854 sayılı Deniz İş Kanunu uyarınca, bir hizmet aktine dayanarak gemide çalışan kaptan, zabit ve tayfalarla diğer kimselere işçi değil “gemiadamı” denilmekte olup, bu kişiler açısından ikamet (yatma – barınma yeri) ve iaşe (yemek) konuları büyük önem taşımaktadır.

Yönetmelik de bu doğrultuda Sağlık Bakanlığı, Ulaştırma Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından birlikte hazırlanmış, 20 Aralık 1989 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmış ve aynı gün yürürlüğe girmiştir.

Yönetmelik, 854 sayılı Deniz İş Kanununun 35 inci maddesine dayanılarak düzenlenmiş olup, 500 grostonilatodan daha küçük gemilerle, balık avı ve benzeri işlerde çalışan gemiler, römorkörler ve yüzer vinçler dışında 854 sayılı Kanun kapsamına giren gemiler ile bu gemilerde çalışan gemi adamları, bunların işverenleri ve işveren vekillerini kapsar.

Yönetmeliğin güncel metnine buradan ulaşabilirsiniz.

Yönetmelikte; Deniz İş Kanununa tabi gemilerde; gemi adamlarına tahsis edilen yatma, dinlenme ve yemek yerleriyle gemide bulundurulması zaruri olan ilaç, tıbbi alet ve malzeme ve revirlerde bulunması gerekli şartları, gemi adamlarına verilecek iaşe maddelerinin ölçü ve nitelikleri, bu şart ve özelliklerden hangilerinin önemleri bakımından esasa dair ve birinci derecede mecburi, mecburi olmayan veya zaruri sebeplerle tatbik edilemeyen iaşenin işveren veya vekili tarafından nakden ödenmesini sağlamak maksadı ile İaşe Bedeli Tespit Kurulunun kurulması ve bu Kurulun görev ve yetkileri belirlenmiştir.

Gemiadamı, işveren veya işveren vekili tarafından sağlanacak iaşenin bu Yönetmelikte gösterilen ölçülerden noksan olması halinde aradaki farkın bedelini veya iaşenin hiç verilmemesi halinde tamamının bedelini işveren veya işveren vekilinden isteme hakkına sahiptir.

Yönetmeliğin belirttiği ve tespit ettiği şart ve niteliklerden hangilerinin önemlerine göre esasa müteallik ve birinci derece, hangilerinin ikinci dereceden sayılacakları Yönetmelik Ek:1’deki cetvelde gösterilmiştir. Deniz İş Kanununun 52 inci maddesinde de birinci derecede ve ikinci derece olarak gösterilmiş bulunan vasıf ve şartlara riayet etmiyen işveren veya işveren vekili hakkında idarî para cezası uygulanacağı belirtilmiştir. (2014 yılı için birinci derece şartlara uymayan işverene bin 506 lira, ikinci derece şartlara uymayan işverene ise 759 lira idari para cezası uygulanacaktır.)

Yönetmelikte;

– Birinci ve ikinci derecedeki şartlar,

– Denetim ve teftiş, teftiş kayıtları,

– İaşe mükellefiyetinin nakden karşılanması, kurulların meydana gelmesi, görev ve yetkileri,

– İaşe servisi, iaşe kurulu ve iaşe tesisleri,

– Gemi adamlarına tahsis edilen yatma, dinlenme, yemek ve temizlik yerleri, havalandırma – ısıtma – aydınlatma ve ışık,

– Gemilerde bulundurulacak ilâç ve tıbbî levazım ile revirlerin şartları,

konularında düzenlemeler yer almaktadır.