Zorunlu askerlik görevi nedeniyle yani askere gitmek için işten ayrılan daha doğrusu ayrılmak zorunda kalan işçiye kanunlarla iki hak tanınmıştır.

Birincisi; 1475 sayılı eski İş Kanununun 14 üncü maddesine göre, işyerinde en az bir yıllık çalışma süresini doldurduysa işverenden kıdem tazminatı almak.

İkincisi; 4857 sayılı İş Kanununun 31 inci maddesine göre, askerlik dönüşü işverenden kendisini tekrar işe almasını talep etmek.

İşçinin Askerlik Dönüşü Aynı İşyerinde Tekrar İşe Başlama Hakkının Kapsamı

4857 sayılı İş Kanununun 31/4. maddesinde; “Herhangi bir askeri ve kanuni ödev dolayısıyla işinden ayrılan işçiler bu ödevin sona ermesinden başlayarak iki ay içinde işe girmek istedikleri takdirde işveren bunları eski işleri veya benzeri işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe başka isteklilere tercih ederek, o andaki şartlarla işe almak zorundadır. Aranan şartlar bulunduğu halde işveren iş sözleşmesi yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse, işe alınma isteğinde bulunan eski işçiye üç aylık ücret tutarında tazminat öder.” hükmü yer almaktadır. (Bkz. Askerlik Dönüşü İşveren İşçiyi İşe Almak Zorunda mıdır ?)

Dolayısıyla askerlik dönüşü askerlik süresinin resmi olarak sona erdiği (askerlik süresinde kullanmadığı izinleri olan kişiler askerlik süresinin resmi bitiş tarihinden önce terhis edilebilmektedir) tarihi takip eden iki ay içinde aynı işyerinde işine devam etmek isteyen işçinin işe başlamak için işverene başvurması halinde, Kanunda belirtilen şartlar tutuyorsa işveren o işçiyi tekrar işe almak zorundadır.

Peki işveren bu zorunluluğu yerine getirmezse işçi ne yapabilir ?

İşçi İşe İade Talebinde Bulunamaz ?

Konuya ilişkin somut bir olayda, askerlik dönüşü aynı işyerinde tekrar işe başlamak için işverene başvuran işçinin talebinin işverence kabul edilmemesi iş mahkemesinde işe iade davası açmış, işçinin açtığı işe iade davasında İş Mahkemesi davacının (işçinin) askerlik dönüşü işe başlatılmamasının hukuka aykırı olduğunun tespitine karar vermiştir. Mahkemenin kararına karşı davalı (işveren) Yargıtay’a temyiz başvurusunda bulunmuş, Yargıtay 22. Hukuk Dairesi konuya ilişkin olarak 05.05.2014 tarihinde verdiği kararda; 4857 sayılı İş Kanunu’nun 31/4. maddesinin, işverene askerlik sonrası işçiyi işe alma konusunda bir yükümlülük getirmiş ve başlatılmaması halinde cezai yaptırım olarak tazminat ödenmesini öngörmüş olduğunu, davaya bakan iş mahkemesinin davacının (işinin) işe iade talebiyle açtığı davanın reddi gerekirken kabulü yönünde karar verilmesinin hatalı olduğunu belirtmiştir. (T.C. YARGITAY 22. HUKUK DAİRESİ – Esas No. 2014/11565 – Karar No. 2014/11387 – Tarihi: 05.05.2014)

İşçi Sadece Tazminat Talebinde Bulunabilir

Yargıtay’ın söz konusu kararından da anlaşılacağı üzere, askerlik dönüşü süresinde işverene başvurduğu halde işveren tarafından işe başlatılmayan işçiye Kanun işverenden sadece üç aylık ücret tutarında tazminat isteme hakkı vermiş olup, işçi bu konuda işe iade başvurusu yapamaz.

Öte yandan, işçi – işveren uyuşmazlıklarında dava açmadan önce arabulucuya başvuru şartı getiren 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanununun “Dava şartı olarak arabuluculuk” başlıklı 3 üncü maddesinde; “Kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır.” hükmü yer aldığından, askerlik sonrası işveren tarafından işe başlatılmayan işçinin işverenden tazminat talebi için önce adliyede bulunan arabuluculuk bürosuna başvurması, sonuç alamazsa İş Mahkemesinde dava açması gerekmektedir. (isvesosyalguvenlik.com)