Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi Rehberi

Daha önce başlamış olan pilot iller dışındaki tüm illerde de 2020 yılı Ağustos ayında verilmesi gereken Temmuz ayına ait aylık prim ve hizmet belgesi ile muhtasar beyannameden başlamak üzere tek belge uygulamasına geçilmiş olup, artık tüm illerde Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi verme zorunluluğu başladı. Bu konuyu Prim Belgesi ile Muhtasarı Ayrı Ayrı Verme Dönemi Sona Erdi başlıklı yazımızda belirtmiştik.

Bu yazıda da işveren ve muhasebecilere rehber olması bakımından bazı önemli hususları açıklığa kavuşturduk.

Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi konusunda bilgi ve açıklamalar içeren diğer yazılara aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz.

• Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi Sık Sorulan Sorular

• Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi Düzeltme İşlemleri

• Muhtasar Vermeyen İşyerleri Prim Belgesini Nasıl Verecek ?

• Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi İçin Uygulanacak Cezalar

• Kolay İşverenlikte Muhtasar ve Prim Belgesi Verilmesi Gereken İstisna

• Artık Meslek Kodundan Dolayı da Para Cezası Uygulanacak

Uygulamanın Mevzuat Dayanağı

SGK’ya verilen aylık prim ve hizmet belgesi ile Maliye’ye verilen muhtasar beyannamenin tek belgede birleştirilmesine ilişkin yasal düzenleme, 9 Ağustos 2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 6728 sayılı Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda yapıldı. Uygulamanın ayrıntısına da Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yayımlanan Muhtasar Ve Prim Hizmet Beyannamesi Genel Tebliğinde yer verildi.

Beyannamenin Verileceği Yer

Aylık prim ve hizmet belgesi işyerinin bağlı olduğu Sosyal Güvenlik Merkezi veya Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne, muhtasar beyanname ise ilgili Vergi Dairesine veriliyordu.

Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ise yetkili vergi dairesine verilecek olup, hangi vergi dairesinin yetkili olacağı aşağıda belirtilmiştir;

• Vergi kanunlarına göre vergi kesintisi yapma yükümlülüğü bulunanlar için yapılan ödemeler veya tahakkuk ettirilen kazanç ve iratlar ile bunlardan kesilen vergilere ilişkin ödeme veya tahakkukun yapıldığı,

• Birden fazla vergi dairesinde gelir vergisi stopajı mükellefiyeti bulunanlar için, sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini içerecek şekilde verilecek olan Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin verileceği yetkili vergi dairesi, çalışanların ücret ödemeleri üzerinden yapılan gelir vergisi kesintisinin beyan edileceği yer,

vergi dairesi yetkili vergi dairesidir.

Basit Usule Tabi Olanların – Çalışanından Vergi Kesintisi Yapmak Zorunda Olmayanların Durumu

Basit usule tabi olan (örneğin bakkal – berber gibi işyerleri) veya vergi mükellefi olmayan (örneğin apartman işyerleri), dolayısıyla işçi çalıştırıyor olsa bile çalışanından vergi kesintisi yapmak zorunda olmadığı gibi kira veya başka herhangi bir vergi kesintisi de (stopaj) yapmadığı için muhtasar beyanname vermeyen işyerleri, çalıştırdıkları işçilerle ilgili SGK’ya bildirim yapmak zorunda olduklarından, bu kapsamdakiler de aşağıda belirtildiği şekilde yetkili vergi dairesine Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi verecekler.

Buna göre; vergi kesintisi yapmaya mecbur olmayanlar ile kesintiye tabi ödemesi bulunmayan ve çalıştırdıkları sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini beyan etme zorunluluğu olanlardan;

• Kazancı basit usulde vergilendirilenler için gelir vergisi yönünden mükellefiyetinin,

• Gerçek kişiler için ikametgâhının,

• Gerçek kişiler dışında kalanlar için ise kanuni merkezi/işyerinin bulunduğu,

yer vergi dairesi yetkili vergi dairesidir.

Dolayısıyla bu kapsama girenlerden vergi mükellefi olmayanlar aşağıda belirtildiği şekilde vergi mükellefiyet kaydı yaptıracaklardır.

Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi İçin Mükellefiyet Tesisi

Vergi kanunlarına göre vergi kesintisi yapmak zorunda olanlar ile 5510 sayılı Kanuna göre sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini bildirmekle yükümlü olanlardan / işverenlerden 0003 Gelir Stopaj mükellefiyeti bulunmayanlar mükellefiyet tesis ettirmek zorundadır.

“0003 Gelir Vergisi Stopajı” mükellefiyeti, bağlı olunan vergi dairesine bizzat başvurularak talep edilebileceği gibi, https://ivd.gib.gov.tr adresinden de yapılabilir.

Bunun için;

• İnteraktif vergi dairesine kullanıcı kodu / vergi kimlik no / T.C. kimlik no ve şifre bilgileri ile giriş yapılır.

• Şifresi olmayan mükellefler “Kayıt Ol” adımı ile şifre edinebilirler.

Beyannameyi Verme Şekli – Şifre Alma İşlemleri

Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin https://ebeyanname.gib.gov.tr/index.html internet sayfasından elektronik ortamda gönderilmesi zorunludur.

• e-Beyanname kullanıcısı olan mükellefler, bizzat kullanıcı kodu, parola ve şifresini kullanarak,

• Yetki almış olanlar serbest muhasebeci veya serbest muhasebeci mali müşavir aracılığıyla,

• Kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunmamakla birlikte vergi kesintisi yapma zorunluluğu bulunanlar/işverenler (dernekler, vakıflar vb.), varsa mevcut e-Beyanname şifrelerini kullanarak, yoksa bağlı oldukları vergi dairesine başvuruda bulunup Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi kullanıcı kodu, parola ve şifre alarak,

• Vergi kesintisi yapmayan apartman yönetimleri, GMSİ mükellefi olanların yanında çalışanlar vb. vergi dairesine başvuruda bulunarak Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi kullanıcı kodu, parola ve şifre alarak,

• Defter Beyan Sistemine tabi olan mükellefler, varsa mevcut e-Beyanname kullanıcı kodu, parola ve şifresini kullanarak, yoksa serbest muhasebeci veya serbest muhasebeci mali müşavir aracılığıyla,

beyannamelerini elektronik ortamda göndereceklerdir.

SGK’dan alınmış olan e-Bildirge şifreleri bu konuda kullanılmayacaktır.

Beyannameyi Verme Zamanı

Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin vergi kesintileri ile prim ve hizmetin ait olduğu ayı takip eden ayın 26 ncı günü akşamı saat 23.59’a kadar elektronik ortamda gönderilmesi gerekmektedir. İşçi çalıştırılmayan ve herhangi bir vergi kesintisi olmayan aylar için beyanname verilmeyecektir. Buna karşılık işçi çalıştırılmamış olsa bile kira veya başka bir nedenle vergi kesintisi yapılmış olan aylar için yine beyanname verilecektir.

Özel Bütçeli Kamu İdarelerin Durumu

Özel Bütçeli Kamu İdarelerinde 4/1-a’ya tabi çalışanlardan ayın 15 i ile takip eden ayın 14 ü arasındaki çalışmaları karşılığı ücret alanların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerinin bildiriminde esas alınacak ay, 15 inci günün içinde bulunduğu aydır. Vergiye ilişkin beyan ise ödeme yapılan zamana göre değişmektedir. Ayın 15 i ile takip eden ayın 14 ü arasındaki çalışmaları karşılığı ödeme peşin yapılmışsa, bu takdirde vergi kesintileri de aynı döneme ait beyannamenin konusuna girecektir. Ancak ödeme bir aylık çalışma dönemi sonunda (takip eden ayın 14 ünde) yapılmışsa vergi kesintileri için beyan dönemi prime esas kazanç ve hizmet bilgilerinin beyan edildiği ayı takip eden ay yapılacaktır. Örneğin; 15 Ocak-14 Şubat 2020 dönemi için yapılacak sigorta primi ve hizmet beyanı Ocak ayı Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile verilecektir. Vergi kesintisi beyanı ise ödeme yapılan aya göre değişecektir.

Üç Ayda Bir Muhtasar Beyanname Verenlerin Durumu

10 ve daha az işçi çalıştıranlardan üç ayda bir vergi kesintisi beyanı yapmak isteyenler, SGK’ya yapılması gereken bildirimlerle ilgili olarak her ayın 26 ncı günü akşamı saat 23.59’a kadar Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesini yine vereceklerdir. Bunlar vergi kesintisine ait bildirimleri ise Nisan, Temmuz, Ekim, Ocak aylarında verecekleri beyannamelerle yapabilecekler, dolayısıyla bu aylarda verilecek beyannameler çalışan işçilere ait SGK bildirimleri önceki üç aylık dönemde yapılmış olan vergi kesintilerini de kapsayacaktır.

İşçi çalıştırmayan Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi mükellefleri ise eskiden olduğu gibi 3 ayda bir beyanname vermeye devam edebilecekler.

Beyannamenin Düzenlenme ve Gönderilme Şekli – Kullanılabilecek Programlar

e-Beyanname sistemine beyanname göndermek için herhangi bir platformda beyanname formatına uygun olarak hazırlanan xml dosyalarının, herhangi bir sıkıştırma programında sıkıştırılarak gönderilmesi yeterlidir. Mükellefler kullanmakta oldukları herhangi bir muhasebe programı aracılığıyla beyanname düzenleyebilecekleri gibi, Gelir İdaresi Başkanlığınca sunulan hizmetlerden de yararlanabilirler.

Gelir İdaresi Başkanlığının mükelleflerin beyanname düzenlemelerini kolaylaştırmak için oluşturduğu üç farklı platform aşağıda belirtilmiştir;

1) Beyanname Düzenleme Programı aracılığıyla düzenleme

Bu programa www.gib.gov.tr adresinde, “e-İşlemler” başlığı altında “e-Beyanname” bölümünden veya https://ebeyanname.gib.gov.tr/download.html adresinden ulaşılabilir. Programın indirilmesi, bilgisayara kurulması ve kullanılmasıyla ilgili açıklamalar söz konusu internet sayfasında yer almaktadır.

2) İnternet Vergi Dairesinde beyanname düzenleme

İnternet Vergi Dairesinde (“https://intvrg.gib.gov.tr/”) “Beyanname İşlemleri” modülüne kullanıcı girişinden kullanıcı kodu, parola ve şifre ile giriş sağlayarak ulaşılabilir. Bu bölümde e-Beyanname menüsüne girildiğinde beyanname taslağı oluşturulabilir veya herhangi bir platformda oluşturulmuş paketler e-Beyanname sistemine yüklenebilir.

3) Defter Beyan Sistemi mükellefleri için kendi sistemlerinde beyanname düzenleme

Defter Beyan Sistemine tabi olanlar www.defterbeyan.gov.tr adresine bağlanarak beyanname düzenlemek zorundadır. Bu sistemde yer alan mükellef gruplarının zorunlu haller dışında beyannamelerini e-Beyanname sisteminden göndermeleri mümkün değildir.

Beyannamenin Serbest Muhasebeci veya Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Aracılığıyla Gönderilmesi

Mükellefleri adına Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesini elektronik ortamda göndermek isteyen serbest muhasebeci veya serbest muhasebeci mali müşavirler müşterileriyle aralarında 340 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekinde yer alan “Elektronik Beyanname Aracılık ve Sorumluluk Sözleşmesi” veya “Elektronik Beyanname Aracılık Sözleşmesi” düzenlemek ve bu sözleşme bilgilerini internet vergi dairesi aracılığıyla Gelir İdaresi Başkanlığına bildirmek zorundadır.

Beyannamenin E-Beyanname Sistemine Gönderilmesi

Herhangi bir platformda hazırlanan beyanname dosyası xml formatında kaydedilir ve sıkıştırılarak paketlenir. Paket büyüklüğü en fazla 15 MB olmalıdır.

İnternet Vergi Dairesi e-Beyanname bölümüne veya İnternet Vergi Dairesi Beyanname İşlemleri bölümüne kullanıcı kodu, parola ve şifre ile bağlanılır.

Paket gönder menüsünden sisteme gönderilecek paket seçilir. “Gönder” butonuna basılarak sisteme gönderilir.

Tahakkukların Onaylanması ve Ödenmesi

Beyanname sisteme tek onay ile gönderilir. Ancak beyannamenin sisteme gönderilip onaylanmasından sonra vergi tahakkuku için bir adet ve SGK bildirimleri için de en az bir adet olmak üzere tahakkuklar ayrı ayrı oluşur.

Sisteme gönderilen beyannamelerde vergi kesintileri ve sigortalılara ilişkin prim ve hizmet bildirimleri bölümü için, sisteme girilen bilgilerde hata olmaması durumunda, mükellefin durumuna uygun olarak, en az iki tane olmak üzere tüm tahakkuk fişleri elektronik ortamda mükellefe gösterilir.

Hatalı tahakkukların bulunması durumunda mükellef tarafından istenilirse hatalar düzeltilerek beyanname yeniden sisteme gönderilip tekrar kontrollerden geçirilir. Bu durum tercih edilmezse, hatalılar göz ardı edilerek hatasız bilgilerin onaylanması istenebilir. Bu durumda hatalı kayıtları düzeltmek için düzeltme beyannamesi verilmesi gerekmektedir.

Tahakkuklara onay verilmesi durumunda, onay sonucu gelmeden sisteme aynı döneme ilişkin yeni bir paket gönderilemez.

Beyanname verildikten sonra oluşan tahakkukların ödemesi, tabi olduğu kanunlara göre belirlenmektedir. Damga vergisi ve gelir vergisi stopajı yönünden oluşan tahakkuk fişi, vergi kanunlarına göre belirlenen vadede ve Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından belirlenen ödeme kanalları aracılığıyla yapılabilir. Vergi ödemesi yapılabilecek bankaların güncel listesi www.gib.gov.tr adresinde “Yararlı Bilgiler” bölümünde yer almaktadır.

Prim ve hizmete ilişkin tahakkuklarla ilgili sigorta primlerinin ise beyannamenin verildiği ayın sonuna kadar banka yoluyla SGK’ya ödenmesi gerekir.

Daha açık bir anlatımla aylık prim ve hizmet belgesi ile muhtasar beyanname tek belgede birleştirilmiş olmakla birlikte, sigorta primlerinin ve vergilerin ödenmesi konusunda eski uygulama aynen devam etmektedir, yani prim ödemesi SGK’ya vergi ödemesi ise Maliye’ye yapılacaktır.

Kanuni Süresinden Sonra Verilen Beyannameler

Kanuni süresinden sonra ilk defa veya düzeltme amacıyla verilecek Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin de aynı şekilde elektronik ortamda verilmesi gerekir. Beyannamenin vergi kesintileri ile ilgili bölümü açısından kanuni süresinden sonra verilecek beyannameler için tahakkuk fişi ve duruma göre ihbarname oluşturulur.

5510 sayılı Kanuna göre sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerine ilişkin kanuni süresinden sonra beyanname veriliyorsa, bu beyannameler Sosyal Güvenlik Kurumunca Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 103 üncü maddesine göre incelenerek uygun görülmesi halinde kabul edileceğinden, tahakkuk ve hizmet fişi işverenin beyannamesi onaylaması ile birlikte düzenlenmez. (Bkz. SGK Süresinden Sonra Verilen Prim Belgeleriyle İlgili Hangi İşlemleri Yapar ?)

İşlemlerin Gerçekleştiği Ay İçerisinde Bildirim Verilmesi

Normalde her aya ait Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin takip eden ayın 1’i ile 26’sı arasında verilmesi gerekir. Buna karşılık biten özel bina inşaatı veya ihale konusu işler ile çalıştırılan tüm sigortalıların işten ayrılış bildirgesi verilmiş olan işyerleri için, sadece prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini ihtiva eden Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi, işlemlerin gerçekleşmiş olduğu ay içerisinde de verilebilir. Ancak söz konusu işlemlere ilişkin sigortalıların bir önceki aya ait prime esas kazanç ve hizmet bilgilerinin beyan edilmesini gerektiren bir durum olması halinde bu beyannamenin de verilmesi gerekmektedir. Bununla birlikte, aynı döneme ait olup kanuni süresi içerisinde verilmesi gereken Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin, söz konusu işlemlere münhasır olarak verilen Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamelerinde yer alan bilgileri de kapsaması gerekmektedir.

1 Temmuz 2020 Öncesine Ait İşlemler

Pilot iller dışındaki illerde Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesine geçiş 1 Temmuz 2020 tarihinden itibaren geçerli olduğundan, 2020 yılı Haziran ayına ait olanlar da dahil 1 Temmuz 2020 tarihinden öncesine ait aylık prim ve hizmet belgeleri ile muhtasar beyannamelerle ilgili iş ve işlemler tamamen eski mevzuata ve uygulamaya tabidir. Örneğin, 1 Temmuz 2020 tarihinden öncesi aylara ait aylık prim ve hizmet belgeleri eskiden olduğu gibi yine SGK’ya verilecektir. Bu belgeler E-Bildirge V2 üzerinden internet ortamında da verilebilir. (Bkz. Süresi Geçen Prim Belgeleri de İnternetten Verilebilecek)

Konuya İlişkin Ayrıntılı Bilgi ve Kılavuzlar

Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesiyle ilgili olarak yukarıda genel bilgilere yer verilmiş olup, bu konuda ayrıntılı açıklamalar içeren kılavuz ve rehberlere, soru – cevaplara, duyurulara https://ebeyanname.gib.gov.tr/mphb.html internet sayfasından ulaşılabilir. (isvesosyalguvenlik.com)