SGK’nın Hatasından Kaynaklanan Ödemeyi Geri İstemesi Anayasa’ya Uygun Bulundu

Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından kişilere hak etmediği halde yersiz olarak yapılmış olan ödemelerin nasıl geri alınacağı 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun “Yersiz ödemelerin geri alınması” başlıklı 96 ncı maddesinde düzenlenmiştir.

Maddede yer alan ve 6111 sayılı Kanunun 44 üncü maddesiyle değiştirilen (b) bendinde ise Kurumun hatasından kaynaklanan yersiz ödemelerin nasıl geri alınacağı düzenlenmiştir. Buna göre; yersiz ödeme Kurumun hatalı işlemlerinden kaynaklanmışsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla beş yıllık sürede yapılan ödemeler toplamı, ilgiliye tebliğ edildiği tarihten itibaren 24 ay içinde Kuruma ödenirse faiz uygulanmayacak, 24 aylık sürenin dolduğu tarihten sonra yapılacak ödemelerde ise bu süre sonundan itibaren hesaplanacak kanuni faiziyle birlikte ilgili kişiden geri alınacaktır.

Söz konusu Kanun hükmünün Anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle iptal davası açılmasına konu olan olayda; Kurum tarafından prim ödeme gün sayısı hatalı hesaplanarak emekli aylığı bağlanan kişiden, yaklaşık beş yıl bir ay sonra hata fark edilerek ödenmiş olan emekli aylığı ve bu süre içerisinde alınan sağlık yardımlarına ilişkin tutarın Kuruma iadesi için ilgili kişi aleyhine Kurum tarafından icra takibi başlatılmış, bunun üzerine ilgili kişi Kurum işleminin iptali için İş Mahkemesinde dava açmış, İş Mahkemesi de Kurumun hatasından kaynaklanan yersiz ödemelerin geri alınmasını düzenleyen ve yukarıda belirtilen (b) bendindeki hükmü Anayasaya aykırı bularak iptali için dava açmıştır.

İş Mahkemesi iptal davasına gerekçe olarak; hukukun vatandaşlara öngörülebilirlik ve güven sağlaması gerektiği, keyfi şekilde düzenlenen yaptırımların ve vatandaşa getirilen yükümlülüklerin hukuk devleti ilkesine aykırı olduğu, önceden yapılan ödemelerin geri alınmasına ilişkin düzenlemenin mülkiyet hakkıyla birlikte ağır yaptırım öngördüğü için ölçülülük ilkesine de ihlal ettiği, Kurumun kendi kusurundan dolayı tek taraflı olarak emeklilik işlemini iptaliyle ortaya çıkan zarardan vatandaşın sorumlu tutulmasının Devletin yükümlülüklerine aykırılık teşkil ettiği hususlarını ileri sürmüştür.

Anayasa Mahkemesi ise Kurumun kendi hatasından kaynaklanan yersiz ödemeleri geri almasına dayanak oluşturan söz konusu Kanun hükmünün Anayasaya aykırı olmadığını belirterek iptal talebini reddetmiştir.

Anayasa Mahkemesi gerekçesinde; söz konusu düzenlemenin Kurum tarafından kanuna aykırı şekilde ilgililere yapılan ödemelerin geri alınmasını sağlayarak Kurumun gider kaybını önlemeye ve kişilerin Kurum aleyhine sebepsiz zenginleşmesini engellemeye yönelik olduğu, söz konusu düzenlemeyle yersiz ödeme yapılan kişiye aldığı tutarı faizsiz olarak geri iadesi için tebliğ tarihinden itibaren 24 ay gibi uzun bir süre tanındığı, dolayısıyla yaptırımın hafifletilmiş olduğu, yersiz olarak alınan ödemelerin mülkiyete konu olamayacağı, ayrıca yersiz olarak yapılan ödemelerin iadesinin istenmesine ilişkin Kurum işlemlerine karşı yargı yolunun açık olduğu; bu nedenlerle de söz konusu düzenlemenin Anayasaya aykırı olmadığı belirtilmiştir.

Anayasa Mahkemesi’nin konuya ilişkin 10/2/2016 Tarihli ve E: 2015/97, K: 2016/10 Sayılı gerekçeli kararı 3 Mart 2016 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. (isvesosyalguvenlik.com)