Yurtdışına giden kişinin Türkiye’deki sigortalılığının devam edip etmeyeceği, ne kadar süre devam edeceği kişinin tabi olduğu sigortalık statüsüne ve yurtdışına gidiş amacına, yurtdışında bulunacağı süreye göre değişmekte olup, bu konudaki açıklamalar; SGK mevzuatı, özellikle de 2013/11 sayılı ve “Sigortalılık işlemleri” konulu SGK Genelgesinde yer alan hükümler doğrultusunda aşağıda ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

Benzer bir konu olan yurtdışına gidenlerin emekli – dul – yetim aylıklarının devam edip etmeyeceği Yurtdışına Gidenlerin Emekli-Dul-Yetim Aylığı Devam Eder mi ? başlıklı yazıda, yurt dışına gidenlerin SGK tedavi yardımlarından hangi durumlarda yararlanabileceği ise SGK’nın Yurt Dışı Tedavi Giderlerini Karşılayacağı Durumlar başlıklı yazıda açıklanmıştır.

Yurt dışından Ülkemize çalışmak üzere gelenlerin sigortalılık durumları ise Ülkemizde Çalışan Yabancı Uyrukluların Sigortalılık Durumu – Sigortalı Olmaları Zorunlu mu ? başlıklı yazıda açıklanmıştır.

4/a (SSK) Kapsamında Sigortalı Gösterilenlerin Durumu

Bir veya birden fazla işverene hizmet akdiyle bağlı olarak çalışan ve 4/a (SSK) kapsamında olan kişinin yurtdışında bulunduğu sürede Türkiye’deki işyerinden kendi adına bildirilen sigortalılık sürelerinin geçerli sayılacağı ve sayılmayacağı durumlar aşağıda belirtilmiştir.

1- Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçilerinin, 5510 sayılı Kanunun 5/g maddesi kapsamında kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortasına tabi sigortalı olarak Türkiye’de bulunan işyerinden SGK’ya kısmi sigortalı olarak bildirilmesi gerektiğinden, bu kapsamdakilerin yurtdışında bulundukları sürede adlarına yapılan kısmi sigorta bildirimleri geçerli sayılır, zaten bu bildirim zorunludur. Bu kapsamdakiler isterlerse yurtdışındaki çalışma sürelerine ait uzun vadeli sigorta kolları primini (emeklilik için geçerli olan sigorta primini) kendileri isteğe bağlı sigorta kapsamında ödeyebilirler. (Bkz. Yurtdışında Çalışanlar İsteğe Bağlı Sigorta Fırsatını Sakın Kaçırmayın !)

2- Yukarıda belirtilenler dışında kalanlardan;

a- Türkiye’den adına yapılan sigorta bildiriminin başladığı yani sigorta girişinin yapıldığı tarihte yurt dışında olduğu ve sigortalı bildirimi devam ederken Türkiye’ye giriş yaptığı tespit edilen kişinin, yurda giriş yaptığı tarihe kadar bildirilmiş olan sigortalı hizmetleri iptal edilir, yurda giriş yapılan tarihten itibaren bildirilmiş olan gerçek (fiili çalışmaya) ait hizmetleri ise geçerli sayılır. Eğer bu kişi yurda hiç giriş yapmamışsa, yurtdışında bulunduğu süre içerisinde adına bildirilmiş olan tüm sigortalı hizmetleri iptal edilir.

b- Kişinin sigorta girişi Türkiye’de çalışmaya başladığında yapılmış, sigortalı bildirimi devam ederken kendisi yurt dışına çıkış yapmışsa, bu durumda işveren tarafından sigortalının yurt dışına görevli olarak gönderildiğinin ispatlanması (5510 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinde belirtilen sigortalının geçici olarak yurt dışına görevlendirildiğine dair belgenin, uçak bileti, otel masrafı gibi sigortalıya yaptığı harcamaları gösteren belgelerin ve işyeri kayıtlarının ibraz edilmesi) durumunda, sigortalı hizmetin tamamı geçerli sayılır. Söz konusu belgelerin işveren tarafından sunulamaması halinde (yıllık izin süreleri hariç) aksine bir tespit olmadığı sürece, yurt dışına çıkış tarihinden yurda giriş tarihine kadarki süre için yapılmış olan sigortalı hizmetler iptal edilir, sigortalılık devam ederken yurda giriş yapıldığının tespit edilmesi halinde yurda giriş yapılan tarihten itibaren bildirilmiş sigortalı hizmetler geçerli sayılır.

5510 sayılı Kanunun yukarıda bahsi geçen “Sigortalıların işleri nedeniyle geçici olarak yurt dışında bulunmaları” başlıklı 10 uncu maddesi; “4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde sayılan sigortalıların işverenleri tarafından geçici görevle yurt dışına gönderilmeleri, (c) bendinde sayılan sigortalıların mevzuatlarında belirtilen usûle uygun olarak yurt dışına gönderilmeleri veya (b) bendinde sayılanların sigortalılığa esas çalışması nedeniyle yurt dışında bulunmaları halinde, bu görevleri yaptıkları sürece, sigortalıların ve işverenlerin sosyal sigortaya ilişkin hak ve yükümlülükleri devam eder.” şeklindedir.

c- Ülkemizde geçen sigortalı hizmetinin tamamında veya bir bölümünde yurt dışında bulunduğu tespit edilen kişinin yurt dışına çıktığı gün için bildirilen sigortalı hizmeti geçerli sayılır.

4/b (Bap-Kur) Kapsamında Sigortalı Olanların Durumu

5510 sayılı Kanunun 9/b-7. maddesinde; herhangi bir yabancı ülkede ikamet eden kişinin o ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başladığı veya ikamet esasına bağlı olarak o ülke sosyal güvenlik sistemine dahil olduğu tarihten bir gün öncesinden 4/b (Bağ-Kur) sigortalılığının sona ereceği belirtildiğinden, Bağ-Kur sigortalılarının; yabancı ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başladığı veya ikamet esasına bağlı olarak o ülke sosyal güvenlik sistemine dahil olduğu tarihten bir gün öncesinde Türkiye’deki Bağ-Kur sigortalılıkları sona erdirilir, o ülkedeki sigortalılıklarının sona erdiği tarihten sonraki günden itibaren Türkiye’deki Bağ-Kur sigortalılıkları yeniden başlatılır. Dolayısıyla sosyal güvenlik sözleşmesi hükümleri saklı kalmak kaydıyla, yabancı ülkelerde sigortalı olunan süre ile çakışan ülkemizdeki Bağ-Kur sigortalılık süreleri iptal edilir.

Kişinin Türkiye’deki Bağ-Kur sigortalılığına dayanak teşkil eden ziraat odası, meslek odası üyeliği, vergi mükellefiyeti, şirket ortağı gibi kayıtları devam ettiği sürece, yukarıda belirtilen istisnai durumlar dışında yurt dışında bulunduğu sürelere ait Bağ-Kur sigortalılığı geçerli sayılır.

İsteğe Bağlı Sigortalıların Durumu

Türkiye’de ikamet etmekte iken isteğe bağlı sigortaya başvurarak sigortalılığını başlatan kişinin, ikametini daha sonra uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanan ülkelerden birine taşıması halinde (Fransa, İngiltere, İsveç ve İsviçre hariç), isteğe bağlı sigortalılığı ikametin yurt dışına taşındığı tarihten itibaren sona erdirilir. İkametini Ülkemizle uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelere taşıyan kişinin isteğe bağlı sigortalılığı ise kendisinin aksine bir talebi olmadığı sürece devam ettirilir. Sigortalıların ikametlerinin yurt dışına taşıdıklarının tespiti, kimlik paylaşım sistemi (nüfus kayıtları) üzerinden yapılır.

2925 Tarım Sigortalılarının Durumu

Yurtdışında ikamet eden kişi, tarım işlerinde süreksiz çalışan kişi olarak kabul edilmez ve yurtdışında bulunduğu süreye ait 2925 sayılı Kanuna tabi sigortalılık süreleri iptal edilir. Yurtdışında çalışmaları veya ikamet etmelerinden dolayı 2925 sayılı Kanuna tabi sigortalılıkları sonlandırılanlar, daha sonra ikametlerini ülkemize taşısalar dahi, 2925 sayılı Kanuna tabi sigortalılıkları yeniden başlatılmaz.

İkameti Türkiye’de olup yani ikametlerini yurt dışına taşımaksızın yurda giriş çıkış yapanların 2925 sayılı Kanuna tabi sigortalılıkları ise devam ettirilir. Ancak burada da bir yıllık süre geçerlidir. Yurtdışına çıkış tarihinden itibaren aralıksız bir yıl Türkiye’de hiç bulunmayanların tarım işlerinde süreksiz çalışmalarından söz edilemeyeceğinden, yurtdışına çıkış yapılan tarih itibariyle 2925 sayılı Kanuna tabi sigortalılıkları sonlandırılır.

Ek 5 Tarım Sigortalılarının Durumu

Tarım veya orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz olarak çalışması nedeniyle 5510 sayılı Kanunun ek 5 inci maddesi kapsamında sigortalı olup, sigortalılığı devam ederken yurt dışına çıkan kişilerden, yurt dışına çıkış tarihinden itibaren bir yıl içerisinde Ülkemize giriş yapmayanların süreksiz çalışmalarından söz edilemeyeceğinden, yurt dışına çıkış yaptığı tarih itibariyle, sigortalılıkları sona erdirilir, yurt dışına giriş çıkış tarihleri arasında bir yıldan az süre olması halinde sigortalılıkları kesintiye uğratılmadan devam ettirilir.

Ek 6 Kapsamında Sigortalı Olanların Durumu

Ticari taksi, dolmuş ve benzeri nitelikteki şehir içi toplu taşıma aracı işyerlerindeki çalışmaları veya Kültür ve Turizm Bakanlığınca belirlenen alanlarda kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalışmaları sebebiyle 5510 sayılı Kanunun ek 6 ıncı maddesi kapsamında sigortalı olup, sigortalılığı devam ederken yurt dışına çıkan kişilerden, adlarına prim ödemesi yapması gereken ayın tamamında yurt dışında bulunduğu tespit edilenlerin sigortalılıkları yurt dışına çıkış yaptıkları gün itibariyle sona erdirilir. Bu kapsamdaki sigortalılık şartlarını taşımaları halinde yurda giriş yaptıkları tarihi takip eden gün itibariyle sigortalılıkları yeniden başlatılır. (isvesosyalguvenlik.com)