Sosyal Güvenlik Kurumu üç önemli konuda uygulama değişikliğine gitti. Bunlar; 01/10/2008 tarihinden öncesi döneme ait idari para cezalarında zaman aşımı, 01/10/2008 tarihinden öncesi döneme ait işyeri yasal kayıt ve belgelerini saklama süresi, işverenlerce devamlı işyeri sigortalılarıyla yapıldığı belirtilen ihale konusu işler ile özel bina inşaatlarına yönelik asgari işçilik uygulanması.

1- İdari Para Cezalarında Zaman Aşımı Süresi:

İdari para cezalarında zaman aşımı süresi 506 sayılı Kanunun 140 ıncı maddesinde beş yıl olarak belirtilmişken, 01/10/2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Kanunun 102 nci maddesinde on yıl olarak belirtilmiştir. Sosyal Güvenlik Kurumu da 30/09/2008 tarihinde beş yıllık zaman aşımı süresi henüz dolmamış idari para cezaları için 01/10/2008 tarihinden itibaren zaman aşımı süresinin on yıl olarak uygulanması gerektiğini düşünerek zaman aşımı süresini bu şekilde uygulamaya başlamıştı. Ancak Kurum daha sonra bu uygulamasında değişikliğe gitti. Yeni duruma göre, idari para cezası uygulanacak dönem 01/10/2008 tarihinden öncesine ait ise yani idari para cezası 30/09/2008 tarihi veya öncesinde işlenmiş herhangi bir fiil için uygulanacaksa zaman aşımı süresi beş yıl, idari para cezası 01/10/2008 tarihi veya sonrası dönem için yani 01/10/2008 tarihi veya sonrasında işlenen herhangi bir fiil için uygulanacak ise zaman aşımı süresi on yıl olarak esas alınacaktır.

2- İşyeri Yasal Kayıt ve Belgelerini Saklama Süresi:

İşyeri yasal kayıt ve belgelerini saklama süresi 01/05/2004-30/09/2008 tarihleri arasında yürürlükte kalan Sosyal Sigortalar Kurumu Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 30 uncu maddesinde beş yıl olarak belirtilmişken, 01/10/2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Kanunun 86 ncı maddesinin ikinci fıkrasında bu süre ilgili olduğu yılı takip eden yıl başından başlamak üzere on yıl, kamu idareleri için ise otuz yıl olarak belirlenmiş, ancak aynı tarihte yürürlüğe giren Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin geçici 23 üncü maddesinde, 10 yıl olan saklama süresinin 2008 yılı için 5 yıl, 2009 yılı için 6 yıl, 2010 yılı için 7 yıl, 2011 yılı için 8 yıl, 2012 yılı için 9 yıl olarak, kamu idareleri için 30 yıl olan saklama süresinin ise 2008 yılı için 5 ve sonraki yıllarda 30 yıl tamamlanıncaya kadar her yıl birer yıl artırılarak uygulanacağı belirtilmiş, işyeri yasal kayıt ve belgelerinin saklama süresinin tespitinde bu geçiş hükmü uygulanmış, ancak söz konusu Yönetmelik 12.05.2010 tarih – 27579 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 125 inci maddesi ile 12/05/2010 tarihi itibariyle yürürlükten kaldırılmış ve yeni yönetmelikte de herhangi bir geçiş hükmü yer almamıştı.

Buna karşın yeni yönetmelikte yer almasa bile bu geçiş hükmü bir süreliğine daha uygulandı, fakat daha sonra uygulamada değişikliğe gidildi. Bu yeni duruma göre; 506 sayılı Kanunun yürürlükte olduğu 2007 ve öncesi yıllar için kayıt ve belge saklama süresi beş yıl (kamu sektörü dahil) olarak uygulanacaktır. 5510 sayılı Kanun 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe girmiş ve işyeri yasal kayıt ve belgelerini saklama süresi bu tarihten itibaren kamu idareleri için 30, diğer işverenler için 10 yıla çıkarılmış olduğundan, müfettişler tarafından, 2008 yılı Eylül ve önceki aylara ait işyeri yasal kayıt ve belgeleri için saklama süresi beş yıl, Kasım ve sonraki aylar için on yıl (kamu sektörü için 30 yıl) olarak uygulanacaktır. Ay bazında değil de yıl bazında düşünüldüğünde ise 2008 yılı yasal kayıt ve belgelerini saklama süresi on yıl (kamu sektörü için 30 yıl) olarak uygulanacaktır. 2009 ve sonraki yıllar için ise işyeri yasal kayıt ve belgelerini saklama süresi ise tabi ki on yıl (kamu idareleri için 30 yıl) olarak uygulanacaktır.

3- Asgari İşçilik Uygulaması:

Asgari işçilik uygulaması çerçevesinde, işçi çalıştırılmadan yapılması mümkün olmayan ihale konusu işler ile özel bina inşatları için Sosyal Güvenlik Kurumunda işverence ayrı işyeri dosyası açtırılması ve işçiliklerin o dosyadan bildirilmesi gerekmektedir. Ancak uygulamada işverenler bazen işi Kurumda tescilli olan devamlı işyerinin işçileriyle/sigortalılarıyla yaptıklarını belirterek Kurumda ayrı işyeri dosyası açtırmamaktadırlar. Bu durumda da söz konusu işle ilgili olarak Kurum müfettişi tarafından inceleme yapılmakta, incelemeye konu olan ihale konusu işin veya özel bina inşaatı işinin işverenin iddia ettiği gibi devamlı işyeri işçileriyle yapılıp yapılmadığı, yapılıp yapılamayacağı, işin yürütümü için yeterli işçilik bildirilip bildirilmediği irdelenmekte, yapılan inceleme sonucu işverenin belirttiği gibi söz konusu işin devamlı işyeri işçileriyle yapıldığı/yapılabileceği, işin yürütümü için yeterli işçilik bildirildiği kanaatine varılırsa herhangi bir sorun kalmamakta işverene ilişiksizlik belgesi/borcu yoktur yazısı verilmektedir. Eğer inceleme konusu işin söz konusu devamlı işyeri işçileriyle yapılmadığı/yapılamayacağı sonucuna varılırsa bu durumda da o iş için Kurumda ayrı işyeri dosyası tescil ettirilmekte, idari para cezası ve eksik işçilik yönüyle gerekli işlemler yapılmaktadır. İşte bu noktada uygulama değişikliğine gidilmiştir.

Daha önceleri müfettiş tarafından yapılan inceleme sonucunda, inceleme konusu işin devamlı işyeri işçileriyle yapıldığı/yapılabileceği, ancak Kuruma bildirilen işçilik miktarının işin yürütümü için gerekli olan işçilik miktarından eksik olduğu kanaatine varılırsa burada da yine re’sen ayrı işyeri tesciline gidilirdi. Yeni uygulama da ise devamlı işyerinin faaliyet konusu, sigortalılarının niteliği itibariyle inceleme konusu işin bu işyerinde çalışan işçilerle yapıldığı/yapılabileceği kanaatine varılır ancak devamlı işyerinden bildirilen işçilik miktarı yetersiz görülürse bu durumda ayrı işyeri tescili yoluna gidilmeyecek, bunun yerine incelemeyi yapan müfettiş Rehberlik ve Teftiş Başkanlığının da uygun görmesi halinde devamlı işyeri için asgari işçilik uygulaması yapacaktır. Bu durumda da sadece incelemeye konu olan ihale konusu iş veya inşaat işi değil, söz konusu devamlı işyeri tarafından inceleme dönemi içerisinde yapılmış olan bütün işler göz önüne alınarak inceleme – değerlendirme yapılacak, devamlı işyerinden inceleme dönemi içerisinde eksik bildirilmiş olan işçilik miktarı bu şekilde tespit edilecektir. (isvesosyalguvenlik.com)