Yeni Yasaya Göre Ev Hizmetlerinde Çalışanların Sigortalılığı Nasıl Olacak ?

Yeni Yasaya Göre Ev Hizmetlerinde Çalışanların Sigortalılığı Nasıl Olacak ?
14 Eylül 2014 21:33

5510 sayılı Kanunun “Sigortalı sayılmayanlar” başlıklı 6 ıncı maddesinde; ücretle ve sürekli olarak çalışanlar hariç ev hizmetlerinde çalışanların sigortalı sayılmayacağı belirtilmişti. Dolayısıyla ev hizmetlerinde ücretle ve sürekli olarak çalışanların sigortalı olması, yani bu kişileri çalıştıranların bunları sigortalı yapmaları gerekiyordu.

Ancak uygulamada bu konu suiistimal edildiğinden, çok az sayıda kişi ev hizmetlerinde çalıştırdığı kişiyi sigortalı yaptığından, dolayısıyla bu tür işlerde çalışan çok sayıda kişi sosyal güvencesiz kaldığından, 6552 sayılı Torba Yasayla yapılan düzenlemeyle bu konu biraz daha netliğe kavuştu, ev hizmetlerinde çalışan kişileri hangi durumlarda çalıştıranların sigortalı yaptırması gerekeceği, hangi durumda bunların kendi primleri ödeyebileceği konuları kanunla açık ve net bir şekilde belirlendi.

Not: Aşağıda belirtilen düzenlemeler 1 Nisan 2015 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek.

Aslında ev hizmetlerinde sigortasız olarak çalışan kişilerin isteğe bağlı sigortaya prim ödeyerek sosyal güvenlikleri sağlamaları imkanı bulunmaktaydı. Ancak çok az istisnası hariç (Bkz. İsteğe Bağlı Sigorta Hangi Hallerde 4/a (SSK) Kapsamında Sayılır başlıklı yazı) isteğe bağlı sigortaya ödenen primler 4/1-b (Bağ-Kur) kapsamında değerlendirildiğinden, buna rağbet eden olmuyordu. Yeni düzenlemeyle ev hizmetlerinde ayda 10 günden az çalıştırılanlar primlerini kendi ödeyecek, ancak ödedikleri primler 4/1-a (SSK) kapsamında değerlendirilecek. Düzenlemenin en önemli getirisi bu.

6552 sayılı Torba Yasayla ev hizmetlerinde çalışanların sigortalılığı konusunda yapılan düzenlemelere gelince;

• 5510 sayılı Kanunun “Sigortalı sayılmayanlar” başlıklı 6 ıncı maddesindeki ev hizmetlerinde çalışanlarla ilgili hüküm Torba Yasanın 40 ıncı maddesiyle değiştirildi. Eski düzenlemeye göre ev hizmetlerinde ücretle ve sürekli çalışanlar dışındakiler sigortalı sayılmıyordu. Yeni düzenlemeye göre ev hizmetlerinde çalışanlardan, Kanunun ek 9 uncu maddesinin ikinci fıkrası kapsamında sigortalı olanlar ile ücretle aynı kişi yanında ay içinde 10 gün ve daha fazla süreyle çalışanlar sigortalı sayılacak, bunun dışındakiler sigortalı sayılmayacak.

• Ev hizmetlerinde çalışanların sigortalılığıyla ilgili asıl düzenleme Torba Yasanı 55 inci maddesiyle 5510 sayılı Kanuna eklenen “Ev hizmetlerinde çalışanların sigortalılığı” başlıklı ek 9 uncu maddeyle yapıldı. Maddede yer alan düzenlemelere göre uygulama aşağıdaki gibi olacak.

Ayda 10 Gün veya Daha Fazla Süreyle Çalışanların Durumu

Ev hizmetlerinde bir veya birden fazla gerçek kişi tarafından çalıştırılan ve çalıştıkları kişi yanında ay içindeki çalışma saati toplanarak hesaplanan çalışma gün sayısı 10 gün ve daha fazla olan sigortalılar normal işyerlerinde çalışan sigortalılar gibi 4/1-a (SSK) kapsamında sigortalı, bunları çalıştıran kişiler de işveren sayılacaklar. Çalışanın iş kazası veya meslek hastalığı hallerinde, kasıt veya kusurları varsa işveren olarak sorumlu olacaklar. Aylık çalışma saatinin hesabında, yedi buçuk (7,5) saat bir gün sayılacak. Dolayısıyla aylık çalışma saati toplamı yedi buçuk saate bölünecek, çıkan rakam küsuratlı olursa tama iblağ edilecek. Bunların sigortalı olarak Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirimi, işverenleri yani bunları çalıştıran kişiler tarafından örneği Kurumca hazırlanan sigortalı işe giriş bildirgesiyle en geç çalışmanın geçtiği (çalışan kişinin işe başladığı) ayın sonuna kadar yapılacak. Bu sigortalı bildirimini süresinde yapmayan yani sigortalı işe giriş bildirgesini süresinde vermeyen işverene aylık brüt asgari ücret (yılsonuna kadar 1.134 lira) idari para cezası uygulanacak. Bu şekilde toplam gün sayısı 10 gün veya daha fazla çıkıyorsa, bunu çalıştıran kişi işveren sayılacak.

Yukarıda belirtildiği şekilde ev hizmetlerinde ayda 10 gün veya daha fazla çalıştıkları için işverenleri tarafından sigortalı olarak bildirilen kişiler emeklilik ve sağlık yardımlarından yararlanma şartları başta olmak üzere işyerlerinden 4/1-a (SSK) kapsamında sigortalı gösterilenlerle aynı hak ve imkanlara sahip olacaklar.

Ayda 10 Günden Az Süreyle Çalışanların Durumu

Ev hizmetlerinde bir veya birden fazla gerçek kişi tarafından çalıştırılan ve yukarıda belirtildiği şekilde hesaplanan çalışma gün sayısı 10 günden az olanlar için ise bunları çalıştıran kişiler yani işverenler, çalıştırıldıkları süreyle orantılı olarak prime esas günlük kazanç alt sınırının yani brüt asgari ücretin (Bkz. Prime Esas Kazanç Tutarları) yüzde 2’si oranında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası primi ödeyecekler. Bu şekilde ev hizmetlerinde 10 günden az çalışanların sigortalılık tescili yani Sosyal Güvenlik Kurumu’na sigortalı olarak bildirilmesi ve kaydı, çalışan ve çalıştıran imzalarını da ihtiva eden ve en geç çalışmanın geçtiği (çalışanın işe başladığı) ayın sonuna kadar Kuruma verilmesi gereken örneği Kurumca hazırlanacak sigortalı işe giriş bildirgesinin Kuruma verilmesi ile sağlanacak. Sigortalılığın başlangıcında bu belge üzerinde çalışma başlangıcına dair kayıtlı en eski tarih esas alınacak. Bu sigortalılar hakkında hastalık sigortası hükümleri uygulanmayacak.

10 Günden Az Çalışanlar Emeklilik ve GSS Primlerini Kendileri Ödeyecek

Yukarıda belirtildiği üzere ev hizmetlerinde ayda 10 günden az çalışanların işverenleri bunlar adına sadece iş kazası ve meslek hastalığı sigortası primi ödeyecekler, ancak bunlar kanun uygulamasında işveren sayılmayacak. Dolayısıyla bu şekilde çalıştırdıkları kişilerin iş kazası ve meslek hastalığı olaylarında işveren gibi sorumlu tutulmayacaklar. Bu durumdaki çalışanlar, işverenleri tarafından adlarına ödenen iş kazası ve meslek hastalığı sigortası priminin ait olduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar, prime esas kazanç alt sınırının yani brüt asgari ücretin yüzde 32,5’i oranında kendi adlarına prim ödeyebilecekler (Yıl sonuna kadar aylık 368,55 lira). Bu 32,5 oranındaki primin 20’si malullük – yaşlılık ve ölüm sigortaları yani emeklilik için, yüzde 12,5’i ise genel sağlık sigortası yani sağlık yardımları için ödenecek. Ay sonuna kadar ödenmeyen primin ödenme hakkı düşecek, dolayısıyla daha sonra ödeme imkanı olmayacak. Ödenen primler 4/1-a (SSK) kapsamında sigortalılık olarak sayılacak, bunlar emeklilik yönünden de SSK sigortalılarıyla aynı şarta tabi olacaklar.

İşverenlerin ödediği iş kazası ve meslek hastalığı primi, sadece bunlar ev hizmetleri sırasında iş kazası geçirdiğinde veya meslek hastalığına yakalandığında işlerine yarayacak. Ancak, sigortalının iş kazası ve meslek hastalığı sigorta kollarından sağlanan yardımlardan yararlanabilmesi için, iş kazasının olduğu tarihten en az 10 gün önce tescil edilmiş olması yani en az 10 gün önce Sosyal Güvenlik Kurumuna sigorta girişinin verilmiş ve kazanın olduğu tarihte sigortalılığının da sona ermemiş olması yani çıkışının verilmemiş olması gerekecek. Ayrıca 5510 sayılı Kanuna göre iş kazası veya meslek hastalığından dolayı geçici iş göremezlik ödeneği (rapor parası) ödenmesi veya sürekli iş göremezlik geliri ya da malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarından aylık bağlanabilmesi için prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması şartı aranacak.

Ev hizmetlerinde 10 günden az çalıştığı için primleri kendileri tarafından ödenen kişiler ve bunların sağlıktan yararlanabilmeleri için, sağlık hizmeti sunucusuna başvurduğu tarihten önceki son bir yıl içinde sigortalının toplam 30 gün genel sağlık sigortası prim ödeme gün sayısının olması ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 48 inci maddesine göre tecil ve taksitlendirilerek tecil ve taksitlendirmeleri devam edenler hariç 60 günden fazla prim ve prime ilişkin her türlü borcunun bulunmaması şartı aranacak. (isvesosyalguvenlik.com)

YORUMLAR

Yorumu Cevapla [ Yoruma cevap yazmaktan vazgeç ]

  1. Zeynep dedi ki:

    Ayda 10 gunden fazla ev işinde calisan sigortalilara kıdem tazminati verilmez.
    Dogru mu?

    1. Admin dedi ki:

      4857 sayılı İş Kanununun 4/e maddesi uyarınca ev hizmetlerinde çalışanlar İş Kanunun kapsamına girmemektedir. Kıdem tazminatı İş Kanununda düzenlendiğinden, ev hizmetlerinde çalışanların kıdem tazminatı alma hakkı yok. Ev hizmetlerinde çalışanlar Borçlar Kanununa tabi. Borçlar Kanununun 438. maddesinde de aynen; “İşveren haklı sebep olmaksızın hizmet sözleşmesini derhâl feshederse işçi, belirsiz süreli sözleşmelerde, fesih bildirim süresine; belirli süreli sözleşmelerde ise, sözleşme süresine uyulmaması durumunda, bu sürelere uyulmuş olsaydı kazanabileceği miktarı, tazminat olarak isteyebilir. ………. Hâkim, bütün durum ve koşulları göz önünde tutarak, ayrıca miktarını serbestçe belirleyeceği bir tazminatın işçiye ödenmesine karar verebilir; ancak belirlenecek tazminat miktarı, işçinin altı aylık ücretinden fazla olamaz.” hükümlerine yer verilmiştir.
      Bu tazminat kıdem tazminatının yerine geçen bir tazminat sayılabilir.

  2. Erdem ışıkçı dedi ki:

    Emeklilik için kıdem tazminatı,
    10 yıldan bu güne kadar çalışanlar içinmi geçerli yoksa yasa yayınlanma tarihinden sonrası içinmi.?

    1. Admin dedi ki:

      Siz neyin yayınlanma tarihinden bahsediyorsunuz, emekli olanların kıdem tazminatı almaları konusunda halen yıllardır herhangi bir değişiklik yapılmadı çünkü.