyet taşımayan yanlış / hatalı meslek kodu bildirimleri hariç, genelde gerçek ücreti yerine düşük ücret üzerinden SGK’ya bildirilen kişiler adına bilinçli ve kötü niyetli olarak SGK’ya yanlış meslek kodu bildirildiğinden çalışanların bu konuda dikkatli olması, kendisi adına işvereni / işyeri tarafından SGK’ya yanlış meslek kodu bildirildiğini fark eden, öğrenen çalışanların özellikle hizmet dökümündeki P.E.K. (Prime Esas Kazanç) sütununda yer alan tutarlara dikkat etmesi gerekmektedir. Bu sütunda yer alan kazanç tutarının, çalışana ödenen net ücrete değil prime tabi olan brüt kazanç toplamına eşit olması, yani çalışanın aylık prime esas brüt kazancı ile aynı tutarda olması gerekmektedir. (Bkz. Prime Tabi Olan – Olmayan Ödemeler, Prime Tabi Tutulmayacak Tutarlar – (Yemek – Çocuk – Aile Yardımı) başlıklı yazılar.) Burada tek istisna prime esas kazanç üst sınırı olup, yüksek ücretle çalışanlarda aylık prime esas kazanç üst sınırını aşan kazançlar SGK’ya bildirilmez. (Bkz. Sigorta Primine Esas Kazanç Alt ve Üst Sınırları) Sadece kendisine ödenen veya kendisi adına bankaya yatırılan net ücret tutarını bilen, kendisine herhangi bir ücret ödeme bordrosu veya ücret hesap pusulası verilmediği için (İş Kanunu 37 nci madde gereği çalışana her ay ücret hesap pusulası verilmesi zorunludur) aylık brüt ücret tutarını bilmeyenler, internette yer alan bazı sitelerden net ücret bilgilerini girerek brüt ücret tutarını ve kendisi adına her ay SGK’ya bildirilmesi gereken prime esas kazanç tutarını yaklaşık olarak hesaplayabilir. Bu şekilde yaptığı kontrol sonucunda SGK’ya düşük kazanç üzerinden bildirildiğini tespit eden çalışanlar Gerçek Ücreti Yerine Düşük Ücretten Sigortalı Gösterilenler Ne Yapabilir ? başlıklı yazıda belirtilen yolları izleyebilirler, yani işverenden düzeltme yapılmasını isteyebilirler, işyerinin bağlı odluğu SGK Müdürlüğüne veya ALO 170’e şikayette bulunabilirler ya da İş Mahkemesinde dava açabilirler. Bu konuda arabulucuya ise başvuru yapılamaz, çünkü arabulucunun görev ve yetki alanına giren bir konu değildir.

Yukarıda belirtilen husus dışında; kıdem – ihbar tazminatı veya başka işçilik alacaklarının ödenmemesi ya da gerçek kazancı yerine düşük kazanç üzerinden SGK’ya bildirilmesi nedeniyle işverenle mahkemelik olan çalışanın, SGK’ya gerçek meslek kodu yerine başka meslek kodundan bildirilmiş olması dava aşamasında işveren tarafından aleyhine kullanılabilir. Örneğin kendisinin vasıflı bir işçi olduğunu, işyerinde gerçekte yüksek ücret aldığını ancak işveren tarafından düşük ücret üzerinden SGK’ya bildirildiğini veya kıdem tazminatının düşük ücret üzerinden ödendiğini mahkemede iddia eden çalışan karşısında işveren, o kişinin vasıfsız bir işçi olarak çalıştığını ve düşük ücret aldığını, bu nedenle SGK’ya düşük ücretten bildirdiğini veya kıdem tazminatını düşük ücretten ödediği iddia edebilir, o kişi adına SGK’ya vasıfsız işçi olarak bildirilmiş olan meslek kodunu da buna gerekçe olarak, yani işçi aleyhine delil olarak kullanabilir.

Yine aynı şekilde bir başka işyerinde işe başlayacak kişinin daha önce yaptığı işleri belgelemesi istendiğinde, SGK hizmet dökümünde daha önce çalıştığı işyeri veya işyerlerinden SGK’ya bildirilmiş olan meslek kodlarının kişinin gerçekte yaptığı mesleğinden farklı olması, yeni işyerinde mesleğini belgelendirmesini zorlaştırabilecektir.

SGK’ya Meslek Kodu Hatalı – Yanlış Bildirilenler Ne Yapabilir ?

İşvereni tarafından SGK’ya gerçek brüt ücreti üzerinden bildirilsin, bildirilmesin fark etmez, kendisi adına işyerinde yaptığı gerçek iş yerine başka işe ait meslek kodu SGK’ya bildirilen çalışan işverenden / muhasebecisinden bunu düzeltmesini isteyebilir, düzeltme yapılmaması halinde SGK’ya şikayette bulunabilir. Gerek meslek kodu baştan hatalı bildirilen, gerekse işyerinde yaptığı işi / görevi değiştiği için daha önce bildirilmiş olan meslek kodu geçersiz hale gelen çalışanlarla ilgili meslek kodu düzeltme işlemleri e-Bildirge sistemi üzerinden rahatlıkla yapılabilmektedir.

Çalışan Adına SGK’ya Yanlış Meslek Kodunun Bildirilmesinin İşverene Zararı

Şu an yürürlükte olan mevzuata göre, sigortalı işe giriş bildirgesi, sigortalı işten ayrılış bildirgesi, aylık prim ve hizmet belgesi düzenlenirken çalışanın meslek kodunun girilmemesi, yanlış, eksik, hatalı meslek kodu girilmesi hallerinde işverene idari para cezası uygulanmamaktadır.

Ancak muhtasar beyanname ile aylık prim ve hizmet belgesinin tek belgede birleştirilmesi ve bu ikisi yerine muhtasar ve prim hizmet beyannamesi verilmesi çalışmalarına başlanmış ve pilot olarak bazı illerde bu uygulamaya geçilmiş olup, bu çerçevede 5510 sayılı Kanunun 102 nci maddesine 6728 sayılı Kanunun 51nci maddesiyle eklenen ve 1 Ocak 2018 tarihinde yürürlüğe giren (n) bendinde aynen; “Muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde, sigortalıların işyerlerinde fiilen yaptıkları işe uygun meslek adı ve kodunu, gerçeğe aykırı bildiren her bir işyeri için aylık asgari ücreti geçmemek üzere meslek adı ve kodu gerçeğe aykırı bildirilen sigortalı başına asgari ücretin onda biri tutarında idari para cezası uygulanır.” hükmüne yer verilmiştir. Dolayısıyla bu uygulama kapsamına giren işyerlerinden verilen muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde, sigortalıların işyerlerinde fiilen yaptıkları işe uygun meslek adı ve kodunu bildirmeyen işverenlere idari para cezası uygulanacaktır.

Öte yandan bazı durumlarda da çalışan adına işyerinde fiilen yaptığı işe uygun meslek kodu yerine gerçeğe aykırı meslek kodu bildiren işverenler zor durumda kalabilmektedir.

Örneğin; fiili hizmet süresi zammı kapsamına giren işyerlerinde fiili hizmet süresi zammı verilmesi gereken işlerde çalışan işçilerle ilgili olarak verilen fiili hizmet süresi zammından faydalanacak işkolu kodları ile meslek kodları giren işveren daha sonra bunları düzeltmek zorunda kalacaktır.

İkinci örnek; inşaat işyerinden beden işçisi meslek kodundan bildirdiği işçiyi ustalık gerektiren bir işte çalıştıran, bu çalışması sırasında işçisi kaza geçiren işveren, vasıfsız işçiyi ustalık gerektiren işte çalıştırdığı kabul edilerek kazanın meydana gelmesinde kusurlu bulunabilecektir. Çünkü kaza geçiren işçi adına verilmiş olan sigortalı işe giriş bildirgesi incelenirken, bildirgenin veriliş tarihi yanında bildirgede yer alan işçinin meslek adı ve koduna da bakılabilmektedir. (isvesosyalguvenlik.com)