Anayasa Mahkemesi; 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun “Uyuşmazlıkların çözüm yeri” başlıklı 101 inci maddesinin Anayasaya aykırı olmadığına karar verdi.

Bilindiği üzere; 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 102 nci maddesi gereğince uygulanan idari para cezalarına karşı, yine aynı maddenin dördüncü fıkrası gereğince Kuruma itiraz yoluna başvurduktan sonra, itirazın reddi halinde kararın tebliğ tarihinden itibaren ilgililerce otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine başvuruda bulunulması gerekmektedir.

Öte yandan aynı Kanunun;

“Asgari işçilik uygulaması ve uzlaşma” başlıklı 85 inci maddesinin üçüncü fıkrasında, Kuruma bildirilmediği tespit edilen asgarî işçilik tutarı üzerinden Kurumca re’sen tahakkuk ettirilen ve tebliğ edilen prim borcuna karşı işverenin tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde Kuruma itiraz edebileceği, Kurumca itirazın reddi halinde işverenin, kararın tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde yetkili iş mahkemesine başvurabileceği,

“Prim belgeleri ve işyeri kayıtları” başlıklı 86 ncı maddesinin yedinci fıkrasında; Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarının, kamu idarelerinin denetim elemanlarının çalışmaları sonucu düzenlenen tutanak ve raporlardan, kamu kurum ve kuruluşları ile bankalar tarafından düzenlenen belge veya alınan bilgilerden çalıştığı anlaşılan sigortalılara ait olup, bu Kanun uyarınca Kuruma verilmesi gereken belgelerin yapılan tebligata rağmen bir ay içinde verilmemesi veya noksan verilmesi halinde, bu belgelerin Kurumca re’sen düzenleneceği ve muhteviyatı sigorta primlerinin Kurumca tespit edilerek işverene tebliğ edileceği, işverenin bu maddeye göre tebliğ edilen prim borcuna karşı tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde, ilgili Kurum ünitesine itiraz edebileceği, itirazın reddi halinde, işverenin kararın tebliğ tarihinden itibaren bir ay içerisinde yetkili iş mahkemesine başvurabileceği,

Aynı maddenin dokuzuncu fıkrasında; aylık prim ve hizmet belgesi işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalıların, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak beş yıl içerisinde iş mahkemesine başvurarak, alacakları ilâm ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları dikkate alınacağı, yani sigortasız çalıştırılan kişilerin hizmet tespit davalarını iş mahkemesinde açması gerektiği,

“Primlerin ödenmesi” başlıklı 88 inci maddesinin ondukuzuncu fıkrasında; Kurumun prim ve diğer alacaklarının tahsilinde, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usûlü Hakkında Kanunun uygulamasından doğacak uyuşmazlıkların çözümlenmesinde Kurumun alacaklı biriminin bulunduğu yer iş mahkemesinin yetkili olduğu,

belirtilmiştir.

Söz konusu madde hükümleri uyarınca, Kurumca tebliğ edilen prim borcu ve diğer alacaklara karşı açılacak davalar ile sigortasız çalışanların açacakları hizmet tespit davalarının iş mahkemelerinde açılması gerekmektedir.

Ancak; aynı Kanunun, “Uyuşmazlıkların çözüm yeri” başlıklı 101 inci maddesi; “Bu Kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde, bu Kanun hükümlerinin uygulanmasıyla ilgili ortaya çıkan uyuşmazlıklar iş mahkemelerinde görülür.” şeklindedir. Bu madde uyarınca, sadece prim borcu ve hizmet tespiti ile ilgili davaların değil, idari para cezası dışında 5510 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanmasıyla ilgili bütün davaların iş mahkemesinde açılması gerekmektedir.

Nitekim, Emekli Sandığı tarafından 2001 yılında bağlanan yetim aylığının, idareden kaynaklanan hata nedeniyle fazla ödendiğinin tespit edilmesi üzerine, fazla tutarın kesileceğine ilişkin işlemin iptali istemiyle İdare Mahkemesi’nde açılan davanın, söz konusu 101 inci madde uyarınca görev yönünden idare mahkemesince reddi üzerine, kararın temyiz incelemesinde, itiraz konusu kuralın Anayasa’ya aykırı olduğu kanısına varan Danıştay Onbirinci Dairesi; 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 101. maddesinde yer alan “…bu Kanun hükümlerinin uygulanmasıyla ilgili ortaya çıkan uyuşmazlıklar iş mahkemelerinde görülür” bölümünün, Anayasa’nın 2., 37., 125. ve 155. maddelerine aykırılığı savıyla hükmün iptali ve yürürlüğünün durdurulması istemiyle Anayasa Mahkemesinde dava açmıştır.
Anayasa Mahkemesi söz konusu yürürlüğün durdurulması ve iptal istemlerini reddetmiş ve Mahkemenin konuya ilişkin 22.12.2011 tarihli, E: 2010/65 ve K: 2011/169 sayılı gerekçeli kararı 25/01/2012 tarihli ve 28184 sayılı Resmi Gazete’de yayımlamıştır. (isvesosyalguvenlik.com)