28 Kasım 2013 tarihinde yayımlanan ve 28 Mayıs 2014 tarihinde yürürlüğe giren (Herkesi Yakından İlgilendiren Yeni Tüketici Kanunu Yayımlandı, Yeni Tüketici Kanunu Yürürlüğe Giriyor – Haklarınızı Biliyor musunuz ? başlıklı yazılar) yeni Tüketici Kanunu (6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun) çerçevesinde;

Bankalar, tüketici kredisi veren finansal kuruluşlar ve kart çıkaran kuruluşların tüketiciye sundukları ürün veya hizmetleri nedeniyle çeşitli adlar altında alabilecekleri ücretler konusunda yeni düzenlemeler getiren Finansal Tüketicilerden Alınacak Ücretlere İlişkin Usûl ve Esaslar Hakkında Yönetmelik 3 Ekim 2014 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Yönetmelikte hesap işletim ücreti, kredi kartı aidatı, avans ve para çekme ücreti gibi konularda pek değişiklik olmadı. Sadece sözleşmede bu ücretlere yer verme şartı ve bazı sınırlamalar getirildi.

Yönetmelikte tüketiciler lehine yer alan en önemli haklardan bazıları ise şunlar:

– Bankalar ve finans kuruluşları, isteyen tüketiciye üyelik aidatı olmayan kredi kartı (yalın kart) vermek zorunda olacak. Ayrıca kredi kartları dışındaki banka kartları ile sanal kredi kartlarından yıllık üyelik ücreti alınamayacak.

– Tüketici kartla ilgili borcu olsa dahi, istediğinde o kredi kartını iptal edebilecek.

– Tüketicilere kullandırılacak krediler için tahsis ücreti dışında ücret alınamayacak, tahsis ücreti de kullandırılan kredinin binde beşini (örneğin bin liralık kredide 5 lirayı) geçemeyecek.

– Kredili mevduat hesaplarından kullandırılan krediler ile kredi kartlarından yapılan taksitli nakit avans işlemleri için ücret alınamayacak.

Söz konusu yönetmelikte yer alan düzenlemeler ve tüketicilere getirilen yeni hakla aşağıda ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

Sözleşmelerin Taşıması Gereken Şartlar

• Kuruluşlar ile finansal tüketiciler arasında düzenlenen sözleşmeler ve yapılan bilgilendirmeler en az on iki punto büyüklüğünde, anlaşılabilir bir dilde, açık, sade ve okunabilir bir şekilde düzenlenecek ve bunların bir nüshası kâğıt üzerinde veya kalıcı veri saklayıcısı vasıtasıyla finansal tüketiciye verilecek. Kâğıt üzerinde düzenlenecek sözleşmelerde, sözleşmeyi imzalayan tüketicinin “Sözleşmenin bir nüshasını elden aldım.” şeklindeki ibareyi sözleşmeye yazması sağlanacak.

• Sözleşmeler kapsamında ücret alınabilecek her bir ürün veya hizmet için tüketicinin onayı alınacak, bankalar ve finansal kuruluşlar tarafından alınacak ücretler konusunda tüketicinin onayının alındığı ispat edilemediği takdirde, onay alınmamış sayılacak.

• Tüketiciler ile yapılacak sözleşmeler kapsamında; sunulacak ürün veya hizmetlerin ücret tarifesi ve bilgi verilmesi gereken diğer hususları göstermek üzere sözleşmeye ilişkin her bir ürün veya hizmetin asgari olarak;

– Adı ya da tanımı,

– Vadesi ya da süresi,

– Tahsil edilecek faiz,

– Kâr payı veya ücret kalemleri ile bunların tahsil yöntemi,

– Geçerli olduğu süre,

– Geçerlilik süresi sonunda yapılacak değişikliğin tutarı, oranı ya da değişikliğin hangi esasa göre yapılacağı,

hususlarını içerecek şekilde bilgilendirme formu hazırlanacak.

• Yazılı sözleşme yapılan durumlarda bu bilgilendirme formu taraflarca imzalanacak ve sözleşmenin imzalı bir nüshası yanında bu bilgilendirme formunun da imzalı bir nüshası tüketiciye verilecek. Kalıcı veri saklayıcısı ve telefon aracılığıyla yapılan sözleşmelerde ise tüketici kullanılan araca uygun şekilde bilgilendirilecek. Bu konuda ispat yükü banka veya finans kuruluşuna ait olacak.

• Yeni yönetmelikle belirlenen bu şartlar 3 Ekim 2014 tarihinden itibaren düzenlenecek sözleşmeler için geçerli olacak.

Tüketiciyi Bilgilendirme ve Bilgilendirme Ücretleri

– Tüketicilerden alınacak faiz, kâr payı, ücret ve diğer kesintilere ilişkin güncel bilgiler açık, anlaşılır ve kolay erişilebilir bir şekilde kuruluşların internet sitelerinde karşılaştırmaya uygun bir biçimde yayımlanacak. Bu bilgilerde değişiklik olması hâlinde internet sitesindeki bilgiler de hemen güncellenecek.

– Kuruluşlar finansal tüketicinin onayını almaksızın yaptığı bildirimlerden ücret alamayacak. İlgili mevzuat gereği belirli bir şekilde yapılması zorunlu olan bildirim ve işlemlerden maliyetleri kadar ücret alabilecek. Bunların dışında kalan onaya bağlı bildirimlerden ise sözleşmede yer verilmesi şartıyla ücret alabilecek. Gerçekleştirilen işlemlere ilişkin olarak işlem anında verilecek işlem fişi, sözleşme ve bilgilendirmeye ilişkin diğer evrak için ayrıca ücret alınamayacak.

– Tüketicilerin sözleşme, işlem fişi ve benzeri dokümanların bir örneğini talep etmeleri hâlinde, kuruluşlarca ilgili dokümanın düzenlenme tarihinden sonraki ilk yıl için herhangi bir ücret alınamayacak. Bir yılın üzerinde sürenin geçmesi hâlinde ise tüketiciye bilgi verilmek suretiyle, yapılan işlemle orantılı olacak şekilde makul bir ücret alınabilecek.

– Gerçekleştirilen işlemlerde ücret bilgisine işlem fişi üzerinde açıkça yer verilecek.

Tüketiciden Alınacak Ücretlerin Artırılması

Bir takvim yılı içinde ücretlerde, Türkiye İstatistik Kurumunca bir önceki yılsonu itibariyle açıklanan tüketici enflasyon oranının 1,2 katı ve üzerinde artış yapılabilmesi için tüketiciden onay alınacak. Bunun altındaki artışlarda ise tüketiciye en az otuz gün önce yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı yoluyla veya kaydı tutulan telefon vasıtasıyla bilgi verilecek. Tüketici bu bildirim üzerine 15 gün içerisinde ürünün veya hizmetin kullanımından vazgeçebilecek. Bu bildirim üzerine 15 gün içinde itiraz etmeyip ürünü kullanmaya veya hizmeti almaya devam eden tüketici verilen hizmetler ilgili ücret değişikliğinin kabul etmiş sayılacak.

Alınan Ücretlerin İadesi

Tüketiciden tahsil edilen ücretlerin, banka veya finans kuruluşların yetkili birimleri veya adli, idari ve yetkili diğer makamların kararları neticesinde tüketiciye iadesinin gerekmesi hâlinde, iadesi edilecek tutar ve iade yöntemi hakkında ilgili banka veya finans kuruluşu tüketiciyi bilgilendirecek. İadesine karar verilen ücreti tüketicinin tercihine göre ya bildireceği hesaba ücretsiz şekilde gönderecek veya tüketicinin talebine istinaden kendisine nakden ödeyecek.

Tüketici ve Konut Finansmanı Kredilerinde Alınacak Ücretler

– Tüketicilere kullandırılacak krediler için tahsis ücreti dışında, istihbarat ücreti, kredi işlem fişi ücreti, ödeme planı değiştirme ücreti, değişken taksitli ödeme planı ücreti gibi her ne ad altında olursa olsun başkaca bir ücret alınamayacak. Dolaysıyla sözleşmede bulunması şartıyla kredi tahsis ücreti alınabilecek. Alınacak kredi tahsis ücreti kullandırılan kredi anaparasının binde beşini geçemeyecek. Örneğin bin liralık bir kredi için en fazla beş lira kredi tahsis ücreti alınabilecek. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu gerekli gördüğü hallerde bu sınırı artırıp azaltılabilecek.

– Taşınır ve taşınmazlara ilişkin rehin, ipotek ve ekspertiz işlemlerinde yalnızca üçüncü kişilere ödenen tüketiciden ücretler alınabilecek.

– Tüketicilerin ilgili kuruluşlardan borçlarının bulunmadığına dair talep ettikleri bilgi yazıları için bir defaya mahsus olmak üzere ücret alınmayacak.

– Kredili mevduat hesaplarından kullandırılan krediler ile kredi kartlarından yapılan taksitli nakit avans işlemleri için ücret tahsil edilemeyecek.

– Belirli süreli kredi sözleşmesine ilişkin olarak tüketici adına hesap açılması ve bu hesaptan sadece kredi ile ilgili işlemler yapılması durumunda, bu hesaba ilişkin herhangi bir ücret alınmayacak. Bu hesap, finansal tüketicinin aksine yazılı talebi olmaması hâlinde kredinin ödenmesi ile kapanacak.

Banka Kartı ve Kredi Kartlarından Alınacak Ücretler – Kredi Kartı İptali

– Kart çıkaran banka ve finans kuruluşları, yıllık üyelik ücreti ve benzeri ad altında ücret alınmayan bir kredi kartını (yalın kredi kartı) tüketiciye sunmak zorunda olacak. Tüketiciler tarafından yapılan ücretsiz kredi kartı başvurularının banka ve finans kuruluşları tarafından reddedilmesi hâlinde, bu başvuruya istinaden yıllık üyelik ücreti olan kredi kartı verilemeyecek. Tüketicinin kullanmakta olduğu yıllık üyelik aidatı alınan kredi kartı yerine ücretsiz yani üyelik aidatı olmayan kredi kartı istemesi halinde banka ve finans kuruluşları tüketicinin bu talebini karşılayacak ve aynı limitle tüketiciye üyelik aidatsız kredi kartı verecek.

– Tüketicinin kredi kartı iptal talepleri, ilgili kredi kartıyla ilişkilendirilen herhangi bir borç bakiyesi bulunduğu gerekçe gösterilerek reddedilemeyecek, yani tüketicinin o kartla ilgili borcu olsa bile istemesi halinde kartı iptal edilecek, ayrıca bu şekilde iptal edilen kredi kartlarının borç geri ödeme dönemlerinde tüketiciden yıllık üyelik ücreti tahsil edilemeyecek.

– Kredi kartlarından, kartların özelliklerine göre sözleşmede yıllık olarak belirlenen tutar kadar üyelik ücreti alınabilecek. Kredi kartı yıllık üyelik ücreti, ancak tüketiciyi borçlandırıcı nitelikteki ilk kullanımı müteakip ve yıllık olarak tahakkuk ettirilebilecek. Kesintisiz olarak, en az 180 gün (6 ay) süreyle hareket görmeyen kredi kartları hareketsiz kart kabul edilecek ve bu kartlara hareketsiz kaldığı müddetçe yıllık üyelik ücreti yansıtılamayacak. Asıl karta bağlı olarak sunulan her bir ek kredi kartının yıllık üyelik ücreti, asıl kartın yıllık üyelik ücretinin yüzde ellisini geçemeyecek.

– Kredi kartları dışındaki banka kartları ile sanal kredi kartlarından yıllık üyelik ücreti alınamayacak.

– Tüketiciye hesap özeti gönderilmesi, sanal kart oluşturma ve kullanımı ile bir takvim yılı içerisinde kayıp, çalıntı ve benzeri nedenler dolayısıyla gerçekleştirilen iki adete kadar kart yenileme karşılığında ücret alınamayacak.

Para Transfer – Para Yatıma ve Havale İşlemlerinde Ücretler

– Tüketicinin, hesabının bulunduğu banka veya finans kuruluşunun işlem alanlarından herhangi birini kullanmak suretiyle kendi hesabına para yatırması halinde kendisinden ücret alınamayacağı gibi, hesabın bulunduğu şubeden tüketici adına üçüncü kişilerin para yatırması işlemlerinden de ücret alınamayacak.

– Gelen veya giden elektronik fon transfer (EFT) sistemi işlemlerinde, tüketicinin hatası nedeniyle para iadesi gereken durumlarda, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına ödenen masraflar dışında tüketiciden herhangi bir ücret alınamayacak.

– Düzenli veya rutin işlem saatleri dışında yapılan para transferleri (havale), banka ve kredi kartı veya ön ödemeli kartlardan yapılan para transfer işlemleri ile özel nitelikli işlemlerin ücretleri, tüketici ile banka arasında düzenlenen sözleşme ile belirlenecek.

– Banka veya finans kuruluşunda herhangi bir hesabı bulunmayan tüketicilerin gerçekleştirdiği para transfer işlemlerinde, bu işlemler gerçekleşmeden önce tüketiciye alınacak ücretle ilgili bilgi verilecek. İşlem tutarı ve ücret bilgisi işlem fişi üzerinde açıkça gösterilecek.

ATM Kullanımı ve Kiralık Kasa Hizmetlerinde Ücretler

– Tüketicinin hesabının bulunduğu banka veya finans kuruluşuna ait ATM’lerden kendi hesabı için para yatırma, bakiye sorgulama ve ilgili banka veya finans kuruluşu tarafından belirlenen limit dâhilinde yapılan para çekme işlemlerinden ücret alınamayacak.

– Başka banka veya finans kuruluşu ATM’si vasıtası ile gerçekleştirilen işlemlerden alınabilecek ücret, diğer kuruluşa işlem karşılığı ödenen tutar dikkate alınarak tüketici ile ilgili banka veya finans kuruluşu arasında düzenlenen sözleşme çerçevesinde belirlenecek veya alınacak ücret işlem anında tüketicinin onayı alınarak tahsil edilebilecek.

– Kiralık kasa ziyaretlerinde herhangi bir ücret alınamayacak. Kiralık kasa hizmetinin sona ermesi hâlinde de kiralık kasaya ilişkin tüketici tarafından gerçekleştirilen bir hasar, ödenmeyen kira bedelleri ve kiralık kasa sözleşmesinden doğan diğer borçlar varsa bunlar depozito ücretinden düşülerek kalan tutar derhal tüketiciye iade edilecek.

Mevduat Hesabı ve Katılım Fonu İşlemlerinden Alınacak Ücretler

– Hesap işletim ücreti, tüketicinin hesap sayısına bağlı olmaksızın müşteri bazında ilgili banka veya finans kuruluşunun belirlediği dönemlerde tahakkuk ve tahsil edilebilecek. Hesabın yıl içerisinde kapatılması hâlinde, sadece hesabın açık olduğu döneme tekabül eden ücret alınabilecek, yani yıllık ücret alınamayacak. Hesap açma ve kapama işlemleri ile hesap cüzdanı yazdırma işlemlerinden ise herhangi bir ücret alınamayacak.

– Kesintisiz olarak, en az 180 gün (6 ay) süreyle hiçbir hesabı hareket görmeyen tüketicilerden bu süre zarfında hesap işletim ücreti alınamayacak. Tüketiciden tahsil edilemeyen hesap işletim ücreti, tahakkuk tarihinden itibaren en fazla son 12 aylık dönem için sonradan tahsil edilmek üzere bekletilebilecek. Bu dönem zarfında hesap işletim ücretlerinin tahsili için icra takibi yapılamayacak, bu 12 aylık dönem sonunda hesap işletim ücretlerinin tahsil edilememesi hâlinde ise bu ücretler iptal edilecek.

Yeni Yönetmelik Sorunlara Çözüm Olacak mı ?

Yönetmelikte açıkça ücret alınamayacağı belirtilen konularda problem yok. Ancak sözleşmede yer alması şartıyla ücret alınabileceği belirtilen konularda ise muhtemelen sorunlar yaşanmaya devam edecek. Çünkü gerek kredi gerekse kredi kartı talebi gibi durumlarda, tüketicinin banka veya finans kuruluşunda müşteri temsilcisiyle görüşmesi sırasında doldurması ve imzalaması için önüne konulan ve çok sayıda sayfadan oluşan matbu sözleşmeleri tüketicinin okuması pek mümkün olamayacağı gibi, müşteri temsilcisiyle sözleşmede yazılı huşuları müzakere etmesi daha açık ifadeyle pazarlık yapması hemen hemen hiç mümkün olmayacaktır. Çünkü tüketicinin, banka veya finans kuruluşunun o hizmetinden faydalanmak için, banka veya finans kuruluşunun tek taraflı olarak belirlediği şartları taşıyan o sözleşmeyi imzalaması zorunludur. Bu nedenle de tüketiciden alınabileceği belirtilen ücretlerin sözleşme de yer almasının şart koşulması, sözleşmeyi imzalayan tüketicinin o ücreti ödemeyi kabul etmiş sayılacağı hususu da göz önüne alınırsa pek de anlam ifade etmemektedir.

Tüketiciden Ücret Alınabilecek Ürün ve Hizmetler

Sözleşmede belirtilmiş olması şartıyla banka ve finans kurumları aşağıda listelenen ürün ve hizmetlerden dolayı tüketiciden ücret alabilecek. Aşağıda belirtilenler dışında herhangi bir ürün veya hizmet için tüketiciden ücret alınamayacak.

• Bireysel Krediler

Tahsis ücreti, ekspertiz ücreti, taşınır ve taşınmaz rehin tesis ücreti alınabilecek.

• Mevduat/Katılım Fonu

Hesap işletim ücreti ve para çekme ücreti alınabilecek.

• Para Transferleri – Havale

Elektronik fon transferi (EFT) ücreti, havale ücreti, swift ücreti alınabilecek.

• Kredi Kartları

Yıllık üyelik ücreti (aidatı), ek kart yıllık üyelik ücreti (aidatı), kart yenileme ücreti, nakit avans çekim ücreti alınabilecek (taksitli nakit avanslar için ücret alınmayacak).

• Diğer Ürün ve Hizmetler

Kiralık kasa ücreti, kampanyalı ürün veya hizmetler ücreti, fatura ödeme ücreti, arşiv – araştırma ücreti, onaya bağlı bildirim ücreti, başka kuruluş ATM’sinden yapılan işlem ücreti, kamu kurum ve kuruluşlarına yapılan ödemeler ile üçüncü kişilere yapılan ödemeler için ücret alınabilecek.