Sigortasız Çalışılan Süreye Ait Sigorta Ücreti İşverenden İstenebilir mi ?

Günlük hayatta işyerinde sigortalı çalışmak yerine işverenden bir miktar daha yüksek ücret alabilmek için kayıtdışı (sigortasız) çalışmayı tercih edenlere rastlandığı gibi, geçmişe dönük sigortasız olarak çalıştırıldığı süreye ait sigorta primini (sigorta ücretini) işverenden isteme hakkı olup olmadığını soranlara da rastlanmaktadır.

Bu konulara girmeden önce önemli bir hususu açıklamakta yarar bulunmaktadır. Sosyal güvenlik yani sigortalı olarak çalışma 5510 sayılı Kanuna göre işçi için bir hak, işçiyi sigortalı çalıştırmak işveren için bir zorunluluk olduğu kadar aynı zamanda işçi için de sigortalı çalışmak bir yükümlülüktür, işçi istese de sigortalı olarak çalışma hakkından vazgeçemez, kendi isteğine bağlı bir durum değildir. (Bkz. İşçinin İstese de Vazgeçemeyeceği Hak ve Yükümlülükleri) Dolayısıyla işverenle sigortasız çalışıp bunun yerine bir miktar fazladan ücret alma konusunda anlaşsa bile bu anlaşma geçersiz sayılır, işverenin işçiyi sigortasız çalıştırdığının tespit edilmesi halinde geriye dönük sigortasını yapma, primlerini de faiziyle ödeme mecburiyeti doğar, ayrıca bazı ceza ve yaptırımlarla karşılaşır. (Bkz. Sigortasız İşçi Çalıştıran İşverenlere Uygulanan Ceza ve Yaptırımlar) İşverenin bu konuda işçiyle anlaşmış olması, sigortasız çalışması karşılığında işçiye bir miktar fazladan ücret ödemiş olması bir anlam ifade etmez, işvereni sorumluluktan kurtarmaz.

İşçinin geriye dönük sigortasız çalıştırılmış olduğu sürelere ait sigorta primini (sigorta ücretini) işverenden isteyip isteyemeyeceği konusuna gelince.

Bu konuda da durum aynıdır, işçi geriye dönük sigortasız çalıştırıldığı sürelere ait sigorta primini işverenden talep edemez, işçi elinde geriye dönük çalışmalarını kanıtlayacak belge ve delilleri varsa işyerinin bağlı olduğu SGK Müdürlüğüne şikayette bulunabilir, SGK işçinin geriye dönük sigortasız çalıştırıldığı süreleri tespit etmesi halinde işverenden prim belgelerini ve faiziyle birlikte primlerini ister, işverene gerekli ceza ve yaptırımları uygular, işçinin tespit edilen çalışmalarını da sigortalı hizmet sürelerine ekler.

Geriye dönük çalışmalarını kanıtlayacak belgesi olmayan işçi ise iş mahkemesinde hizmet tespit davası açabilir, elinde sigortasız çalışmalarına ait hiçbir belge olmasa bile şahit gösterebilir. İşçinin hizmet tespit davasını kazanması halinde tespit edilen çalışmalarına ait prim belgeleri ve faiziyle birlikte primlerini SGK işverenden talep eder, gerekli yaptırımları uygular, işçinin tespit edilen çalışmalarını sigortalı hizmet sürelerine ekler.

Dolayısıyla geriye dönük sigortasız çalıştırılan sürelere ait primleri işverenin ödeyeceği yer SGK’dır, işçiye ödemesi şeklinde bir uygulama söz konusu değildir. İşçi ile işveren daha sonra aralarında anlaşmış ve geriye dönük sigortasız çalıştırılan sürelere ait primlerin yerine işveren işçiye ödeme yapmış olsa bile, o işçinin geriye dönük sigortasız çalıştırıldığının SGK tarafından bir şekilde tespit edilmesi halinde, işveren yine geriye dönük sigorta primlerini faiziyle birlikte ödemek zorunda kalır, gerekli ceza ve yaptırımlar da aynı şekilde kendisine uygulanır, geriye dönük sigortasız çalıştırdığı sürelere ait işverenin işçiye yaptığı ödemeler de bir anlam ifade etmez, işvereni sorumluluktan kurtarmaz. (isvesosyalguvenlik.com)