Bilindiği üzere, çalışanların aylık ücretleriyle ilgili olarak işverenler iki ayrı bildirim ve bayanda bulunmaktadır. Bunlardan biri işçinin sigortası için Sosyal Güvenlik Kurumu’na aylık prim ve hizmet belgesi ile yapılan bildirim, diğeri ise işçiden kesilen vergi ile ilgili olarak Maliye Bakanlığı’na muhtasar beyanname ile yapılan beyan.

İşçi adına ödenecek sigorta primi ve gelir vergisi yapılan bu bildirim ve bayanlar esas alınarak belirlendiğinden, bu ikisinin de işçinin gerçek ücreti üzerinden yapılması büyük önem taşımaktadır. Ancak, Maliye Bakanı Mehmet ŞİMŞEK’in TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda, 2013 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Tasarısı ile 2011 Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanunu Tasarısının geneli üzerindeki görüşmeler sırasında verdiği rakamlara göre; Ülkemizde, 2012 yılı Ağustos ayında bildirim ve bayanı yapılan 13 milyon 194 bin 783 ücretliden 6 milyon 264 bin 123’ü asgari ücretli olarak beyan edilmiş olup, bu rakam Türkiye’de çalışanların yüzde 47’sini oluşturmaktadır.

Öncelikle gerçek ücret üzerinden olmak şartıyla, çalışanlara asgari ücret üzerinden ödeme yapmak ve bunları asgari ücretten bildirmek tabi ki suç veya yasak değil. Sadece işveren, işçiye 4857 sayılı İş Kanununun 39 uncu maddesi uyarınca Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından belirlenen asgari ücretten daha düşük bir ücret ödeyemez, dolayısıyla da işçinin sigorta ve gelir vergisi için esas alınacak kazancını yaşına uygun asgari ücretten düşük gösteremez. Aksi halde 4857 sayılı İş Kanununun 102 nci maddesi birinci fıkrası uyarınca, asgari ücretten düşük ücret ödenen her işçi ve her ay için işverene 125 TL idari para cezası uygulanır, 5510 sayılı Kanunun 82 nci maddesi ikinci fıkrası uyarınca da kazançları asgari ücretten düşük gösterilen sigortalıların kazançları asgari ücrete tamamlanır, ayrıca gerekli durumlarda aynı Kanunun 102 nci maddesi birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca işverene idari para cezası uygulanır.

Yukarıda belirtildiği üzere, işçiye asgari ücret üzerinden ücret ödemek ve buna bağlı olarak da işçinin kazancını Sosyal Güvenlik Kurumu ve Maliye’ye asgari ücret üzerinden bildirmek yasak olmadığı gibi suç da değildir. Ancak işçi gerçekten asgari ücret üzerinden çalışıyorsa bu geçerlidir. Ama eğer işçi asgari ücretten yüksek ücret alıyorsa bu takdirde o işçinin kazancının ilgili yerlere asgari ücret üzerinden değil, gerçek brüt ücreti üzerinden bildirilmesi gerekir. Bunun tek istisnası yüksek ücret alan işçiler olup, bunların kazançları 16 yaşından büyükler için geçerli olan aylık asgari ücretin 6,5 (altıbuçuk) katından fazla ise 5510 sayılı Kanunun 82 nci maddesi ikinci fıkrası uyarınca bunlar prime esas kazanç üst sınırı üzerinden yani asgari ücretin altı bucuk katı üzerinden Kuruma bildirilirler.

Asgari ücretten yüksek ücret alan işçilerin kazançlarının gerçek ücretleri yerine asgari ücret üzerinden bildirilmesini engellemek için Sosyal Güvenlik Kurumu şimdiye kadar birçok çalışma başlatmış, bunlardan bazılarına da burada yer verilmişti (14/5/2012, 2/8/2012 tarihli haberler). Son olarak ise 23/10/2012 tarihli ve 28450 (Mükerrer) sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2013 Yılı Programı’nda, kayıtdışılıkla mücadele için önemli tedbirler öngörüldüğü (30/10/2012 tarihli haber), Kasım/2012 dönemine ilişkin düzenlenen aylık prim ve hizmet belgesinden başlanılarak işverenler tarafından verilecek olan aylık prim ve hizmet belgelerinde, sigortalılara ilişkin meslek kodlarının girilmesi uygulaması başlatılacağı (1/11/2012 tarihli haber) daha önce belirtilmişti.

Sosyal Güvenlik Kurumu bu çalışmaları prim kaybını önlemek amacıyla yapıyorken, vergi kaybını önlemek amacıyla da Maliye Bakanlığı bu konuyu gündemine almış olup, yakın zamanda hayata geçirilecek uygulama ile kazançları asgari ücret üzerinden gösterilen işçilerin durumları incelemeye alınacak. Bu konudaki çalışmalar Gelir İdaresi Başkanlığı ile Sosyal Güvenlik Kurumu arasında ortaklaşa yürütülecek olup, buna göre; asgari ücret üzerinden gösterilen işçilerin gerçekten asgari ücretle çalışıp çalışmadığını tespit için, o işçi adına Sosyal Güvenlik Kurumu’na yapılan bildirim, Maliye Bakanlığı’na yapılan beyan ve bankaya yatırılan para karşılaştırılacak, bunların yanında ayrıca işletmelerden hangi çalışan için ne kadar ödeme yaptıklarını göstermeleri talep edilecek, çalışanların kredi kartı harcamalarına bakılacak. Yapılacak bu çapraz kontroller sonucunda gerçek ücretinin düşük gösterildiği tespit edilen işçilerle ilgili fark gelir vergisi ve sigorta pirimi gecikme zammı ve cezasıyla birlikte işverenden alınacak, ayrıca gerekli idari para cezaları uygulanacak.

Öte yandan, bu uygulama gerçek kazancı üzerinden bildirilmediği tespit edilen işçilerin, gerçek kazancı üzerinden bildirilmelerini sağlayacağı için, sadece devlet açısından değil, özellikle sigorta primlerinin gerçek ücretleri üzerinden ödenmesi yönüyle işçi açısından da önemli getirisi olacaktır. (isvesosyalguvenlik.com)