1-Yasal Düzenleme: Farklı sosyal güvenlik kurumlarına tabi olarak geçen sigortalılık sürelerinin birleşmesi ile ilgili düzenleme 27.5.1983 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanun ve 19.12.1983 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında 2829 Sayılı Kanunun Uygulama Esaslarıyla İlgili Yönetmelik’te yapılmıştır.

Ancak 2829 sayılı Kanun, 5510 sayılı Kanunun 5754 sayılı Kanunla değişik 106 ncı maddesi uyarınca 01.10.2008 tarihi itibariyle yürürlükten kaldırılmış, buna karşın 5510 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesi son fıkrasında ve Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin eski geçici 8, yeni geçici 7 nci maddesinde konuya yer verilmiştir. Dolaysıyla Kanun yürürlükten kalkmış olsa da geriye dönük olarak halen uygulanmaktadır.

2-Genel Açıklamalar:

Sosyal güvenlik reformundan önce ülkemizde üç ayrı sosyal güvenlik kuruluşu faaliyet gösterdiğinden, hizmet birleştirmesi uygulaması, çalıştığı süre içerisinde birden fazla sosyal güvenlik kurumuna tabi olmuş sigortalılar için geçerli bir uygulamayken, sosyal güvenlik reformu ile üç ayrı kurum tek çatı altında birleştiğinden buna bağlı olarak 2829 sayılı Kanun da yürürlükten kaldırılmıştır.

Hal böyle olmakla birlikte, 5510 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesi son fıkrasında;

01.10.2008 tarihinden önce sigortalı veya iştirakçi olup, 01.10.2008 tarihinden sonra aylık talebinde bulunanlardan, farklı sosyal güvenlik kurumlarına ya da 5510 sayılı Kanunda belirtilen sigortalılık hallerinden birden fazlasına tabi olanlara aylık bağlanmasına esas alınacak kanunun, mülga 2829 sayılı Kanun hükümlerine göre tespit edileceği ve bunlar hakkında 5510 sayılı Kanunun geçici maddelerindeki hükümlerin uygulanacağı belirtilmiştir.

Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin “2829 sayılı Kanuna ilişkin geçiş hükümleri” başlığını taşıyan geçici 7 nci maddesinde de;

2.1-2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanunun 13 üncü maddesine göre 01.10.2008 tarihinden önceki sürelere ait müşterek aylıklardaki sosyal güvenlik kurumlarına ait katılım paylarının, karşılıklı olarak tasfiye edileceği, ancak 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesine tabi sandıkların Kanunun geçici 20 nci maddesine göre Kurumca devralınacağı tarihe kadar olan müşterek aylıklardaki katılım paylarının 2829 sayılı Kanuna göre karşılıklı olarak tahsil ve tediyesine devam edileceği,

2.2-01.10.2008 tarihinden önce sigortalı veya iştirakçi olup bu tarihten sonra aylık talebinde bulunanlardan, farklı sosyal güvenlik kurumlarına tabi hizmetleri bulunan ya da Kanunda belirtilen sigortalılık hâllerinden birden fazlasına tabi olanların tahsis taleplerinde, 5510 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılan 2829 sayılı Kanun hükümleri uygulanacağı, Kanuna tabi geçen hizmetlerle 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesine tabi sandıklarda geçen hizmetlerin birleştirilmesinde de mülga 2829 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanacağı,

2.3-1479 ve 2926 sayılı kanunlara tabi geçen hizmetlerin diğer sosyal güvenlik kanunlarına tabi geçen hizmetlerle birleştirilmesi suretiyle aylık bağlanacağı durumlarda bu hizmetlerin, prim ve prime ilişkin her türlü borçların ödendiği tarih itibarıyla geçerli sayılacağı ve bu hizmetlere istinaden bağlanacak aylıkların, prim ve prime ilişkin her türlü borcun ödendiği tarihi takip eden aybaşında başlayacağı,

hükme bağlanmıştır.

Söz konusu geçici hükümlerden de anlaşılacağı üzere; 2829 sayılı Kanun 01.10.2008 tarihinde yürürlükten kaldırılmış olsa bile, 01.10.2008 tarihinden önce sigortalı olup da bu tarihten sonra aylık talebinde (malullük-yaşlılık-ölüm aylığı) bulunanlardan, farklı sosyal güvenlik kurumlarına tabi hizmetleri bulunan tahsis (aylık) taleplerinde mülga 2829 sayılı Kanun hükümleri uygulanacaktır.

Söz konusu 2829 sayılı Kanun ve ilgili yönetmelik gereği uygulamanın şekli ve ayrıntıları aşağıda belirtilmiştir.

3-Hizmet Birleştirmesi Kapsamına Giren Çalışmalar:

a-T.C. Emekli Sandığına,

b-Sosyal Sigortalar Kurumuna,

c-Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumuna,

d-506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 inci maddesine göre kurulan emekli sandıklarına,

Tabi çalışmalar hizmet birleştirmesi kapsamına girmektedir.

4-Birleştirilemeyecek Çalışmalar:

1479 sayılı Bağ-Kur Kanununun Ek Geçici 4. Maddesine göre isteğe bağlı sigortalıların geriye doğru yaptıkları 10 yıllık borçlanma karşılığı kazanılan hizmet süreleri diğer kurum ve sandıklardan aylık bağlanması halinde bu kurumlarda geçen hizmetlerle birleştirilmez. Ancak, Bağ-Kur’dan aylık bağlanması halinde diğer kurum ve sandıklardaki hizmetlerle birleştirilir.

5-Sigortalılığın Başlangıcı:

Kurumlardan herhangi birine ilk defa sigortalı olunan tarih, diğer kurumlarda da sigortalılık süresinin başlama tarihi olarak kabul edilir. Emeklilik veya yaşlılık aylığına hak kazanılıp, kazanılmadığının tespitinde 18 yaşın doldurulduğu tarih sigortalılığın başlangıcı olarak esas alınır. Ancak, 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununa 1425 sayılı Kanunla eklenen Ek 7. Madde kapsamına giripte bir meslek öğrenimi görerek, meslekleri ile ilgili görevlerde kazai rüşt kararı (mahkeme kararı ile reşit sayılma) almak suretiyle 15 yaşını doldurduktan ve 01.12.1970 tarihinden sonra T.C. Emekli Sandığına tabi görevlere girenlerle, 01.4.1981 tarihinden önce Sosyal Sigortalar Kurumunda 18 yaşın dolumundan önce sigortalı olarak tescil edilmiş bulunanların hakları saklıdır.

6-Birleştirilen Hizmet Sürelerinin Hesaplanması:

• Yıl üzerinden hesaplananların güne çevrilmesinde her yıl 360 gün,

• Ay üzerinden hesaplananların yıla çevrilmesinde 12 ay 1 yıl, güne çevrilmesinde her ay 30 gün,

• Gün üzerinden hesaplananların aya çevrilmesinde 30 gün 1 ay, yıla çevrilmesinde 360 gün 1 yıl sayılarak,

Bu şekilde toplam hizmet süresi bulunur.

7-Birleştirilen Hizmet Sürelerine Eklenmeyen Süreler:

Birleştirilen hizmet sürelerinin toplamına itibari hizmet süreleri, prim ödenmemiş süreler ve aynı tarihlere rastlayan süreler eklenmez.

8-Hizmet Birleştirmesinin Uygulanmayacağı Haller:

Görevden dolayı meydana gelen malullük ve ölüm ile iş kazaları ve meslek hastalıkları hallerinde hizmet birleştirmesi hükümleri uygulanmaz.

9-Hizmet Birleştirmesi İçin Başvuru Yeri ve Zamanı:

Hizmet birleştirmesi başvurusu sigortalının emeklilik, malullük, yaşlılık ve ölümleri halinde ve aylığa hak kazanılmış olması koşuluyla yapılır. Başvuru sigortalı veya hak sahipleri tarafından, aylığa katılacak kurumlardan herhangi birine yapılır. Başvuruyu alan kurum, ilgilinin diğer kurumlarda geçen hizmet sürelerini ve kendi mevzuatına göre gerekli tahsis belgelerini temin eder. Ancak, aylığın diğer bir kurum tarafından bağlanması gerektiğinin anlaşılması halinde, yazılı başvurunun aslı ve o zamana kadar temin edilmiş olan tahsis belgeleri ile birlikte kendisinde geçmiş hizmet sürelerini ve gerekli ise kazanç durumunu aylığı bağlayacak Kuruma bildirir.

Eğer aylık bağlanmasına hak kazanılmamışsa hizmet birleştirme talebi reddedilir ve birleştirme yapılmaz.

10-Aylığı Bağlayacak Kurum:

5502 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığını birleştirerek tek çatı altında topladığından artık aylığı Sosyal Güvenlik Kurumu bağlayacaktır. Ancak söz konusu kurumlar birleşmeden önce, hizmet birleştirmesi halinde aylığı bağlayacak kurum aşağıdaki şekilde belirlenmekteydi.

Aylığı bağlayıp ödeyecek Kurumun tayininde, sigortalının geriye doğru prim veya kesenek ödeyerek geçirdiği son yedi yıllık fiili hizmet (360×7=2520 gün) süresi esas alınmakta, aylığın bağlanıp ödenmesi işlemi, bu yedi yıllık süre içinde fiili hizmet süresi fazla olan Kurumca, hizmet sürelerinin eşit olması halinde eşit hizmet sürelerinden sonuncusunun tabi olduğu kurumca ve o kurumun kendi mevzuatına göre yapılmaktaydı. Ancak;

• Malulen emeklilik,

• Ölüm nedeniyle dul ve yetim aylığına hak kazanma,

• 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununa göre, kurumlarınca yaş haddi sebebiyle re’sen emekliye sevk edilme,

• Sigortalıların bağlı oldukları sosyal güvenlik kurumlarının kanunla değiştirilmesi,

hallerinde, sigortalılara ve hak sahiplerine son yedi yıllık fiili hizmet süresi nazara alınmadan, hizmet sürelerinin sonuncusunun tabi olduğu kurumca kendi mevzuatına göre aylık bağlanıp, ödenmekteydi.

Son defa tabi olunan kurum dışındaki kurumlarca aylık bağlanması gerektiğinde, aylığı bağlamaya yetkili kurum mevzuatında belirtilen şartların yerine getirilmiş olması gerekiyordu. Ancak, T.C. Emekli Sandığına tabi görevlerde çalışmakta olanlardan kurumlarınca yaş haddinden, re’sen ve istekleri üzerine emekliye sevk edilecekler için, 5434 sayılı Kanunun emekliye sevkle ilgili hükümleri saklıydı. (isvesosyalguvenlik.com)